อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
วิภงฺค.อ. (สมฺโมห.)
หน้าที่ ๑๓๒-๑๓๓.

หน้าที่ ๑๓๒.
วเสน ทส นยา โหนฺติ. เอวํ เสเสสุปีติ วีสติยา อภินิเวเสสุ เทฺว นยสตานิ.
ตานิ จตูหิ อธิปตีหิ จตุคุณิตานิ อฏฺฐ. อิติ สุทฺธิกานิ เทฺว, สาธิปตี อฏฺฐาติ
สพฺพมฺปิ นยสหสฺสํ โหติ. ยถา จ โสตาปตฺติมคฺเค, เอวํ เสสมคฺเคสุปีติ
จตฺตาริ นยสหสฺสานิ โหนฺติ. ยถา จ ปฐมโกฏฺฐาเส จตฺตาริ, เอวํ เสเสสุปีติ
อฏฺฐงฺคิกวาเร ปญฺจสุ โกฏฺฐาเสสุ วีสติ นยสหสฺสานิ โหนฺติ. ตถา
ปญฺจงฺคิกวาเร สพฺพสงฺคาหิกวาเร จาติ สพฺพานิปิ สฏฺฐี นยสหสฺสานิ สตฺถารา
วิภตฺตานิ. ปาลิ ปน สงฺเขเปน อาคตา. เอวมิทํ ติวิธมหาวารํ ปญฺจทสโกฏฺฐาสํ
สฏฺฐินยสหสฺสปฏิมณฺฑิตํ อภิธมฺมภาชนียํ นาม นิทฺทิฏฺฐนฺติ เวทิตพฺพํ.
                     อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           ----------
                        ๓. ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา
     [๒๑๕] ปญฺหาปุจฺฉเก จตุนฺนมฺปิ สจฺจานํ ขนฺธวิภงฺเค วุตฺตนยานุสาเรเนว
กุสลาทิภาโว เวทิตพฺโพ. อารมฺมณตฺติเกสุ ปน สมุทยสจฺจํ กามาวจรธมฺเม
อสฺสาเทนฺตสฺส ปริตฺตารมฺมณํ โหติ, มหคฺคตธมฺเม อสฺสาเทนฺตสฺส มหคฺคตารมฺมณํ,
ปญฺญตฺติธมฺเม ๑- อสฺสาเทนฺตสฺส นวตฺตพฺพารมฺมณํ. ทุกฺขสจฺจํ กามาวจรธมฺเม
อารพฺภ อุปฺปนฺนํ ปริตฺตารมฺมณํ, รูปารูปาวจรธมฺเม อารพฺภ อุปฺปตฺติกาเล
มหคฺคตารมฺมณํ, นวโลกุตฺตรธมฺเม ปจฺจเวกฺขณกาเล อปฺปมาณารมฺมณํ, ปณฺณตฺตึ
ปจฺจเวกฺขณกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณํ. มคฺคสจฺจํ สหชาตเหตุวเสน สพฺพทาปิ
มคฺคเหตุกํ, วิริยํ วา วีมํสํ วา เชฏฺฐกํ กตฺวา มคฺคภาวนากาเล มคฺคาธิปติ,
ฉนฺทจิตฺเตสุ อญฺญตราธิปติกาเล นวตฺตพฺพํ นาม โหติ. ทุกฺขสจฺจํ อริยานํ
มคฺคปจฺจเวกฺขณกาเล มคฺคารมฺมณํ, เตสํเยว มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขณกาเล
มคฺคาธิปติ, เสสธมฺมปจฺจเวกฺขณกาเล นวตฺตพฺพํ โหติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปญฺญตฺตึ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๓.
     เทฺว สจฺจานีติ ทุกฺขสมุทยสจฺจานิ. เอตานิ หิ อตีตาทิเภเท ธมฺเม
อารพฺภ อุปฺปตฺติกาเล อตีตาทิอารมฺมณานิ โหนฺติ. สมุทยสจฺจํ อชฺฌตฺตาทิเภเท
ธมฺเม อสฺสาเทนฺตสฺส อชฺฌตฺตาทิอารมฺมณํ โหติ, ทุกฺขสจฺจํ อากิญฺจญฺญายตนกาเล
นวตฺตพฺพารมฺมณมฺปีติ เวทิตพฺพํ. อิติ อิมสฺมึ ปญฺหาปุจฺฉเก เทฺว สจฺจานิ
โลกิยานิ โหนฺติ, เทฺว โลกุตฺตรานิ. ยถา จ อิมสฺมึ, เอวํ ปุริเมสุปิ ทฺวีสุ.
สมฺมาสมฺพุทฺเธน หิ ตีสุปิ สุตฺตนฺตภาชนียาทีสุ โลกิยโลกุตฺตราเนว สจฺจานิ
กถิตานิ. เอวมยํ สจฺจวิภงฺโคปิ เตปริวฏฺฏํ นีหริตฺวาว ภาเชตฺวา ทสฺสิโตติ.
                      ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                     สมฺโมหวิโนทนิยา วิภงฺคฏฺฐกถาย
                       สจฺจวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๑๓๒-๑๓๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=132&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=3107&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=3107&modeTY=2&pagebreak=1#p132