พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑ อภิ. ธมฺมสงฺคณิ

                                         นิกฺเขปกณฺฑํ
     [๖๖๓]   กตเม  ธมฺมา  กุสลา  ตีณิ  กุสลมูลานิ  อโลโภ  อโทโส
อโมโห    ตํสมฺปยุตฺโต   เวทนากฺขนฺโธ   สญฺากฺขนฺโธ   สงฺขารกฺขนฺโธ
วิญฺาณกฺขนฺโธ    ตํสมุฏฺานํ    กายกมฺมํ    วจีกมฺมํ   มโนกมฺมํ   อิเม
ธมฺมา   กุสลา   ฯ   กตเม  ธมฺมา  อกุสลา  ตีณิ  อกุสลมูลานิ  โลโภ
โทโส   โมโห   ตเทกฏฺา   จ   กิเลสา  ตํสมฺปยุตฺโต  เวทนากฺขนฺโธ
สญฺากฺขนฺโธ       สงฺขารกฺขนฺโธ      วิญฺาณกฺขนฺโธ      ตํสมุฏฺานํ
กายกมฺมํ   วจีกมฺมํ  มโนกมฺมํ  อิเม  ธมฺมา  อกุสลา  ฯ  กตเม  ธมฺมา
อพฺยากตา   กุสลากุสลานํ   ธมฺมานํ   วิปากา   กามาวจรา  รูปาวจรา
อรูปาวจรา   อปริยาปนฺนา  เวทนากฺขนฺโธ  สญฺากฺขนฺโธ  สงฺขารกฺขนฺโธ
วิญฺาณกฺขนฺโธ   เย  จ  ธมฺมา  กิริยา  เนว  กุสลา  นากุสลา  น  จ
กมฺมวิปากา สพฺพญฺจ รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา อพฺยากตา ฯ
     [๖๖๔]   กตเม  ธมฺมา สุขายเวทนายสมฺปยุตฺตา สุขภูมิยํ กามาวจเร
รูปาวจเร  อปริยาปนฺเน  สุขํ  เวทนํ  เปตฺวา ตํสมฺปยุตฺโต สญฺากฺขนฺโธ
สงฺขารกฺขนฺโธ  วิญฺาณกฺขนฺโธ  อิเม  ธมฺมา  สุขายเวทนายสมฺปยุตฺตา  ฯ
กตเม   ธมฺมา   ทุกฺขายเวทนายสมฺปยุตฺตา  ทุกฺขภูมิยํ  กามาวจเร  ทุกฺขํ
เวทนํ     เปตฺวา     ตํสมฺปยุตฺโต    สญฺากฺขนฺโธ    สงฺขารกฺขนฺโธ
วิญฺาณกฺขนฺโธ     อิเม     ธมฺมา     ทุกฺขายเวทนายสมฺปยุตฺตา    ฯ
กตเม     ธมฺมา     อทุกฺขมสุขายเวทนายสมฺปยุตฺตา     อทุกฺขมสุขภูมิยํ
กามาวจเร   รูปาวจเร   อรูปาวจเร  อปริยาปนฺเน  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ
เปตฺวา   ตํสมฺปยุตฺโต   สญฺากฺขนฺโธ   สงฺขารกฺขนฺโธ   วิญฺาณกฺขนฺโธ
อิเม ธมฺมา อทุกฺขมสุขายเวทนายสมฺปยุตฺตา ฯ
     [๖๖๕]   กตเม  ธมฺมา  วิปากา  กุสลากุสลานํ  ธมฺมานํ  วิปากา
กามาวจรา    รูปาวจรา   อรูปาวจรา   อปริยาปนฺนา   เวทนากฺขนฺโธ
สญฺากฺขนฺโธ     สงฺขารกฺขนฺโธ     วิญฺาณกฺขนฺโธ     อิเม    ธมฺมา
วิปากา   ฯ   กตเม   ธมฺมา   วิปากธมฺมธมฺมา   กุสลากุสลา   ธมฺมา
กามาวจรา    รูปาวจรา   อรูปาวจรา   อปริยาปนฺนา   เวทนากฺขนฺโธ
ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม   ธมฺมา   วิปากธมฺมธมฺมา   ฯ   กตเม
ธมฺมา   เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา   เย   จ   ธมฺมา   กิริยา   เนว
กุสลา   นากุสลา   น   จ   กมฺมวิปากา   สพฺพญฺจ  รูปํ  อสงฺขตา  จ
ธาตุ อิเม ธมฺมา เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา ฯ
     [๖๖๖]   กตเม  ธมฺมา  อุปาทินฺนุปาทานิยา  สาสวา  กุสลากุสลานํ
ธมฺมานํ      วิปากา      กามาวจรา     รูปาวจรา     อรูปาวจรา
เวทนากฺขนฺโธ     ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ    ยญฺจ    รูปํ    กมฺมสฺส
กตตฺตา    อิเม    ธมฺมา    อุปาทินฺนุปาทานิยา   ฯ   กตเม   ธมฺมา
อนุปาทินฺนุปาทานิยา  สาสวา  กุสลากุสลา  ธมฺมา  กามาวจรา รูปาวจรา
อรูปาวจรา   เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   เย  จ  ธมฺมา
กิริยา   เนว   กุสลา   นากุสลา   น  จ  กมฺมวิปากา  ยญฺจ  รูปํ  ฯ
กมฺมสฺส    กตตฺตา   อิเม   ธมฺมา   อนุปาทินฺนุปาทานิยา   ฯ   กตเม
ธมฺมา   อนุปาทินฺนานุปาทานิยา   อปริยาปนฺนา   มคฺคา  จ  มคฺคผลานิจ
อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา อนุปาทินฺนานุปาทานิยา ฯ
     [๖๖๗]   กตเม   ธมฺมา   สงฺกิลิฏฺสงฺกิเลสิกา  ตีณิ  อกุสลมูลานิ
โลโภ  โทโส  โมโห  ตเทกฏฺา  จ  กิเลสา ตํสมฺปยุตฺโต เวทนากฺขนฺโธ
ฯเปฯ      วิญฺาณกฺขนฺโธ      ตํสมุฏฺานํ      กายกมฺมํ     วจีกมฺมํ
มโนกมฺมํ    อิเม   ธมฺมา   สงฺกิลิฏฺสงฺกิเลสิกา   ฯ   กตเม   ธมฺมา
อสงฺกิลิฏฺสงฺกิเลสิกา    สาสวา   กุสลาพฺยากตา   ธมฺมา   กามาวจรา
รูปาวจรา    อรูปาวจรา    รูปกฺขนฺโธ   เวทนากฺขนฺโธ   สญฺากฺขนฺโธ
สงฺขารกฺขนฺโธ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม  ธมฺมา  อสงฺกิลิฏฺสงฺกิเลสิกา  ฯ
กตเม        ธมฺมา       อสงฺกิลิฏฺาสงฺกิเลสิกา       อปริยาปนฺนา
มคฺคา    จ   มคฺคผลานิ   จ   อสงฺขตา   จ   ธาตุ   อิเม   ธมฺมา
อสงฺกิลิฏฺาสงฺกิเลสิกา ฯ
     [๖๖๘]   กตเม   ธมฺมา   สวิตกฺกสวิจารา   สวิตกฺกสวิจารภูมิยํ
กามาวจเร  รูปาวจเร  อปริยาปนฺเน  วิตกฺกวิจาเร เปตฺวา ตํสมฺปยุตฺโต
เวทนากฺขนฺโธ      ฯเปฯ      วิญฺาณกฺขนฺโธ      อิเม      ธมฺมา
สวิตกฺกสวิจารา  ฯ  กตเม ธมฺมา อวิตกฺกวิจารมตฺตา อวิตกฺกวิจารมตฺตภูมิยํ
รูปาวจเร      อปริยาปนฺเน     วิจารํ     เปตฺวา     ตํสมฺปยุตฺโต
เวทนากฺขนฺโธ  ฯเปฯ  วิญฺาณกฺขนฺโธ  อิเม  ธมฺมา อวิตกฺกวิจารมตฺตา ฯ
กตเม    ธมฺมา    อวิตกฺกาวิจารา    อวิตกฺกาวิจารภูมิยํ   กามาวจเร
รูปาวจเร  อรูปาวจเร  อปริยาปนฺเน เวทนากฺขนฺโธ ฯเปฯ วิญฺาณกฺขนฺโธ
สพฺพญฺจ รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา อวิตกฺกาวิจารา ฯ
     [๖๖๙]   กตเม  ธมฺมา  ปีติสหคตา  ปีติภูมิยํ กามาวจเร รูปาวจเร
อปริยาปนฺเน     ปีตึ     เปตฺวา     ตํสมฺปยุตฺโต     เวทนากฺขนฺโธ
ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม   ธมฺมา   ปีติสหคตา  ฯ  กตเม  ธมฺมา
สุขสหคตา    สุขภูมิยํ    กามาวจเร   รูปาวจเร   อปริยาปนฺเน   สุขํ
เปตฺวา   ตํสมฺปยุตฺโต   สญฺากฺขนฺโธ   สงฺขารกฺขนฺโธ   วิญฺาณกฺขนฺโธ
อิเม    ธมฺมา    สุขสหคตา    ฯ   กตเม   ธมฺมา   อุเปกฺขาสหคตา
อุเปกฺขาภูมิยํ    กามาวจเร    รูปาวจเร   อรูปาวจเร   อปริยาปนฺเน
อุเปกฺขํ     เปตฺวา    ตํสมฺปยุตฺโต    สญฺากฺขนฺโธ    สงฺขารกฺขนฺโธ
วิญฺาณกฺขนฺโธ อิเม ธมฺมา อุเปกฺขาสหคตา ฯ
     [๖๗๐]   กตเม   ธมฺมา   ทสฺสเนนปหาตพฺพา   ตีณิ  สญฺโชนานิ
สกฺกายทิฏฺิ วิจิกิจฺฉา สีลพฺพตปรามาโส ฯ
     [๖๗๑]   ตตฺถ   กตมา   สกฺกายทิฏฺิ   อิธ  อสฺสุตวา  ปุถุชฺชโน
อริยานํ    อทสฺสาวี    อริยธมฺมสฺส    อโกวิโท   อริยธมฺเม   อวินีโต
สปฺปุริสานํ   อทสฺสาวี   สปฺปุริสธมฺมสฺส  อโกวิโท  สปฺปุริสธมฺเม  อวินีโต
รูปํ    อตฺตโต    สมนุปสฺสติ   รูปวนฺตํ   วา   อตฺตานํ   อตฺตนิ   วา
รูปํ   รูปสฺมึ   วา   อตฺตานํ   เวทนํ  อตฺตโต  สมนุปสฺสติ  เวทนาวนฺตํ
วา   อตฺตานํ   อตฺตนิ   วา   เวทนํ   เวทนาย   วา  อตฺตานํ  สญฺ
อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   สญฺาวนฺตํ   วา   อตฺตานํ   อตฺตนิ   วา  สญฺ
สญฺาย   วา   อตฺตานํ   สงฺขาเร   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ  สงฺขารวนฺตํ
วา   อตฺตานํ  อตฺตนิ  วา  สงฺขาเร  สงฺขาเรสุ  วา  อตฺตานํ  วิญฺาณํ
อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   วิญฺาณวนฺตํ   วา  อตฺตานํ  อตฺตนิ  วา  วิญฺาณํ
วิญฺาณสฺมึ   วา   อตฺตานํ   ยา   เอวรูปา   ทิฏฺิ  ทิฏฺิคตํ  ทิฏฺิคหนํ
ทิฏฺิกนฺตาโร    ทิฏฺิวิสูกายิกํ    ทิฏฺิวิปฺผนฺทิตํ    ทิฏฺิสญฺโชนํ   คาโห
ปฏิคฺคาโห    อภินิเวโส   ปรามาโส   กุมฺมคฺโค   มิจฺฉาปโถ   มิจฺฉตฺตํ
ติตฺถายตนํ วิปริเยสคฺคาโห อยํ วุจฺจติ สกฺกายทิฏฺิ ฯ
     [๖๗๒]   ตตฺถ  กตมา  วิจิกิจฺฉา  สตฺถริ  กงฺขติ  วิจิกิจฺฉติ  ธมฺเม
กงฺขติ   วิจิกิจฺฉติ   สงฺเฆ  กงฺขติ  วิจิกิจฺฉติ  สิกฺขาย  กงฺขติ  วิจิกิจฺฉติ
ปุพฺพนฺเต  กงฺขติ  วิจิกิจฺฉติ  อปรนฺเต  กงฺขติ  วิจิกิจฺฉติ  ปุพฺพนฺตาปรนฺเต
กงฺขติ       วิจิกิจฺฉติ      อิทปฺปจฺจยตาปฏิจฺจสมุปฺปนฺเนสุ      ธมฺเมสุ
กงฺขติ   วิจิกิจฺฉติ  ยา  เอวรูปา  กงฺขา  กงฺขายนา  กงฺขายิตตฺตํ  วิมติ
วิจิกิจฺฉา   เทฺวฬฺหกํ   เทฺวธาปโถ   สํสโย   อเนกํสคาโห   อาสปฺปนา
ปริสปฺปนา    อปริโยคาหนา    ถมฺภิตตฺตํ   จิตฺตสฺส   มโนวิเลโข   อยํ
วุจฺจติ วิจิกิจฺฉา ฯ
     [๖๗๓]   ตตฺถ    กตโม    สีลพฺพตปรามาโส   อิโต   พหิทฺธา
สมณพฺราหฺมณานํ   สีเลน   สุทฺธิ   วเตน  สุทฺธิ  สีลพฺพเตน  สุทฺธีติ  ยา
เอวรูปา    ทิฏฺิ    ทิฏฺิคตํ   ทิฏฺิคหนํ   ทิฏฺิกนฺตาโร   ทิฏฺิวิสูกายิกํ
ทิฏฺิวิปฺผนฺทิตํ   ทิฏฺิสญฺโชนํ   คาโห  ปฏิคฺคาโห  อภินิเวโส  ปรามาโส
กุมฺมคฺโค     มิจฺฉาปโถ     มิจฺฉตฺตํ     ติตฺถายตนํ    วิปริเยสคฺคาโห
อยํ วุจฺจติ สีลพฺพตปรามาโส ฯ
     [๖๗๔]   อิมานิ  ตีณิ  สญฺโชนานิ ตเทกฏฺา จ กิเลสา ตํสมฺปยุตฺโต
เวทนากฺขนฺโธ        ฯเปฯ        วิญฺาณกฺขนฺโธ        ตํสมุฏฺานํ
กายกมฺมํ   วจีกมฺมํ   มโนกมฺมํ   อิเม   ธมฺมา   ทสฺสเนนปหาตพฺพา  ฯ
กตเม   ธมฺมา   ภาวนายปหาตพฺพา   อวเสโส   โลโภ  โทโส  โมโห
ตเทกฏฺา  จ  กิเลสา  ตํสมฺปยุตฺโต  เวทนากฺขนฺโธ ฯเปฯ วิญฺาณกฺขนฺโธ
ตํสมุฏฺานํ     กายกมฺมํ     วจีกมฺมํ     มโนกมฺมํ     อิเม    ธมฺมา
ภาวนายปหาตพฺพา   ฯ   กตเม  ธมฺมา  เนวทสฺสเนนนภาวนายปหาตพฺพา
กุสลาพฺยากตา     ธมฺมา     กามาวจรา    รูปาวจรา    อรูปาวจรา
อปริยาปนฺนา     เวทนากฺขนฺโธ    ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ    สพฺพญฺจ
รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา เนวทสฺสเนนนภาวนายปหาตพฺพา ฯ
     [๖๗๕]   กตเม  ธมฺมา  ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกา  ตีณิ  สญฺโชนานิ
สกฺกายทิฏฺิ     วิจิกิจฺฉา    สีลพฺพตปรามาโส    ฯ    ตตฺถ    กตมา
สกฺกายทิฏฺิ  ฯเปฯ  อยํ  วุจฺจติ  สกฺกายทิฏฺิ  ฯ  ตตฺถ  กตมา วิจิกิจฺฉา
ฯเปฯ อยํ วุจฺจติ วิจิกิจฺฉา ฯ
     {๖๗๕.๑}   ตตฺถ   กตโม  สีลพฺพตปรามาโส  ฯเปฯ  อยํ  วุจฺจติ
สีลพฺพตปรามาโส   ฯ  อิมานิ  ตีณิ  สญฺโชนานิ  ตเทกฏฺา  จ  กิเลสา
ตํสมฺปยุตฺโต    เวทนากฺขนฺโธ    ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ    ตํสมุฏฺานํ
กายกมฺมํ วจีกมฺมํ มโนกมฺมํ อิเม ธมฺมา ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกา ฯ
     {๖๗๕.๒}   ตีณิ     สญฺโชนานิ     สกฺกายทิฏฺิ    วิจิกิจฺฉา
สีลพฺพตปรามาโส    อิเม    ธมฺมา    ทสฺสเนนปหาตพฺพา    ตเทกฏฺโ
โลโภ   โทโส   โมโห  อิเม  ธมฺมา  ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตู  ตเทกฏฺา
จ    กิเลสา    ตํสมฺปยุตฺโต   เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ
ตํสมุฏฺานํ     กายกมฺมํ     วจีกมฺมํ     มโนกมฺมํ     อิเม    ธมฺมา
ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกา ฯ
     {๖๗๕.๓}   กตเม   ธมฺมา   ภาวนายปหาตพฺพเหตุกา   อวเสโส
โลโภ   โทโส   โมโห  อิเม  ธมฺมา  ภาวนายปหาตพฺพเหตู  ตเทกฏฺา
จ    กิเลสา    ตํสมฺปยุตฺโต   เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ
ตํสมุฏฺานํ     กายกมฺมํ     วจีกมฺมํ     มโนกมฺมํ     อิเม    ธมฺมา
ภาวนายปหาตพฺพเหตุกา ฯ
     {๖๗๕.๔}   กตเม   ธมฺมา  เนวทสฺสเนนนภาวนายปหาตพฺพเหตุกา
เต  ธมฺเม  เปตฺวา  อวเสสา  กุสลากุสลาพฺยากตา  ธมฺมา กามาวจรา
รูปาวจรา   อรูปาวจรา   อปริยาปนฺนา   เวทนากฺขนฺโธ   สญฺากฺขนฺโธ
สงฺขารกฺขนฺโธ   วิญฺาณกฺขนฺโธ  สพฺพญฺจ  รูปํ  อสงฺขตา  จ  ธาตุ  อิเม
ธมฺมา เนวทสฺสเนนนภาวนายปหาตพฺพเหตุกา ฯ
     [๖๗๖]   กตเม   ธมฺมา   อาจยคามิโน   สาสวา   กุสลากุสลา
ธมฺมา   กามาวจรา   รูปาวจรา   อรูปาวจรา   เวทนากฺขนฺโธ  ฯเปฯ
วิญฺาณกฺขนฺโธ    อิเม    ธมฺมา   อาจยคามิโน   ฯ   กตเม   ธมฺมา
อปจยคามิโน    จตฺตาโร    มคฺคา    อปริยาปนฺนา    อิเม    ธมฺมา
อปจยคามิโน    ฯ    กตเม    ธมฺมา    เนวาจยคามิโนนาปจยคามิโน
กุสลากุสลานํ   ธมฺมานํ   วิปากา   กามาวจรา  รูปาวจรา  อรูปาวจรา
อปริยาปนฺนา    เวทนากฺขนฺโธ    ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ    เย   จ
ธมฺมา   กิริยา   เนว   กุสลา  นากุสลา  น  จ  กมฺมวิปากา  สพฺพญฺจ
รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา เนวาจยคามิโนนาปจยคามิโน ฯ
     [๖๗๗]   กตเม  ธมฺมา  เสกฺขา  จตฺตาโร  มคฺคา  อปริยาปนฺนา
เหฏฺิมานิ    จ    ตีณิ   สามญฺผลานิ   อิเม   ธมฺมา   เสกฺขา   ฯ
กตเม    ธมฺมา    อเสกฺขา    อุปริฏฺิมํ   อรหตฺตผลํ   อิเม   ธมฺมา
อเสกฺขา    ฯ   กตเม   ธมฺมา   เนวเสกฺขานาเสกฺขา   เต   ธมฺเม
เปตฺวา  อวเสสา  กุสลากุสลาพฺยากตา  ธมฺมา  กามาวจรา  รูปาวจรา
อรูปาวจรา    เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   สพฺพญฺจ   รูปํ
อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา เนวเสกฺขานาเสกฺขา ฯ
     [๖๗๘]   กตเม   ธมฺมา  ปริตฺตา  สพฺเพว  กามาวจรา  กุสลา-
กุสลาพฺยากตา    ธมฺมา   รูปกฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม
ธมฺมา   ปริตฺตา   ฯ  กตเม  ธมฺมา  มหคฺคตา  รูปาวจรา  อรูปาวจรา
กุสลาพฺยากตา     ธมฺมา    เวทนากฺขนฺโธ    ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ
อิเม   ธมฺมา   มหคฺคตา   ฯ  กตเม  ธมฺมา  อปฺปมาณา  อปริยาปนฺนา
มคฺคา    จ   มคฺคผลานิ   จ   อสงฺขตา   จ   ธาตุ   อิเม   ธมฺมา
อปฺปมาณา ฯ
     [๖๗๙]   กตเม  ธมฺมา  ปริตฺตารมฺมณา  ปริตฺเต  ธมฺเม  อารพฺภ
เย   อุปฺปชฺชนฺติ  จิตฺตเจตสิกา  ธมฺมา  อิเม  ธมฺมา  ปริตฺตารมฺมณา  ฯ
กตเม    ธมฺมา   มหคฺคตารมฺมณา   มหคฺคเต   ธมฺเม   อารพฺภ   เย
อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม   ธมฺมา  มหคฺคตารมฺมณา  ฯ
กตเม   ธมฺมา   อปฺปมาณารมฺมณา   อปฺปมาเณ   ธมฺเม   อารพฺภ  เย
อุปฺปชฺชนฺติ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา อิเม ธมฺมา อปฺปมาณารมฺมณา ฯ
     [๖๘๐]   กตเม   ธมฺมา  หีนา  ตีณิ  อกุสลมูลานิ  โลโภ  โทโส
โมโห   ตเทกฏฺา   จ   กิเลสา   ตํสมฺปยุตฺโต  เวทนากฺขนฺโธ  ฯเปฯ
วิญฺาณกฺขนฺโธ    ตํสมุฏฺานํ    กายกมฺมํ    วจีกมฺมํ   มโนกมฺมํ   อิเม
ธมฺมา   หีนา   ฯ   กตเม   ธมฺมา   มชฺฌิมา  สาสวา  กุสลาพฺยากตา
ธมฺมา    กามาวจรา    รูปาวจรา   อรูปาวจรา   รูปกฺขนฺโธ   ฯเปฯ
วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม   ธมฺมา   มชฺฌิมา   ฯ   กตเม   ธมฺมา  ปณีตา
อปริยาปนฺนา   มคฺคา   จ   มคฺคผลานิ   จ  อสงฺขตา  จ  ธาตุ  อิเม
ธมฺมา ปณีตา ฯ
     [๖๘๑]   กตเม  ธมฺมา  มิจฺฉตฺตนิยตา  ปญฺจ  กมฺมานิ อานนฺตริกานิ
ยา   จ   มิจฺฉาทิฏฺิ   นิยตา   อิเม  ธมฺมา  มิจฺฉตฺตนิยตา  ฯ  กตเม
ธมฺมา   สมฺมตฺตนิยตา   จตฺตาโร   มคฺคา   อปริยาปนฺนา  อิเม  ธมฺมา
สมฺมตฺตนิยตา  ฯ  กตเม  ธมฺมา  อนิยตา  เต  ธมฺเม เปตฺวา อวเสสา
กุสลากุสลาพฺยากตา    ธมฺมา    กามาวจรา   รูปาวจรา   อรูปาวจรา
อปริยาปนฺนา     เวทนากฺขนฺโธ    ฯเปฯ    วิญฺาณกฺขนฺโธ    สพฺพญฺจ
รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุ อิเม ธมฺมา อนิยตา ฯ
     [๖๘๒]   กตเม   ธมฺมา   มคฺคารมฺมณา  อริยมคฺคํ  อารพฺภ  เย
อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม   ธมฺมา   มคฺคารมฺมณา   ฯ
กตเม   ธมฺมา   มคฺคเหตุกา   อริยมคฺคสมงฺคิสฺส   มคฺคงฺคานิ  เปตฺวา
ตํสมฺปยุตฺโต    เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม   ธมฺมา
มคฺคเหตุกา   ฯ   อริยมคฺคสมงฺคิสฺส   สมฺมาทิฏฺิ   มคฺโค   เจว  เหตุ
จ    สมฺมาทิฏฺึ    เปตฺวา    ตํสมฺปยุตฺโต    เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ
วิญฺาณกฺขนฺโธ    อิเม    ธมฺมา   มคฺคเหตุกา   ฯ   อริยมคฺคสมงฺคิสฺส
อโลโภ    อโทโส   อโมโห   อิเม   ธมฺมา   มคฺคเหตู   ตํสมฺปยุตฺโต
เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม  ธมฺมา  มคฺคเหตุกา  ฯ
กตเม    ธมฺมา    มคฺคาธิปติโน    อริยมคฺคํ   อธิปตึ   กริตฺวา   เย
อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม   ธมฺมา   มคฺคาธิปติโน   ฯ
อริยมคฺคสมงฺคิสฺส   วีมํสาธิปเตยฺยํ   มคฺคํ   ภาวยนฺตสฺส  วีมํสํ  เปตฺวา
ตํสมฺปยุตฺโต    เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   อิเม   ธมฺมา
มคฺคาธิปติโน ฯ
     [๖๘๓]   กตเม   ธมฺมา   อุปฺปนฺนา   เย  ธมฺมา  ชาตา  ภูตา
สญฺชาตา    นิพฺพตฺตา   อภินิพฺพตฺตา   ปาตุภูตา   อุปฺปนฺนา   สมุปฺปนฺนา
อุฏฺิตา     สมุฏฺิตา    อุปฺปนฺนา    อุปฺปนฺนํเสน    สงฺคหิตา    รูปา
เวทนา   สญฺา   สงฺขารา   วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   อุปฺปนฺนา   ฯ
กตเม   ธมฺมา   อนุปฺปนฺนา   เย   ธมฺมา  อชาตา  อภูตา  อสญฺชาตา
อนิพฺพตฺตา     อนภินิพฺพตฺตา    อปาตุภูตา    อนุปฺปนฺนา    อสมุปฺปนฺนา
อนุฏฺิตา    อสมุฏฺิตา    อนุปฺปนฺนา   อนุปฺปนฺนํเสน   สงฺคหิตา   รูปา
เวทนา   สญฺา   สงฺขารา   วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   อนุปฺปนฺนา  ฯ
กตเม   ธมฺมา  อุปฺปาทิโน  กุสลากุสลานํ  ธมฺมานํ  อวิปกฺกวิปากานํ  ๑-
วิปากา     กามาวจรา     รูปาวจรา    อรูปาวจรา    อปริยาปนฺนา
เวทนากฺขนฺโธ   ฯเปฯ   วิญฺาณกฺขนฺโธ   ยญฺจ   รูปํ  กมฺมสฺส  กตตฺตา
อุปฺปชฺชิสฺสติ อิเม ธมฺมา อุปฺปาทิโน ฯ
     [๖๘๔]   กตเม   ธมฺมา   อตีตา   เย  ธมฺมา  อตีตา  นิรุทฺธา
วิคตา    วิปริณตา    อตฺถงฺคตา   อพฺภตฺถงฺคตา   อุปฺปชฺชิตฺวา   วิคตา
อตีตา    อตีตํเสน    สงฺคหิตา    รูปา   เวทนา   สญฺา   สงฺขารา
วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   อตีตา   ฯ   กตเม   ธมฺมา  อนาคตา  เย
ธมฺมา    อชาตา    อภูตา    อสญฺชาตา    อนิพฺพตฺตา   อนภินิพฺพตฺตา
อปาตุภูตา     อนุปฺปนฺนา     อสมุปฺปนฺนา     อนุฏฺิตา     อสมุฏฺิตา
อนาคตา   อนาคตํเสน   สงฺคหิตา   รูปา   เวทนา   สญฺา  สงฺขารา
วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   อนาคตา   ฯ   กตเม   ธมฺมา  ปจฺจุปฺปนฺนา
เย    ธมฺมา    ชาตา    ภูตา    สญฺชาตา   นิพฺพตฺตา   อภินิพฺพตฺตา
ปาตุภูตา    อุปฺปนฺนา    สมุปฺปนฺนา   อุฏฺิตา   สมุฏฺิตา   ปจฺจุปฺปนฺนา
ปจฺจุปฺปนฺนํเสน   สงฺคหิตา   รูปา   เวทนา   สญฺา  สงฺขารา  วิญฺาณํ
อิเม ธมฺมา ปจฺจุปฺปนฺนา ฯ
     [๖๘๕]   กตเม   ธมฺมา   อตีตารมฺมณา  อตีเต  ธมฺเม  อารพฺภ
เย   อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา  ธมฺมา  อิเม  ธมฺมา  อตีตารมฺมณา  ฯ
กตเม    ธมฺมา   อนาคตารมฺมณา   อนาคเต   ธมฺเม   อารพฺภ   เย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุโรปิยมฺรมฺมโปตฺถเกสุ อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ฯ
อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม   ธมฺมา  อนาคตารมฺมณา  ฯ
กตเม   ธมฺมา   ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา   ปจฺจุปฺปนฺเน  ธมฺเม  อารพฺภ  เย
อุปฺปชฺชนฺติ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา อิเม ธมฺมา ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา ฯ
     [๖๘๖]   กตเม  ธมฺมา  อชฺฌตฺตา  เย  ธมฺมา  เตสํ เตสํ สตฺตานํ
อชฺฌตฺตํ   ปจฺจตฺตํ   นิยกา   ปาฏิปุคฺคลิกา   อุปาทินฺนา   รูปา  เวทนา
สญฺา    สงฺขารา   วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   อชฺฌตฺตา   ฯ   กตเม
ธมฺมา   พหิทฺธา   เย   ธมฺมา   เตสํ   เตสํ  ปรสตฺตานํ  ปรปุคฺคลานํ
อชฺฌตฺตํ   ปจฺจตฺตํ   นิยกา   ปาฏิปุคฺคลิกา   อุปาทินฺนา   รูปา  เวทนา
สญฺา    สงฺขารา    วิญฺาณํ   อิเม   ธมฺมา   พหิทฺธา   ฯ   กตเม
ธมฺมา อชฺฌตฺตพหิทฺธา ตทุภยํ อิเม ธมฺมา อชฺฌตฺตพหิทฺธา ฯ
     [๖๘๗]   กตเม   ธมฺมา   อชฺฌตฺตารมฺมณา   อชฺฌตฺเต   ธมฺเม
อารพฺภ    เย    อุปฺปชฺชนฺติ    จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม   ธมฺมา
อชฺฌตฺตารมฺมณา    ฯ    กตเม    ธมฺมา    พหิทฺธารมฺมณา    พหิทฺธา
ธมฺเม    อารพฺภ    เย    อุปฺปชฺชนฺติ   จิตฺตเจตสิกา   ธมฺมา   อิเม
ธมฺมา    พหิทฺธารมฺมณา    ฯ   กตเม   ธมฺมา   อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา
อชฺฌตฺตพหิทฺธา   ธมฺเม   อารพฺภ  เย  อุปฺปชฺชนฺติ  จิตฺตเจตสิกา  ธมฺมา
อิเม ธมฺมา อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา ฯ
     [๖๘๘]   กตเม   ธมฺมา   สนิทสฺสนสปฺปฏิฆา   รูปายตนํ   อิเม
ธมฺมา    สนิทสฺสนสปฺปฏิฆา    ฯ    กตเม   ธมฺมา   อนิทสฺสนสปฺปฏิฆา
จกฺขายตนํ   โสตายตนํ   ฆานายตนํ   ชิวฺหายตนํ  กายายตนํ  สทฺทายตนํ
คนฺธายตนํ  รสายตนํ  โผฏฺพฺพายตนํ  อิเม  ธมฺมา  อนิทสฺสนสปฺปฏิฆา  ฯ
กตเม         ธมฺมา        อนิทสฺสนาปฺปฏิฆา        เวทนากฺขนฺโธ
สญฺากฺขนฺโธ      สงฺขารกฺขนฺโธ     วิญฺาณกฺขนฺโธ     ยญฺจ     รูปํ
อนิทสฺสนํ   อปฺปฏิฆํ   ธมฺมายตนปริยาปนฺนํ   อสงฺขตา   จ   ธาตุ  อิเม
ธมฺมา อนิทสฺสนาปฺปฏิฆา ฯ
                                              ติกํ ฯ
                                          -----------

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้าที่ ๒๕๙-๒๗๑.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=5204&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=5204&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=34&item=663&items=26
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=34&siri=54
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=663
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=10016
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=10016
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_34
https://84000.org/tipitaka/english/?index_34