อรรถกถาเล่มที่ ๕ หน้าที่ ๖๔.

[๖๙] อชฺเฌสนนฺติ เอวํ ติกฺขตฺตุํ ยาจนํ. พุทฺธจกฺขุนาติ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตาเณน จ อาสยานุสยาเณน จ. อิเมสํ หิ ทฺวินฺนํ าณานํ "พุทฺธจกฺขู"ติ นามํ, สพฺพญฺุตาณสฺส "สมนฺตจกฺขู"ติ, ติณฺณํ มคฺคาณานํ ธมฺมจกฺขู"ติ. อปฺปรชกฺเขติ อาทีสุ เยสํ วุตฺตนเยเนว ปญฺาจกฺขุมฺหิ ราคาทิรชํ อปฺปํ, เต อปฺปรชกฺขา. เยสํ ตํ มหนฺตํ, เต มหารชกฺขา. เยสํ สทฺธาทีนิ อินฺทฺริยานิ ติกฺขานิ, เต ติกฺขินฺทฺริยา. เยสํ ตานิ มุทูนิ, เต มุทินฺทฺริยา. เยสํ เตเยว สทฺธาทโย อาการา สุนฺทรา, เต สฺวาการา. เย กถิตการณํ สลฺลกฺเขนฺติ, สุเขน สกฺกา โหนฺติ วิญฺาเปตุํ, เต สุวิญฺาปยา. เย ปรโลกญฺเจว วชฺชญฺจ ภยโต ปสฺสนฺติ, เต ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโน นาม. อยํ ปเนตฺถ ปาลิ:- "สทฺโธ ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข, อสฺสทฺโธ ปุคฺคโล มหารชกฺโข. อารทฺธวิริโย ฯเปฯ กุสีโต. อุปฏฺิตสติ, มุฏฺสฺสติ, สมาหิโต, อสมาหิโต. ปญฺวา, ทุปฺปญฺโ ปุคฺคโล มหารชกฺโข. ตถา สทฺโธ ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย ฯเปฯ ปญฺวา ปุคฺคโล ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี, ทุปฺปญฺโ ปุคฺคโล น ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี. โลโกติ จ ขนฺธโลโก ธาตุโลโก อายตนโลโก สมฺปตฺติภวโลโก วิปตฺติภวโลโก สมฺปตฺติวิปตฺติภวโลโก วิปตฺติสมฺปตฺติภวโลโก. เอโก โลโก สพฺเพ สตฺตา อาหารฏฺิติกา. เทฺว โลกา นามญฺจ รูปญฺจ. ตโย โลกา ติสฺโส เวทนา. จตฺตาโร โลกา จตฺตาโร อาหารา. ปญฺจ โลกา ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา. ฉ โลกา ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ. สตฺต โลกา สตฺต วิญฺาณฏฺิติโย. อฏฺ โลกา อฏฺ โลกธมฺมา. นว โลกา นว สตฺตาวาสา. ทส โลกา ทสายตนานิ. ทฺวาทส โลกา ทฺวาทสายตนานิ. อฏฺารส โลกา อฏฺารส ธาตุโย. วชฺชนฺติ สพฺเพ กิเลสา วชฺชํ, ^๑- สพฺเพ ทุจฺจริตา วชฺชํ, สพฺเพ อภิสงฺขารา วชฺชํ, สพฺเพ ^๒- ภวคามิกมฺมา ^๒- วชฺชํ. อิติ อิมสฺมึ จ โลเก อิมสฺมึ จ วชฺเช ติพฺพา ภยสญฺา ปจฺจุปฏฺิตา โหติ, เสยฺยถาปิ อุกฺขิตฺตาสิเก วธเก. อิเมหิ ปญฺาสาย อากาเรหิ อิมานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ชานาติ ปสฺสติ อญฺาติ ปฏิวิชฺฌติ, อิทํ ตถาคตสฺส อินฺทฺริยานํ ปโรปริยตฺเต าณนฺติ. ^๓- @เชิงอรรถ: ^๑ อิ. วชฺชา, เอวมุปริปิ ^๒-๒ ม. สพฺพํ ภวคามิกมฺมํ. @^๓ ขุ. ปฏิ. ๓๑/๒๗๖/๑๗๙ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตาณนิทฺเทส (สยา)

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๖๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=64&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=1638&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=1638&pagebreak=1#p64