อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๓๒๕.

๙. อิทฺธิปาทวิภงฺค ๑. สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา [๔๓๑] อิทานิ ตทนนฺตเร อิทฺธิปาทวิภงฺเค จตฺตาโรติ คณนปริจฺเฉโท. อิทฺธิปาทาติ เอตฺถ อิชฺฌตีติ อิทฺธิ, สมิชฺฌติ นิปฺผชฺชตีติ อตฺโถ. อิชฺฌนฺติ วา เอตาย สตฺตา อิทฺธา วุทฺธา อุกฺกํสคตา โหนฺตีติปิ อิทฺธิ. ปฐเมนตฺเถน อิทฺธิเอว ปาโท อิทฺธิปาโท, อิทฺธิโกฏฺฐาโสติ อตฺโถ. ทุติเยนตฺเถน อิทฺธิยา ปาโทติ อิทฺธิปาโท, ปาโทติ ปติฏฺฐา อธิคมุปาโยติ อตฺโถ. เตน หิ ยสฺมา อุปรูปริ วิเสสสงฺขาตํ อิทฺธึ ปชฺชนฺติ ปาปุณนฺติ, ตสฺมา ปาโทติ วุจฺจติ. เอตฺตาวตา ^๑- "จตฺตาโร อิทฺธิปาทา"ติ เอตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิทานิ เต ภาเชตฺวา ทสฺเสตุํ อิธ ภิกฺขูติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ อิธ ภิกฺขูติ อิมสฺมึ สาสเน ภิกฺขุ. ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตนฺติ เอตฺถ ฉนฺทเหตุโก ฉนฺทาธิโก วา สมาธิ ฉนฺทสมาธิ. กตฺตุกมฺยตาฉนฺทํ อธิปตึ กริตฺวา ปฏิลทฺธสมาธิสฺเสตํ อธิวจนํ. ปธานภูตา สงฺขารา ปธานสงฺขารา. จตุกิจฺจสาธกสฺส สมฺมปฺปธานวิริยสฺเสตํ อธิวจนํ. สมนฺนาคตนฺติ ฉนฺทสมาธินา จ ปธานสงฺขาเรหิ จ อุเปตํ. อิทฺธิปาทนฺติ นิปฺผตฺติปริยาเยน วา อิชฺฌนฏฺเฐน ^๒- อิชฺฌนฺติ เอตาย สตฺตา อิทฺธา วุทฺธา อุกฺกํสคตา โหนฺตีติ อิมินา วา ปริยาเยน อิทฺธีติ สงฺขคตานํ อุปจารชฺฌานาทิกุสลจิตฺตสมฺปยุตฺตานํ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารานํ อธิฏฺฐานฏฺเฐน ปาทภูตํ เสสจิตฺตเจตสิกราสินฺติ อตฺโถ. ยญฺหิ ปรโต "อิทฺธิปาโทติ ตถาภูตสฺส เวทนากฺขนฺโธ ฯเปฯ วิญฺญาณกฺขนฺโธ"ติ วุตฺตํ, ตํ อิมินา อตฺเถน ยุชฺชติ. อิมินา นเยน เสเสสุปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ยเถว หิ ฉนฺทํ อธิปตึ กริตฺวา ปฏิลทฺธสมาธิ ฉนฺทสมาธีติ วุตฺโต, เอวํ วิริยํ ฯเปฯ จิตฺตํ. วีมํสํ อธิปตึ กริตฺวา ปฏิลทฺธสมาธิ วีมํสสมาธีติ วุจฺจติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอวํ ตาว ^๒ ฉ.ม. อิชฺฌนกฏฺเฐน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๓๒๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=325&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=7717&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=7717&modeTY=2&pagebreak=1#p325