ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๕ ภาษาบาลี อักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๒)

หน้าที่ ๓๕๑-๓๕๓.

หน้าที่ ๓๕๑.

เสวิตพฺโพ, ทิวสสฺส ทฺวิตฺติกฺขตฺตุํ ติณฺณํ รตนานํ อุปฏฺฐานคมนาทิวเสน ปวตฺโต ธมฺมเสนาปติมหาโมคฺคลฺลานตฺเถราทีนํ วิย กายสมาจาโร เสวิตพฺโพ. ธนุคฺคหเปสนาทิวเสน วาจํ ภินฺทนฺตานํ เทวทตฺตาทีนํ วิย วจีสมาจาโร น เสวิตพฺโพ, ติณฺณํ รตนานํ คุณกิตฺตนาทิวเสน ปวตฺโต ธมฺมเสนาปติมหาโมคฺคลฺลานตฺเถราทีนํ วิย วจีสมาจาโร เสวิตพฺโพ. อนริยปริเยสนํ ปริเยสนฺตานํ เทวทตฺตาทีนํ วิย ปริเยสนา น เสวิตพฺพา, อริยปริเยสนํเยว ปริเยสนฺตานํ ธมฺมเสนาปติมหา- โมคฺคลฺลานตฺเถราทีนํ วิย ปริเยสนา เสวิตพฺพา. เอวํ ปฏิปนฺโน โขติ เอวํ อเสวิตพฺพํ กายวจีสมาจารปริเยสนญฺจ ปหาย เสวิตพฺพานํ ปาริปูริยา ปฏิปนฺโน เทวานมินฺท ภิกฺขุ ปาติโมกฺขสํวราย อุตฺตมเชฏฺฐกสีลสํวรตฺถาย ปฏิปนฺโน นาม โหตีติ ภควา ขีณาสวสฺส อาคมนียปุพฺพภาคปฏิปทํ กเถสิ. อินฺทฺริยสํวรวณฺณนา [๓๖๕] ทุติยปุจฺฉาย ๑- อินฺทฺริยสํวรายาติ อินฺทฺริยานํ ปิธานาย, คุตฺตทฺวารตาย สํวุตทฺวารตายาติ อตฺโถ. วิสชฺชเน ปนสฺส จกฺขุวิญฺเญยฺยํ รูปนฺติ อาทิ เสวิตพฺพรูปาทิวเสน อินฺทฺริยสํวรทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ เอวํ วุตฺเตติ เหฏฺฐา โสมนสฺสาทิปญฺหวิสชฺชนานํ สุตตฺตา อิมินาปิ เอวรูเปเนว ภวิตพฺพนฺติ สญฺชาตปฏิภาโณ ภควตา เอวํ วุตฺเต สกฺโก เทวานมินฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ, เอตํ อิมสฺส โข อหํ ภนฺเตติ อาทิกํ วจนํ อโวจ. ภควาปิสฺส โอกาสํ ทตฺวา ตุณฺหี อโหสิ. กเถตุกาโมปิ หิ โย อตฺถํ สมฺปาเทตุํ น สกฺโกติ, อตฺถํ สมฺปาเทตุํ สกฺโกนฺโต วา น กเถตุกาโม โหติ, น ตสฺส ภควา โอกาสํ กโรติ. อยํ ปน ยสฺมา กเถตุกาโม เจว, สกฺโกติ จ อตฺถํ สมฺปาเทตุํ, ตสฺมา ตสฺส ภควา โอกาสมกาสิ. ตตฺถ เอวรูปํ น เสวิตพฺพนฺติ อาทีสุ อยํ สงฺเขโป:- ยํ รูปํ ปสฺสโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, ตํ น เสวิตพฺพํ น ทฏฺฐพฺพํ น โอโลเกตพฺพนฺติ อตฺโถ. ยํ ปน ปสฺสโต อสุภสญฺญา วา สณฺฐาติ, ปสาโท วา อุปฺปชฺชติ, อนิจฺจสญฺญาปฏิลาโภ วา โหติ, ตํ เสวิตพฺพํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ทุติยปุจฺฉายํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๒.

ยํ จิตฺตกฺขรํปิ จิตฺตพฺยญฺชนํปิ สทฺทํ สุณโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป สทฺโท น เสวิตพฺโพ. ยํ ปน อตฺถนิสฺสิตํ ธมฺมนิสฺสิตํ กุมฺภทาสีคีตกํปิ สุณนฺตสฺส ปสาโท วา อุปฺปชฺชติ, นิพฺพิทา วา สณฺฐาติ, เอวรูโป สทฺโท เสวิตพฺโพ. ยํ คนฺธํ ฆายโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป คนฺโธ น เสวิตพฺโพ. ยํ ปน คนฺธํ ฆายโต อสุภสญฺญาทิปฏิลาโภ โหติ, เอวรูโป คนฺโธ เสวิตพฺโพ. ยํ รสํ สายโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป รโส น เสวิตพฺโพ. ยํ ปน รสํ สายโต อาหาเร ปฏิกูลสญฺญา เจว อุปฺปชฺชติ, สายิตปจฺจยา จ กายพลํ นิสฺสาย อริยภูมึ โอกฺกมิตุํ สกฺโกติ, มหาสีวตฺเถรภาคิเนยฺยสีวสามเณรสฺส วิย ภุญฺชนฺตสฺเสว วา กิเลสกฺขโย โหติ, เอวรูโป รโส เสวิตพฺโพ. ยํ โผฏฺฐพฺพํ ผุสโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูปํ โผฏฺฐพฺพํ น เสวิตพฺพํ. ยํ ปน ผุสโต สาริปุตฺตตฺเถราทีนํ วิย อาสวกฺขโย เจว, วิริยํ จ สุปคฺคหิตํ, ปจฺฉิมา จ ชนตา ทิฏฺฐานุคตึ อาปาทเนน อนุคฺคหิตา โหติ, เอวรูปํ โผฏฺฐพฺพํ เสวิตพฺพํ. สาริปุตฺตตฺเถโร กิร ตึสวสฺสานิ มญฺเจ ปิฏฺฐึ น ปสาเรสิ. ตถา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร. มหากสฺสปตฺเถโร วีสวสฺสสตํ มญฺเจ ปิฏฺฐึ น ปสาเรสิ. อนุรุทฺธตฺเถโร ปญฺจปญฺญาสวสฺสานิ. ๑- ภทฺทิยตฺเถโร ตึสวสฺสานิ. โสณตฺเถโร อฏฺฐารสวสฺสานิ. รฏฺฐปาลตฺเถโร ทฺวาทส. อานนฺทตฺเถโร ปณฺณรส. ราหุลตฺเถโร ทฺวาทส. พากุลตฺเถโร อสีติวสฺสานิ. นาฬกตฺเถโร ยาว ปรินิพฺพานํ มญฺเจ ปิฏฺฐึ น ปสาเรสีติ. เย มโนวิญฺเญยฺเย ธมฺเม สมนฺนาหรนฺตสฺส ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, "อโห วต ยํ ปเรสํ ปรวิตฺตูปกรณํ ตํ มม อสฺสา"ติ อาทินา นเยน วา อภิชฺฌาทีนิ อาปาถมาคจฺฉนฺติ, เอวรูปา ธมฺมา น เสวิตพฺพา. "สพฺเพ สตฺตา อเวรา โหนฺตู"ติ เอวํ เมตฺตาทิวเสน, เย วา ปน ติณฺณํ เถรานํ ธมฺมา, @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปญฺญาสวสฺสานิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๓.

เอวรูปา เสวิตพฺพา. ตโย กิร เถรา วสฺสูปนายิกทิวเส กามวิตกฺกาทโย อกุสลวิตกฺกา น วิตกฺเกตพฺพาติ กติกํ อกํสุ. อถ ปวารณาทิวเส สํฆตฺเถโร สํฆนวกํ ปุจฺฉิ "อาวุโส อิมสฺมึ เตมาเส กิตฺตเก ฐาเน จิตฺตสฺส ธาวิตุํ ทินฺนนฺ"ติ. น ภนฺเต ปริเวณสฺส ปริจฺเฉทโต พหิ ธาวิตุํ อทาสินฺติ. ทุติยํ ปุจฺฉิ "ตว อาวุโส กิตฺตเก"ติ. นิวาสนโต ภนฺเต พหิ ธาวิตุํ น อทาสินฺติ. อถ เทฺวปิ เถรํ ปุจฺฉึสุ "ตุมฺหากํ ปน ภนฺเต"ติ. นิยกชฺฌตฺตกฺขนฺธปญฺจกโต อาวุโส พหิ ธาวิตุํ น อทาสินฺติ. ตุเมฺหหิ ภนฺเต ทุกฺกรํ กตนฺติ. เอวรูโป มโน วิญฺเญยฺโย ธมฺโม เสวิตพฺโพ. [๓๖๖] เอกนฺตวาทาติ เอโกเยว อนฺโต วาทสฺส เอเตสํ น ๑- เทฺว วาทาติ ๑- เอกนฺตวาทา, เอกํเยว วทนฺตีติ ปุจฺฉติ. เอกนฺตสีลาติ เอกาจารา. เอกนฺตจฺฉนฺทาติ เอกลทฺธิกา. เอกนฺตอชฺโฌสานาติ เอกนฺตปริโยสานา. อเนกธาตุ นานาธาตุ โข เทวานมินฺท โลโกติ เทวานมินฺท อยํ โลโก อเนกชฺฌาสโย นานชฺฌาสโย. เอกสฺมึ คนฺตุกาเม เอโก ฐาตุกาโม โหติ. เอกสฺมึ ฐาตุกาเม เอโก สยิตุกาโม โหติ. เทฺว สตฺตา เอกชฺฌาสยา นาม ทุลฺลภา. ตสฺมึ อเนกธาตุนานาธาตุสฺมึ โลเก ยํ ยเทว ธาตุํ ยํ ยเทว อชฺฌาสยํ สตฺตา อภินิวิสนฺติ คณฺหนฺติ, ตํ ตเทว. ถามสา ปรามาสาติ ถาเมน จ ปรามาเสน จ. อภินิวิสฺส โวหรนฺตีติ สุฏฺฐุ คณฺหิตฺวา โวหรนฺติ, กเถนฺติ ทีเปนฺติ กิตฺเตนฺติ. อิทเมว สจฺจํ, โมฆมญฺญนฺติ อิทํ อมฺหากเมว วจนํ สจฺจํ, อญฺเญสํ วจนํ โมฆํ ตุจฺฉํ นิรตฺถกนฺติ. อจฺจนฺตนิฏฺฐาติ อนฺโต วุจฺจติ วินาโส, อนฺตํ อตีตา นิฏฺฐา เอเตสนฺติ อจฺจนฺตนิฏฺฐา. ยา เอเตสํ นิฏฺฐา, โย ปรมสฺสาโส นิพฺพานํ, ตํ สพฺเพสํ วินาสาติกฺกนฺตมจฺจนฺตนฺติ วุจฺจติ. โยคกฺเขโมติ นิพฺพานสฺเสว นามํ, อจฺจนฺโต โยคกฺเขโม เอเตสนฺติ อจฺจนฺตโยคกฺเขมี. เสฏฺฐฏฺเฐน พฺรหฺมํ อริยมคฺคํ จรนฺตีติ พฺรหฺมจารี. อจฺจนฺตตาย ๒- พฺรหฺมจารี อจฺจนฺตพฺรหฺมจารี. ปริโยสานนฺติ นิพฺพานสฺเสว นามํ, อจฺจนฺตํ ปริโยสานํ เอเตสนฺติ อจฺจนฺตปริโยสานา. @เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม., อิ. น เทฺวธา คตวาทาติ ฉ.ม., อิ. อจฺจนฺตตฺถาย


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๓๕๑-๓๕๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=351&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=8984&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=8984&modeTY=2&pagebreak=1#p351


จบการแสดงผล หน้าที่ ๓๕๑-๓๕๓.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]