อรรถกถาเล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๕๒-๑๕๔.

๙. อาฏานาฏิยสุตฺต ปมภาณวารวณฺณนา [๒๗๕] เอวมฺเม สุตนฺติ อาฏานาฏิยสุตฺตํ. ตตฺรายํ อนุปุพฺพปทวณฺณนา:- จตุทฺทิสํ รกฺขํ เปตฺวาติ อสุรเสนาย นิวารณตฺถํ สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส จตูสุ ทิสาสุ อารกฺขํ เปตฺวา. คุมฺพํ เปตฺวาติ พลคุมฺพํ เปตฺวา. โอวรณํ เปตฺวาติ จตูสุ ทิสาสุ อารกฺขิเก เปตฺวา. เอวํ สกฺกสฺส เทวราชสฺส อารกฺขํ สุสํวิหิตํ กตฺวา อาฏานาฏานคเร ^๑- นิสินฺนา สตฺต พุทฺเธ อารพฺภ อิมํ ปริตฺตํ พนฺธิตฺวา "เย สตฺถุ ธมฺมอาณํ อมฺหากญฺจ ราชอาณํ น สุณนฺติ, เตสํ อิทญฺจิทญฺจ กริสฺสามา"ติ สาวนํ กตฺวา อตฺตโนปิ จตูสุ ทิสาสุ มหติยา จ ยกฺขเสนายาติ อาทีหิ จตูหิ เสนาหิ อารกฺขํ สํวิทหิตฺวา อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา ฯเปฯ เอกมนฺตํ นิสีทึสุ. อภิกฺกนฺตาย รตฺติยาติ เอตฺถ อภิกฺกนฺตสทฺโท ขยสุนฺทราภิ- รูปอพฺภานุโมทนาทีสุ ^๒- ทิสฺสติ. ตตฺถ "อภิกฺกนฺตา ภนฺเต รตฺติ, นิกฺขนฺโต ปโม ยาโม, จิรํ นิสินฺโน ภิกฺขุสํโฆ อุทฺทิสฺสตุ ภนฺเต ภควา ภิกฺขูนํ ปาฏิโมกฺขนฺ"ติ ^๓- เอวมาทีสุ ขเย ทิสฺสติ. "อยํ อิเมสํ จตุนฺนํ ปุคฺคลานํ อภิกฺกนฺตตโร จ ปณีตตโร จา"ติ ^๔- เอวมาทีสุ สุนฺทเร. "โก เม วนฺทติ ปาทานิ, อิทฺธิยา ยสสา ชลํ. อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน สพฺพา โอภาสยํ ทิสา"ติ ^๕- เอวมาทีสุ อภิรูเป. "อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม อภิกฺกนฺตํ โภ โคตมา"ติ ^๖- เอวมาทีสุ อพฺภานุโมทเน. ^๗- อิธ ปน ขเย. เตน อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา, ปริกฺขีณาย รตฺติยาติ วุตฺตํ โหติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. อาฏานาฏนคเร เอวมุปริปิ ^๒ ฉ.ม., อิ...... อพฺภนุโมทนาทีสุ @เอวมุปริปิ ^๓ องฺ. อฏฺก. ๒๓/๑๑๐/๒๐๗ อุโปสถสุตฺต (สฺยา) @^๔ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๑๐๐/๑๑๓ โปตลิยสุตฺต. ^๕ ขุ. วิมาน. ๒๖/๘๕๗/๘๗ @มณฺฑูกเทวปุตฺตวิมาน ^๖ วินย. มหาวิ. ๑/๑๕/๗ เวรญฺชกณฺฑ., @ขุ. สุตฺตนิปาต. ๒๕/๘๒/๓๕๒ กสิภารทฺวาชสุตต ^๗ ฉ.ม. อพฺภนุโมทเน อภิกฺกนฺตวณฺณาติ อิธ อภิกฺกนฺตสทฺโท อภิรูเป. วณฺณสทฺโท ปน ฉวิถุติกุลวคฺคการณสณฺานปมาณรูปายตนาทีสุ ทิสฺสติ. ตตฺถ "สุวณฺณวณฺโณสิ ภควา"ติ ^๑- เอวมาทีสุ ฉวิยํ. "กทา สญฺุฬฺหา ปน เต คหปติ อิเม สมณสฺส โคตมสฺส วณฺณา"ติ ^๒- เอวมาทีสุ ถุติยํ. "จตฺตาโรเม โภ โคตม วณฺณา"ติ ^๓- เอวมาทีสุ กุลวคฺเค. "อถ เกน นุ วณฺเณน คนฺธตฺเถโนติ วุจฺจตี"ติ ^๔- เอวมาทีสุ การเณ. "มหนฺตํ หตฺถิราชวณฺณํ อภินิมฺมินิตฺวา"ติ ^๕- เอวมาทีสุ สณฺาเน. "ตโย ปตฺตสฺส วณฺณา"ติ ^๖- เอวมาทีสุ ปมาเณ. "วณฺโณ คนฺโธ รโส โอชา"ติ เอวมาทีสุ รูปายตเน. โส อิธ ฉวิยํ ทฏฺพฺโพ. เตน "อภิกฺกนฺตวณฺณาติ, อภิรูปจฺฉวี"ติ วุตฺตํ โหติ. เกวลกปฺปนฺติ เอตฺถ เกวลสทฺโท อนวเสสเยภุยฺยอพฺยามิสฺสานติเรก- ทฬฺหตฺถวิสํโยคาทิอเนกตฺโถ. ตถา หิสฺส "เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺม- จริยนฺ"ติ ^๗- เอวมาทีสุ อนวเสสตา อตฺโถ. "เกวลกปฺปา จ องฺคมคธา ^๘- ปหูตํ ขาทนียํ โภชนียํ อาทาย อภิกฺกมิตุกามา โหนฺตี"ติ ^๙- เอวมาทีสุ เยภุยฺยตา. "เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหตี"ติ ^๑๐- เอวมาทีสุ อพฺยามิสฺสตา. "เกวลํ สทฺธามตฺตกํ นูน อยมายสฺมา"ติ ^๑๑- เอวมาทีสุ อนติเรกตา. "อายสฺมโต ภนฺเต อนุรุทฺธสฺส พาหิโก นาม สทฺธึวิหาริโก เกวลกปฺปํ สํฆเภทาย ิโต"ติ ^๑๒- เอวมาทีสุ ทฬฺหตฺถตา. "เกวลี วุสิตฺวา อุตฺตมปุริโสติ วุจฺจตี"ติ ^๑๓- เอวมาทีสุ วิสํโยโค. อิธ ปนสฺส อนวเสสตา อตฺโถ อธิปฺเปโต. กปฺปสทฺโท ปนายํ อภิสทฺทหนโวหารกาลปญฺตฺติเฉทนวิกปฺป- เลสสมนฺตภาวาทิอเนกตฺโถ. ตถาหิสฺส "โอกปฺปนียเมตํ โภโต โคตมสฺส. ยถา ตํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา"ติ ^๑๔- เอวมาทีสุ อภิสทฺทหนมตฺโถ. "อนุชานามิ @เชิงอรรถ: ^๑ ม.ม. ๑๓/๓๙๙/๓๘๔ เสลสุตฺต ^๒ ม.ม. ๑๓/๗๗/๕๔ อุปาลิวาทสุตฺต @^๓ ที. สี.. ๙/๒๖๖/๙๒ ตติยอิพฺภวาท ^๔ สํ. สคา. ๑๕/๒๓๔/๒๔๖ ปทุมปุปฺผสุตฺต @^๕ สํ. สคา. ๑๕/๑๓๘/๑๒๔ ^๖ วินย. มหาวิ. ๒/๖๐๒/๖๘ @^๗ วินย. มหาวิ. ๒/๑/๑ ^๘ ฉ.ม., อิ. องฺคมาคธา @^๙ วินย. มหาวคฺค ๔/๔๓/๓๗ ^๑๐ วินย. มหาวคฺค ๔/๑/๑ @^๑๑ องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๒๖/๔๒๐ ^๑๒ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๒๔๓/๒๖๗ สํฆเภทกสุตฺต @^๑๓ องฺ. ทสก. ๒๔/๑๒/๑๓ ปญฺจงฺคสุตฺต ^๑๔ ม.มู. ๑๒/๓๘๗/๓๔๕ มหาสจฺจกสุตฺต ภิกฺขเว ปญฺจหิ สมณกปฺเปหิ ผลํ ปริภุญฺชิตุนฺ"ติ ^๑- เอวมาทีสุ โวหาโร. "เยน สุทํ นิจฺจกปฺปํ วิหรามี"ติ ^๒- เอวมาทีสุ กาโล. "อิจฺจายสฺมา กปฺโป"ติ ^๓- เอวมาทีสุ ปญฺตฺติ. "อลงฺกโต กปฺปิตเกสมสฺสู"ติ ^๔- เอวมาทีสุ เฉทนํ. "กปฺปติ ทฺวงฺคุลกปฺโป"ติ ^๕- เอวมาทีสุ วิกปฺโป. "อตฺถิ กปฺโป นิปชฺชิตุนฺ"ติ ^๖- เอวมาทีสุ เลโส. "เกวลกปฺปํ เวฬุวนํ โอภาเสตฺวา"ติ ^๗- เอวมาทีสุ สมนฺตภาโว. อิธ ปนสฺส สมนฺตภาโว อตฺโถ อธิปฺเปโต. ตสฺมา "เกวลกปฺปํ คิชฺฌกูฏนฺ"ติ เอตฺถ อนวเสสํ สมนฺตโต คิชฺฌกูฏนฺติ เอวมตฺโถ ทฏฺพฺโพ. โอภาเสตฺวาติ วตฺถมาลาลงฺการสรีรสมุฏฺิตาย อาภาย ผริตฺวา. จนฺทิมา วิย สุริโย วิย จ เอโกภาสํ เอกปชฺโชตํ กริตฺวาติ อตฺโถ. เอกมนฺตํ นิสีทึสูติ เทวตานํ ทสพลสฺส สนฺติเก นิสินฺนฏฺานํ นาม น พหุํ. ^๘- อิมสฺมึ ปน สุตฺเต ปริตฺตคารววเสน นิสีทึสุ. [๒๗๖] เวสฺสวโณติ กิญฺจาปิ จตฺตาโร มหาราชาโน อาคตา. เวสฺสวโณ ปน ทสพลสฺส วิสฺสาสิโก กถาปวตฺตเน พฺยตฺโต สุสิกฺขิโต, ตสฺมา เวสฺสวโณ มหาราชา ภควนฺตํ เอตทโวจ. อุฬาราติ มเหสกฺขา อานุภาวสมฺปนฺนา. ปาณาติปาตา เวรมณิยาติ ปาณาติปาเต ทิฏฺธมฺมิกสมฺปรายิกํ อาทีนวํ ทสฺเสตฺวา ตโต เวรมณิยา ธมฺมํ เทเสติ. เสเสสุปิ เอเสว นโย. ตตฺถ สนฺติ อุฬารา ยกฺขา นิวาสิโนติ เตสุ เสนาสเนสุ สนฺติ อุฬารา ยกฺขา นิพทฺธวาสิโน. อาฏานาฏิยนฺติ อาฏานาฏานคเร พนฺธตฺตา ^๙- เอวํนามํ. กิมฺปน ภควโต อปจฺจกฺขธมฺโม นาม อตฺถีติ, นตฺถิ. อถ กสฺมา เวสฺสวโณ "อุคฺคณฺหาตุ ภนฺเต ภควา"ติ อาห. ^๑๐- โอกาสกรณตฺถํ. โส หิ ภควนฺตํ อิมํ ปริตฺตํ สาเวตุํ โอกาสํ กาเรนฺโต เอวมาห. สตฺถุ กถิเต อิมํ ปริตฺตํ ครุ ภวิสฺสตีติปิ อาห. ผาสุวิหารายาติ คมนฏฺานาทีสุ จตูสุ อิริยาปเถสุ สุขวิหาราย. @เชิงอรรถ: ^๑ วินย. จูฬ. ๗/๒๕๐/๗ ^๒ ม.มู. ๑๒/๓๘๗/๓๔๕/ มหาสจฺจกสุตฺต @^๓ ขุ. สุ. ๒๕/๑๐๙๙/๕๔๔ ^๔ ขุ. วิมาน. ๒๖/๗๓/๑๒๔ (สฺยา) @^๕ วินย. จูฬ. ๗/๔๔๖/๒๘๖ ^๖ องฺ อฏฺก. ๒๓/๑๘๕/๓๔๕ @^๗ สํ. สคา ๑๕/๙๔/๖๑ ทีฆลฏฺิสุตฺต, ^๘ ฉ.ม., อิ. พหุ @^๙ ฉ.ม., อิ. พทฺธตฺตา ^๑๐ ฉ.ม. อาทิมาห

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๕๒-๑๕๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=152&pages=3&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=3802&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=3802&pagebreak=1#p152