อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๒)
หน้าที่ ๒๔๒-๒๔๓.

หน้าที่ ๒๔๒.
กตฺวา อรูปาวจรสมาปตฺตึ นิพฺพตฺเตตฺวา จตูสุ อารุปฺเปสุ นิพฺพตฺตติ,
รูปารูปชฺฌานํ ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ. อสญฺญภโว
ปน พาหิรกานํ ตาปสปริพฺพาชกานํ อาจิณฺโณติ อิธ น นิทฺทิฏฺโฐ. เสสํ
สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                     สาเลยฺยกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๒. เวรญฺชกสุตฺตวณฺณนา
    [๔๔๔] เอวมฺเม สุตนฺติ เวรญฺชกสุตฺตํ. ตตฺถ เวรญฺชกาติ เวรญฺชวาสิโน.
เกนจิเทว กรณีเยนาติ เกนจิเทว อนิยมิตกิจฺเจน. เสสํ สพฺพํ ปุริมสุตฺเต
วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. เกวลํ หิ อิธ อธมฺมจารี วิสมจารีติ เอวํ ปุคฺคลาธิฏฺฐานา
เทสนา กตา. ปุริมสุตฺเต ธมฺมาธิฏฺฐานาติ อยํ วิเสโส. เสสํ ตาทิสเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                      เวรญฺชกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------
                       ๓. มหาเวทลฺลสุตฺตวณฺณนา
    [๔๔๙] เอวมฺเม สุตนฺติ มหาเวทลฺลสุตฺตํ. ตตฺถ อายสฺมาติ
สคารวสปฺปติสฺสวจนเมตํ. มหาโกฏฺฐิโตติ ตสฺส เถรสฺส นามํ. ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโตติ
ผลสมาปตฺติโต วุฏฺฐิโต. ทุปฺปญฺโญ ทุปฺปญฺโญติ เอตฺถ ปญฺญาย ทุฏฺฐํ นาม
นตฺถิ, อปฺปญฺโญ นิปฺปญฺโญติ อตฺโถ. กิตฺตาวตา นุ โขติ การณปริจฺเฉทปุจฺฉา,
กิตฺตเกน นุ โข เอวํ วุจจตีติ อตฺโถ. ปุจฺฉา จ นาเมสา อทิฏฺฐโชตนาปุจฺฉา
ทิฏฺฐสํสนฺทนาปุจฺฉา วิมติจฺเฉทนาปุจฺฉา อนุมติปุจฺฉา กเถตุกามฺยตาปุจฺฉาติ
ปญฺจวิธา โหติ. ตาสํ อิทํ นานากรณํ:-
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๓.
    "กตมา อทิฏฺฐโชตนาปุจฺฉา, ปกติยา ลกฺขณํ อญฺญาตํ โหติ อทิฏฺฐํ
อตุลิตํ อตีริตํ อวิภูตํ อวิภาวิตํ, ตสฺส ญาณาย ทสฺสนาย ตุลนาย ตีรณาย
วิภูตาย วิภาวนตฺถาย ปญฺหํ ปุจฺฉติ, อยํ อทิฏฺฐโชตนาปุจฺฉา.
    กตมา ทิฏฺฐสํสนฺทนาปุจฺฉา, ปกติยา ลกฺขณํ ญาตํ โหติ ทิฏฺฐํ ตุลิตํ
ตีริตํ วิภูตํ วิภาวิตํ, อญฺเญหิ ปณฺฑิเตหิ สทฺธึ สํสนฺทนตฺถาย ปญฺหํ ปุจฺฉติ.
อยํ ทิฏฺฐสํสนฺทนาปุจฺฉา.
    กตมา วิมติจฺเฉทนาปุจฺฉา, ปกติยา สํสยปกฺขนฺโน ๑- โหติ วิมติปกฺขนฺโน
เทฺวฬฺหกชาโต "เอวํ นุ โข, น นุ โข, กินฺนุโข, กถํ นุ โข"ติ, โส
วิมติจฺเฉทนตฺถาย ปญฺหํ ปุจฺฉติ, อยํ วิมติจฺเฉทนาปุจฺฉา. ๒-
    "ตํ กึ มญฺญถ ภิกฺขเว รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วาติ อนิจฺจํ ภนฺเต"ติ ๓-
เอวรูปา อนุมตึ คเหตฺวา ธมฺมเทสนากาเล ปุจฺฉา อนุมติปุจฺฉา นาม.
    "จตฺตาโรเม ภิกฺขเว สติปฏฺฐานา, กตเม จตฺตาโร"ติ ๔- เอวรูปา ภิกฺขุสํฆํ
สยเมว ปุจฺฉิตฺวา สยเมว วิสฺสชฺเชตุกามสฺส ปุจฺฉา กเถตุกามฺยตาปุจฺฉา นาม.
ตาสุ อิธ ทิฏฺฐสํสนฺทนาปุจฺฉา อธิปฺเปตา.
    เถโร หิ อตฺตโน ทิวาฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา สยเมว ปญฺหํ สมุฏฺฐาเปตฺวา
สยํ วินิจฺฉินนฺโต อิทํ สุตฺตํ อาทิโต ปฏฺฐาย มตฺถกํ ปาเปสิ. เอกจฺโจ หิ
ปญฺหํ สมุฏฺฐาเปตุํเยว สกฺโกติ น นิจฺเฉตุํ, เอกจฺโจ นิจฺเฉตุํเยว ๕- สกฺโกติ
น สมุฏฺฐาเปตุํ, เอกจฺโจ อุภยํปิ น สกฺโกติ, เอกจฺโจ อุภยํปิ สกฺโกติ. เตสุ
เถโร อุภยํปิ สกฺโกติเยว. กสฺมา? มหาปญฺญตาย. มหาปญฺญํ นิสฺสาย หิ
อิมสฺมึ สาสเน สาริปุตฺตตฺเถโร, มหากจฺจายนตฺเถโร, ปุณฺณตฺเถโร,
กุมารกสฺสปตฺเถโร, อานนฺทตฺเถโร, อยเมว อายสฺมาติ สมฺพหุลา เถรา วิเสสฏฺฐานํ
อธิคตา, น หิ สกฺกา ยาย วา ตาย วา อปฺปมตฺติกาย ปญฺญาย สมนฺนาคเตน
ภิกฺขุนา สาวกปารมีญาณสฺส มตฺถกํ ปาปุณิตุํ, มหาปญฺญาย ปน สกฺกาติ ๖-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สํสยปกฺขนฺโท  เอวมุปริปิ   ๒ ขุ. มหา. ๒๙/๗๐๐/๔๐๙ (สฺยา) ขุ.
@จูฬ. ๓๐/๑๒๒/๔๗ (สฺยา)  ๓ วินย. มหา. ๔/๒๑/๑๘ ปญฺจวคฺคิยกถา
@๔ สํ. มหา ๑๙/๓๙๐/๑๕๑ สุทฺธสุตฺต  ๕ ฉ.ม. นิจฺเฉตุํ   ๖ ม. สกฺโกติ เอวมุปริปิ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๒๔๒-๒๔๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=242&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=6182&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=6182&modeTY=2&pagebreak=1#p242