อรรถกถาเล่มที่ ๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
ที.อ. (สุมงฺคล.๓)
หน้าที่ ๑๖๐-๑๖๑.

หน้าที่ ๑๖๐.
จมฺปกมาลาทโยติ ๑- ทสฺเสติ. นานาทิชคณา ยุตาติ วิวิธปกฺขิสงฺฆสมากุลา.
มยูรโกญฺจาภิรุทาติ มยูเรหิ จ โกญฺจสกุเณหิ จ อภิรุตา อุปคีตา.
      ชีวญฺชีวกสทฺเทตฺถาติ "ชีว ชีวา"ติ ๒- เอวํ วิรวนฺตานํ ชีวญฺชีวกสกุณานํปิ
เอตฺถ สทฺโท อตฺถิ. โอฏฺวจิตฺตกาติ "อุฏฺเหิ จิตฺต, อุฏฺเหิ
จิตฺตา"ติ ๓- เอวํ วสฺสมานา อุฏฺวจิตฺตกสกุณาปิ ตตฺถ วิจรนฺติ. กุกฺกุฏกาติ
วนกุกฺกุฏกา. กุฬีรกาติ สุวณฺณกกฺกฏกา. วเนติ ปทุมวเน. โปกฺขรสาตกาติ
โปกฺขรสาตกา นาม สกุณา.
      สุกสาลิกสทฺเทตฺถาติ สุกานญฺจ สาลิกานญฺจ สทฺโท เอตฺถ.
ทณฺฑมาณวกานิ จาติ มนุสฺสมุขสกุณา. เต กิร ทฺวีหิ หตฺเถหิ สุวณฺณทณฺฑํ
คเหตฺวา เอกํ โปกฺขรปตฺตํ อกฺกมิตฺวา อนนฺตเร โปกฺขรปตฺเต สุวณฺณทณฺฑํ
นิกฺขิปนฺตา วิจรนฺติ. โสภติ สพฺพกาลํ สาติ สา โปกฺขรณี สพฺพกาลํ โสภติ.
กุเวรนฬินีติ กุเวรสฺส นฬินี ปทุมสรภูตา, สา ธรณี นาม โปกฺขรณี สทา
นิรนฺตรํ โสภติ.
      [๒๘๒] ยสฺส กสฺสจีติ อิทํ เวสฺสวโณ อาฏานาฏิยํ รกฺขํ
นิฏฺเปตฺวา ตสฺสา ปริกมฺมํ ทสฺเสนฺโต อาห. ตตฺถ สุคฺคหิตาติ อตฺถญฺจ
พฺยญฺชนญฺจ ปริโสเธตฺวา สุฏฺุ อุคฺคหิตา. สมตฺตา ปริยาปุตาติ ปทพฺยญฺชนานิ
อหาเปตฺวา ปริปุณฺณา ๔- อุคฺคหิตา. อตฺถมฺปิ ปาลิมฺปิ วิสํวาเทตฺวา สพฺพโส วา
ปน อปคุณํ กตฺวา ภณนฺตสฺส หิ ปริตฺตํ เตชวนฺตํ น โหติ, สพฺพโส ปคุณํ
กตฺวา ภณนฺตสฺเสว เตชวนฺตํ โหติ. ลาภเหตุ อุคฺคเหตฺวา ภณนฺตสฺสาปิ อตฺถํ
น สาเธติ, นิสฺสรณปกฺเข ตฺวา เมตฺตํ ปุเรจาริกํ กตฺวา ภณนฺตสฺเสว
อตฺถาย โหตีติ ทสฺเสติ. ยกฺขปจาโรติ ยกฺขปริจารโก.
      วตฺถุํ วาติ ฆรวตฺถุํ วา. วาสํ วาติ ตตฺถ นิพทฺธวาสํ วา. สมิตินฺติ
สมาคมํ. อนาวยฺหนฺติ น อาวาหยุตฺตํ. อวิวยฺหนฺติ น วิวาหยุตฺตํ. เตน ๕- สห
อาวาหวิวาหํ น กเรยฺยุนฺติ อตฺโถ. อตฺตาหิปิ ปริปุณฺณาหีติ "กฬารกฺขิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. จมฺปกสาลาทโยติ   ๒ สี. ชีวํ ชีวาติ
@๓ สี. อุฏฺเหิ จิตฺเต, อุฏฺเหิ จิตฺเตติ   ๔ ฉ.ม. ปริปุณฺณํ   ๕ ก. เตนสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๖๑.
กฬารทนฺตา"ติ เอวํ เอเตสํ อตฺตภาวํ อุปเนตฺวา วุตฺตาหิ ปริปุณฺณ พฺยญฺชนาหิ
ปริภาสาหิ ปริภาเสยฺยุํ, ยกฺขอกฺโกเสหิ นาม อกฺโกเสยฺยุนฺติ อตฺโถ. ริตฺตมฺปิสฺส
ปตฺตนฺติ ภิกฺขูนํ ปตฺตสทิสเมว โลหปตฺตํ โหติ. ตํ สีเส นิกฺกุชฺชิตํ ยาว
คลวาฏกา ภวิสฺสติ. ๑- อถ นํ มชฺเฌ อโยขีเลน อาโกฏฺเฏนฺติ.
      จณฺฑาติ โกธนา. รุทฺธาติ วิรุทฺธา. รภสาติ กรณุตฺตริยา. เนว มหาราชานํ
อาทิยนฺตีติ วจนํ น คณฺหนฺติ, อาณํ น กโรนฺติ. มหาราชานํ ปุริสกานนฺติ
อฏฺวีสติยกฺขเสนาปตีนํ. ปุริสกานํ ปุริสกานนฺติ ยกฺขเสนาปตีนํเยวานุสาสกานํ. ๒-
อวรุทฺธา นามาติ ปจฺจามิตฺตา เวริโน. อุชฺฌาเปตพฺพนฺติ
ปริตฺตํ วตฺวา อมนุสฺเส ปฏิกฺกมาเปตุํ อสกฺโกนฺเตน เอเตสํ ยกฺขานํ
อุชฺฌาเปตพฺพํ, เอเต ชานาเปตพฺพาติ อตฺโถ.
      อิธ ปน ตฺวา ปริตฺตสฺส ปริกมฺมํ กเถตพฺพํ. ปมเมว หิ
อาฏานาฏิยสุตฺตํ น ภณิตพฺพํ, เมตฺตสุตฺตํ ธชคฺคสุตฺตํ รตนสุตฺตนฺติ อิมานิ
สตฺตาหํ ภณิตพฺพานิ. สเจ มุญฺจติ, สุนฺทรํ. โน เจ มุญฺจติ, อาฏานาฏิยสุตฺตํ
ตํ ภณนฺเตน ภิกฺขุนา ปิฏฺ วา มํสํ วา น ขาทิตพฺพํ, สุสาเน น วสิตพฺพํ.
กสฺมา? อมนุสฺสา โอตารํ ๓- ลภนฺติ. ปริตฺตกรณฏฺานํ หริตูปลิตฺตํ กาเรตฺวา
ตตฺถ ปริสุทฺธํ อาสนํ ปญฺเปตฺวา นิสีทิตพฺพํ.
      ปริตฺตการโก ภิกฺขุ วิหารโต ฆรํ เนนฺเตหิ ผลกาวุเธหิ ปริวาเรตฺวา
เนตพฺโพ. อพฺโภกาเส นิสีทิตฺวา น วตฺตพฺพํ, ทฺวารวาตปานานิ ปิทหิตฺวา
นิสินฺเนน อาวุธหตฺเถหิ สมฺปริวาริเตน เมตฺตจิตฺตํ ปุเรจาริกํ กตฺวา วตฺตพฺพํ.
ปมํ สิกฺขาปทานิ คาหาเปตฺวา สีเล ปติฏฺิตสฺส ปริตฺตํ กาตพฺพํ. เอวํปิ
โมเจตุํ อสกฺโกนฺเตน วิหารํ เนตฺวา เจติยงฺคเณ นิปชฺชาเปตฺวา อาสนปูชํ
กาเรตฺวา ทีเป ชาลาเปตฺวา เจติยงฺคณํ สมฺมชฺชิตฺวา มงฺคลกถา ๔- วตฺตพฺพา.
สพฺพสนฺนิปาโต โฆเสตพฺโพ. วิหารสฺส อุปวเน เชฏฺกรุกฺโข นาม โหติ,
ตตฺถ ภิกฺขุสํโฆ ตุมฺหากํ อาคมนํ ปฏิมาเนตีติ ปหิณิตพฺพํ. สพฺพสนฺนิปาตฏฺาเน
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. ภสฺสติ   ๒ ฉ.ม., อิ. เย มนุสฺสา เตสํ
@๓ ฉ.ม. โอกาสํ   ๔ สี. มงฺคลคาถา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๖๐-๑๖๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=160&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=4012&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=4012&pagebreak=1#p160