บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๕

หน้าที่ ๓๓.

โปตลิยสุตฺตํ [๓๖] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา องฺคุตฺตราเปสุ วิหรติ อาปณํ นาม องฺคุตฺตราปานํ นิคโม ฯ อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย อาปณํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ อาปเณ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน อญฺตโร วนสณฺโฑ เตนุปสงฺกมิ ^๑- ทิวาวิหาราย ตํ วนสณฺฑํ อชฺโฌคเหตฺวา ^๒- อญฺตรสฺมึ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิ ฯ โปตลิโยปิ โข คหปติ สมฺปนฺนนิวาสนปาปุรโณ ^๓- ฉตฺตุปาหนาหิ ชงฺฆาวิหารํ ^๔- อนุจงฺกมมาโน อนุวิจรมาโน เยน โส วนสณฺโฑ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ วนสณฺฑํ อชฺโฌคเหตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺาสิ ฯ [๓๗] เอกมนฺตํ ิตํ โข โปตลิยํ คหปตึ ภควา เอตทโวจ สํวิชฺชนฺติ ^๕- โข คหปติ อาสนานิ สเจ อากงฺขสิ นิสีทาติ ฯ เอวํ วุตฺเต โปตลิโย คหปติ คหปติวาเทน มํ สมโณ โคตโม สมุทาจรตีติ กุปิโต อนตฺตมโน ตุณฺหี อโหสิ ฯ ทุติยมฺปิ โข ภควา โปตลิยํ คหปตึ เอตทโวจ สํวิชฺชนฺติ โข คหปติ อาสนานิ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. อุปสงฺกมิตฺวา ฯ ^๒ ม. อชฺโฌคาหิตฺวา ฯ ^๓ สี. ม. ยุ. นิวาสนปาวุรโณ ฯ @^๔ ม. ชงฺฆวิหารํ ฯ ^๕ สี. ยุ. สํวิชฺชนฺเต โขติ ปาโ ทิสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔.

สเจ อากงฺขสิ นิสีทาติ ฯ ^๑- ทุติยมฺปิ โข โปตลิโย คหปติ คหปติวาเทน มํ สมโณ โคตโม สมุทาจรตีติ กุปิโต อนตฺตมโน ตุณฺหี อโหสิ ฯ ตติยมฺปิ โข ภควา โปตลิยํ คหปตึ เอตทโวจ สํวิชฺชนฺติ โข คหปติ อาสนานิ สเจ อากงฺขสิ นิสีทาติ ฯ เอวํ วุตฺเต โปตลิโย คหปติ คหปติวาเทน มํ สมโณ โคตโม สมุทาจรตีติ กุปิโต อนตฺตมโน ภควนฺตํ เอตทโวจ ตยิทํ โภ โคตม นจฺฉนฺนํ ตยิทํ นปฺปฏิรูปํ ยํ มํ ตฺวํ คหปติวาเทน สมุทาจรสีติ ฯ เต ^๒- หิ เต คหปติ อาการา เต ลิงฺคา เต นิมิตฺตา ยถาตํ คหปติสฺสาติ ฯ ตถา หิ ปน เม โภ โคตม สพฺเพ กมฺมนฺตา ปฏิกฺขิตฺตา สพฺเพ โวหารา สมุจฺฉินฺนาติ ฯ {๓๗.๑} ยถากถํ ปน เต คหปติ สพฺเพ กมฺมนฺตา ปฏิกฺขิตฺตา สพฺเพ โวหารา สมุจฺฉินฺนาติ ฯ อิธ เม โภ โคตม ยํ อโหสิ ธนํ วา ธญฺ วา รชตํ วา ชาตรูปํ วา สพฺพนฺตํ ปุตฺตานํ ทายชฺชํ นิยฺยาตํ ตตฺถาหํ อโนวาที อนุปวาที ฆาสจฺฉาทนปรโม วิหรามิ เอวญฺจ ^๓- เม โภ โคตม สพฺเพ กมฺมนฺตา ปฏิกฺขิตฺตา สพฺเพ โวหารา สมุจฺฉินฺนาติ ฯ อญฺถา โข ตฺวํ คหปติ โวหารสมุจฺเฉทํ วเทสิ ^๔- อญฺถา จ ปน อริยสฺส วินเย โวหารสมุจฺเฉโท โหตีติ ฯ ยถากถํ ปน ภนฺเต อริยสฺส วินเย โวหารสมุจฺเฉโท โหติ สาธุ เม ภนฺเต ภควา ตถา ธมฺมํ เทเสตุ ยถา อริยสฺส วินเย @เชิงอรรถ: ^๑ โป. เอวํ วุตฺเต ฯ ^๒ โป. ม. เตนหิ ฯ ^๓ ยุ. เอวํ โข เม ฯ ม. เอวํ @เม ฯ ^๔ สี. ยุ. วทสิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕.

โวหารสมุจฺเฉโท โหตีติ ฯ เตนหิ คหปติ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข โปตลิโย คหปติ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ [๓๘] ภควา เอตทโวจ อฏฺ โข อิเม คหปติ ธมฺมา อริยสฺส วินเย โวหารสมุจฺเฉทาย สํวตฺตนฺติ กตเม อฏฺ อปาณาติปาตํ นิสฺสาย ปาณาติปาโต ปหาตพฺโพ ทินฺนาทานํ นิสฺสาย อทินฺนาทานํ ปหาตพฺพํ สจฺจํ วาจํ นิสฺสาย มุสาวาโท ปหาตพฺโพ อปิสุณํ วาจํ นิสฺสาย ปิสุณา วาจา ปหาตพฺพา อคิทฺธิโลภํ นิสฺสาย คิทฺธิโลโภ ปหาตพฺโพ อนินฺทาโรสํ ^๑- นิสฺสาย นินฺทาโรโส ^๒- ปหาตพฺโพ อโกธุปายาสํ นิสฺสาย โกธุปายาโส ปหาตพฺโพ อนติมานํ นิสฺสาย อติมาโน ปหาตพฺโพ อิเม โข คหปติ อฏฺ ธมฺมา สงฺขิตฺเตน วุตฺตา วิตฺถาเรน อวิภตฺตา อริยสฺส วินเย โวหารสมุจฺเฉทาย สํวตฺตนฺตีติ ฯ เยเม ปน ^๓- ภนฺเต ภควตา อฏฺ ธมฺมา สงฺขิตฺเตน วุตฺตา วิตฺถาเรน อวิภตฺตา อริยสฺส วินเย โวหารสมุจฺเฉทาย สํวตฺตนฺติ สาธุ เม ภนฺเต ภควา อิเม อฏฺ ธมฺเม วิตฺถาเรน ^๔- วิภชตุ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ ฯ เตนหิ คหปติ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข โปตลิโย คหปติ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ [๓๙] ภควา เอตทโวจ อปาณาติปาตํ นิสฺสาย ปาณาติปาโต ปหาตพฺโพติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. อนินฺทาโทสํ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ ^๒ โป. นินฺทาโทโส ฯ สพฺพตฺถ @อีทิสเมว ฯ ^๓ ยุ. อยํ สทฺโท นตฺถิ ฯ ^๔ ม. วิตฺถาเรตฺวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖.

วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ ปาณาติปาตี อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน ปาณาติปาตี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย ปาณาติปาตปจฺจยา อนุวิจฺจ ^๑- วิญฺู ครเหยฺยุํ ปาณาติปาตปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา ปาณาติปาตปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ ปาณาติปาโต เย จ ปาณาติปาตปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา ปาณาติปาตา ปฏิวิรตสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อปาณาติปาตํ นิสฺสาย ปาณาติปาโต ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๐] ทินฺนาทานํ นิสฺสาย อทินฺนาทานํ ปหาตพฺพนฺติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ อทินฺนาทายี อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน อทินฺนาทายี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย อทินฺนาทานปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ อทินฺนาทานปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา อทินฺนาทานปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ อทินฺนาทานํ เย จ อทินฺนาทานปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา @เชิงอรรถ: ^๑ โป. อนุวิจฺจาปิ ฯ ม. อนุวิจฺจาปิ มํ ฯ อิโต ปรํ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗.

อทินฺนาทานา ปฏิวิรตสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ ทินฺนาทานํ นิสฺสาย อทินฺนาทานํ ปหาตพฺพนฺติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๑] สจฺจํ วาจํ นิสฺสาย มุสาวาโท ปหาตพฺโพติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ มุสาวาที อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน มุสาวาที อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย มุสาวาทปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ มุสาวาทปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา มุสาวาทปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ มุสาวาโท เย จ มุสาวาทปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา มุสาวาทา ปฏิวิรตสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ สจฺจํ วาจํ นิสฺสาย มุสาวาโท ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๒] อปิสุณํ วาจํ นิสฺสาย ปิสุณา วาจา ปหาตพฺพาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ ปิสุณวาโจ ^๑- อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน ปิสุณวาโจ ^๑- อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปิสุณาวาโจ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘.

ปิสุณวาจปจฺจยา ^๑- อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ ปิสุณวาจปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา ปิสุณวาจปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ ปิสุณวาจา เย จ ปิสุณวาจปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา ปิสุณาย วาจาย ปฏิวิรตสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อปิสุณํ วาจํ นิสฺสาย ปิสุณา วาจา ปหาตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๓] อคิทฺธิโลภํ นิสฺสาย คิทฺธิโลโภ ปหาตพฺโพติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ คิทฺธิโลภี อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน คิทฺธิโลภี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย คิทฺธิโลภปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ คิทฺธิโลภปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา คิทฺธิโลภปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ คิทฺธิโลโภ เย จ คิทฺธิโลภปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา อคิทฺธิโลภิสฺส ^๒- เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อคิทฺธิโลภํ นิสฺสาย คิทฺธิโลโภ ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๔] อนินฺทาโรสํ นิสฺสาย นินฺทาโรโส ปหาตพฺโพติ อิติ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปิสุณาวาจาปจฺจยา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ^๒ ม. คิทฺธิโลภาปฏิวิรตสฺส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙.

โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ นินฺทาโรสี ^๑- อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน นินฺทาโรสี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย นินฺทาโรสปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ นินฺทาโรสปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา นินฺทาโรสปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ นินฺทาโรโส เย จ นินฺทาโรสปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา อนินฺทาโรสิสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อนินฺทาโรสํ นิสฺสาย นินฺทาโรโส ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๕] อโกธุปายาสํ นิสฺสาย โกธุปายาโส ปหาตพฺโพติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ โกธุปายาสี อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน โกธุปายาสี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย โกธุปายาสปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ โกธุปายาสปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา โกธุปายาสปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ โกธุปายาโส เย จ โกธุปายาสปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ...โทสี ...โทโส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐.

อโกธุปายาสิสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อโกธุปายาสํ นิสฺสาย โกธุปายาโส ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๔๖] อนติมานํ นิสฺสาย อติมาโน ปหาตพฺโพติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ อิธ คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ เยสํ โข อหํ สญฺโชนานํ เหตุ อติมานี อสฺสํ เตสาหํ สญฺโชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย ปฏิปนฺโน อหญฺเจว โข ปน อติมานี อสฺสํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย อติมานปจฺจยา อนุวิจฺจ วิญฺู ครเหยฺยุํ อติมานปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา อติมานปจฺจยา เอตเทว โข ปน สญฺโชนํ เอตํ นีวรณํ ยทิทํ อติมาโน เย จ อติมานปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา อนติมานิสฺส เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติ อนติมานํ นิสฺสาย อติมาโน ปหาตพฺโพติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ {๔๖.๑} อิเม โข คหปติ อฏฺ ธมฺมา สงฺขิตฺเตน วุตฺตา วิตฺถาเรน อวิภตฺตา เย อริยสฺส วินเย ปหานาย ^๑- โวหารสมุจฺเฉทาย สํวตฺตนฺติ น เตฺวว ตาว คหปติ อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสฺส สมุจฺเฉโท โหตีติ ฯ ยถากถํ ปน ภนฺเต อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสมุจฺเฉโท โหติ สาธุ เม ภนฺเต ภควา ตถา ธมฺมํ เทเสตุ ยถา @เชิงอรรถ: ^๑ โป. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑.

อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสฺส สมุจฺเฉโท โหตีติ ฯ เตนหิ คหปติ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข โปตลิโย คหปติ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ [๔๗] ภควา เอตทโวจ เสยฺยถาปิ คหปติ กุกฺกุโร ชิฆจฺฉา- ทุพฺพลฺยปเรโต โคฆาตกสูนํ ^๑- ปจฺจุปฏฺิโต อสฺส ตเมนํ ทกฺโข โคฆาตโก วา โคฆาตกนฺเตวาสี วา อฏฺิกงฺกลํ สุนิกนฺตํ นิกนฺตํ นิมฺมํสํ โลหิตมกฺขิตํ อุปจฺฉูเภยฺย ตํ กึ มญฺสิ คหปติ อปิ นุ ^๒- โส กุกฺกุโร อมุํ อฏฺิกงฺกลํ สุนิกนฺตํ นิกนฺตํ นิมฺมํสํ โลหิตมกฺขิตํ ปเลหนฺโต ^๓- ชิฆจฺฉาทุพฺพลฺยํ ปฏิวิเนยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ตํ กิสฺส เหตุ อทุํ หิ ภนฺเต อฏฺิกงฺกลํ สุนิกนฺตํ นิกนฺตํ นิมฺมํสํ โลหิตมกฺขิตํ ยาวเทว จ ปน โส กุกฺกุโร กิลมถสฺส วิฆาตสฺส ภาคี อสฺสาติ ฯ เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ อฏฺิกงฺกลูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทิสฺวา ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ตํ อภินิวชฺเชตฺวา ยายํ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ยตฺถ สพฺพโส โลกามิสุปาทานา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๔๘] เสยฺยถาปิ คหปติ คิชฺโฌ วา กงฺโข วา ^๔- กุลโล วา @เชิงอรรถ: ^๑ โป. โคฆาตกุลานํ ฯ ^๒ ม. อปิ นุ โข โส ฯ ^๓ สี. ยุ. ปลิขาทนฺโต ฯ @^๔ ม. ยุ. กงฺโก วา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒.

มํสเปสิมาทาย อุฑฺฑเยยฺย ตเมนํ คิชฺฌาปิ กงฺขาปิ กุลลาปิ อนุปติตฺวา อนุปติตฺวา วิตจฺเฉยฺยุํ ^๑- วิราเชยฺยุํ ตํ กึ มญฺสิ คหปติ สเจ โส คิชฺโฌ วา กงฺโข วา กุลโล วา ตํ มํสเปสึ น ขิปฺปเมว ปฏินิสฺสชฺเชยฺย โส ตโตนิทานํ มรณํ วา นิคฺคจฺเฉยฺย มรณมตฺตํ วา ทุกฺขนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ มํสเปสูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทิสฺวา ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ตํ อภินิวชฺเชตฺวา ยายํ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ยตฺถ สพฺพโส โลกามิสุปาทานา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๔๙] เสยฺยถาปิ คหปติ ปุริโส อาทิตฺตํ ติณุกฺกํ อาทาย ปติวาตํ คจฺเฉยฺย ตํ กึ มญฺสิ คหปติ สเจ โส ปุริโส ตํ อาทิตฺตํ ติณุกฺกํ น ขิปฺปเมว ปฏินิสฺสชฺเชยฺย ตสฺส สา อาทิตฺตา ติณุกฺกา หตฺถํ วา ฑเหยฺย พาหุํ วา ฑเหยฺย อญฺตรํ วา อญฺตรํ ^๒- วา องฺคปจฺจงฺคํ วา ^๓- ฑเหยฺย โส ตโตนิทานํ มรณํ วา นิคจฺเฉยฺย มรณมตฺตํ วา ทุกฺขนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ ติณุกฺกูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทิสฺวา ฯเปฯ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิสชฺเชยฺยุํ ฯ ^๒ ยุ. เอกปทเมว ทิสฺสติ ฯ ^๓ ยุ. อยํ สทฺโท นตฺถิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓.

[๕๐] เสยฺยถาปิ คหปติ องฺคารกาสุ สาธิกโปริสา ปูรา องฺคารานํ วีตจฺจิกานํ วีตธูมานํ อถ ปุริโส อาคจฺเฉยฺย ชีวิตุกาโม อมริตุกาโม สุขกาโม ทุกฺขปฏิกฺกูโล ตเมนํ เทฺว พลวนฺโต ปุริสา นานาพาหาสุ คเหตฺวา องฺคารกาสุํ อุปกฑฺเฒยฺยุํ ตํ กึ มญฺสิ คหปติ อปิ นุ โส ปุริโส อิติ จีติ เจว กายํ สนฺนาเมยฺยาติ ^๑- ฯ โน ^๒- เหตํ ภนฺเต ตํ กิสฺส เหตุ วิทิตํ หิ ภนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส อิมญฺจ ^๓- อหํ องฺคารกาสุํ ปปติสฺสามิ ตโตนิทานํ มรณํ วา นิคฺคจฺฉิสฺสามิ ^๔- มรณมตฺตํ วา ทุกฺขนฺติ ฯ เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ องฺคารกาสูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทิสฺวา ฯเปฯ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๕๑] เสยฺยถาปิ คหปติ ปุริโส สุปินกํ ปสฺเสยฺย อารามรามเณยฺยกํ วนรามเณยฺยกํ ภูมิรามเณยฺยกํ โปกฺขรณิรามเณยฺยกํ โส ปฏิพุทฺโธ น กิญฺจิ ปสฺเสยฺย ^๕- เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ สุปินกูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ ฯเปฯ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๕๒] เสยฺยถาปิ คหปติ ปุริโส ยาจิตกํ โภคํ ยาจิตฺวา ยานํ โอโรเปยฺย ^๖- ปวรมณิกุณฺฑลํ โส เตหิ ยาจิตเกหิ โภเคหิ ปุรกฺขโต @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปนาเมยฺย ฯ ^๒ โป. ม. ยุ. เอวํ ภนฺเต ฯ ^๓ ยุ. อิมญฺเจ ฯ @^๔ ยุ. นิคจฺฉามิ ฯ ^๕ ม. ปฏิปสฺเสยฺย ฯ ^๖ ม. ยานํ วา โปโรเสยฺยํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔.

ปริวุโต อนฺตราปณํ ปฏิปชฺเชยฺย ตเมนํ ชโน ทิสฺวา เอวํ วเทยฺย โภคี วต โภ ปุริโส เอวํ กิร โภคิโน โภคานิ ภุญฺชนฺตีติ ตเมนํ สามิกา ^๑- ยตฺถ ยตฺเถว ปสฺเสยฺยุํ ตตฺถ ตตฺเถว สามิกา สานิ ^๒- หเรยฺยุํ ตํ กึ มญฺสิ คหปติ อลํ นุ โข ตสฺส ปุริสสฺส อญฺถตฺตายาติ ฯ โน ^๓- เหตํ ภนฺเต ตํ กิสฺส เหตุ สามิโน หิ ภนฺเต สานิ หรนฺตีติ ฯ เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ ยาจิตกูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ ฯเปฯ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๕๓] เสยฺยถาปิ คหปติ คามสฺส วา นิคมสฺส วา อวิทูเร ติพฺโพ วนสณฺโฑ ตตฺรสฺส รุกฺโข สมฺปนฺนผโล จ อุปฺปนฺนผโล จ น จาสฺสุ กานิจิ ผลานิ ภูมิยํ ปติตานิ อถ ปุริโส อาคจฺเฉยฺย ผลตฺถิโก ผลคเวสี ผลปริเยสนํ จรมาโน โส ตํ วนสณฺฑํ อชฺโฌคาเหตฺวา ตํ รุกฺขํ ปสฺเสยฺย สมฺปนฺนผลญฺจ อุปฺปนฺนผลญฺจ ตสฺส เอวมสฺส อยํ โข รุกฺโข สมฺปนฺนผโล จ อุปฺปนฺนผโล จ นตฺถิ จ กานิจิ ผลานิ ภูมิยํ ปติตานิ ชานามิ โข ปนาหํ รุกฺขํ อภิรุยฺหิตุํ ^๔- ยนฺนูนาหํ อิมํ รุกฺขํ อภิรุยฺหิตฺวา ^๕- ยาวทตฺถญฺจ ขาเทยฺยํ อุจฺฉงฺคญฺจ ปูเรยฺยนฺติ โส ตํ รุกฺขํ อภิรุยฺหิตฺวา ยาวทตฺถญฺจ ขาเทยฺย อุจฺฉงฺคญฺจ ปูเรยฺย @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ ^๒ โป. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ ^๓ ม. ยุ. เอวํ ภนฺเต ฯ @^๔ โป. ยุ. อาโรหิตุํ ฯ ^๕ โป. อภิรุหิตฺวา ฯ ม. อาโรหิตฺวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕.

อถ ทุติโย ปุริโส อาคจฺเฉยฺย ผลตฺถิโก ผลคเวสี ผลปริเยสนํ จรมาโน ติณฺหํ กุธารึ ^๑- อาทาย โส ตํ วนสณฺฑํ อชฺโฌคเหตฺวา ^๒- ตํ รุกฺขํ ปสฺเสยฺย สมฺปนฺนผลญฺจ อุปฺปนฺนผลญฺจ ตสฺส เอวมสฺส อยํ รุกฺโข สมฺปนฺนผโล จ อุปฺปนฺนผโล จ นตฺถิ จ กานิจิ ผลานิ ภูมิยํ ปติตานิ น โข ปนาหํ ชานามิ รุกฺขํ อภิรุยฺหิตุํ ^๓- ยนฺนูนาหํ อิมํ รุกฺขํ มูลโต เฉตฺวา ยาวทตฺถญฺจ ขาเทยฺยํ อุจฺฉงฺคญฺจ ปูเรยฺยนฺติ โส ตํ รุกฺขํ มูลโต ฉินฺเทยฺย ตํ กึ มญฺสิ คหปติ อมุโก ^๔- โส ^๕- ปุริโส ปมํ รุกฺขํ อารุโฬฺห สเจ โข โส น ขิปฺปเมว โอโรเหยฺย ^๖- ตสฺส โส รุกฺโข ปปตนฺโต หตฺถํ วา ภญฺเชยฺย ^๗- ปาทํ วา ภญฺเชยฺย อญฺตรํ วา อญฺตรํ ^๘- วา องฺคปจฺจงฺคํ ภญฺเชยฺย โส ตโตนิทานํ มรณํ วา นิคฺคจฺเฉยฺย มรณมตฺตํ วา ทุกฺขนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ {๕๓.๑} เอวเมว โข คหปติ อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ รุกฺขผลูปมา กามา วุตฺตา ภควตา พหุทุกฺขา พหูปายาสา อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโยติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทิสฺวา ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ตํ อภินิวชฺเชตฺวา ยายํ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ยตฺถ สพฺพโส โลกามิสุปาทานา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ ตเมว อุเปกฺขํ ภาเวติ ฯ [๕๔] ส โข โส คหปติ อริยสาวโก อิมเมว อนุตฺตรํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ อาคมฺม อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. กุทฺทาลํ ฯ ^๒ ม. อชฺโฌคาเหตฺวา ฯ ^๓ โป. อภิรุหิตุํ ฯ ม. อาโรหิตุํ ฯ @^๔ สี. ม. อสุโก โย ฯ ^๕ โป. โย ฯ ^๖ โป. โอคาเหยฺย ฯ @๗-๘ ยุ. เอกปทเมว ทิสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๖.

เสยฺยถีทํ เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ {๕๔.๑} ส โข โส คหปติ อริยสาวโก อิมเมว อนุตฺตรํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ อาคมฺม ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ฯเปฯ ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ ฯ ส โข โส คหปติ อริยสาวโก อิมํเยว อนุตฺตรํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ อาคมฺม อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ [๕๕] เอตฺตาวตา โข คหปติ อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสมุจฺเฉโท โหติ ตํ กึ มญฺสิ คหปติ ยถา อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสมุจฺเฉโท โหติ อปิ นุ ตฺวํ เอวรูปํ โวหารสมุจฺเฉทํ อตฺตนิ สมนุปสฺสีติ ^๑- ฯ {๕๕.๑} โก จาหํ ภนฺเต โย ^๒- จ อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสมุจฺเฉโท อารกาหํ ภนฺเต อริยสฺส วินเย สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ โวหารสมุจฺเฉทา มยํ หิ ภนฺเต ปุพฺเพ อญฺติตฺถิเย ปริพฺพาชเก อนาชานีเยว สมาเน อาชานียาติ อมญฺิมฺห ^๓- อนาชานีเยว สมาเน อาชานียโภชนํ โภชิมฺห ^๔- อนาชานานีเยว สมาเน อาชานียฏฺาเน ปิมฺห ภิกฺขู ปน มยํ ภนฺเต อาชานีเยว สมาเน อนาชานียาติ อมญฺิมฺห @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สมนุปสฺสสีติ ฯ ^๒ ม. ยุ. โก ฯ โปฏฺเกปิ อีทิโส ฯ ^๓ ม. อมญฺิม ฯ @^๔ ม. โภชิม ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๗.

อาชานีเยว สมาเน อนาชานียโภชนํ โภชิมฺห อาชานีเยว สมาเน อนาชานียฏฺาเน ปิมฺห อิทานิ ปน มยํ ภนฺเต อญฺติตฺถิเย ปริพฺพาชเก อนาชานีเยว สมาเน อนาชานียาติ ชานิสฺสาม อนาชานีเยว สมาเน อนาชานียโภชนํ โภชิสฺสาม อนาชานีเยว สมาเน อนาชานียฏฺาเน เปสฺสาม ภิกฺขู ปน มยํ ภนฺเต อาชานีเยว สมาเน อาชานียาติ ชานิสฺสาม อาชานีเยว สมาเน อาชานียโภชนํ โภชิสฺสาม อาชานีเยว สมาเน อาชานียฏฺาเน เปสฺสาม อชเนสิ ^๑- วต เม ภนฺเต ภควา สมเณสุ สมณเปมํ สมเณสุ สมณปสาทํ ^๒- สมเณสุ สมณคารวํ {๕๕.๒} อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตีติ ^๓- เอวเมว ^๔- ภควตา อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต เอสาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ อุปาสกํ มํ ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตนฺติ ฯ โปตลิยสุตฺตํ นิฏฺิตํ จตุตฺถํ ฯ -------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อาชาเนสิ ฯ ^๒ โป. สมณมานํ ฯ ^๓ สี ยุ. ทกฺขินฺตีติ ฯ @^๔ ม. เอวเมว โข ภนฺเต ฯ

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๓๓-๔๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=13&item=36&items=20&pagebreak=1 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=13&item=36&items=20&pagebreak=1&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=13&item=36&items=20&pagebreak=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=13&item=36&items=20&pagebreak=1 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=36 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=652 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=652 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13