อรรถกถาเล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๙๖.

กามุปปตฺติโยติ กามูปเสวนา กามปฏิลาภา วา. ปจฺจุปฏฺฐิตกามาติ นิพทฺธกามา นิพทฺธารมฺมณา. เสยฺยถาปิ มนุสฺสาติ ยถา มนุสฺสา. มนุสฺสา หิ นิพทฺเธเยว วตฺถุสฺมึ วสํ วตฺเตนฺติ. ยตฺถ ปฏิพทฺธจิตฺตา โหนฺติ, สตํปิ สหสฺสมฺปิ ทตฺวา มาตุคามํ อาเนตฺวา นิพทฺธโภคํ ภุญฺชนฺติ. เอกจฺเจ เทวา นาม จตุเทวโลกวาสิโน. เตปิ นิพทฺธวตฺถุสฺมึเยว วสํ วตฺเตนฺติ. เอกจฺเจ วินิปาติกา นาม เนรยิเก ฐเปตฺวา อวเสสา มจฺฉกจฺฉปาทโยปิ หิ นิพทฺธวตฺถุสฺมึเยว วสํ วตฺเตนฺติ. มจฺโฉ อตฺตโน มจฺฉินิยา ^๑- กจฺฉโป กจฺฉปินิยาติ. ^๒- นิมฺมินิตฺวา นิมฺมินิตฺวาติ นีลปีตาทิวเสน ยาทิสํ ยาทิสํ อตฺตโน รูปํ อิจฺฉนฺติ, ตาทิสํ ตาทิสํ นิมฺมินิตฺวา อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส ปุรโต มนาปกายิกา เทวตา วิย. นิมฺมานรตีติ เอวํ สยํ นิมฺมิเต นิมฺมิเต นิมฺมาเน รติ เอเตสนฺติ นิมฺมานรตี. ปรนิมฺมิตกามาติ ปเรหิ นิมฺมิตกามา. เตสญฺหิ มนํ ญตฺวา ปเร ยถารุจิตํ กามโภคํ นิมฺมินนฺติ, เต ตตฺเถว วสํ วตฺเตนฺติ. กถํ ปรสฺส มนํ ชานนฺตีติ. ปกติเสวนวเสน. ยถา หิ กุสโล สูโท รญฺโญ ภุญฺชนฺตสฺส ยํ ยํ โส พหุํ คณฺหาติ, ตํ ตํ ตสฺส รุจฺจตีติ ชานาติ, เอวํ ปกติยา อภิรุจิตารมฺมณํ ญตฺวา ตาทิสกํเยว นิมฺมินนฺติ. เต ตตฺถ วสํ วตฺเตนฺติ, เมถุนํ เสวนฺติ. เกจิ ปน เถรา "หสิตมตฺเตน โอโลกิตมตฺเตน อาลิงฺคิตมตฺเตน จ เตสํ กามกิจฺจํ อิชฺฌตี"ติ วทนฺติ, ตํ อฏฺฐกถายํ "เอตํ นตฺถี"ติ ปฏิกฺขิตฺตํ. น หิ กาเยน อผุสนฺตสฺส โผฏฺฐพฺพํ กามกิจฺจํ สาเธติ. ฉนฺนํปิ หิ กามาวจรานํ กามา ปากติกาเอว. วุตฺตํปิ เจตํ ฉ เอเต กามาวจรา สพฺพกามสมิทฺธิโน สพฺเพสํ เอกสงฺขาตํ อายุ ภวติ กิตฺตกนฺติ ^๓-. (๔๐) สุขูปปตฺติโยติ สุขปฏิลาภา. อุปฺปาเทตฺวา อุปฺปาเทตฺวา สุขํ วิหรนฺตีติ เต เหฏฺฐา ปฐมชฺฌานสุขํ นิพฺพตฺเตตฺวา อุปริ วิปากชฺฌานสุขํ อนุภวนฺตีติ อตฺโถ. สุเขน อภิสนฺนาติ ทุติยชฺฌานสุเขน ตินฺตา. ปริสนฺนาติ สมนฺตโต @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. มจฺฉิยา ^๒ ฉ.ม. กจฺฉปิยา ^๓ อภิ. วิ. ๓๕/๑๐๒๓/๕๑๖

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๙๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=196&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=4957&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=4957&modeTY=2&pagebreak=1#p196