อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๒)
หน้าที่ ๔๑-๔๒.

หน้าที่ ๔๑.
เถรสฺส กมฺมฏฺฐานํ อโหสิ. เถโรปิ อิทเมว สุตฺตํ กมฺมฏฺฐานํ กตฺวา วิปสฺสนํ
วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต. อยเมตสฺส อตฺโถติ อยํ เอตสฺส ปญฺหสฺส อตฺโถ.
อิติ ภควา รตนราสิมฺหิ มณิกูฏํ คณฺหนฺโต วิย ยถานุสนฺธินาว เทสนํ
นิฏฺฐเปสีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                       วมฺมิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------
                        ๔. รถวินีตสุตฺตวณฺณนา
    [๒๕๒] เอวมฺเม สุตนฺติ รถวินีตสุตฺตํ. ตตฺถ ราคเหติ เอวํนามเก
นคเร, ตญหิ มนฺธาตุมหาโควินฺทาทีหิ ปริคฺคหิตตฺตา ราชคหนฺติ วุจฺจติ.
อญฺเญเปตฺถ ปกาเร วณฺณยนฺติ. กินฺเตหิ, นามเมตํ ตสฺส นครสฺส. ตํ ปเนตํ
พุทฺธกาเล จ จกฺกวตฺติกาเล จ นครํ โหติ, เสสกาเล สุญฺญํ โหติ ยกฺขปริคฺคหิตํ,
เตสํ วสนวนํ ๑- หุตฺวา ติฏฺฐติ. เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปติ เวฬุวนนฺติ ตสฺส
อุยฺยานสฺส นามํ, ตํ กิร เวฬูหิ ปริกฺขิตฺตํ อโหสิ อฏฺฐารสหตฺเถน จ ปากาเรน,
โคปุรฏฺฏาลกยุตฺตํ นีโลภาสํ มโนรมํ, เตน เวฬุวนนฺติ วุจฺจติ. กลนฺทกานํ เจตฺถ
นิวาปํ อทํสุ, เตน กลนฺทกนิวาโปติ วุจฺจติ.
    ปุพฺเพ กิร อญฺญตโร ราชา ตตฺถ อุยฺยานกีฬนตฺถํ อาคโต ๒- สุรามเทน
มตฺโต ทิวา เสยฺยํ อุปคโต สุปิ. ปริชโนปิสฺส "สุตฺโต ราชา"ติ ปุปฺผผลาทีหิ
ปโลภิยมาโน อิโต จิโต จ ปกฺกามิ, อถ สุราคนฺเธน อญฺญตรสฺมา สุสิรรุกฺขา
กณฺหสปฺโป นิกฺขมิตฺวา รญฺญาภิมุโข อาคจฺฉติ. ตํ ทิสฺวา รุกฺขเทวตา "รญฺโญ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วสนฺตวนํ          ๒ ม. อตฺตโน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒.
ชีวิตํ ทมฺมี"ติ กาลกเวเสน อาคนฺตฺวา กณฺณมูเล สทฺทมกาสิ. ราชา ปฏิพุชฺฌิ,
กณฺหสปฺโป นิวตฺโต. โส ตํ ทิสฺวา "อิมาย มม ชีวิตํ ทินฺนนฺ"ติ กาลกานํ
ตตฺถ นิวาปํ ฐเปสิ, ๑- อภยโฆสนํ จ โฆสาเปสิ. ตสฺมา ตํ ตโต ปภูติ
กลนฺทกนิวาปนฺติ สงฺขฺยํ คตํ. กลนฺทกาติ หิ กาลกานํ นามํ.
    ชาติภูมิกาติ ชาติภูมิวาสิโน. ตตฺถ ชาติภูมีติ ชาตฏฺฐานํ. ตํ โข ปเนตํ
เนว โกสลมหาราชาทีนํ น จงฺกีพฺราหฺมณาทีนํ น สกฺกสุยามสนฺตุสิตาทีนํ น
อสีติมหาสาวกาทีนํ น อญฺเญสํ สตฺตานํ ชาตฏฺฐานํ "ชาติภูมี"ติ วุจฺจติ. ยสฺส ปน
ชาตทิวเส ทสสหสฺสี โลกธาตุ เอกธชมาลาวิปฺปกิณฺณกุสุมวาสจุณฺณคนฺธสุคนฺธา
สพฺพผาลิผุลฺลมิว ๒- นนฺทนวนํ วิโรจยมานา ปทุมินิปณฺเณ อุทกพินฺทุ วิย
อกมฺปิตฺถ, ชจฺจนฺธาทีนํ จ รูปทสฺสนาทีนิ อเนกานิ ปาฏิหาริยานิ ปวตฺตึสุ,
ตสฺส สพฺพญฺญุโพธิสตฺตสฺส ชาตฏฺฐานสากิยชนปโท ๓- กปิลวตฺถาหาโร, สา
"ชาติภูมี"ติ วุจฺจติ.
                          ธมฺมครุภาววณฺณนา
    วสฺสํ วุฏฺฐาติ เตมาสํ วสฺสํ วุฏฺฐา ปวาริตปวารณา หุตฺวา. ภควา
เอตทโวจาติ "กจฺจิ ภิกฺขเว ขมนียนฺ"ติอาทีหิ วจเนหิ อาคนฺตุกปฏิสนฺถารํ
กตฺวา เอตํ "โก นุโข ภิกฺขเว"ติอาทิวจนมโวจ. เต กิร ภิกฺขู "กจฺจิ
ภิกฺขเว ขมนียํ กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิตฺถ อปฺปกิลมเถน อทฺธานํ อาคตา, น จ
ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถ, กุโต จ ตุเมฺห ภิกฺขเว อาคจฺฉถา"ติ ปฏิสนฺถารวเสน
ปุจฺฉิตา "ภควา สากิยชนปเท กปิลวตฺถาหารโต ชาติภูมิโต อาคจฺฉามา"ติ
อาหํสุ. อถ ภควา เนว สุทฺโธทนมหาราชสฺส, น สุกฺโกทนสฺส, น สกฺโกทนสฺส,
น โธโตทนสฺส, น อมิโตทนสฺส, น อมิตาย เทวิยา, น มหาปชาปติยา, น
สกลสฺส สากิยมณฺฑลสฺส อาโรคฺยํ ปุจฺฉิ. อถโข อตฺตนา จ ทสกถาวตฺถุลาภึ
ปรญฺจ ตตฺถ สมาทเปตารํ ปฏิปตฺติสมฺปนฺนํ ภิกฺขุํ ปุจฺฉนฺโต อิทํ "โก นุ โข
ภิกฺขเว"ติอาทิวจนํ อโวจ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปฏฺฐเปสิ   ๒ ฉ.ม. สพฺพปาลิผุลฺลมิว    ๓ สี. ชาตฏฺฐานํ สากิยชนปเท


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๔๑-๔๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=41&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=1051&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=1051&modeTY=2&pagebreak=1#p41