อรรถกถาเล่มที่ ๖ หน้าที่ ๓๓.

[๘๒] โอสกฺกิตนฺติ อีสกมฺปิ อวสกฺกิตํ. ฐานา จุตนฺติ สพฺพโส ฐานา อปคตํ. ตํ กิร จกฺกรตนํ อนฺเตปุรทฺวาเร อกฺขาหตํ วิย เวหาสํ อฏฺฐาสิ. อถสฺส อุโภสุ ปสฺเสสุ เทฺว ขทิรตฺถมฺเภ นิกฺขณิตฺวา จกฺกรตนมตฺถเก เนมิอภิมุขํ เอกํ สุตฺตกํ พนฺธึสุ. อโธภาเคปิ เนมิอภิมุขํ เอกํ พนฺธึสุ. เตสุ อุปริมสุตฺตโต อปฺปมตฺตกมฺปิ โอคตํ จกฺกรตนํ โอสกฺกิตํ นาม โหติ, เหฏฺฐา สุตฺตสฺส ฐานํ อุปริมโกฏิยา อติกฺกนฺตคตํ ฐานา จุตํ นาม โหติ, ตเทตํ อติพลวโทเส สติ เอวํ โหติ. สุตฺตมตฺตํปิ ปน เอกงฺคุลทฺวงฺคุลมตฺตํ วา ภฏฺฐํ ฐานา จุตเมว โหติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ "โอสกฺกิตํ ฐฺานา จุตนฺ"ติ. อถ เม อาโรเจยฺยาสีติ ตาต ตฺวํ อชฺชาทึ กตฺวา ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุํ จกฺกรตนสฺส อุปฏฺฐานํ คจฺฉ, เอวํ ตฺวํ คจฺฉนฺโต ยทา จกฺกรตนํ อีสกํปิ โอสกฺกิตํ ฐานา จุตํ ปสฺสสิ, อถ มยฺหํ อาจิกฺเขยฺยาสิ. ชีวิตญฺหิ เม ตว หตฺเถ นิกฺขิตฺตนฺติ. อทฺทสาติ อปฺปมตฺโต ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุํ คนฺตฺวา โอโลเกนฺโต เอกทิวสํ อทฺทส. อถโข ภิกฺขเวติ ภิกฺขเว อถ ราชา ทฬฺหเนมิ "จกฺกรตนํ โอสกฺกิตนฺ"ติ สุตฺวา อุปฺปนฺนพลวโทมนสฺโส "นทานิ มยา จิรํ ชีวิตพฺพํ ภวิสฺสติ, อปฺปาวเสสํ เม อายุ, น เมทานิ กาเม ปริภุญฺชนกาโล, ปพฺพชฺชากาโล เม อิทานี"ติ โรทิตฺวา ปริเทวิตฺวา เชฏฺฐปุตฺตํ กุมารํ อามนฺตาเปตฺวา เอตทโวจ. สมุทฺทปริยนฺตนฺติ ปริกฺขิตฺตเอกสมุทฺทปริยนฺตเมว. อิทญฺหิสฺส กุลสนฺตกํ. จกฺกวาฬปริยนฺตํ ปน ปุญฺญิทฺธิวเสน นิพฺพตฺตํ, น ตํ สกฺกา ทาตุํ. กุลสนฺตกํ ปน นิยฺยาเทนฺโต "สมุทฺทปริยนฺตนฺ"ติ อาห. เกสมสฺสุนฺติ ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชนฺตาปิ หิ ปฐมํ เกสมสฺสุํ โอหาเรนฺติ. ตโต ปฏฺฐาย ปรุฬฺหเกเส พนฺธิตฺวา วิจรนฺติ, เตน วุตฺตํ "เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา"ติ. [๘๓] กาสายานีติ กาสายรสปีตานิ. อาทิโต เอวํ กตฺวา ปจฺฉา วกฺกลานิปิ ธาเรนฺติ. ปพฺพชีติ ปพฺพชิโต. ปพฺพชิตฺวา จ อตฺตโน มงฺคลวนุยฺยาเนเยว วสิ. ราชีสิมฺหีติ ราชอิสิมฺหิ. พฺราหฺมณปพฺพชิตา หิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๓๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=33&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=818&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=818&modeTY=2&pagebreak=1#p33