อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๒๘๕-๒๘๖.

หน้าที่ ๒๘๕.
                      ๓. สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา
     [๗๔๗-๗๔๘] อิทานิ สุขานุปฺปทานกถา นาม โหติ. ตตฺถ "พหุนฺนํ
วต โน ภควา สุขธมฺมานํ อุปหตฺตา"ติ ๑- สุตฺตํ  นิสฺสาย ปโร ปรสฺส สุขํ
อนุปฺปเทตีติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เหตุวาทานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญา อิตรสฺส. ทุกฺขํ อนุปฺปเทตีติ ปุฏฺโฐ ปน ตาทิสํ สุตฺตปทํ อปสฺสนฺโต
ปฏิกฺขิปติ. อตฺตโน สุขนฺติอาทิปเญฺห ยํ อตฺตโน ปรสฺส วา, ตํ อนุปฺปทาตุํ
น สกฺกา. ยํ ตสฺเสว, กึ ตตฺถ อนุปฺปทานํ นามาติ ปฏิกฺขิปติ. เนวตฺตโนติ
อาทิปเญฺห ปน ยํ เอวรูปํ, น ตํ อนุปฺปทินฺนํ นาม ภวิตุมรหตีติ ลทฺธิยา
ปฏิชานาติ. โน จ วต เรติ ตาทิสสฺส สุขสฺส อภาวา วุตฺตํ. สุขธมฺมานํ
อุปหตฺตาติ วจนํ ภควโต ปเรสํ สุขุปฺปตฺติยา ปจฺจยภาวํ ทีเปติ, น อนฺนาทีนํ
วิย สุขสฺส อนุปฺปทานํ, ตสฺมา อสาธกนฺติ.
                    สุขานุปฺปทานกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                     ๔. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา
     [๗๔๙-๗๕๓] อิทานิ อธิคยฺห มนสิการกถา นาม โหติ. ตตฺถ ทุวิโธ
มนสิกาโร นยโต จ อารมฺมณโต จ. ตตฺถ เอกสงฺขารสฺสาปิ อนิจฺจตาย ทิฏฺฐาย
สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ อวเสเสสุ นยโต มนสิกาโร โหติ. อตีเต ปน
สงฺขาเร มนสิกโรนฺโต น อนาคเต มนสิกาตุํ สกฺโกติ. อตีตาทีสุ อญฺญตรํ
มนสิกโรโต อารมฺมณโต มนสิกาโร โหติ. ตตฺถ ปจฺจุปฺปนฺเน มนสิกโรนฺโต
เยน จิตฺเตน เต มนสิกโรติ, ตํ ปจฺจุปฺปนฺนกฺขเณ มนสิกาตุํ น สกฺโกติ.
ตตฺถ เยสํ "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา"ติอาทิวจนํ นิสฺสาย "มนสิกโรนฺโต นาม
@เชิงอรรถ: ๑ ม.ม. ๑๓/๑๔๘/๑๒๑
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๖.
อธิคยฺห อธิคณฺหิตฺวา สงฺคณฺหิตฺวา สพฺเพ สงฺขาเร เอกโต มนสิกโรตี"ติ ลทฺธิ
เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ, ๑- เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส.
     อถ นํ ยสฺมา สพฺเพ เอกโต มนสิกโรนฺเตน เยน จิตฺเตน เต
มนสิกโรติ, ตมฺปิ มนสิกาตพฺพํ โหติ, ตสฺมา ตํจิตฺตตาย โจเทตุํ เตน จิตฺเตนาติ-
อาทิมาห. อิตโร อารมฺมณํ กตฺวา น สกฺกา ชานิตุนฺติ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ.
เอวํลกฺขณํ จิตฺตนฺติ ญาตตฺตา ปน ตมฺปิ จิตฺตํ ญาตเมว โหตีติ สนฺธาย
ปฏิชานาติ. อถวา ตญฺเญว ตสฺส อารมฺมณํ น โหตีติ ปฏิกฺขิปติ, "สพฺเพ
สงฺขารา อนิจฺจาติ, ๒- ยทา ปญฺญาย ปสฺสตี"ติอาทีนิ นิสฺสาย อุปฺปนฺนลทฺธิวเสน
ปฏิชานาติ. เสสปญฺหทฺวเยปิ เอเสว นโย. เตน ผสฺเสนาติอาทีสุ ปน ตถารูปํ
สุตฺตํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติ. ๓- เตเนว ๔- อตีตาทิปเญฺหสุ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
ปฏิกฺเขปปฏิญฺญา เวทิตพฺพา. เสสํ ยถาปาลิเมว นิยฺยาตีติ. สพฺเพ สงฺขาราติ-
อาทิวจนํ นยโต ทสฺสนํ สนฺธาย วุตฺตํ, น เอกกฺขเณ อารมฺมณโต, ตสฺมา
อสาธกนฺติ.
                   อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๕. รูปํเหตูติกถาวณฺณนา
     [๗๕๔-๗๕๖] อิทานิ รูปํ เหตูติกถา นาม โหติ. ตตฺถ เหตูติ
กุสลมูลาทิโน เหตุเหตุสฺสาปิ นามํ, ยสฺส กสฺสจิ ปจฺจยสฺสาปิ. อิมํ ปน วิภาคํ
อกตฺวา "จตฺตาโร มหาภูตา เหตู"ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย อวิเสเสเนว รูปํ เหตูติ
เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา
อิตรสฺส. อโลโภ เหตูติ กินฺเต รูปํ อโลภสงฺขาโต เหตูติ ปุจฺฉติ, อิตโร
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปุพฺพเสลิยาปรเสลิยานํ   ๒ ฉ.ม. อนิจฺจา
@๓ ฉ.ม. ปฏิกฺขิปเตว   ๔ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๘๕-๒๘๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=285&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=6419&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=6419&modeTY=2&pagebreak=1#p285