อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๖๘.

[๑๘๔] ยถยิทํ พฺรหฺมจริยนฺติ ยถา อิทํ สิกฺขตฺตยสงฺคหํ สาสนพฺรหฺมจริยํ. อทฺธนิยนฺติ อทฺธานกฺขมํ. จิรฏฺฐิติกนฺติ จิรปฺปวตฺติวเสน จิรฏฺฐิติกํ. จตฺตาโร สติปฏฺฐานาติ อาทิ สพฺพํ โลกิยโลกุตฺตรวเสเนว กถิตํ. เอเตสํ ปน โพธิปกฺขิยานํ ธมฺมานํ วินิจฺฉโย สพฺพากาเรน วิสุทฺธิมคฺเค ปฏิปทาญาณทสฺสน- วิสุทฺธินิทฺเทเส วุตฺโต. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ตติยภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------- นาคาปโลกิตวณฺณนา [๑๘๖] นาคาปโลกิตนฺติ ยถา หิ มหาชนสฺส อฏฺฐีนิ โกฏิยา โกฏึ อาหจฺจ ฐิตานิ ปจฺเจกพุทฺธานํ, องฺกุสกลคฺคานิ วิย, น เอวํ พุทฺธานํ. พุทฺธานํ ปน สุวณฺณกฺขนฺธํ ^๑- วิย เอกาพทฺธานิ หุตฺวา ฐิตานิ, ตสฺมา ปจฺฉโต อปโลกนกาเล น สกฺกา โหติ คีวํ ปริวตฺเตตุ ํ. ยถา ปน หตฺถินาโค ปจฺฉาภาคํ อปโลเกตุกาโม สกลสรีเรเนว ปริวตฺตติ, เอวํ ปริวตฺเตตพฺพํ โหติ. ภควโต ปน นครทฺวาเร ฐตฺวา "เวสาลึ อปโลเกสฺสามี"ติ จิตฺเต อุปฺปนฺนมตฺเต "ภควา อเนกานิ กปฺปโกฏิสตสหสฺสานิ ^๒- ปารมิโย ปูเรนฺเตหิ ตุเมฺหหิ น คีวํ ปริวตฺเตตฺวา อปโลกนกมฺมํ กตนฺ"ติ อยํ มหาปฐวี ^๓- กุลาลจกฺกํ วิย ปริวตฺเตตฺวา ภควนฺตํ เวสาลีนคราภิมุขํ อกาสิ. ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. นนุ จ น เกวลํ เวสาลิยาว, สาวตฺถีราชคหนาลนฺทปาฏลิคามโกฏิ- คามนาทิกคามเกสุปิ ตโต ตโต นิกฺขนฺตกาเล ตนฺตํ สพฺพํ ปจฺฉิมทสฺสนเมว, ตตฺถ ตตฺถ กสฺมา นาคาปโลกิตํ นาปโลเกสีติ. อนจฺฉริยตฺตา. ตตฺถ ตตฺถ หิ นิวตฺเตตฺวา อปโลเกนฺตสฺเสตํ น อจฺฉริยํ โหติ, ตสฺมา นาปโลเกสิ. อปิจ เวสาลีราชาโน อาสนฺนวินาสา, ติณฺณํ วสฺสานํ อุปริ วินสฺสิสฺสนฺตีติ. ^๔- เต ตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สงฺขลิกานิ, อิ. สงฺขลิกา ^๒ ฉ.ม. กปฺปโกฏิสหสฺสานิ @^๓ ฉ.ม. ปถวี ^๔ ฉ.ม., อิ. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๖๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=168&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=4345&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=4345&modeTY=2&pagebreak=1#p168