อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๘๐.

คหิโตติ? อาคมนาภาวโต. อนิมิตฺตวิปสฺสนา หิ สยํ อาคมนียฏฺฐาเน ฐตฺวา อตฺตโน มคฺคสฺส นามํ ทาตุํ น สกฺโกติ. สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปน อตฺตโน ปุตฺตสฺส ราหุลตฺเถรสฺส:- "อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ มานานุสยมุชฺชห ตโต มานาภิสมยา อุปสนฺโต จริสฺสสี"ติ ^๑- อนิมิตฺตวิปสฺสนํ กเถสิ. วิปสฺสนา หิ นิจฺจนิมิตฺตํ ธุวนิมิตฺตํ อตฺตนิมิตฺตํ สุขนิมิตฺตญฺจ อุคฺฆาเตติ, ตสฺมา อนิมิตฺตาติ วุจฺจติ. ^๒- สาปิ ^๓- กิญฺจาปิ ตํ นิมิตฺตํ อุคฺฆาเตติ, สยํ ปน นิมิตฺตธมฺเมสุ จรตีติ สนิมิตฺตาว โหติ. ตสฺมา สยํ อาคมนียฏฺฐาเน ฐตฺวา อตฺตโน มคฺคสฺส นามํ ทาตุํ น สกฺโกติ. อปโร นโย:- อภิธมฺโม นาม ปรมตฺถเทสนา, อนิมิตฺตมคฺคสฺส จ ปรมตฺถโต เหตุเวกลฺลเมว โหติ. กถํ? อนิจฺจานุปสฺสนาย หิ วเสน อนิมิตฺตวิโมกฺโข กถิโต, เตน จ วิโมกฺเขน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติ. ตํ อริยมคฺเค เอกงฺคมฺปิ น โหติ, อมคฺคงฺคตฺตา อตฺตโน มคฺคสฺส ปรมตฺถโต ^๔- นามํ ทาตุํ น สกฺโกติ. อิตเรสุ ปน ทฺวีสุ อนตฺตานุปสฺสนาย ตาว วเสน สุญฺญโต วิโมกฺโข, ทุกฺขานุปสฺสนาย วเสน อปฺปณิหิโต วิโมกฺโข กถิโต. เตสุ สุญฺญตวิโมกฺเขน ปญฺญินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติ, อปฺปณิหิตวิโมกฺเขน สมาธินฺทฺริยํ, ตานิ อริยมคฺคสฺส องฺคตฺตา อตฺตโน มคฺคสฺส ปรมตฺถโต นามํ ทาตุํ สกฺโกนฺติ. มคฺคารมฺมณตฺติเกปิ หิ มคฺคาธิปติธมฺมภาชเน ^๕- ฉนฺทจิตฺตานํ อธิปติกาเล เตสํ ธมฺมานํ อมคฺคงฺคโตว ^๖- มคฺคาธิปติภาโว น วุตฺโต, เอวํ สมฺปทมิทํ เวทิตพฺพํ, ^๗- อยเมตฺถ อฏฺฐกถามุตฺตโก เอกสฺสาจริยสฺส มติวินิจฺฉโย. เอวํ สพฺพถาปิ อนิมิตฺตวิปสฺสนา สยํ อาคมนียฏฺฐาเน ฐตฺวา อตฺตโน มคฺคสฺส นามํ ทาตุํ น สกฺโกตีติ อนิมิตฺตมคฺโค น คหิโต. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.สุ. ๒๕/๓๔๕/๓๙๘ ^๒ ฉ.ม. กถิตา ^๓ ฉ.ม. สา จ @^๔ สี.,ม. ปรมตฺถโตว ^๕ ฉ.ม.....วิภชเน ^๖ ฉ.ม. อมคฺคงฺคตฺตาว @^๗ ฉ.ม. เวทิตพฺพนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=280&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=7002&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=7002&modeTY=2&pagebreak=1#p280