อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๑๓๔.

๕. อินฺทฺริยวิภงฺค ๑. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา [๒๑๙] อิทานิ ตทนนฺตเร อินฺทฺริยวิภงฺเค พาวีสตีติ คณนปริจฺเฉโท. อินฺทฺริยานีติ ปริจฺฉินฺนธมฺมนิทสฺสนํ. อิทานิ ตานิ สรูปโต ทสฺเสนฺโต จกฺขุนฺทฺริยนฺติอาทิมาห. ตตฺถ จกฺขุทฺวาเร อินฺทตฺตํ กาเรตีติ จกฺขุนฺทฺริยํ. โสตฆานชิวฺหากายทฺวาเร อินฺทตฺตํ กาเรตีติ กายินฺทฺริยํ. วิชานนลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ มนินฺทฺริยํ. อิตฺถีภาเว อินฺทตฺตํ กาเรตีติ อิตฺถินฺทฺริยํ. ปุริสภาเว อินฺทตฺตํ กาเรตีติ ปุริสินฺทฺริยํ. อนุปาลนลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ ชีวิตินฺทฺริยํ. สุขลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ สุขินฺทฺริยํ. ทุกฺขโสมนสฺสโทมนสฺสอุเปกฺขาลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ อุเปกฺขินฺทฺริยํ. อธิโมกฺขลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ สทฺธินฺทฺริยํ. ปคฺคหลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ วิริยินฺทฺริยํ. อุปฏฺานลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ สตินฺทฺริยํ. อวิกฺเขปลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ สมาธินฺทฺริยํ. ทสฺสนลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ ปญฺินฺทฺริยํ. อนญฺาตญฺสฺสามีติปวตฺเต ชานนลกฺขเณ อินฺทตฺตํ กาเรตีติ อนญฺาตญฺสฺสามีตินฺทฺริยํ. าตานํเยว ธมฺมานํ ปุน อาชานเน อินฺทตฺตํ กาเรตีติ อญฺินฺทฺริยํ. อญฺาตาวีภาเว อินฺทตฺตํ กาเรตีติ อญฺาตาวินฺทฺริยํ. อิธ สุตฺตนฺตภาชนียนฺนาม น คหิตํ. กสฺมา? สุตฺตนฺเต อิมาย ปฏิปาฏิยา พาวีสติยา อินฺทฺริยานํ อนาคตตฺตา. สุตฺตนฺตสฺมึ หิ กตฺถจิ เทฺว อินฺทฺริยานิ กถิตานิ, กตฺถจิ ตีณิ, กตฺถจิ ปญฺจ. เอวํ ปน นิรนฺตรํ ทฺวาวีสติ อาคตานิ นาม นตฺถิ. อยํ ตาเวตฺถ อฏฺกถานโย. อยํ ปน อปโร นโย:- เอเตสุ หิ อตฺถโต ลกฺขณาทีหิ กมโต จ วิชานิยา เภทาเภทา ตถา กิจฺจา ภูมิโต จ วินิจฺฉยํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๑๓๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=134&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=3141&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=3141&pagebreak=1#p134