อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)
หน้าที่ ๙๒.

"วิเสสมธิคจฺฉตี"ติ วจนํ อุปมาย นตฺถิ. อุปนิพนฺธนา นิมิตฺตนฺติ อุปนิพนฺธนาย
สติยา นิมิตฺตภูตํ การณภูตํ นาสิกคฺคํ วา มุขนิมิตฺตํ วา. อุปนิพนฺธติ เอตาย
อารมฺมเณ จิตฺตนฺติ อุปนิพนฺธนา นาม สติ. นาสิกคฺเค วาติ ทีฆนาสิโก
นาสิกคฺเค. มุขนิมิตฺเต วาติ รสฺสนาสิโก อุตฺตโรฏฺเฐ. อุตฺตโรฏฺโฐ หิ มุเข
สติยา นิมิตฺตนฺติ มุขนิมิตฺตนฺติ วุตฺโต. อาคเตติ ผุฏฺฐฏฺฐานโต อพฺภนฺตรํ
อาคเต. คเตติ ผุฏฺฐฏฺฐานโต พหิทฺธา คเต. น อวิทิตา โหนฺตีติ ผุสนฏฺฐานํ
อปฺปตฺวา อสฺสาสปสฺสาสานํ อาคมนคมนาภาวโต สพฺเพปิ เต วิทิตา เอว โหนฺติ.
กมฺมนิยํ โหตีติ เยน วีริเยน กาโยปิ จิตฺตมฺปิ กมฺมนิยํ ภาวนากมฺมกฺขมํ
ภาวนากมฺมโยคฺคํ โหติ. อิทํ วีริยํ ปธานํ นามาติ ผเลน การณํ วุตฺตํ โหติ.
อุปกฺกิเลสา ปหียนฺตีติ วิกฺขมฺภนวเสน นีวรณานิ ปหียนฺติ. วิตกฺกา วูปสมนฺตีติ
นานารมฺมณจาริโน อนวฏฺฐิตา วิตกฺกา อุปสมํ คจฺฉนฺติ. เยน ฌาเนน อุปกฺกิเลสา
ปหียนฺติ, วิตกฺกา วูปสมนฺติ. อยํ ปโยโคติ ปโยคมเปกฺขิตฺวา ปุลฺลิงฺคนิทฺเทโส
กโต. สญฺโญชนา ปหียนฺตีติ ตํตํมคฺควชฺฌา สญฺโญชนา สมุจฺเฉทปฺปหาเนน
ปหียนฺติ. อนุสยา พฺยนฺตีโหนฺตีติ ปหีนานํ ปุน อนุปฺปตฺติธมฺมกตฺตา วิคโต
อุปฺปาทนฺโต วา วยนฺโต วา เอเตสนฺติ พฺยนฺตา, ปุพฺเพ อพฺยนฺตา พฺยนฺตา
โหนฺตีติ พฺยนฺตีโหนฺติ, วินสฺสนฺตีติ อตฺโถ. สญฺโญชนปฺปหานํ อนุสยปฺปหาเนน โหติ,
น อญฺญถาติ ทสฺสนตฺถํ อนุสยปฺปหานมาห. เยน มคฺเคน สญฺโญชนา ปหียนฺติ
อนุสยา พฺยนฺตีโหนฺติ, อยํ วิเสโสติ อตฺโถ. จตุตฺถจตุกฺเก อริยมคฺคสฺสาปิ
นิทฺทิฏฺฐตฺตา อิธ อริยมคฺโค วุตฺโต. เอกจิตฺตสฺส อารมฺมณทฺวยาภาวสฺส อวุตฺเตปิ
สิทฺธตฺตา ตํ อวิสฺสชฺเชตฺวาว เอวํ อิเม ตโย ธมฺมา เอกจิตฺตสฺส อารมฺมณา
น โหนฺตีติ นิคมนํ กตํ.
     [๑๖๐] อิทานิ ตํ ภาวนาสิทฺธิสาธกํ โยคาวจรํ ถุนนฺโต อานาปานสฺสติ
ยสฺสาติ คาถํ วตฺวา ตสฺสา นิทฺเทสมาห. ตตฺถ อานาปานสฺสติโย ยถา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๙๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=92&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=2057&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=2057&modeTY=2&pagebreak=1#p92