พระไตรปิฏกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
หน้าที่ ๑๕๘-๑๖๘.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๑๔. อุคคเสนวัตถุ
๑๓. อัญญตรพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่พราหมณ์คนหนึ่ง ดังนี้)
	[๓๙๖] เราไม่เรียกบุคคลผู้ถือกำเนิด
	          เกิดในครรภ์มารดาว่า พราหมณ์
	          ถ้าเขายังมีกิเลสเครื่องกังวลอยู่
	          เขาเป็นเพียงผู้ชื่อว่า โภวาที๑- เท่านั้น
	          เราเรียกผู้หมดกิเลสเครื่องกังวล
	          หมดความยึดมั่นถือมั่นเท่านั้นว่า พราหมณ์๒-
๑๔. อุคคเสนวัตถุ
เรื่องนายอุคคเสน
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๓๙๗] ผู้ตัดสังโยชน์ได้หมดสิ้น ไม่สะดุ้ง๓-
	          ผู้ล่วงพ้นกิเลสเครื่องข้อง๔- ได้
	          ผู้ปราศจากโยคะ๕-
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ โภวาที หมายถึงบุคคลผู้มีปกติเที่ยวร้องเรียกตนเองว่า “เป็นผู้เจริญ” (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๐)
@๒ ม.ม. (แปล) ๑๓/๔๕๗/๕๗๗
@๓ ไม่สะดุ้ง หมายถึงไม่สะดุ้งหวาดกลัวเพราะตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๑)
@๔ ดูเชิงอรรถที่ ๑ หน้า ๑๔๙ ในเล่มนี้
@๕ ดูเชิงอรรถที่ ๖ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๕๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๑๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
๑๕. เทฺวพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์ ๒ คน
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุประมาณ ๕๐๐ รูป ดังนี้)
	[๓๙๘] ผู้ตัดชะเนาะ เชือกหนัง และเงื่อน๑-
	          พร้อมทั้งสายรัดได้ ถอดลิ่มสลัก๒- เป็นผู้ตรัสรู้แล้ว
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๑๖. อักโกสกภารทวาชวัตถุ
เรื่องอักโกสกภารทวาชพราหมณ์
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๓๙๙] ผู้ไม่ประทุษร้าย อดกลั้นคำด่า
	          การฆ่า และการจองจำได้
	          มีขันติเป็นพลัง มีขันติเป็นกำลังพล
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๑๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
เรื่องพระสารีบุตรเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๐] ผู้ไม่มักโกรธ มีศีล มีวัตร
	          ไม่มีตัณหาเครื่องฟูขึ้น ฝึกตนได้แล้ว
	          มีสรีระเป็นร่างกายสุดท้าย
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ชะเนาะ หมายถึงความโกรธ เชือกหนัง หมายถึงตัณหา เงื่อน หมายถึงทิฏฐิ ๖๒ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๒)
@๒ สายรัด หมายถึงอนุสัยกิเลส ลิ่มสลัก หมายถึงอวิชชา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๒)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๕๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๐. เขมาภิกขุนีวัตถุ
๑๘. อุปปลวัณณาเถรีวัตถุ
เรื่องพระอุบลวัณณาเถรี
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๑] ผู้ใดไม่ติดในกามทั้งหลาย
	          เหมือนน้ำไม่ติดอยู่บนใบบัว
	          เหมือนเมล็ดพันธุ์ผักกาดไม่ติดอยู่บนปลายเหล็กแหลม
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๑๙. อัญญตรพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่พราหมณ์คนหนึ่ง ดังนี้)
	[๔๐๒] ผู้ใดในศาสนานี้ รู้ชัดความสิ้นทุกข์ของตน
	          ปลงภาระได้แล้ว ปราศจากโยคะ
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๐. เขมาภิกขุนีวัตถุ
เรื่องพระเขมาภิกษุณี
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ท้าวสักกะจอมเทพและเทวดาทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๓] ผู้มีปัญญาลึกซึ้ง เป็นปราชญ์
	          ฉลาดในทางและมิใช่ทาง๑- บรรลุประโยชน์สูงสุด
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ฉลาดในทางและมิใช่ทาง หมายถึงรู้ว่าธรรมนี้เป็นทางไปทุคติ ธรรมนี้เป็นทางไปสุคติ ธรรมนี้เป็นทาง
@ไปนิพพาน และรู้ว่าธรรมนี้มิใช่ทาง (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๓. สามเณรวัตถุ
๒๑. ปัพภารวาสีติสสเถรวัตถุ
เรื่องพระติสสเถระผู้อยู่ที่เงื้อมเขา
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๔] ผู้ไม่คลุกคลี๑- กับคน ๒ จำพวก
	          คือ คฤหัสถ์ และบรรพชิต
	          ไม่มีความอาลัยเที่ยวไป มีความปรารถนาน้อย
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๒๒. อัญญตรภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๕] ผู้ใดละวางโทษทัณฑ์ในสัตว์ทั้งหลาย
	          ไม่ว่าจะเป็นสัตว์ที่ยังหวาดสะดุ้ง๒- และสัตว์ที่มั่นคง๓-
	          ไม่ฆ่าเอง ไม่ใช้ให้คนอื่นฆ่า
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๓. สามเณรวัตถุ
เรื่องสามเณร
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๖] ผู้ไม่มุ่งร้ายในหมู่คนผู้มุ่งร้าย
	          ผู้สงบในหมู่คนผู้ชอบหาเรื่องใส่ตน
	          ผู้ไม่ถือมั่นในหมู่คนผู้ถือมั่น
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ คลุกคลี ในที่นี้หมายถึงการคลุกคลีทางกายคือการเห็น การฟัง การเจรจาปราศรัย การร่วมกิน ร่วมดื่ม
@(ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๓)
@๒ สัตว์ที่ยังหวาดสะดุ้ง หมายถึงสัตว์ที่ยังมีตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๕)
@๓ สัตว์ที่มั่นคง หมายถึงสัตว์ที่หมดตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๕)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๖. อัญญตรภิกขุวัตถุ
๒๔. มหาปันถกเถรวัตถุ
เรื่องพระมหาปันถกเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๗] ผู้ใดทำราคะ โทสะ โมหะ มานะ และมักขะให้ตกไป๑-
	          เหมือนเมล็ดพันธุ์ผักกาดตกไปจากปลายเหล็กแหลม
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๕. ปิลินทวัจฉเถรวัตถุ
เรื่องพระปิลินทวัจฉเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๘] ผู้กล่าวคำที่ไม่หยาบคาย สื่อความหมายได้
	          เป็นคำจริง ไม่เป็นเหตุให้ใครๆ ขัดเคือง
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๒๖. อัญญตรภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๐๙] ผู้ใดในโลกนี้ ไม่ถือเอาสิ่งของที่เขามิได้ให้
	          ไม่ว่ายาวหรือสั้น เล็กหรือใหญ่ งามหรือไม่งาม
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ตกไป หมายถึงไม่ให้ตั้งอยู่ในใจ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๐)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๙. เรวตเถรวัตถุ
๒๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
เรื่องพระสารีบุตรเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๐] ผู้ใดไม่มีความหวัง๑- ในโลกนี้และโลกหน้า
	          ปราศจากความหวัง ปราศจากโยคะ
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๘. มหาโมคคัลลานวัตถุ
เรื่องพระมหาโมคคัลลานะ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๑] ผู้ใดไม่มีความอาลัย๒- หมดความสงสัยเพราะรู้ชัด
	          หยั่งลงสู่อมตะ๓- บรรลุแล้ว
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๙. เรวตเถรวัตถุ
เรื่องพระเรวตเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๒] ผู้ใดในโลกนี้ ละบุญและบาปทั้งสองได้
	          พ้นจากกิเลสเครื่องข้องได้ ไม่เศร้าโศก
	          ปราศจากกิเลสดุจธุลี เป็นผู้บริสุทธิ์
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ความหวัง (อาสา) หมายถึงตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๔)
@๒ อาลัย ในที่นี้หมายถึงตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๕)
@๓ ดูเชิงอรรถที่ ๒ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๓}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๑. สีวลิเถรวัตถุ
๓๐. จันทาภเถรวัตถุ
เรื่องพระจันทาภเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๓] ผู้บริสุทธิ์ดุจจันทร์แจ่ม
	          มีจิตผ่องใส ไม่ขุ่นมัว๑- เป็นผู้สิ้นความเพลิดเพลินในภพ๒-
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๓๑. สีวลิเถรวัตถุ
เรื่องพระสีวลีเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๔] ผู้ใดก้าวพ้นทางอ้อม๓- ทางหล่ม๔-
	          สงสาร๕- และโมหะได้แล้ว
	          ข้ามไปถึงฝั่งแล้ว เจริญฌาน
	          ไม่หวั่นไหว หมดความสงสัย
	          ดับเย็น เพราะไม่ถือมั่น
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ไม่ขุ่นมัว หมายถึงปราศจากมลทินคือกิเลส (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๑)
@๒ ความเพลิดเพลินในภพ หมายถึงตัณหาในภพทั้ง ๓ (กามภพ รูปภพ อรูปภพ) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๑)
@๓ ทางอ้อม หมายถึงราคะ
@๔ ทางหล่ม หมายถึงกิเลส (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๒)
@๕ สงสาร หมายถึงสังสารวัฏ (การเวียนว่ายตายเกิด) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๒)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๔}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๔. โชติกเถรวัตถุ
๓๒. สุนทรสมุททเถรวัตถุ
เรื่องพระสุนทรสมุทรเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๕] ผู้ใดในโลกนี้ ละกามได้แล้ว
	          ออกบวชเป็นบรรพชิต
	          เป็นผู้สิ้นกามและภพ
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๓. ชฏิลวัตถุ
เรื่องพระชฎิลเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๖] ผู้ใดในโลกนี้ ละตัณหาได้ขาด
	          ออกบวชเป็นบรรพชิต
	          เป็นผู้สิ้นตัณหาและภพ
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๔. โชติกเถรวัตถุ
เรื่องพระโชติกเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๖] ผู้ใดในโลกนี้ ละตัณหาได้ขาด
	          ออกบวชเป็นบรรพชิต
	          เป็นผู้สิ้นตัณหาและภพ
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๕}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๖. ทุติยนฏปุพพกเถรวัตถุ
๓๕. ปฐมนฏปุพพกเถรวัตถุ
เรื่องพระเถระผู้เคยเป็นนักฟ้อนรูปที่ ๑
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๗] ผู้ละกิเลสเครื่องประกอบอันเป็นของมนุษย์ได้๑-
	          ล่วงพ้นกิเลสเครื่องประกอบอันเป็นทิพย์ได้แล้ว
	          เป็นผู้ปราศจากโยคะ๒- ทั้งปวง
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๖. ทุติยนฏปุพพกเถรวัตถุ
เรื่องพระเถระผู้เคยเป็นนักฟ้อนรูปที่ ๒
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๘] ผู้ละทั้งความยินดี๓- และความไม่ยินดี๔-
	          เป็นผู้เยือกเย็น หมดอุปธิกิเลส
	          ครอบงำโลกทั้งหมด๕- เป็นผู้แกล้วกล้า
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ กิเลสเครื่องประกอบอันเป็นของมนุษย์ หมายถึงอายุและกามคุณ ๕ (รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ)
@อันเป็นของมนุษย์ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๒)
@๒ ดูเชิงอรรถที่ ๖ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
@๓ ความยินดี หมายถึงความยินดีในกามคุณ ๕ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
@๔ ความไม่ยินดี หมายถึงความระอาในการอยู่ป่า (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
@๕ ครอบงำโลกทั้งหมด หมายถึงครอบงำโลกคือขันธ์ ๕ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๖}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๘. ธัมมทินนาเถรีวัตถุ
๓๗. วังคีสเถรวัตถุ
เรื่องพระวังคีสเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๑๙] ผู้ใดรู้การจุติและการอุบัติ
	          ของสัตว์ทั้งหลายโดยประการทั้งปวง
	          เราเรียกผู้นั้น ซึ่งเป็นผู้ไม่ติดข้อง
	          ไปดีแล้ว และตรัสรู้แล้วว่า พราหมณ์
	[๔๒๐] ผู้ใดมีคติที่เทวดา คนธรรพ์ และมนุษย์ ก็รู้ไม่ได้
	          เราเรียกผู้นั้นซึ่งเป็นอรหันตขีณาสพว่า พราหมณ์
๓๘. ธัมมทินนาเถรีวัตถุ
เรื่องพระธัมมทินนาเถรี
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่วิสาขอุบาสก อดีตสามีของพระธัมมทินนาเถรี ดังนี้)
	[๔๒๑] ผู้ใดไม่มีกิเลสเครื่องกังวล๑-
	          ทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
	          เราเรียกผู้นั้นซึ่งเป็นผู้ไม่มีกิเลสเครื่องกังวล
	          หมดความยึดมั่นถือมั่นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ กิเลสเครื่องกังวล หมายถึงความถือมั่นด้วยอำนาจตัณหา (๘/๑๘๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๗}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๔๐. เทวหิตพราหมณวัตถุ
๓๙. อังคุลิมาลเถรวัตถุ
เรื่องพระองคุลิมาลเถระ
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
	[๔๒๒] ผู้องอาจ ผู้ประเสริฐ ผู้แกล้วกล้า
	          ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ ผู้ชำนะแล้ว
	          ผู้ไม่หวั่นไหว ผู้ชำระแล้ว และตรัสรู้แล้ว
	          เราเรียกว่า พราหมณ์
๔๐. เทวหิตพราหมณวัตถุ
เรื่องเทวหิตพราหมณ์
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่เทวหิตพราหมณ์ ดังนี้)
	[๔๒๓] ผู้ใดระลึกอดีตชาติได้๑- เห็นสวรรค์และอบาย
	          บรรลุภาวะที่สิ้นสุดการเกิด๒-
	          หมดภารกิจ๓- เพราะรู้ยิ่ง เป็นมุนี
	          เป็นผู้อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว
	          เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
พราหมณวรรคที่ ๒๖ จบ
@เชิงอรรถ :
@๑ ระลึกอดีตชาติได้ หมายถึงมีทิพยจักษุญาณเห็นสวรรค์ ๒๖ ชั้น และอบายภูมิ ๔ เป็นต้น (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
@๒ ภาวะที่สิ้นสุดการเกิด หมายถึงอรหัตตผล (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
@๓ หมดภารกิจ หมายถึงหมดหน้าที่กำหนดรู้(ปริญญากิจ) หมดหน้าที่ละ(ปหานกิจ) และหมดหน้าที่ทำ
@ให้แจ้ง(สัจฉิกิริยากิจ) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๘}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๑๕๘-๑๖๘.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=25&page=158&pages=11&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=4078
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=25&A=4078#p158
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 25 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_25
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25
https://84000.org/tipitaka/english/?index_25