พระไตรปิฏกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
หน้าที่ ๗๖๘-๗๗๐.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๑๓. อุทยมาณวกปัญหา
	            หวังเป็นอย่างยิ่งที่จะได้ฟังพระดำรัสของพระองค์
	            ขอพระองค์โปรดตรัสตอบปัญหา
	            แก่ชนเหล่านั้นให้แจ่มแจ้งด้วยเถิด
	            เพราะว่าธรรมนี้พระองค์ทรงรู้ชัดแล้ว
	[๑๑๑๐] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า ภัทราวุธ)
	            นรชนควรทำลายเครื่องยึดมั่น๑- ทั้งปวง
	            ทั้งชั้นสูง ชั้นต่ำ และชั้นกลาง
	            เพราะว่าสัตว์ทั้งหลายเข้าไปยึดถือขันธ์ใดๆ ในโลก
	            มารย่อมติดตามสัตว์ เพราะสิ่งที่ยึดถือนั้นนั่นแล
	[๑๑๑๑] เพราะเหตุนั้น ภิกษุเมื่อรู้ชัด
	            เพ่งพิจารณาหมู่สัตว์นี้ผู้ติดอยู่ในบ่วงแห่งมัจจุราช๒-
	            ว่าเป็นผู้ข้องอยู่ในเครื่องยึดมั่น
	            ควรเป็นผู้มีสติ ไม่เข้าไปยึดถือเครื่องกังวลในโลกทั้งปวง
ภัทราวุธมาณวกปัญหาที่ ๑๒ จบ
๑๓. อุทยมาณวกปัญหา๓-
ว่าด้วยปัญหาของอุทัยมาณพ
	[๑๑๑๒] (อุทัยมาณพทูลถามดังนี้)
	            ข้าพระองค์มีปัญหาที่จะทูลถาม
	            จึงมาเฝ้าพระองค์ผู้ทรงมีฌาน ปราศจากธุลี
	            ประทับนั่งอยู่ ผู้ทรงทำกิจสำเร็จแล้ว ไม่มีอาสวะ
@เชิงอรรถ :
@๑ เครื่องยึดมั่น หมายถึงรูปตัณหา คือ ยึดมั่น ถือมั่นในรูปเป็นต้น (ขุ.สุ.อ. ๒/๑๑๑๐/๔๔๙)
@๒ บ่วงแห่งมัจจุราช หมายถึงกิเลส ขันธ์ และอภิสังขาร (ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๗๓/๒๖๖)
@๓ ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๑๓๐-๑๓๖/๓๐-๓๑
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๖๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๑๓. อุทยมาณวกปัญหา
	            ทรงถึงฝั่งแห่งธรรมทั้งปวง
	            ขอพระองค์โปรดตรัสบอกอัญญาวิโมกข์๑-
	            อันเป็นเครื่องทำลายอวิชชาด้วยเถิด
	[๑๑๑๓] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า อุทัย)
	            เราจะบอกอัญญาวิโมกข์
	            อันเป็นเครื่องละความพอใจในกาม และโทมนัสทั้ง ๒ อย่าง
	            เป็นเครื่องบรรเทาความย่อท้อ
	            และเป็นเครื่องกั้นความคะนอง
	[๑๑๑๔] เราจะบอกอัญญาวิโมกข์ที่บริสุทธิ์
	            เพราะมีอุเบกขาและสติ
	            ที่มีธรรมตรรกะเป็นเบื้องต้น
	            เป็นเครื่องทำลายอวิชชา๒-
	[๑๑๑๕] (อุทัยมาณพทูลถามอีกดังนี้)
	            สัตว์โลกมีอะไรเป็นเครื่องประกอบไว้
	            อะไรเล่าเป็นเหตุเที่ยวไปของสัตว์โลกนั้น
	            เพราะละอะไรได้เล่า พระองค์จึงตรัสว่า นิพพาน
	[๑๑๑๖] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
	            สัตว์โลกมีความเพลิดเพลินเป็นเครื่องประกอบไว้
	            ความตรึก๓- เป็นเหตุเที่ยวไปของสัตว์โลกนั้น
	            เพราะละตัณหาได้ เราจึงเรียกว่า นิพพาน
@เชิงอรรถ :
@๑ อัญญาวิโมกข์ หมายถึงความหลุดพ้นด้วยอรหัตตผล (องฺ.ติก.อ. ๒/๓๓/๑๑๕-๑๑๖)
@และดู ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๗๔-๗๕/๒๖๘-๒๗๕ ประกอบ
@๒ ข้อ ๑๑๑๓-๑๑๑๔ ดูเทียบ องฺ.ติก. (แปล) ๒๐/๓๓/๑๘๖, ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๗๕-๗๖/๒๗๒-๒๗๗
@๓ ความตรึก (วิตก) มี ๙ อย่าง (๑) กามวิตก (ความตรึกในกาม) (๒) พยาบาทวิตก (ความตรึกในพยาบาท)
@(๓) วิหิงสาวิตก (ความตรึกในความเบียดเบียน) (๔) ญาติวิตก (ความตรึกถึงญาติ) (๕) ชนปทวิตก
@(ความตรึกถึงชนบท) (๖) อมราวิตก (ความตรึกถึงเทพเจ้า) (๗) ปรานุทยตาปฏิสังยุตตวิตก (ความตรึก
@ที่ประกอบด้วยความเป็นผู้เอ็นดูผู้อื่น) (๘) ลาภสักการสิโลกปฏิสังยุตตวิตก (ความตรึกที่ประกอบด้วย
@ลาภสักการะและความสรรเสริญ) (๙) อนวัญญัตติปฏิสังยุตตวิตก (ความตรึกที่ประกอบด้วยความไม่ถูก
@ดูหมิ่น) (ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๗๘/๒๗๘-๒๗๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๖๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๑๔. โปสาลมาณวกปัญหา
	[๑๑๑๗] (อุทัยมาณพทูลถามอีกดังนี้)
	            ข้าพระองค์มาเฝ้าเพื่อทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า
	            สัตว์โลกมีสติเที่ยวไปอยู่อย่างไร วิญญาณจึงดับสนิท
	            ขอฟังพระดำรัสนั้นของพระองค์
	[๑๑๑๘] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
	            สัตว์โลกไม่ยินดีเวทนาภายในและภายนอก
	            มีสติเที่ยวไปอยู่อย่างนี้ วิญญาณ๑- จึงดับสนิท
อุทยมาณวกปัญหาที่ ๑๓ จบ
๑๔.โปสาลมาณวกปัญหา๒-
ว่าด้วยปัญหาของโปสาลมาณพ
	[๑๑๑๙] (โปสาลมาณพทูลถามดังนี้)
	            พระผู้มีพระภาคพระองค์ใด
	            ไม่มีตัณหาเหตุให้หวั่นไหว
	            ตัดความสงสัยได้แล้ว ทรงแสดงอดีตธรรม
	            ข้าพระองค์มีปัญหาที่จะทูลถาม
	            จึงมาเฝ้าพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
	            ผู้ทรงถึงฝั่งแห่งธรรมทั้งปวง
@เชิงอรรถ :
@๑ วิญญาณ หมายถึงอภิสังขารวิญญาณ (วิญญาณที่เกิดพร้อมกับอภิสังขาร) (ขุ.สุ.อ. ๒/๑๑๑๘/๔๕๐)
@๒ ดู ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๑๓๗-๑๔๐/๓๒-๓๓
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๗๐}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๗๖๘-๗๗๐.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=25&page=768&pages=3&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=20780
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=25&A=20780#p768
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 25 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_25
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25
https://84000.org/tipitaka/english/?index_25