อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๓๘-๑๓๙.

หน้าที่ ๑๓๘.

โอกาสาทิสจฺฉิกฏฺฐ ๒. ปจฺจนีกานุโลมวณฺณนา [๑๔] เอวเมตานิ ตีณิ มุขานิ ^๑- อนุโลมปจฺจนีกปญฺจเก อนุโลมมตฺตวเสเนว ตาว ปฏิปาฏิยา ภาเชตฺวา ปุน ปจฺจนีกานุโลมปญฺจเก ปจฺจนีกมตฺตวเสเนว ภาเชตุํ ปุคฺคโล นุปลพฺภตีติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ อนุโลมปญฺจกสฺส ปาลิยํ สงฺขิปิตฺวา อาคเต ปจฺจนีเก วุตฺตนเยเนว ปจฺจนีกสฺส จ ปาลิยํ สงฺขิปิตฺวา อาคเต อนุโลเม วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอตฺตาวตา สุทฺธิกสฺส เจว อิเมสญฺจ ติณฺณนฺติ จตุนฺนํ สจฺฉิกฏฺฐานํ เอเกกสฺมึ สจฺฉิกฏฺเฐ อนุโลมปจฺจนีกสฺส ปจฺจนีกานุโลมสฺส จาติ ทฺวินฺนํ ทฺวินฺนํ ปจฺจนีกานํ วเสน อยํ อฏฺฐมุขา นาม วาทยุตฺติ นิทฺทิฏฺฐา โหตีติ เวทิตพฺพา. ยา เอเกกสฺมึ ปกฺเข ^๒- เอเกกสฺส นิคฺคหสฺส วเสน อฏฺฐกนิคฺคโหติ ปาลิยํ ลิขิยติ, ตตฺเถตํ วุจฺจติ:- "เอวํ จตุพฺพิเธ ปเญฺห ปญฺจกทฺวยเภทโต เอสา อฏฺฐมุขา นาม วาทยุตฺติ ปกาสิตา. อฏฺเฐว นิคฺคหา ตตฺถ จตฺตาโร เตสุ ธมฺมิกา อธมฺมิกา จ จตฺตาโร สพฺพตฺถ สกวาทิโน ชโย ปราชโย เจว สพฺพตฺถ ปรวาทิโน"ติ. สจฺฉิกฏฺฐวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------- ๕. สุทฺธิกสํสนฺทนวณฺณนา [๑๗-๒๗] อิทานิ รูปาทีหิ สทฺธึ สจฺฉิกฏฺฐสํสนฺทนํ โหติ. ตตฺถ รูปญฺจาติ ยถา รูปํ ปรมตฺถโต อุปลพฺภติ, กินฺเต ปุคฺคโลปิ ตเถว อุปลพฺภตีติ สนฺธาย @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ^๒ ฉ.ม. มุเข

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๙.

ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อตฺถิ ปุคฺคโลติ วจนมตฺตํ คเหตฺวา ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. ยทิ เต รูปํ วิย ปรมตฺถโต ปุคฺคโล อตฺถิ, รูปโต เวทนาทีนํ วิย ปุคฺคลสฺสาปิ อญฺญถตฺตํ ^๑- อาปชฺชตีติ อนุโยโค สกวาทิสฺส, สมยสุตฺตวิโรธํ ทิสฺวา ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺส. เสสํ อตฺถโต ปากฏเมว. ธมฺมโต ปเนตฺถ สตฺตปญฺญาสเภทสฺส สจฺฉิกฏฺฐปรมตฺถสฺส วเสน สกวาทีปกฺขมูลเก อนุโลมปญฺจเก ^๒- สตฺตปญฺญาส อนุโลมปญฺจกานิ ทสฺสิตานิ. ปฏิกมฺมจตุกฺกาทีนิ สงฺขิตฺตานิ. ปุน ^๓- ปรวาทีปกฺข- มูลเกปิ ปจฺจนีกานุโลเม สตฺตปญฺญาส ปฏิโลมปญฺจกานิ ทสฺสิตานิ. ปฏิกมฺม- จตุกฺกาทีนิ สงฺขิตฺตานิ. ตตฺถ "วุตฺตํ ภควตา"ติ วจนมตฺเตน ปุคฺคลสฺส อตฺถิตํ รูปสฺส จ สจฺฉิกฏฺฐปรมตฺถวเสน อุปลพฺภนียตํ ทสฺเสตฺวา อุภินฺนํ อญฺญถตฺตํ ปฏิชานาปนตฺถํ วุตฺตํ ภควตาติ อนุโยโค ปรวาทิสฺส, สมฺมติปรมตฺถานํ เอกตฺตนานตฺตปญฺหสฺส ฐปนียตฺตา ปฏิกฺเขโป สกวาทิสฺส. เสสมิธาปิ อตฺถโต ปากฏเมวาติ. สุทฺธิกสํสนฺทนวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------- ๖. โอปมฺมสํสนฺทนวณฺณนา [๒๘-๓๖] อิทานิ รูปาทีเหว สทฺธึ โอปมฺมวเสน สจฺฉิกฏฺฐสํสนฺทนํ โหติ. ตตฺถ รูปเวทนานํ อุปลทฺธิสามญฺเญน อญฺญตฺตปุจฺฉา จ ปุคฺคลรูปานํ อุปลทฺธิสามญฺญปุจฺฉา จาติ ปุจฺฉาทฺวยมฺปิ สกวาทิสฺส, อุโภปิ ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. ปรวาทินา อนุญฺญาเตน อุปลทฺธิสามญฺเญน รูปเวทนานํ วิย รูปปุคฺคลานํ อญฺญตฺตานุโยโค สกวาทิสฺส, ปฏิกฺเขโป อิตรสฺส. เสสมิธาปิ อตฺถโต ปากฏเมว. ธมฺมโต ปเนตฺถ รูปมูลกาทีนํ จกฺกานญฺจ วเสน สกวาทีปกฺเข วีสาธิกานิ นว นิคฺคหปญฺจกสตานิ ทสฺสิตานิ. กถํ? ขนฺเธสุ ตาว รูปมูลเก จกฺเก จตฺตาริ, @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อญฺญตฺตํ. เอวมุปริปิ ^๒ ฉ.ม. อนุโลมปจฺจนีเก @^๓ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๓๘-๑๓๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=138&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=3080&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=3080&modeTY=2&pagebreak=1#p138