อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๓๓.

๒. อนฺตราภวกถาวณฺณนา [๕๐๕] อิทานิ อนฺตราภวกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ "อนฺตรา- ปรินิพฺพายี"ติ สุตฺตปทํ อโยนิโส คเหตฺวา "อนฺตราภโว นาม อตฺถิ, ยตฺถ สตฺโต ทิพฺพจกฺขุโก วิย อทิพฺพจกฺขุโก, อิทฺธิมา วิย อนิทฺธิมา มาตาปิติ- สมาคมญฺเจว อุตุสมยญฺจ โอโลกยมาโน สตฺตาหํ วา อติเรกสตฺตาหํ วา ติฏฺฐตี"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย อตฺถีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถ นํ เย จ ภควตา ตโย ภวา วุตฺตา, เตสํ วเสน โจเทตุํ กามภโวติอาทิมาห. ตตฺรายมธิปฺปาโย:- ยทิ เต อนฺตราภโว นาม โกจิ ภโว อตฺถิ, เตน กามภวาทีนํเยว อญฺญตเรน ภวิตพฺพํ ปญฺจโวการภวาทินา ^๑- วิย, เตน ตํ ปุจฺฉามิ "กินฺเต อยํ อนฺตราภโว นาม กามภโว, อุทาหุ รูปภโว วา อรูปภโว วา"ติ. อิตโร ตถา อนิจฺฉนฺโต สพฺพํ ปฏิกฺขิปติ. กามภวสฺส จาติอาทิ ยทิ อนฺตราภโว นาม อตฺถิ, อิเมสํ ภวานํ อนฺตรา ทฺวินฺนํ สีมานํ สีมนฺตริกา วิย ภเวยฺยาติ โจเทตุํ อารทฺธํ. ปรวาที ปน ตถา อนิจฺฉนฺโต สพฺพปเญฺห ปฏิกฺขิปติ เกวลํ ลทฺธิยา, น สหธมฺเมน. เตเนว นํ สกวาที โน วต เรติ ปฏิเสเธติ. [๕๐๖] ปญฺจมี สา โยนีติอาทีนิปิ ยถาปริจฺฉินฺนโยนิอาทีสุ โส สโมธานํ น คจฺฉติ, อถ เตน ตโต ตโต อติเรเกน ภวิตพฺพนฺติ โจเทตุํ วุตฺตานิ. อนฺตราภวูปคํ กมฺมนฺติ ยทิ โสปิ เอโก ภโว, ยถา กามภวูปคาทีนิ กมฺมาทีนิ ^๒- อตฺถีติ สตฺถารา วิภชิตฺวา ทสฺสิตานิ, เอวํ ตทุปเคนาปิ กมฺเมน ภวิตพฺพนฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํ. ยสฺมา ปน ปรสมเย อนฺตราภวูปคํ นาม ปาฏิเยกฺกํ กมฺมํ นตฺถิ, ยํ ยํ ภวํ อุปปชฺชิสฺสติ, ตทุปเคเนว กมฺเมน อนฺตราภเว นิพฺพตฺตตีติ เตสํ ลทฺธิ, ตสฺมา น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติ. ^๓- อตฺถิ อนฺตราภวูปคา สตฺตาติ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปญฺจโวการภวาทีนํ ^๒ ฉ.ม. กมฺมานิ ^๓ ฉ.ม. ปฏิกฺขิตฺตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๓๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=233&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=5241&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=5241&modeTY=2&pagebreak=1#p233