อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๘๓.

วิคตํ รูปนฺติ อุปฺปชฺชิตฺวา ภงฺคํ ปตฺวา นิรุทฺธํ อตีตํ รูปํ. วิปริณตญฺเจว สุญฺญญฺจาติ ชราภงฺควเสน วิรูปํ วิปริณามํ ปตฺตญฺจ วตฺตมานสฺเสว วิปริณามสพฺภาวโต อตีตสฺส วิปริณามาภาวโต เตน วิปริณาเมน สุญฺญญฺจาติ อตฺโถ. ชาตา เวทนาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. ชาติชรามรณํ ปน อนิปฺผนฺนตฺตา สกภาเวน อนุปลพฺภนียโต ^๑- อิธ น ยุชฺชติ, ตสฺมา "ชาตา ชาติ, ชาตํ ชรามรณนฺ"ติอาทิเก เทฺว นเย ปหาย ภวาทิกเมว นยํ ปริโยสานํ กตฺวา ฐปิตํ. อคฺคนฺติ อคฺเค ภวํ. เสฏฺฐนฺติ อติวิย ปสํสนียํ. วิสิฏฺฐนฺติ ^๒- อติสยภูตํ. วิเสฏฺฐนฺติปิ ปาโฐ, ติธาปิ ปสตฺถํ นิพฺพานํ สมฺมาปฏิปทาย ปฏิปชฺชิตพฺพโต ปทํ นาม. ยทิทนฺติ ยํ อิทํ. อิทานิ วตฺตพฺพํ นิพฺพานํ ^๓- นิทสฺเสติ. ยสฺมา นิพฺพานมาคมฺม สพฺพสงฺขารานํ สมโถ โหติ, ขนฺธูปธิกิเลสูปธิอภิสงฺขารูปธิ- กามคุณูปธิสงฺขาตานํ อุปธีนํ ปฏินิสฺสคฺโค โหติ, ตณฺหานํ ขโย วิราโค นิโรโธ จ โหติ, ตสฺมา สพฺพสงฺขารสมโถ สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค ตณฺหกฺขโย วิราโค นิโรโธติ วุจฺจติ. นิพฺพานนฺติ สภาวลกฺขเณน นิคมิตํ. ลกฺขเณสุ หิ "ตีณิมานิ ภิกฺขเว พาลสฺส พาลลกฺขณานิ พาลนิมิตฺตานิ พาลาปทานานิ. กตมานิ ตีณิ, อิธ ภิกฺขเว พาโล ทุจฺจินฺติตจินฺตี จ โหติ ทุพฺภาสิตภาสี จ ทุกฺกฏกมฺมการี จ. อิมานิ โข ภิกฺขเว ตีณิ พาลสฺส พาลลกฺขณานิ พาลนิมิตฺตานิ พาลาปทานานี"ติ วุตฺตํ. ปณฺฑิเตหิ พาลสฺส พาโลติ สลฺลกฺขณโต ติวิธํ พาลลกฺขณํ. "ตีณิมานิ ภิกฺขเว ปณฺฑิตสฺส ปณฺฑิตลกฺขณานิ ปณฺฑิตนิมิตฺตานิ ปณฺฑิตาปทานานิ. กตมานิ ตีณิ, อิธ ภิกฺขเว ปณฺฑิโต สุจินฺติตจินฺตี จ โหติ สุภาสิตภาสี จ สุกตกมฺมการี จ. อิมานิ โข ภิกฺขเว ตีณิ ปณฺฑิตสฺส ปณฺฑิตลกฺขณานิ ปณฺฑิตนิมิตฺตานิ ปณฺฑิตาปทานานี"ติ ^๔- วุตฺตํ. ปณฺฑิเตหิ ปณฺฑิตสฺส ปณฺฑิโตติ สลฺลกฺขณโต ติวิธํ ปณฺฑิตลกฺขณํ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อลพฺภนียโต ^๒ โป. วิสิทฺธนฺติ @^๓ อิ. วตฺตพฺพนิพฺพานํ ^๔ องฺ.ติก. ๒๐/๓/๙๗, ม.อุ. ๑๔/๒๔๖/๒๑๔

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๘๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=283&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=6382&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=6382&modeTY=2&pagebreak=1#p283