อรรถกถาเล่มที่ ๙ หน้าที่ ๓๕.

ปติฏฺาย จินฺเตสิ "มยา ทิวสสฺส ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ พุทฺธุปฏฺานํ คนฺตพฺพํ, อิทญฺจ เวฬุวนํ อติวิย ทูเร, ^๑- มยฺหํ อุยฺยานํ อมฺพวนํ อาสนฺนตรํ, ยนฺนูนาหํ เอตฺถ ภควโต วิหารํ กาเรยฺยนฺ"ติ. โส ตสฺมึ อมฺพวเน รตฺติฏฺานทิวาฏฺานเลณกุฏิมณฺฑปาทีนิ สมฺปาเทตฺวา ภควโต อนุจฺฉวิกํ คนฺธกุฏึ กาเรตฺวา อมฺพวนํ อฏฺารสหตฺถุพฺเพเธน ตมฺพปตฺตวณฺเณน ปากาเรน ปริกฺขิปาเปตฺวา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ จีวรภตฺเตน สนฺตปฺเปตฺวา ทกฺขิโณทกํ ปาเตตฺวา วิหารํ นิยฺยาเทสิ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "ชีวกสฺส โกมารภจฺจสฺส อมฺพวเน"ติ. อารภนฺตีติ ฆาเตนฺติ. อุทฺทิสฺสกตนฺติ อุทฺทิสิตฺวา กตํ. ปฏิจฺจกมฺมนฺติ อตฺตานํ ปฏิจฺจ กตํ. อถวา ปฏิจฺจกมฺมนฺติ นิมิตฺตกมฺมสฺเสตํ อธิวจนํ, ตํ ปฏิจฺจ กมฺมํ เอตฺถ อตฺถีติ มํสํ "ปฏิจฺจกมฺมนฺ"ติ วุตฺตํ โหติ. โย หิ ^๒- เอวรูปํ มํสํ ปริภุญฺชติ, โสปิ ตสฺส กมฺมสฺส ทายาโท โหติ, วธกสฺส วิย ตสฺสาปิ ปาณฆาตกมฺมํ โหตีติ เตสํ ลทฺธิ. ธมฺมสฺส จ อนุธมฺมํ พฺยากโรนฺตีติ ภควตา วุตฺตการณสฺส อนุการณํ กเถนฺติ. เอตฺถ จ การณํ นาม ติโกฏิปริสุทฺธมจฺฉมํสปริโภโค, อนุการณํ นาม มหาชนสฺส ตถา พฺยากรณํ. ยสฺมา ปน ภควา อุทฺทิสฺส กตํ น ปริภุญฺชติ, ตสฺมา เนว ตํ การณํ โหติ, น ติตฺถิยานํ ตถา พฺยากรณํ อนุการณํ. สหธมฺมิโก วาทานุวาโทติ ปเรหิ วุตฺตการเณน สการโณ หุตฺวา ตุมฺหากํ วาโท วา อนุวาโท วา วิญฺูหิ ครหิตพฺพการณํ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิ กินฺนุ โข อาคจฺฉติ. ^๓- อิทํ วุตฺตํ โหติ "กึ สพฺพากาเรนปิ ตุมฺหากํ วาเท คารยฺหการณํ นตฺถี"ติ. อพฺภาจิกฺขนฺตีติ อภิภวิตฺวา อาจิกฺขนฺติ. [๕๒] าเนหีติ การเณหิ. ทิฏฺาทีสุ ทิฏฺ นาม ภิกฺขูนํ อตฺถาย มิคมจฺเฉ วธิตฺวา คยฺหมานํ ทิฏฺ. สุตํ นาม ภิกฺขูนํ อตฺถาย มิคมจฺเฉ วธิตฺวา คหิตนฺติ สุตํ. ปริสงฺกิตํ นาม ทิฏฺปริสงฺกิตํ สุตปริสงฺกิตํ ตทุภยวิมุตฺตปริสงฺกิตนฺติ ติวิธํ โหติ. ตตฺรายํ สพฺพสงฺคาหกวินิจฺฉโย:- อิธ ภิกฺขู ปสฺสนฺติ มนุสฺเส ชาลวาคุราทิหตฺเถ ^๔- คามโต วา นิกฺขมนฺเต อรญฺเ วา วิจรนฺเต. ทุติยทิวเส ปน ^๕- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อวิทูเร, ฉ. อติทูเร ^๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ^๓ ฉ.ม. กึ น อาคจฺฉติ @^๔ สี. ชาลวากราทิหตฺเถ ^๕ ฉ.ม. จ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๓๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=9&page=35&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=856&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=9&A=856&pagebreak=1#p35