อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๓๓๒.

สพฺพุปาทานปริญฺาวาทา ปฏิชานมานาติ มยํ สพฺเพสํ อุปาทานานํ ปริญฺ สมติกฺกมํ วทามาติ เอวํ ปฏิชานมานา. น สมฺมา สพฺพุปาทานปริญฺ ปญฺเปนฺตีติ สพฺเพสํ อุปาทานานํ สมติกฺกมํ สมฺมา น ปญฺเปนฺติ. เกจิ กามุปาทานมตฺตสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺติ, เกจิ ทิฏฺุปาทานมตฺตสฺส ปญฺเปนฺติ, เกจิ สีลพฺพตุปาทานมตฺตสฺสาปิ. ^๑- อตฺตวาทุปาทานสฺส ปน ปริญฺ ปญฺเปนฺโต นาม นตฺถิ. เตสํ ปน เภทํ ทสฺเสนฺโต กามุปาทานสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺตีติอาทิมาห. ตตฺถ สพฺเพปิ กามุปาทานสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺติเยว, ฉนฺนวุติ ปาสณฺฑาปิ หิ "กามา โข ปพฺพชิเตน น เสวิตพฺพา"ติ วตฺถุปฏิเสวนโก ^๒- กปฺปตีติ น ปญฺเปนฺติ, อกปฺปิยเมว กตฺวา ปญฺเปนฺติ. เย ปน เสวนฺติ, เต เถยฺเยน เสวนฺติ. เตน วุตฺตํ "กามุปาทานสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺตี"ติ. ยสฺมา "นตฺถิ ทินฺนนฺ"ติอาทีนิ คเหตฺวา จรนฺติ. "สีเลน สุทฺธิ วเตน สุทฺธิ น ^๓- ภาวนาย สุทฺธี"ติ คณฺหนฺติ, อตฺตุปลทฺธึ นปฺปชหนฺติ, ตสฺมา น ทิฏฺุปาทานสฺส, น สีลพฺพตุปาทานสฺส, อตฺตวาทุปาทานสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺติ. ตํ กิสฺส เหตูติ ตํ อปญฺาปนํ เอเตสํ กิสฺส เหตุ กึ การณา. อิมานิ หิ เต โภนฺโตติ ยสฺมา เต โภนฺโต อิมานิ ตีณิ การณานิ ยถาสภาวโต น ชานนฺตีติ อตฺโถ. เย ปเนตฺถ ทฺวินฺนํ ปริญฺานํ ปญฺาปนการณํ ทิฏฺิญฺเจว สีลพฺพตญฺจ "เอตํ ปหาตพฺพนฺ"ติ ยถาสภาวโต ชานนฺติ. เต สนฺธาย ปรโต เทฺว วารา วุตฺตา. ตตฺถ เย "อตฺถิ ทินฺนนฺ"ติอาทีนิ คณฺหนฺติ, เต ทิฏฺุปาทานสฺส ปริญฺ ปญฺเปนฺติ. เย ปน "สีเลน สุทฺธิ, วเตน สุทฺธิ, ภาวนาย สุทฺธี"ติ ^๔- คณฺหนฺติ, เต สีลพฺพตุปาทานสฺสปิ ปริญฺ ปญฺเปนฺติ. อตฺตวาทุปาทานสฺส ปริญฺ ปน เอโกปิ ปรโต ^๕- ปญฺเปตุํ น สกฺโกติ. อฏฺสมาปตฺติลาภิโนปิ หิ จนฺทิมสุริเย ปาณินา ปริมชฺชิตฺวาว สมานาปิ ^๖- จ ติตฺถิยา ติสฺโส ปริญฺา ปญฺเปนฺติ. อตฺตวาทํ ^๗- ปน ^๘- มุญฺจิตุํ น สกฺโกนฺติ. ตสฺมา ปุนปฺปุนํ วฏฺฏสฺมึเยว ปตนฺติ, ปวีชิคุจฺฉนสสโก วิย หิ เอเต. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สีลพฺพตุปาทานสฺสาปิ ^๒ ฉ.ม. วตฺถุปฏิเสวนํ กามํ @^๓ ฉ.ม. น-สทฺโท น ทิสฺสติ ^๔ ฉ.ม. "น สีเลน สุทฺธิ, น วเตน สุทฺธิ, @น ภาวนาย สุทฺธีติ ^๕ ฉ.ม. อิทํ ปทํ น ทิสฺสติ ^๖ ฉ.ม. จรมานาปิ @^๗ สี. อตฺตวาทุปาทานํ ^๘ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๓๓๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=332&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=8472&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=8472&pagebreak=1#p332