อรรถกถาเล่มที่ ๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ที.อ. (สุมงฺคล.๒)
หน้าที่ ๑๙๘-๑๙๙.

หน้าที่ ๑๙๘.
อรหตฺตํ ปตฺวา อาคมฺม ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา นิสีทิ. ตํ สนฺธาย "อจิรูปสมฺปนฺโน
โข ปนา"ติ อาทิ วุตฺตํ.
      โส จ ภควโต ปจฺฉิโม สกฺขิสาวโก อโหสีติ สงฺคีติการกานํ
วจนํ. ตตฺถ โย ภควติ ธรมาเน ปพฺพชิตฺวา อปรภาเค อุปสมฺปทํ ลภิตฺวา
กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อุปสมฺปทํปิ วา ภควติ ธรมาเนเยว
ลภิตฺวา อปรภาเค กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, กมฺมฏฺานํปิ วา
ธรมาเนเยว คเหตฺวา อปรภาเค อรหตฺตเมว ปาปุณาติ, สพฺโพปิ โส ปจฺฉิโม
สกฺขิสาวโก. อยํ ปน ธรมาเน ภควติ ปพฺพชิโต จ อุปสมฺปนฺโน จ กมฺมฏฺานํ
จ คเหตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโตติ.
                     ปญฺจมภาณวารวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------
                       ตถาคตปจฺฉิมวาจาวณฺณนา
      [๒๑๖] อิทานิ ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาททานํ ๑- อารทฺธํ, ตํ ทสฺเสตุํ
อถโข ภควาติ อาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ เทสิโต ปญฺตฺโตติ ธมฺโมปิ เทสิโต เจว
ปญฺตฺโต จ, วินโยปิ เทสิโต เจว ปญฺตฺโต จ. ปญฺตฺโต นาม ปิโต
ปฏฺปิโตติ อตฺโถ. โส โว มมจฺจเยนาติ โส ธมฺมวินโย ตุมฺหากํ มมจฺจเยน
สตฺถา. มยา หิ โว ิเตเนว "อิทํ ลหุกํ, อิทํ ครุกํ, อิทํ สเตกิจฺฉํ, อิทํ
อเตกิจฺฉํ, อิทํ โลกวชฺชํ, อิทํ ปณฺณตฺติวชฺชํ, อยํ อาปตฺติ ปุคฺคลสฺส สนฺติเก
วุฏฺาติ, อยํ อาปตฺติ คณสฺส สนฺติเก วุฏฺาติ, อยํ อาปตฺติ สํฆสฺส
สนฺติเก วุฏฺาตี"ติ สตฺตาปตฺติกฺขนฺธวเสน โอติณฺเณ วตฺถุสฺมึ สขนฺธกปริวาโร
อุภโตวิภงฺโค วินโย นาม เทสิโต, ตํ สกลํปิ วินยปิฏกํ มยิ ปรินิพฺพุเต ตุมฺหากํ
สตฺถุ กิจฺจํ สาเธสฺสติ.
      ิเตเนว จ มยา "อิเม จตฺตาโร สติปฏฺานา, จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา,
จตฺตาโร อิทฺธิปาทา, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺคา, อริโย
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. โอวาทํ อารภิ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๙๙.
อฏฺงฺคิโก มคฺโค"ติ เตน เตนากาเรน อิเม ธมฺเม วิภชิตฺวา วิภชิตฺวา
สุตฺตนฺตปิฏกํ เทสิตํ. ตํ สกลํปิ สุตฺตนฺตปิฏกํ มยิ ปรินิพฺพุเต ตุมฺหากํ สตฺถุ
กิจฺจํ สาเธสฺสติ. ิเตเนว จ มยา "อิเม ปญฺจกฺขนฺธา, ทฺวาทสายตนานิ,
อฏฺารส ธาตุโย, จตฺตาริ สจฺจานิ, พาวีสตินฺทฺริยานิ, นว เหตู, จตฺตาโร
อาหารา, สตฺต ผสฺสา, สตฺต เวทนา, สตฺต สญฺา, สตฺต สญฺเจตนา, สตฺต
จิตฺตานิ. ตตฺราปิ `เอตฺตกา ธมฺมา กามาวจรา, เอตฺตกา รูปาวจรา, เอตฺตกา
อรูปาวจรา, เอตฺตกา ปริยาปนฺนา, เอตฺตกา อปริยาปนฺนา, เอตฺตกา โลกิยา,
เอตฺตกา โลกุตฺตรา"ติ อิเม ธมฺเม วิภชิตฺวา วิภชิตฺวา จตุวีสติสมนฺตปฏฺานํ
อนนฺตนยมหาปฏฺานปฏิมณฺฑิตํ อภิธมฺมปิฏกํ เทสิตํ, ตํ สกลํปิ อภิธมฺมปิฏกํ
มยิ ปรินิพฺพุเต ตุมฺหากํ สตฺถุ กิจฺจํ สาเธสฺสตีติ.
      อิติ สพฺพํ เจตํ อภิสมฺโพธิโต ปฏฺาย ยาว ปรินิพฺพานา ปญฺจจตฺตาลีสวสฺสานิ
ภาสิตํ ลปิตํ "ตีณิ ปิฏกานิ ปญฺจ นิกายา นวงฺคานิ จตุราสีติธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานี"ติ
เอวํ มหปฺปเภทํ โหติ. อิติ อิมานิ จตุราสีติธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ ติฏฺนฺติ, อหํ
เอกโกว ปรินิพฺพายิสฺสามิ. ๑- อหญฺจ โข ปนิทานิ เอกโกว โอวทามิ อนุสาสามิ,
มยิ ปรินิพฺพุเต อิมานิ จตุราสีติธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ ตุเมฺห โอวทิสฺสนฺติ
อนุสาสิสฺสนฺตีติ เอวํ ภควา พหูนิ การณานิ ทสฺเสนฺโต "โส โว มมจฺจเยน
สตฺถา"ติ โอวทิตฺวา ปุน อนาคเต จาริตฺตํ ทสฺเสนฺโต ยถา โข ปนาติ อาทิมาห.
      ตตฺถ สมุทาจรนฺตีติ กเถนฺติ โวหรนฺติ. นาเมน วา โคตฺเตน วาติ
"นวกา"ติ อวตฺวา "ติสฺส, นาคา"ติ เอวํ นาเมน วา, "กสฺสป, โคตฺตา"ติ ๒-
เอวํ โคตฺเตน วา, "อาวุโส ติสฺส, อาวุโส กสฺสปา"ติ เอวํ อาวุโส วาเทน
วา สมุทาจริตพฺโพ. ภนฺเตติ วา อายสฺมาติ วาติ ภนฺเต ติสฺส, อายสฺมา ติสฺสาติ
เอวํ สมุทาจริตพฺโพ. สมูหนตูติ อากงฺขมาโน สมูหนตุ, ยทิ อิจฺฉติ สมูหเนยฺยาติ
อตฺโถ. กสฺมา ปน สมูหนถาติ เอกํเสเนว อวตฺวา วิกปฺปวจเนน เปสีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ปรินิพฺพายามิ  ๒ ฉ.ม., อิ. โคตมาติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๙๘-๑๙๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=198&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=5119&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=5119&pagebreak=1#p198