อรรถกถาเล่มที่ ๘ หน้าที่ ๒๕๔.

ปาฏิเอกฺกํ องฺคุทฺธาเรเนว อุทฺธริตฺวา "ยาวตา สญฺาสมาปตฺติโย, ตาวตา อญฺาปฏิเวโธ"ติ อาห. ปญฺาจกฺขุนา ปชานาตีติ ทสฺสนปรินายกฏฺเน จกฺขุภูตาย ปญฺาย ปชานาติ. ตตฺถ เทฺว ปญฺา สมาธิปญฺา วิปสฺสนาปญฺา จ. สมาธิปญฺาย กิจฺจโต อสมฺโมหโต จ ปชานาติ. วิปสฺสนาปญฺาย ลกฺขณปฏิเวเธน อารมฺมณโต ชานนํ กถิตํ. กิมตฺถิยาติ โก เอติสฺสา อตฺโถ. อภิญฺตฺถาติอาทีสุ อภิญฺเยฺยธมฺเม อภิชานาตีติ อภิญฺตฺถา. ปริญฺเยฺเย ธมฺเม ปริชานาตีติ ปริญฺตฺถา. ปหาตพฺเพ ธมฺเม ปชหตีติ ปหานตฺถา. สา ปเนสา โลกิยาปิ อภิญฺตฺถา จ ปริญฺตฺถา จ วิกฺขมฺภนโต ปหานตฺถา. โลกุตฺตราปิ อภิญฺตฺถา จ ปริญฺตฺถา จ สมุจฺเฉทโต ปหานตฺถา. ตตฺถ โลกิยา กิจฺจโต จ อสมฺโมหโต จ ปชานาติ, โลกุตฺตรา อสมฺโมหโต. [๔๕๒] สมฺมาทิฏฺิยา อุปาทายาติ วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺิยา จ มคฺคสมฺมาทิฏฺิยา จ. ปรโต จ โฆโสติ สปฺปายธมฺมสฺสวนํ. โยนิโส จ มนสิกาโรติ อตฺตโน อุปายมนสิกาโร ตตฺถ สาวเกสุปิ ธมฺมเสนาปติโน เทฺว ปจฺจยา ลทฺธุํ วฏฺฏนฺติเยว. เถโร หิ กปฺปสตสหสฺสาธิกํ เอกํ อสงฺเขยฺยํ ปารมิโย ปูเรตฺวาปิ อตฺตโน ธมฺมตาย อณุมตฺตมฺปิ กิเลสํ ปชหิตุํ นาสกฺขิ. "เย ธมฺมา เหตุปฺปภวา"ติ ^๑- อสฺสชิตฺเถรโต อิมํ คาถํ สุตฺวาวสฺส ปฏิเวโธ ชาโต. ปจฺเจกพุทฺธานมฺปน สพฺพญฺูพุทฺธานญฺจ ปรโตโฆสกมฺมํ นตฺถิ, โยนิโสมนสิการสฺมึเยว ตฺวา ปจฺเจกโพธิญฺจ สพฺพญฺุตาณญฺจ นิพฺพตฺเตนฺติ. อนุคฺคหิตาติ ลทฺธูปการา. สมฺมาทิฏีติ อรหตฺตมคฺคสมฺมาทิฏฺิ. ผลกฺขเณ นิพฺพตฺตา เจโตวิมุตฺติผลํ อสฺสาติ เจโตวิมุตฺติผลา. ตเทว เจโตวิมุตฺติสงฺขาตํ ผลํ อานิสํโส อสฺสาติ เจโตวิมุตฺติผลานิสํสา. ทุติยปเทปิ เอเสว นโย. เอตฺถ จ จตุตฺถผลํ ^๒- ปญฺาวิมุตฺติ นาม อวเสสา ธมฺมา เจโตวิมุตฺตีติ เวทิตพฺพา. สีลานุคฺคหิตาติอาทีสุ สีลนฺติ จตุปฺปาริสุทฺธิสีลํ. สุตนฺติ สปฺปายธมฺมสฺสวนํ. สากจฺฉาติ กมฺมฏฺาเน ขลนปกฺขลนจฺเฉทกถา. สมโถติ วิปสฺสนาปาทกา อฏฺสมาปตฺติโย. @เชิงอรรถ: ^๑ วินย. มหา. ๔/๖๐/๕๒ ^๒ ฉ.ม. จตุตฺถผลปญฺา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๒๕๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=254&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=6500&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=6500&pagebreak=1#p254