พระไตรปิฏกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
หน้าที่ ๒๐-๒๒.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๙. เมตตสูตร
	[๑๖] บุญสัมปทา๑- นี้มีประโยชน์มากอย่างนี้
	        เพราะฉะนั้น บัณฑิตผู้เป็นปราชญ์
	        จึงสรรเสริญภาวะแห่งบุญที่ทำไว้แล้ว
นิธิกัณฑสูตร จบ
๙. เมตตสูตร
ว่าด้วยการแผ่เมตตา
	(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลายผู้อยู่ป่า ดังนี้)
	[๑] ผู้ฉลาดในประโยชน์มุ่งหวังบรรลุสันตบท๒-
	     ควรบำเพ็ญกรณียกิจ๓- ควรเป็นผู้อาจหาญ ซื่อตรง
	     เคร่งครัด ว่าง่าย อ่อนโยน และไม่เย่อหยิ่ง
	[๒] ควรเป็นผู้สันโดษ เลี้ยงง่าย มีกิจน้อย๔-
	     มีความประพฤติเบา๕- มีอินทรีย์สงบ มีปัญญารักษาตน
	     ไม่คะนอง๖- ไม่ยึดติดในตระกูลทั้งหลาย
@เชิงอรรถ :
@๑ บุญสัมปทา หมายถึงความถึงพร้อมแห่งบุญ (ขุ.ขุ.อ. ๘/๒๐๖)
@๒ สันตบท หมายถึงนิพพาน (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๑๒)
@๓ กรณียกิจ หมายถึงการศึกษาในไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ตรงกันข้ามกับ อกรณียกิจ คือ สีลวิบัติ
@ทิฏฐิวิบัติ อาจารวิบัติ อาชีววิบัติ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๑๒)
@๔ มีกิจน้อย ในที่นี้หมายถึงไม่ขวนขวายการงานต่างๆ ที่จะทำให้จิตฟุ้งซ่าน ไม่พูดคุยเพ้อเจ้อ ไม่คลุกคลี
@หมู่คณะ ปล่อยวางหน้าที่รับผิดชอบงานก่อสร้าง งานบริหารคณะสงฆ์ เป็นต้น มุ่งบำเพ็ญสมณธรรมเป็น
@หลัก (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๑๖)
@๕ มีความประพฤติเบา ในที่นี้หมายถึงมีเพียงบริขาร ๘ เช่น บาตร จีวร เป็นต้น ไม่สะสมสิ่งของมากให้เป็น
@ภาระ เหมือนนกมีเพียงปีกบินไปฉะนั้น (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๑๖)
@๖ ไม่คะนอง หมายถึงไม่คะนองกาย วาจา และใจ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๑๗)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๒๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๙. เมตตสูตร

	[๓] อนึ่ง ไม่ควรประพฤติความเสียหายใดๆ
	      ที่จะเป็นเหตุให้วิญญูชนเหล่าอื่นตำหนิเอาได้
	      (ควรแผ่เมตตาไปในสรรพสัตว์อย่างนี้ว่า)
	      ขอสัตว์ทั้งปวงจงมีความสุข
	      มีความเกษม มีตนเป็นสุขเถิด
	[๔] คือ เหล่าสัตว์ที่ยังเป็นผู้หวาดสะดุ้งหรือเป็นผู้มั่นคง๑-
	      ขอสัตว์เหล่านั้นทั้งหมดจงมีตนเป็นสุขเถิด
	      เหล่าสัตว์ที่มีขนาดกายยาว ขนาดกายใหญ่ ขนาดกายปานกลาง
	      ขนาดกายเตี้ย ขนาดกายผอม หรือขนาดกายอ้วน
	      ขอสัตว์เหล่านั้นทั้งหมดจงมีตนเป็นสุขเถิด
	[๕] เหล่าสัตว์ที่เคยเห็นก็ดี เหล่าสัตว์ที่ไม่เคยเห็นก็ดี
	      เหล่าสัตว์ที่อยู่ใกล้และอยู่ไกลก็ดี ภูตหรือสัมภเวสี๒- ก็ดี
	      ขอสัตว์เหล่านั้นทั้งหมดจงมีตนเป็นสุขเถิด
	[๖] ไม่ควรข่มเหง ไม่ควรดูหมิ่นกันและกันในทุกโอกาส
	      ไม่ควรปรารถนาทุกข์แก่กันและกัน
	      เพราะความโกรธและความแค้น
@เชิงอรรถ :
@๑ หวาดสะดุ้ง หมายถึงมีตัณหาและความกลัวภัย มั่นคง หมายถึงบรรลุอรหัตตผล เพราะละตัณหาและ
@ความกลัวภัยได้ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๐)
@๒ ในที่นี้ ภูต หมายถึงพระอรหันตขีณาสพ สัมภเวสี หมายถึงพระเสขะและปุถุชนผู้ยังต้องแสวงหาที่เกิด
@ต่อไป เพราะยังละภวสังโยชน์ไม่ได้
@อีกนัยหนึ่ง ในกำเนิด ๔ สัตว์ที่เกิดในไข่และเกิดในครรภ์ ถ้ายังไม่เจาะเปลือกไข่หรือคลอดจากครรภ์
@ออกมา ยังเรียกว่า สัมภเวสี ต่อเมื่อเจาะเปลือกไข่หรือคลอดออกมา เรียกว่า ภูต, พวกสังเสทชะ (เกิดที่
@ชื้นแฉะ) และพวกโอปปาติกะ (เกิดผุดขึ้น) ในขณะจิตแรก ก็เรียกว่า สัมภเวสี ตั้งแต่ขณะจิตที่ ๒ เป็นต้นไป
@เรียกว่า ภูต (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๑)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๒๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๙. เมตตสูตร
	[๗] ควรแผ่เมตตาจิตอย่างไม่มีประมาณไปยังสรรพสัตว์
	      ดุจมารดาเฝ้าถนอมบุตรคนเดียวด้วยชีวิต ฉะนั้น
	[๘] อนึ่ง ควรแผ่เมตตาจิตอย่างไม่มีประมาณ
	      กว้างขวาง ไม่มีเวร ไม่มีศัตรูไปยังสัตว์โลกทั่วทั้งหมด
	      ทั้งชั้นบน๑- ชั้นล่าง๒- และชั้นกลาง๓-
	[๙] ผู้แผ่เมตตาจะยืน เดิน นั่ง หรือนอน
	      ควรตั้งสติ๔- นี้ไว้ตลอดเวลาที่ยังไม่ง่วง
	      นักปราชญ์เรียกการอยู่ด้วยเมตตานี้ว่า พรหมวิหาร
	[๑๐] อนึ่ง ผู้แผ่เมตตาที่ไม่ยึดถือทิฏฐิ๕-
	        มีศีล ถึงพร้อมด้วยทัสสนะ๖-
	        กำจัดความยินดีในกามคุณได้แล้ว
	        ก็จะไม่เกิดในครรภ์อีกต่อไป
เมตตสูตร จบ
ขุททกปาฐะ จบ
@เชิงอรรถ :
@๑ ชั้นบน หมายถึงอรูปภพ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๓)
@๒ ชั้นล่าง หมายถึงกามภพ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๓)
@๓ ชั้นกลาง หมายถึงรูปภพ (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๓)
@๔ สติ หมายถึงเมตตาฌานัสสติ คือสติที่ประกอบด้วยเมตตาฌาน (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๔)
@๕ ทิฏฐิ หมายถึงทิฏฐิที่ว่า “กองแห่งสังขารล้วนๆ จัดเป็นสัตว์ไม่ได้” (ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๕)
@และดู สํ.ส. (แปล) ๑๕/๑๗๑/๒๒๘
@๖ ทัสสนะ หมายถึงโสดาปัตติมัคคสัมมาทิฏฐิ ซึ่งเป็นพื้นฐานแห่งการบรรลุสกทาคามิมรรค อนาคามิมรรค
@อันเป็นเหตุให้ไปเกิดในชั้นสุทธาวาส แล้วบรรลุอรหัตตผลในที่นั้น ไม่กลับมาเกิดในครรภ์อีกต่อไป
@(ขุ.ขุ.อ. ๙/๒๒๕)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๒๒}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๒๐-๒๒.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=25&page=20&pages=3&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=533
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=25&A=533#p20
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 25 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_25
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25
https://84000.org/tipitaka/english/?index_25