ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page191.

Anandaacchariyadhammavannana [207] Viharanti idha mandalamalo viharoti adhippeto, tam pavisitva. Kapisisanti dvarabahakotiyam thitam aggalarukkham. Rodamano atthasiti so kira ayasma cintesi "satthara mama samvegajanakam vasanatthanam kathitam, cetiya- carikaya satthakabhavo kathito, matugame patipajjitabbapanho visajjito, attano sarire patipatti akkhata, cattaro thuparaha kathita, dhuvam ajja bhagava parinibbayissati"ti, tassevam cintayato balavadomanassam uppajji. Athassa etadahosi "bhagavato santike rodanam nama aphasukam, ekamantam gantva sokam tanukam karissami"ti, so tatha akasi. Tena vuttam "rodamano atthasi"ti. Ahanca vatamhiti ahanca vata amhi. Aham vatamhitipi patho. Yo mama anukampakoti yo mam anukampati anusasati, svedani patthaya kassa mukhadhovanam dassami, kassa pade dhovissami, kassa senasanam patijaggissami, kassa pattacivaram gahetva vicarissamiti bahulam 1- vilapi. Amantesiti bhikkhusamghassa antare theram adisva amantesi. Mettena kayakammenati mettacittavasena pavattitena mukhadhovanadanadikayakammena. Hitenati hitavuddhiya katena. Sukhenati sukhasomanassavasena 2- katena, na dukkhina dummanena hutvati attho. Advayenati dve kotathase katva akatena. Yatha hi eko sammukhava karoti na parammukha, eko parammukhava karoti na sammukha, evam vibhagam akatva katenati vuttam hoti. Appamanenati pamanavirahitena. Cakkavalampi hi atisambadham, bhavaggampi atinicam, taya katakayakammameva bahunti dasseti. Mettena vacikammenati mettacittavasena pavattitena mukhadhovana- kalarocanadina vacikammena. Apica ovadam sutva "sadhu bhante"ti vacanampi mettam vacikammameva, mettena manokammenati kalasseva sarirapatijagganam katva vivittasane nisiditva "sattha arogo hotu, abyapajjho sukhi"ti evam pavattitena @Footnote: 1 cha.Ma., i. bahum 2 cha.Ma. sukhasomanasseneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Manokammena. Katapunnositi kappasatasahassam abhiniharasampannositi dasseti. Katapunnomhiti 1- ca ettavata ma visattho pamadamapajji, athakho padhanamanuyunja. Evam hi anuyutto khippam hohisi anasavo, dhammasangitikale arahattam papunissasi. Na hi madisassa kataparicariya nipphala nama hotiti dasseti. [208] Evanca pana vatva mahapathavim pattharanto viya akasam vittharento viya cakkavalagirim ussadento 2- viya sinerum ukkhipento viya mahajambum khandhe gahetva calento viya ayasmato anandassa gunakatham arabhanto athakho bhagava bhikkhu amantesi. Tattha "yepi te bhikkhave etarahi"ti kasma na vuttam. Annassa buddhassa natthitaya. Eteneva cetam veditabbam "yatha cakkavalantarepi anno buddho natthiti. Panditoti viyatto. 3- Medhaviti khandhadhatuayatanadisu kusalo. [209] Bhikkhuparisa anandam dassanayati ye bhagavantam passitukama theram upasankamanti, ye ca "ayasma kira anando samantapasadiko abhirupo dassaniyo bahussuto samghasobhano"ti therassa gune sutvava agacchanti, te sandhaya "bhikkhuparisa anandam dassanaya upasankamanti"ti vuttam. Esa nayo sabbattha. Attamanati savanena no dassanam sametiti sakamana tutthacitta. Dhammanti "kacci avuso khamaniyam, kacci yapaniyam, kacci yonisomanasikare 4- kammam karotha, acariyupajjhayavattam puretha"ti evarupam patisantharadhammam. Tattha bhikkhunisu "kacci bhaginiyo attha garudhamme samadaya vattatha"ti idampi nanakaranam hoti. Upasakesu agatesu "upasaka na te kacci sisam va angam va rujjati, aroga te puttabhataro"ti na evam patisantharam karoti, evam pana karoti "katham pana upasaka tini saranani panca silani rakkhatha, masassa attha uposathangani 5- karotha, matapitunam upatthanavattam karotha, 6- dhammikasamanabrahmane patijaggatha"ti upasikasupi eseva nayo. @Footnote: 1 cha.Ma. katapunnositi 2 cha.Ma. osarento, i. ubbadento, Ma. otarento @3 cha.Ma. byatto, i. vayatto 4 cha.Ma.,i. yoni somanasikarena @5 cha.Ma.,i. uposathe 6 cha.Ma.,i. puretha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Idani anandattherassa cakkavattina saddhim opammam karonto cattarome bhikkhaveti adimaha. Tattha khattiyati abhisitta ca anabhisitta ca khattiyajatika. Te kira "raja cakkavatti nama abhirupo dassaniyo pasadiko akasena vicaranto rajjam anusasati dhammiko dhammaraja"ti tassa gunakatham sutva savanena dassanamhi samente 1- attamana honti. Bhasatiti kathento "katham tata rajadhammam puretha, pavenim rakkhatha"ti patisantharam karoti. Brahmanesu pana "katham acariya mante vacetha, katham antevasika mante ganhanti, dakkhinam va vatthani va kapilakam va labhatha"ti 2- evam patisantharam karoti. Gahapatisu "katham tata na vo rajakulato dandena va balina va pila atthi, samma devo dharam anupavecchati, sassani sampajjanti"ti evam patisantharam karoti. Samanesu "katham bhante kacci 3- pabbajitaparikkhara sulabha, samanadhamme na pamajjatha"ti evam patisantharam karoti. Mahasudassanasuttadesanavannana [210] Khuddakanagaraketi nagarapatirupake sambadhe khuddakanagarake. Ujjangalanagaraketi visamanagarake. Sakhanagaraketi yatha rukkhanam sakha nama khuddaka honti, evameva annesam mahanagaranam sakhasadise khuddakanagarake. Khattiyamahasalati khattiyamahasarappatta mahakhattiya. Esa nayo sabbattha. Tesu khattiyamahasala nama yesam kotisatampi kotisahassampi dhanam nikkhanitva thapitam, divasaparibbayo ekam kahapanasakatam niggacchati, sayam dve pavisanti. Brahmanamahasala nama yesam asitikotidhanam nihitam hoti, divasaparibbayo ekam kahapanakumbham 4- niggacchati, sayam ekasakatam pavisati. Gahapatimahasala nama yesam cattalisakotidhanam nihitam hoti, divasaparibbayo panca kahapanambanani niggacchati, sayam kumbho pavisati. @Footnote: 1 cha.Ma. samanti, i. sametiti 2 cha.Ma. alatthati @3 cha.Ma. kaccisaddo na dissati 4 cha.Ma. eko kahapanakumbho, i. eko kahapanatumbo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Ma hevam ananda avacati ananda ma evam avaca, "na idam khuddakanagarakan"ti vattabbam. Aham hi imasseva nagarassa sampattim kathetum "anekavaram tittham nisidam mahantenussahena mahantena parakkamena idhagato"ti vatva bhutapbbanti adimaha. Subhikkhati khajjabhojjasampanna. Hatthisaddenati ekasmim hatthimhi saddam karonte caturasitihatthisahassani saddam karonti, iti hatthisaddena avivitta hoti. Tatha assasaddena. Punnavanto panettha satta catusindhavayuttehi rathehi annamannam anubandhamana antaravithisu vicaranti, rathasa ddena avivitta hoti. Niccappayojitaneva panettha bheriadini turiyani, iti bherisaddadihipi avivattava hoti. Tattha sammasaddoti kamsatalasaddo. Talasaddoti 1- panitalacaturassaambanatalasaddo. 2- "kutabherisaddo"tipi vadanti. Asatha pivatha khadathati asnatha pivatha khadatha. Ayam panettha sankhepo, bhunjatha bhoti imina dasamena saddena avivitta hoti anupacchinnasadda. Yatha panannesu nagaresu "kacavaram chaddetha, kuddalam ganhatha, pacchim ganhatha, pavasam gamissama, tandulaputam ganhatha, bhattaputam ganhatha, phalakavudhani sajjapetha"ti 3- evarupa sadda honti, na idha evam ahositi dasseti. "dasamena saddena"ti ca vatva "kusavati ananda rajadhani sattahi pakarehi parikkhitta ahosi"ti sabbam mahasudassanasuttam nitthapetva gaccha tvam anandati adimaha. Tattha abhikkamathati abhimukha kamatha, agacchathati attho. Kim pana te bhagavato agatabhavam na janantiti? jananti. Buddhanam gatagatatthane 4- nama mahantam kolahalam hoti, kenacideva karaniyena nisinnatta nagata. "te agantva bhikkhusamghassa thananisajjokasam samvidahitva dassanti"ti tesam santike avelayampi bhagava pesesi. @Footnote: 1 cha.Ma., i. panitalasaddoti 2 cha.Ma. panina caturassaambna.... @3 cha.Ma., i. sajjani karothati 4 cha.Ma. gatagatatthanam, i. gatatthane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Mallanam vandanavannana [211] Amhakam ca noti ettha nokaro nipatamatto. Aghavinoti uppannadukkha. Dummanati anattamana. Cetodukkhasamappitati domanassasamappita. Kulaparivattaso kulaparivattaso thapetvati ekekam kulaparivattam kulasamkhepam vithisabhagena ceva racchasabhagena ca visum visum thapetva. Subhaddaparibbajakavatthuvannana [212] Subhaddo nama paribbajakoti udiccabrahmanamahasalakula pabbajito channaparibbajako. Kankhadhammoti vimatidhammoti vimatidhammo. Kasma panassa ajja evam ahositi? tathavidhaupanissayatta. Pubbe kira punnakaranakale dve bhataro ahesum. Te ekatova sassam akamsu. Tattha jetthakassa "ekasmim sasse nava vare aggasassadanam maya kattabban"ti 1- ahosi. So vappakale vijaggam nama datva gabbhakale kanitthena saddhim mantesi "gabbhakale gabbham phalitva dassama"ti. Kanittho "tarunasassam nasetukamosi"ti aha. Jettho kanitthassa ananuvattanabhavam natva khettam vibhajitva attano kotthasato gabbham phalitva khiram niharitva sappiphanitena 2- samyojetva adasi, puthukakale puthukam karetva adasi, layanakale layanaggam adasi, venikaranakale veniggam 3- adasi, kalapadisu kalapaggam, khalaggam, maddagagam, 4- kotthagganti evam ekasasse nava vare aggadanam adasi. Kanittho pana uddharitva adasi. Tesu jetthako annakondannatthero 5- jato, bhagava "kassa nukho aham pathamam dhammam deseyyan"ti olokento "annakondanno 5- ekasmim sasse nava vare 6- aggadanani adasi, imam aggadhammam tassa desessami"ti sabbapathamam dhammam desesi. So attharasahi brahmakotihi saddhim sotapattiphale patitthasi. Kanittho pana ohiyitva paccha danassa dinnatta satthu parinibbanakale evam cintetva sattharam datthukamo ahosi. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. databbanti 2 cha.Ma. sappinavanitena 3 cha.Ma. venikarane venaggam @4 cha.Ma. khalabhandaggam, i. bhandaggam 5-5 cha.Ma. annasikondannatthero, annasi... @6 cha.Ma.,i. vareti dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Ma tathagatam vihethesiti thero kira "ete annatitthiya nama attaggahanameva ganhanti, tassa visajjapanatthaya bhagavato bahum bhasamanassa kayikavacasikavihesa bhavissati, pakatiyapi ca kilantoyeva bhagava"ti mannamano evamaha. Paribbajako "na me ayam bhikkhu okasam karoti, atthikena pana anuvattitva karetabbo"ti theram anuvattento dutiyampi tatiyampi aha. [213] Assosi khoti sanidvare thitassa bhasato pakatisoteneva assosi, sutva ca pana subhaddasseva atthaya mahata ussahena agatatta alam anandati adimaha. Tattha alanti patikkhepatthe nipato. Annapekkho vati natukamova 1- hutva. Abbhannimsuti yatha tesam patinna, tatheva janimsu. Idam vuttam hoti:- sace nesam sa patinna niyyanika, sabbe abbhannimsu, no ce, na abbhannimsu. Tasma kim tesam patinna niyyanika, na niyyanikati ayameva tassa panhassa attho. Atha bhagava tesam aniyyanikabhavakathanena atthanabhavato 2- ceva okasabhavato ca "alan"ti patikkhipitva dhammameva desesi. Pathamayamamhi mallanam dhammam desetva majjhimayame subhaddassa, pacchimayame bhikkhusamgham ovaditva balavapaccusasamaye parinibbayissamiti 3- bhagava agato. [214] Samanopi tattha na upalabbhatiti pathamo sotapannasamanopi tattha natthi, dutiyo sakadagamisamanopi, tatiyo anagamisamanopi, catuttho arahantasamanopi tattha natthiti attho. "imasmim kho"ti purimadesanaya aniyamato vatva idani attano sasanam niyamento aha. Sunna parappavada samanebhiti catunnam magganam atthaya araddhavipassakehi catuhi, maggatthehi catuhi, phalatthehi catuhiti dvadasahi samanehi parappavada sunna tuccha rittaka. Ime ca subhaddati ime dvadasa bhikkhu. Samma vihareyyuynati ettha sotapanno attana 4- adhigatatthanam annassa kathetva tam sotapannam karonto samma viharati nama. Esa nayo sakadagamiadisu. Sotapattimaggattho annampi sotapattimaggattham @Footnote: 1 cha.Ma. annatukamova 2 cha.Ma. atthabhavato, i. abhavato @3 cha.Ma., i. parinibbayissamicceva 4 cha.Ma. attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Karonto samma viharati nama. Esa nayo sesamaggatthesu. Sotapattimaggatthaya araddhavipassako attana pagunam kammatthanam gahetva annampi sotapattimaggatthaya araddhavipassakam karonto samma viharati nama. Esa nayo sesamaggatthaya araddhavipassakesu. Idam sandhayaha "samma vihareyyun"ti. Asunno loko arahantehi assati nalavanam saravanam viya nirantaro assa. Ekunatimso vayasati vayena ekunatimsavasso hutva. Yam pabbajinti ettha yanti nipatamattam. Kimkusalanuesiti "kimkusalan"ti anuesanto pariyesanto. Tattha "kimkusalan"ti sabbannutananam adhippetam, tam gavesantoti attho. Yato ahanti yato patthaya aham pabbajito, etthantare samadhikani pannasa vassani hontiti dasseti. Nayassa dhammassati ariyamaggadhammassa. Padesavattiti padese vipassanamaggepi vattento. Ito bahiddhati mama sasanato bahiddha. Samanopi natthiti padesavattivipassakopi natthi, pathamasamano sotapannopi natthiti vuttam hoti. [215] Ye etthati ye tumhe ettha sasane satthara sammukha antevasikabhisekena abhisitta, tesam te labha tesam te suladdhanti. Bahirasamaye kira yam antevasikam acariyo "imam pabbajehi, imam ovada, imam anusasa"ti vadati, so tena attano thane thapito hoti, tasma tassa "imam pabbajehi, imam ovada, imam anusasa"ti ime labha honti. Therampi subhaddo tameva bahirasamayam gahetva evamaha. Alattha khoti katham alattha? thero kira tam ekamantam netva udakatumbato Paniyena sisam temetva tacapancakakammatthanam kathetva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadapetva saranani datva bhagavato santikam anesi. Bhagava upasampadetva kammatthanam acikkhi. So tam gahetva uyyanassa ekamante cankamam adhitthaya ghatento vayamanto vipassanam sodhento 1- saha patisambhidahi @Footnote: 1 cha.Ma. vaddhento, i. maram nisedhento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Arahattam patva agamma bhagavantam vanditva nisidi. Tam sandhaya "acirupasampanno kho pana"ti adi vuttam. So ca bhagavato pacchimo sakkhisavako ahositi sangitikarakanam vacanam. Tattha yo bhagavati dharamane pabbajitva aparabhage upasampadam labhitva kammatthanam gahetva arahattam papunati, upasampadampi va bhagavati dharamaneyeva labhitva aparabhage kammatthanam gahetva arahattam papunati, kammatthanampi va dharamaneyeva gahetva aparabhage arahattameva papunati, sabbopi so pacchimo sakkhisavako. Ayam pana dharamane bhagavati pabbajito ca upasampanno ca kammatthanam ca gahetva arahattam pattoti. Pancamabhanavaravannana nitthita. ------------ Tathagatapacchimavacavannana [216] Idani bhikkhusamghassa ovadadanam 1- araddham, tam dassetum athakho bhagavati adi vuttam. Tattha desito pannattoti dhammopi desito ceva pannatto ca, vinayopi desito ceva pannatto ca. Pannatto nama thapito patthapitoti attho. So vo mamaccayenati so dhammavinayo tumhakam mamaccayena sattha. Maya hi vo thiteneva "idam lahukam, idam garukam, idam satekiccham, idam atekiccham, idam lokavajjam, idam pannattivajjam, ayam apatti puggalassa santike vutthati, ayam apatti ganassa santike vutthati, ayam apatti samghassa santike vutthati"ti sattapattikkhandhavasena otinne vatthusmim sakhandhakaparivaro ubhatovibhango vinayo nama desito, tam sakalampi vinayapitakam mayi parinibbute tumhakam satthu kiccam sadhessati. Thiteneva ca maya "ime cattaro satipatthana, cattaro sammappadhana, cattaro iddhipada, pancindriyani, panca balani, satta bojjhanga, ariyo @Footnote: 1 cha.Ma., i. ovadam arabhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Atthangiko maggo"ti tena tenakarena ime dhamme vibhajitva vibhajitva suttantapitakam desitam. Tam sakalampi suttantapitakam mayi parinibbute tumhakam satthu kiccam sadhessati. Thiteneva ca maya "ime pancakkhandha, dvadasayatanani, attharasa dhatuyo, cattari saccani, bavisatindriyani, nava hetu, cattaro ahara, satta phassa, satta vedana, satta sanna, satta sancetana, satta cittani. Tatrapi `ettaka dhamma kamavacara, ettaka rupavacara, ettaka arupavacara, ettaka pariyapanna, ettaka apariyapanna, ettaka lokiya, ettaka lokuttara"ti ime dhamme vibhajitva vibhajitva catuvisatisamantapatthanam anantanayamahapatthanapatimanditam abhidhammapitakam desitam, tam sakalampi abhidhammapitakam mayi parinibbute tumhakam satthu kiccam sadhessatiti. Iti sabbam cetam abhisambodhito patthaya yava parinibbana pancacattalisavassani bhasitam lapitam "tini pitakani panca nikaya navangani caturasitidhammakkhandhasahassani"ti evam mahappabhedam hoti. Iti imani caturasitidhammakkhandhasahassani titthanti, aham ekakova parinibbayissami. 1- Ahanca kho panidani ekakova ovadami anusasami, mayi parinibbute imani caturasitidhammakkhandhasahassani tumhe ovadissanti anusasissantiti evam bhagava bahuni karanani dassento "so vo mamaccayena sattha"ti ovaditva puna anagate carittam dassento yatha kho panati adimaha. Tattha samudacarantiti kathenti voharanti. Namena va gottena vati "navaka"ti avatva "tissa, naga"ti evam namena va, "kassapa, gotta"ti 2- evam gottena va, "avuso tissa, avuso kassapa"ti evam avuso vadena va samudacaritabbo. Bhanteti va ayasmati vati bhante tissa, ayasma tissati evam samudacaritabbo. Samuhanatuti akankhamano samuhanatu, yadi icchati samuhaneyyati attho. Kasma pana samuhanathati ekamseneva avatva vikappavacanena thapesiti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. parinibbayami 2 cha.Ma., i. gotamati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Mahakassapassa balam ditthatta. Passati hi bhagava "samuhanathati vuttepi sangitikale kassapo na samuhanissati"ti. Tasma vikappeneva thapesi. Tattha "ekacce thera evamahamsu cattari parajikani thapetva avasesani khuddanukhuddakani"ti adina nayena pancasatikasangitiyam khuddanukhuddakakatha agatava. Vinicchayo cettha samantapasadikaya vutto. Keci panahu:- "bhante nagasena katamam khuddakam, katamam anukhuddakan"ti milindena ranna pucchitena 1- "dukkatam maharaja khuddakam, dubbhasitam anukhuddakan"ti vuttatta nagasenatthero khuddanukhuddakam janati. Mahakassapatthero pana tam ajananto:- sunatu me avuso samgho, santamhakam sikkhapadani gihigatani, gihinopi jananti "idam vo samananam sakyaputtiyanam kappati, idam vo na kappati"ti. Sace mayam khuddanukhuddakani sikkhapadani samuhanissama, bhavissanti vattaro "dhumakalikam samanena gotamena savakanam sikkhapadam pannattam, yavimesam sattha atthasi, tavime sikkhapadesu sikkhimsu, yato 2- imesam sattha parinibbuto, nadanime 3- sikkhapadesu sikkhanti"ti. Yadi samghassa pattakallam, samgho apannattam na pannapeyya, pannattam na samucchindeyya, yathapannattesu sikkhapadesu samadaya vatteyya, esa nattiti kammavacam savesiti. Na tam evam gahetabbam. Nagasenatthero hi "paravadino okaso ma ahosi"ti evamaha. Mahakassapatthero "khuddakanukhuddakapattim na samuhanissami"ti kammavacam savesiti. Brahmadandakathapi sangitiyam agatatta samantapasadikayam vinicchita. [217] Kankhati dvelhakam. Vimatiti vinicchitum asamatthata, buddho nukho, na buddho nukho, dhammo nukho, na dhammo nukho, samgho nukho, na samgho nukho, maggo nukho, na maggo nukho, patipada nukho, na patipada nukhoti yassa samsayo uppajjeyya, tam vo vadami "pucchatha bhikkhave"ti ayamettha samkhepattho. @Footnote: 1 cha.Ma., i. pucchito 2 i. yada 3 i. nadanimesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Satthugaravenapi na puccheyyathati mayam satthu santike pabbajimha, 1- cattaro paccayapi no satthu santakava, te mayam ettakam kalam kankham akatva na arahama ajja pacchimakale kankham katunti sace evam satthari garavena na pucchatha. Sahayakopi bhikkhave sahayakassa arocetuti tumhakam yo yassa bhikkhuno sandittho sambhatto, so tassa arocetu, aham ekabhikkhussa 2- kathessami, tassa katham sutva sabbe nikkankha bhavissathati dasseti. Evam pasannoti evam saddahami ahanti attho. Nanamevati nikakankhabhavam paccakkhakaranam nanameva, ettha tathagatassa na saddhamattanti attho. Imesam hi annadati imesam antosaniyam nisinnanam pancannam bhikkhusatanam. Yo pacchimakoti yo gunavasena pacchimako. Anandattheramyeva sandhayaha. [218] Appamadena sampadethati satiavippavasena sabbakiccani sampadeyyatha. Iti bhagava parinibbanamance nipanno pancacattalisavassani dinnam ovadam sabbam ekasmim appamadapadeyeva pakkhipitva adasi. Ayam tathatatassa pacchima vacati idam pana sangitikarakanam vacanam. Parinibbutakathavannana [219] Ito param yam parinibbanaparikammam katva bhagava parinibbuto, tam dassetum athakho bhagava pathamajjhananti adi vuttam. Tattha parinibbuto bhanteti nirodham samapannassa bhagavato assasapassasanam abhavam disva pucchati. Na avusoti thero katham janati? thero kira satthara saddhimyeva tam tam samapattim samapajjanto yava nevasannanasannayatana vutthanam, tava gantva idani bhagava nirodhasamapattim samapanno, anto nirodhe 3- ca kalakiriya nama natthiti janati. @Footnote: 1 cha.Ma. pabbajimha 2 cha.Ma. etassa bhikkhussa 3 i. anto nirodho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Akakho bhagava sannavedayitanirodhasamapattiya vutthahitva nevasannanasannayatanam samapajji .pe. Tatiyajjhana vutthahitva catuttham jhanam samapajjiti ettha bhagava catuvisatiya thanesu pathamam jhanam samapajjati, 1- terasasu thanesu dutiyam, tatha tatiyam, pannarasasu thanesu catuttham jhanam samapajji. Katham? dasasu asubhesu, dvattimsakare, atthasu kasinesu, mettakarunamuditasu, anapane, paricchedakaseti imesu tava catuvisatiya thanesu pathamam jhanam samapajji. Thapetva pana dvattimsakaranca dasa asubhani ca sesesu terasasu dutiyam jhanam, tesuyeva ca tatiyam jhanam samapajji. Atthasu pana kasinesu, upekkhabrahmavihare, anapane, paricchedakase, catusu aruppesuti imesu pannarasasu thanesu catuttham jhanam samapajji. Ayampi ca sankhepakathava. Nibbanapuram pavisanto pana bhagava dhammassami sabbapi catuvisatikotisatasahassasankhata samapattiyo pavisitva videsam gacchanto natijanam alingitva viya sabbam samapattisukham anubhavitva pavittho. Catutthajjhana vutthahitva samanantara bhagava parinibbayiti ettha jhanasamanantaram, paccavekkhana samanantaranti dve samanantarani. Tattha jhana 2- vutthaya bhavangam otinnassa tattheva parinibbanam jhanasamanantaram nama. Jhana vutthahitva puna jhanangani paccavekkhitva bhavangam otinnassa tattheva parinibbanam paccavekkhanasamanantaram nama. Imani dvepi samanantaraneva. Bhagava pana jhanam samapajjitva jhana vutthaya jhanangani paccavekkhitva bhavangacittena abyakatena dukkhasaccena parinibbayi. Ye hi keci buddha va savaka 3- va antamaso kunthakipilikam 4- upadaya sabbe bhavangacitteneva abyakatena dukkhasaccena kalam karontiti. [220] Mahabhumicaladini vuttanayanevati. Bhutati satta. Appatipuggaloti patibhagapuggalavirahito. Balappattoti dasavidhananabalappatto. [221] Uppadavayadhamminoti uppadavayasabhava. Tesam vupasamoti tesam sankharanam vupasamo, asankhatam nibbanameva sukhanti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. samapajji 2 i. catutthajjhana 3 cha.Ma., i. paccekabuddha va @ ariyasavaka va 4 cha.Ma. kunthakipillikam,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

[222] Nahu assasapassasoti na jato assasapassaso. Anejoti tanhasankhaya ejaya abhavena anejo. Santimarabbhati anupadisesanibbanam arabbha paticca sandhaya. Yam kalamakariti yo kalam akari. Idam vuttam hoti "avuso yo mama sattha buddhamuni santim gamissamiti santim arabbha kalamakari, tassa thitacittassa tadino idani assasapassaso na jato natthi nappavattati"ti. Asallinenati alinena asankutitena suvikasiteneva cittena. Vedanam ajjhavasayiti vedanam adhivasesi, na vedananuvatti hutva itocitoca samparivattayi. 1- Vimokkhoti kenaci dhammena anavaranavimokkho sabbaso apannattibhavupagamo pajjotanibbanasadiso jatoti. 2- [223] Tadasiti "saha parinibbana mahabhumicalo"ti evam hettha vuttabhumicalameva sandhayaha. Tanhi lomahamsananca bhimsanakanca asi. Sabbakaravarupeteti sabbavarakaranupete. [224] Avitaragati puthujjana ceva sotapannasakadagamino ca. Tesam hi domanassam appahinam. Tasma tepi baha paggayha kandanti. Ubhopi hatthe sise thapetva rodantiti sabbam purimanayeneva veditabbam. [225] Ujjhayantiti "ayya attanapi adhivasetum na sakkonti, sesajanam katham samassasessanti"ti vadantiyo ujjhayanti. Katham bhuta pana bhante anuraddhati 3- devata bhante katham bhuta ayasma anuruddho sallakkheti, kim ta satthu parinibbanam adhivasenti. Atha tasam pavuttim 4- dassanattham thero santavusoti adimaha. Tam vuttatthameva. Rattavasesanti balavapaccuse parinibbutatta rattiyavasesam cullakaddhanam. Dhammiya kathayati anna patiyekka dhammakatha nama natthi, "avuso sadevake nama loke apatipuggalassa satthuno ayam maccuraja na lajjati, kimangam pana @Footnote: 1 cha.Ma. samparivatti. 2 cha.Ma. itisaddo na dissati 3 cha.Ma. katham bhuta pana bhante @ayasma anuruddho devata manasikarotiti, i. katham bhuta pana bhante ayasma anuruddho @sallakkhetiti 4 cha.Ma. pavattim evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Lokiyamahajanassa lajjissati"ti evarupaya pana maranapatisamyuttaya kathaya vitinamesum. Tesanhi tam katham kathentanam muhutteneva arunam uggacchi. [226] Athakhoti arunuggamhi 1- thero theram etadavoca. Teneva karaniyenati kidisena nukho parinibbanatthane malagandhadisakkarena bhavitabbam, kidisena bhikkhusamghassa nisajjanatthanena bhavitabbam, kidisena khadaniyabhojaniyena bhavitabbanti evam yam bhagavato parinibbutabhavam sutva kattabbam, teneva karaniyena. Buddhasarirapujavannana [227] Sabbanca talavacaranti sabbam turiyabhandam. Sannipatethati bherincarapetva samaharatha. Te tatheva akamsu. Mandalamaleti dussamandalamale. Patiyadentati sajjenta. Dakkhinena dakkhinanti nagarassa dakkhinadisabhageneva dakkhinadisabhagam. Bahirena bahiranti antonagaram appavesetva bahireneva nagarassa bahirapassam haritva. Dakkhinato nagarassati anuradhapurassa dakkhinadvarasadise thane thapetva sakkarasammanam katva jetavanasadise thane jhapessamati attho. [228] Attha mallapamokkhati majjhimavaya thamasampanna attha mallarajano. Sisam nhatati sisam dhovitva nhata. Ayasmantam anuruddhanti therova dibbacakkhukoti pakato, tasma te santesupi annesu mahatheresu "ayam no pakatam katva kathessati"ti theram pucchimsu. Katham pana bhante devatanam adhippayoti bhante amhakam tava adhippayam janama, devatanam katham adhippayoti pucchanti. Thero pathamam tesam adhippayam dassento tumhakam khoti adimaha. Makutabandhanam nama mallanam cetiyanti mallarajunam pasadhanamangalasalaya etam namam. Cittikatatthena panesa "cetiyan"ti vuccati. [229] Yava sandhisamalasankatirati ettha sandhi nama gharasandhi. Samalam nama gutharasiniddhamanapanali. Sankatiram nama sankaratthanam. Dibbehi ca @Footnote: 1 cha.Ma., i. arunuggam disvava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Manussakehi ca naccehiti upari devatanam naccani honti, hettha manussanam. Esa nayo gitadisu. Apica devatanam antare manussa, manussanam antare devatati evampi sakkaronta pujenta agamamsu. Majjhena majjham nagarassa haritvati evam hariyamane bhagavato sarire bandhulamallasenapatibhariya mallika nama. "bhagavato sariram aharanti"ti sutva attano samikassa kalakiriyato patthaya aparibhunjitva thapitam visakhapasadhanasadisam mahalatapasadhanam niharapetva "imina sattharam pujessami"ti tam majjapetva gandhodakena dhovitva dvare thita. Tam kira pasadhanam tasam ca dvinnam itthinam, devadaniyacorassa geheti tisuyeva thanesu ahosi. Sa ca satthu sarire dvaram sampatte "otaretha tata satthu sariran"ti vatva tam pasadhanam satthu sarire patimunci. Tam sisato patthaya patimukkam yava padatala gatam. Suvannavannam bhagavato sariram sattaratanamayena mahalatapasadhanena 1- pasadhitam ativiya virocittha. Tam sa disva pasannacitta patthanam akasi "bhagava yava vatte sandhavissami, 2- tava me patiyekkam pasadhanakiccam ma hotu, niccam patimukkapasadhanasadisameva sariram hotu"ti. Atha bhagavantam sattaratanamayena mahapasadhanena ukkhipitva puratthimena dvarena niharitva puratthimena nagarassa makutabandhanam mallanam cetiyam, ettha bhagavato sariram nikkhipimsu. Mahakassapattheravatthuvannana [231] Pavaya kusinaranti pavanagare pindaya caritva "kusinaram gamissami"ti addhanamaggapatipanno hoti. Rukkhamule nisiditi ettha kasma divaviharanti na vuttam? divaviharatthaya anisinnatta. Therassa hi parivara bhikkhu sabbe sukhasamvaddhita mahapunna. Te majjhantikasamaye 3- tattapasanasadisaya bhumiya padasa gacchanta kilamimsu. Thero te bhikkhu disva "bhikkhu kilamanti @Footnote: 1 cha.Ma. mahapasadhanena, i. pasadhanena 2 cha.Ma.,i. samsarissami @3 cha.Ma. majjhanhikasamaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Gantabbatthanam ca 1- duram thokam vissamitva daratham patippassambhetva sayanhasamaye kusinaram gantva dasabalam passissami"ti magga okkamma annatarasmim rukkhamule sanghatim pannapetva udakatumbato udakena hatthapade sitale katva nisidi. Parivarabhikkhupissa rukkhamule nisiditva yonisomanasikarena kammatthanam kurumana tinnam ratananam vannam bhanamana nisidimsu. Iti darathapativinodanatthaya 2- nisinnatta "diva viharan"ti na vuttam. Mandaravapuppham gahetvati mahapatippamanam puppham agantukadandake thapetva chattam viya gahetva. Addasa khoti agacchantam duratova addasa. Disva ca pana cintesi:- "etam ajivakassa hatthe mandaravapuppham pannayati, etanca na sabbada manussapathe pannayati, yada pana koci iddhima iddhim vikubbati, tada sabbannubodhisattassa ca matu kucchiokkamanadisu hoti. Na kho panajja kenaci iddhivikubbanam katam, na me sattha matu kucchim okkanto, na kucchito nikkhamanam, 3- napissa ajja abhisambodhi, na dhammacakkappavattanam, na yamakapatihariyam, na devorohanam, na ayusankharossajjanam. Mahallako pana me sattha dhuvam parinibbuto bhavissati"ti. Tato "pucchami nan"ti cittam uppadetva "sace kho pana nisinnakova pucchami, satthari agaravo kato bhavissati"ti utthahitva thitatthanato apakkamma chandanto nagaraja manicammam viya dasabaladattiyamegha- vannapamsukulacivaram parupitva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim sirasmim patitthapetva satthari katena garavena ajivakassa abhimukho hutva "apavuso 4- amhakam sattharam janasi"ti aha. @Footnote: 1 cha.Ma. na duram 2 cha.Ma. darathavinodanatthaya, i. atapavinodanatthaya @3 cha.Ma., i. nikkhamanto 4 cha.ma, avuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Kim pana satthu parinibbanam jananto pucchi ajanantoti. Avajjanapatibaddham khinasavanam jananam. Anavajjitatta panesa ajananto pucchiti eke. Thero samapattibahulo, rattitthanadivatthanalenamandapadisu niccam samapattibahullena 1- yapeti, kulasantakam gamam pavisitva dvare 2- dvare samapattim samapajjitva samapattito vutthitova bhikkham ganhati. Thero kira imina pacchimena attabhavena mahajananuggaham karissami "ye mayham bhikkham va denti gandhamaladihi va sakkaram karonti, tesantam mahapphalam hotu"ti evam karoti. Tasma samapattibahulataya na janati. Iti ajanantova pucchiti vadanti, tam na gahetabbam. Na hettha ajananakaranam atthi, abhisallakkhitam satthu parinibbanam ahosi. Dasasahassilokadhatukampanadihi nimittehi. Therassa pana parisaya kehici bhikkhuhi bhagava ditthapubbo, kehici na ditthapubbo, tattha yehipi ditthapubbo, tepi passitukamava, yehipi aditthapubbo, tepi passitukamava. Tattha yehi na ditthapubbo, te atidassanakamataya gantva "kuhim bhagava"ti pucchanta "parinibbuto"ti sutva santharetum 3- nasakkhissanti. Civaranca pattanca chaddetva ekavattha va dunnivattha va dupparuta va urani patipimsayanta 4- parodissanti. Tattha manussa "mahakassapattherena saddhim agata pamsukulika sayampi itthiyo viya rodanti, 5- te kim amhe samassasessanti"ti mayham dosam dassanti. Imam pana sunnam mahaarannam, idha yatha tatha rodantesu doso nama natthi. Purimataram sutva nama sokopi tanuko hotiti bhikkhunam satuppadanattham janantova pucchi. Ajja sattaham parinibbuto samano gotamoti ajja samano gotamo sattaham parinibbuto. Tato me idanti tato samanassa gotamassa parinibbutatthanato. [232] Subhaddo nama vuddhapabbajitoti "subhaddo"ti tassa namam. Vuddhakale pana pabbajitatta "vuddhapabbajito"ti vuccati, kasma pana so @Footnote: 1 cha.Ma.,i. samapattibaleneva. 2 cha.Ma.,i. dvare saddo eko dissati @3 cha.Ma.,i. sandharetum. 4 cha.Ma. patipisanta, i. patipimsanta. 5 cha.Ma. parodanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Evamaha. Bhagavati aghatena. Ayam kira so khandhake agate atumavatthusmim nhapitapubbako vuddhapabbajito bhagavati kusinarato nikkhamitva addhaterasehi bhikkhusatehi saddhim atumam gacchante bhagava agacchatiti sutva "agatakale yagudanam 1- karissami"ti samanerabhumiyam thite dve putte etadavoca "bhagava kira tata atumam agacchati mahata bhikkhusamghena saddhim addhaterasehi bhikkhusatehi, gacchatha tumhe tata khurabhandam adaya naliya vapakena anugharakam anugharakam ahindatha, lonampi telampi tandulampi khadaniyampi samharatha, bhagavato agatassa yagudanam karissama"ti. 2- Te tatha akamsu. Manussa te darake manjuke patibhaneyyake disva karetukamapi akaretukamapi karentiyeva. Katakale ca "patigganhissatha 3- tata"ti pucchanti. Te vadanti "na amhanam annena kenaci attho, pita pana no bhagavato agatakale yagudanam datukamo"ti. Tam sutva manussa apariganetvava yam te sakkonti haritum, 4- sabbam denti. Yampi na sakkonti, manussehi pesenti. Atha bhagavati atumam agantva bhusagarakam pavitthe subhaddo sayanhasamaye gamadvaram gantva manusse amantesi "upasaka naham tumhakam santika annam kinci ganhissami, 5- mayham darakehi abhatani tanduladiniyeva 6- samghassa pahonti. Hatthakammamattameva 7- detha"ti. "kim bhante karomati. 8- "idam ca idam ca ganhatha"ti sabbupakaranani gahapetva vihare uddhanani karetva ekam kalakam kasavam nivasetva tadisameva parupitva "idam karotha idam karotha"ti sabbarattim vicarento satasahassam visajjetva bhojjayagunca madhugolakanca patiyadapesi. Bhojjayagu nama bhunjitva patabbayagu, tattha sappimadhuphanitamacchamamsapupphaphalarasadi yam kinci khadaniyam nama sabbam pakkhipati, kilitukamanam sisamakkhanayogga hoti sugandhagandha. @Footnote: 1 cha.Ma. yagupanam 2 vinaYu. 5/303/88 bhesajjakkhandhaka 3 cha.Ma. katakale "kim ganhissatha @tata"ti 4 cha.Ma. aharitum 5 cha.Ma.,i. paccasisami. 6 Ma. abhatateladini. @7 cha.Ma. yam hatthakammam, tam me dethati 8 cha.Ma. ayam patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Atha bhagava kalasseva sarirapatijagganam katva bhikkhusamghaparivuto pindaya caritum atumanagarabhimukho payasi. Manussa tassa arocesum "bhagava gamam pindaya pavisati, taya kassa yagu patiyadita"ti. So yathanivatthaparuteheva tehi kalakakasavehi ekena hatthena dabbinca katacchunca gahetva brahma viya dakkhinajanumandalam bhumiyam patitthapetva vanditva "patigganhatu me bhante bhagava yagun"ti aha. Tato "janantapi tathagata pucchanti"ti khandhake agatanayena bhagava pucchitva ca tam 1- sutva ca tam vuddhapabbajitam vigarahitva tasmim vatthusmim akappiyasamadapanasikkhapadanca, khurabhandapariharanasikkhapadancati dve sikkhapadani pannapetva "bhikkhave anekakappakotiyo bhojanam pariyesanteheva vitinamita, idam pana tumhakam akappiyam adhammena uppannam bhojanam, imam paribhuttanam anekani attabhavasatasahassani 2- apayesveva nibbattissanti, apetha ma ganhittha"ti 3- bhikkhacarabhimukho agamasi. Ekabhikkhunapi na kinci gahitam. Subhaddo anattamano hutva ayam "sabbam janami"ti ahindati, sace na gahetukamo pesetva arocetabbam. Ayam pakkaharo nama sabbaciram titthanto sattahamattam tittheyya. Idanhi mama yavajivam pariyattam assa sabbam tena nasitam, ahitakamo ayam mayhanti bhagavati aghatam bandhitva dasabale dharante kinci vattum nasakkhi. Evam kirassa ahosi "ayam uccakula pabbajito mahapuriso, sace kinci vakkhami, mamamyeva 4- santajjessati"ti. Svayam ajja "parinibbuto bhagava"ti sutva laddhaassaso viya hatthatuttho evamaha. Thero tam sutva hadaye paharadanam viya matthake patitasukkasani 5- viya amanni, dhammasamvego cassa uppajji. "sattahamattam parinibbuto bhagava, ajjapi hissa. Suvannavannam sariram dharatiyeva, dukkhena bhagavata aharitasasane 6- @Footnote: 1 cha.Ma., i. tam saddo na dissati. 2 cha.Ma. attabhavasahassani 3 cha.Ma., i. ganhathati @4 cha.Ma. mamyeva. 5 cha.Ma. patitasukkhasani 6 cha.Ma., i. aradhitasasane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Nama evam lahum 1- mahantam papakasatam kantako uppanno, ayam 2- kho panesa papo vaddhamano annepi evarupe sahaye labhitva sakka sasanam osakkapetun"ti. Tato thero cintesi:- "sace kho panaham imam mahallakam idheva pilotikam nivasapetva charikaya sisam okirapetvapi niharapessami, manussa `samanassa gotamassa sarire dharamaneyeva savaka vivadanti"ti amhakam dosam dassessantiti adhivasemi tava. Bhagavata hi desito dhammo asangahitapuppharasisadiso. Tattha yatha vatena pahatapupphani yato va tato va gacchanti, evameva evarupanam papapuggalanam vasena gacchante gacchante kale vinaye ekam dve sikkhapadani nassissanti, sutte eko dve panhavara nassissanti, abhidhamme ekam dve bhumantarani nassissanti, evam anukkamena mule natthe pisacasadisa bhavissama, tasma dhammavinayasangaham karissama. Evanhi sati dalhena 3- sangahitapupphani viya ayam dhammo ayam vinayo niccalo bhavissati. Etadattham hi bhagava mayham tini gavutani paccuggamanam akasi, tihi ovadehi upasampadam adasi, kayato apanetva kaye civaraparivattanam akasi, akase panim caletva candupamapatipadam kathento mam kayasakkhim katva kathesi, tikkhattum sakalasasanadayajjam paticchapesi. Madise bhikkhumhi titthamane ayam papo sasane vuddhim ma alattha. Yava adhammo na dippati, dhammo na patibahiyati. Avinayo na dippati, vinayo na patibahiyati. Adhammavadino na balavanto honti, dhammavadino na dubbala honti. Avinayavadino na balavanto honti, vinayavadino na dubbala honti. Tava dhammanca vinayanca sangayissami, tato bhikkhu attano attano pahonakam gahetva kappiyakappiyam kathessanti. Athayam papo sayameva niggaham papunissati, puna sisam ukkhipitum na sakkhissati, sasanam iddhanceva phitanca bhavissati"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. lahu 2 cha.Ma. alam 3 cha.Ma. dalham, i. dalhasuttena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

So evam nama mayham cittam uppannanti kassaci anarocetva bhikkhusamgham samassasesi. Tena vuttam "athakho ayasma mahakassapo .pe. Netam thanam vijjati"ti. [233] Citakanti visaratanasatikam candanacitakam. Alimpessamati aggim gahapessama. Na sakkonti alimpetunti atthapi solasapi davattimsapi jana jalatthaya yamakayamakaukkayo gahetva talapannehi 1- vijanta bhastahi dhamanta tani tani karanani karontapi na sakkontiyeva aggim gahapetum. Devatanam adhippayoti ettha ta kira devata therassa upatthakadevatava. Asitimahasavakesu hi cittani pasadetva tesam upatthakani asitikulasahassani sagge nibbattani. Atha 2- there cittam pasadetva sagge nibbatta devata tasmim samagame theram adisva "kuhim nukho amhakam kulupakatthero"ti antaramagge patipannam disva "amhakam kulupakattherena avandite citako ma pajjalittha"ti adhitthahimsu. Manussa tam sutva "mahakassapo kira nama bho bhikakhu pancahi bhikkhusatehi saddhim `dasabalassa pade vandissami'ti agacchati. Tasmim kira anagate citako na pajjalissati. Kidiso bho so bhikkhu kalo odato digho rasso, evarupe nama bho bhikkhumhi thite kim dasabalassa parinibbanam nama"ti keci gandhamaladihattha patipatham gacchimsu. Keci vithiyo vicitta katva agamanamaggam olokayamana atthamsu. [234] Athakho ayasma mahakassapo, yena kusinarayam .pe. Sirasa vanditi thero kira citakam padakkhinam katva avajjentova sallakkhesi "imasmim thane sisam, imasmim thane pada"ti. Tato padanam samipe thatva abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya 3- "arasahassapatimanditacakkalakkhanapatitthita dasabalassa pada saddhim kappasapatalehi panca dussayugasatani suvannadonim candanacitakanca dvedha katva mayham uttamange sirasmim patitthahantu"ti adhitthasi. @Footnote: 1 cha.Ma., i. talavantehi. 2 cha.Ma. tattha, i. tatha 3 cha.Ma. arasahassa..,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Saha adhitthanacittena tani pancadussayugasatadini 1- dvedha katva balahakantara punnacando viya pada nikkhamimsu. Thero vikasitarattapadumasadise hatthe pasaretva suvannavanne satthu pade yava gopphaka dalham gahetva attano siravare patitthapesi. Tena vuttam "padato vivaritva 2- bhagavato pade sirasa vandi"ti. Mahajano tam acchariyam disva ekappahareneva mahanadam nadi, gandhamaladihi pujetva yatharucim vandi. Evam pana therena ca mahajanena ca tehi ca pancahi bhikkhusatehi vanditamatte puna adhitthanakiccam natthi. Pakatiadhitthanavaseneva therassa hatthato muncitva alattakavannani bhagavato padatalani candanadaruadisu kinci acaletvava yathathane patitthahimsu, yathathitaneva 3- ahesum. Bhagavato hi padesu nikkhamantesu va pavisantesu va kappasaamsu va dussatantam 4- va telabindu va darukkhandham va thana calitam nama nahosi. Sabbam yathathane thitameva ahosi. Utthahitva pana atthangato cando viya suriyo viya 5- ca tathagatassa padesu antarahitesu mahajano mahakanditam kandi. Parinibbanakalato adhikataram karunnamahosi. Sayameva bhagavato citako pajjaliti idam pana kassaci pajjalapetum vayamantassa adassanavasena vuttam. Devatanubhavena panesa samantato ekappahareneva pajjali. [235] Sariraneva avasissimsuti pubbe ekasanghatena 6- thitatta sariram nama ahosi. Idani vippakinnatta sariraniti vuttam. Sumanamakulasadisa ca dhotamuttasadisa ca suvannacunnasadisa 7- ca dhatuyo avasissimsuti attho. Dighayukabuddhananhi sariram suvannakkhandhasadisam ekaghanameva 8- hoti. Bhagava pana "aham aciram thatva parinibbayami, mayham sasanam na tava sabbattha vittharitam, tasma @Footnote: 1 cha.Ma.,i. pancadussayugasatani. 2 cha.Ma.,i. padato vivaritvati patho na dissati. @3 cha.Ma. yathathane thitaneva. 4 cha.Ma. dasikatantam, i. dasatantu @5 cha.Ma.,i. atthangate cande viya suriye viya 6 cha.Ma. ekagghanena @7 cha.Ma.,i. suvannasadisa 8 cha.Ma. ekameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Parinibbutassapi me sasapamattampi dhatum gahetva attano attano vasanatthane cetiyam katva paricaranto mahajano saggaparayano hotu"ti dhatunam vikiranam adhitthasi. Kati panassa dhatuyo vippakinna, kati na vippakinnati. Catasso datha, 1- dve akkhaka, unhisanti ima satta dhatuyo na vippakirimsu, sesa vippakirimsuti. Tattha sabbakhuddaka dhatu sasapavijamatta ahosi, mahadhatu majjhe bhinanatandulamatta, atimahati majjhe bhinnamuggamattati. 2- Udakadharati aggabahumattapi janghamattapi talakkhandhamattapi udakadhara akasato patitva nibbapesi. Udakam salatopiti parivaretva thitasalarukkhe sandhayetam vuttam, tesampi hi khandhantaravitapantarehi udakadhara nikkhamitva nibbapesum. Bhagavato citako mahanto. Samanta pathavim bhinditvapi nangalasisamatta udakavatti phalikavatamsakasadisa uggantva citakameva ganhati. 3- Gandhodakenati suvannaghate rajataghate ca puretva puretva abhatananagandhodakena. Nibbapesunti suvannamayarajatamayehi atthadandakehi vikiritva candanacitakam nibbapesum. Ettha ca citake jhayamane parivaretva thitasalarukkhanam sakhantarehi vitapantarehi pattantarehi ca jala uggacchanti, patta 4- va sakha va puppha va daddha nama natthi, kipilikapi makkatakapi panakapi jalanam antareneva vicaranti. Akasato patitaudakadharasupi salarukkhehi nikkhantaudakadharasupi pathavim bhinditva nikkhantaudakadharasupi dhammatava 5- pamanam. Evam citakam nibbapetva pana mallarajano santhagare catujatiyagandhaparibhandam karetva lajapancamani pupphani vikiritva upari celavitanam bandhitva suvannatarakadihi khacitva tattha gandhadamamaladamaratanadamani olambetva santhagarato yava makutabandhanasankhata sisapasadhanamangalasala, tava ubhohi passehi sanikilanjaparikkhepam karetva upari celavitanam bandhitva 6- suvannatarakadihi khacitva tatthapi gandhadamamaladamaratanadamani olambetva manidandavannehi 7- ca veluhi 8- ca @Footnote: 1 ka. dadha 2 i. bhinnamuggabijati, khu. buddha. 33/28/548 dhatubhajaniyakatha (saya) @3 cha.Ma. ganhanti 4 cha.Ma., i. pattam 5 cha.Ma., i. dhammakathava @6 cha.Ma., i. bandhapetva 7 i. manidandehi 8 cha.Ma. venuhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Pancavannadhaje ussapetva samanta dhajapataka 1- parikkhipitva sittasamatthasu 2- vithisu kadaliyo punnaghate ca thapetva dandadipika jaletva alankatahatthikkhandhe saha dhatuhi suvannadonim thapetva malagandhadihi pujenta sadhukilikam kilanta antonagaram pavesetva santhagare sattaratanamayapallanke 3- thapetva upari setacchattam dharesum. Evam katva "athakho kosinaraka malla bhagavato sarirani sattaham santhagare sattipanjaram karitva"ti sabbam veditabbam. Tattha sattipanjaram karitvati sattihatthehi purisehi parikkhipapetva. Dhanupakaranti pathamantava hatthi kumbhena kumbham paharante parikkhipapesum, tato asse givaya givam paharante. Tato rathe anikotiya anikotim paharante. Tato yodhe bahuna bahum paharante. Tesam pariyante kotiya kotim paharamanani dhanuni parikkhipapesum. Iti samanta yojanappamanam thanam sattaham sannahagavacchikam viya katva arakkham samvidahimsu. Tam sandhaya vuttam "dhanupakaram parikkhipapetva"ti. Kasma pana te evamakamsuti. Ito purimesu hi dvisu sattahesu te bhikkhusamghassa thananisajjokasam karonta khadaniyabhojaniyam samvidahanta sadhukilikaya okasam na labhimsuti. Tato nesam ahosi "imam sattaham sadhukilikam kilissama, thanam kho panetam vijjati yam amhakam pamattabhavam natva kocideva agantvava dhatuyo ganheyya, tasma arakkham thapetva kilissama"ti. Tena te evamakamsu. Buddhasariradhatuvibhajanavannana [236] Assosi kho rajati katham assosi. Pathamamyeva kirassa amacca sutva cintayimsu "sattha nama parinibbuto, na so sakka puna aharitum. Pothujjanikasaddhaya pana amhakam ranna sadiso natthi, sace esa iminava niyamena sunissati, hadayamassa phalissati. Raja kho pana amhehi @Footnote: 1 cha.Ma. vatapataka 2 cha.Ma. susammatthasu 3 cha.Ma., i. sarabhamayapallanke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Anurakkhitabbo"ti. Te tisso suvannadoniyo aharitva catumadhurassa puretva ranno santikam gantva etadavocum "deva amhehi supinako dittho, tassa patighatattham tumhehi dukuladupatam nivasetva yatha nasaputamattam pannayati, evam catumadhuradoniya nipajjitum vattati"ti. Raja atthacaranam amaccanam vacanam sutva "evam hotu tata"ti sampaticchitva tatha akasi. Atheko amacco alankaram omuncitva kese pakiriya yaya disaya sattha parinibbuto, tadabhimukho hutva anjalim paggayha rajanam aha "deva maranato muccanakasatto nama natthi, amhakam ayuvaddhano cetiyatthanam punnakkhettam abhisekapithako 1- so bhagava sattha kusinarayam parinibbuto"ti. Raja sutvava visanni jato catumadhuradoniya usumam munci. Atha nam tato ukakhipitva dutiyaya doniya nipajjapesum. So puna sannam labhitva "tata kim vadetha"ti pucchi. "sattha maharaja parinibbuto"ti. Raja punapi visanni jato catumadhuradoniya usumam munci. Atha nam tatopi ukkhipitva tatiyaya doniya nipajjapesum. So puna sannam labhitva "tata kim vadetha"ti pucchi. "sattha maharaja parinibbuto"ti. Raja punapi visanni jato, atha nam ukkhipitva nhapetva matthake ghatehi udakam asincimsu. Raja sannam labhitva asana vutthaya gandhaparibhavite manivanne kese vikiritva suvannaphalakavannayam pitthiyam pakiritva panina uram paharitva pavalankuravannahi suvattitangulihi suvannabimbisakavannam uram samsibbanto 2- viya gahetva paridevamano ummattakavesena antaravithiyam otinno, so alankata- natakaparivuto nagarato nikkhamma jivakambavanam gantva yasmim thane nisinnena bhagavata dhammo desito, tam oloketva "bhagava sabbannu nanu imasmim thane nisiditva dhammam desayittha, sokasallam me vinodayittha, tumhe mayham sokasallam niharittha, aham tumhakam 3- santikam agato 3- idani pana me pativacanam pi na detha @Footnote: 1 cha.Ma. abhisekasincako, i. abhisekapithika 2 cha.Ma. sibbanto, i. samsinbento @3-3 cha.Ma., i. tumhakam saranam gato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Bhagava"ti punappunam paridevitva "nanu bhagava aham annada evarupe kale `tumhe mahabhikkhusamghaparivara jambudipatale carikam caratha'ti sunomi, idani panaham tumhakam ananurupam ayuttam pavuttim sunomi"ti evamadini ca vatva satthimattahi gathahi bhagavato gunam anussaritva cintesi "mama paridevena 1- na sijjhati, dasabalassa dhatuyo aharapessami"ti. Evam assosi. Sutva ca imissa visannibhavadippavattiya avasane dutam pahesi. Tam sandhaya athakho rajati adi vuttam. Tattha dutam pahesiti dutam ca pannam ca pesesi. Pesetva ca pana "sace dassanti, sundaram. No ce dassanti, aharanupayena aharissami"ti caturanginisenam sannayhitva sayampi nikkhantoyeva. Yatha ca ajatasattu evam licchaviadayopi dutam pesetva sayampi caturanginiya senaya nikkhamimsuyeva. Tattha paveyyaka sabbehipi asannatara kusinarato tigavutantare nagare vasanti, bhagavapi pavam pavisitva kusinaram gato. Atha kasma pathamataram na agatati ce. Mahaparivara pana te rajano mahaparivaram karontava pacchato jata. Te samghe gane etadavocunti sabbepi te sattanagaravasike agantva "amhakam dhatuyo va dentu, yuddham va"ti kusinaranagaram parivaretva thite "etam bhagava amhakam gamakkhette"ti pativacanamavocum. Te rajano 2- kira evamahamsu "na mayam satthu sasanam pahinimha, napi gantva anayimha. Sattha pana sayameva agantva sasanam pesetva amhe pakkosapesi. Tumhepi kho pana yam tumhakam gamakkhette ratanam uppajjati, na tam amhakam detha. Sadevake ca loke buddharatanasamam ratanam nama natthi, evarupam uttamaratanam labhitva mayam na dassama. Na kho pana tumhehiyeva matu thanato khiram pitam, amhehipi matu thanato khiram pitam. Na tumheyeva purisa, amhepi purisa. Hotu"ti annamannam ahamkaram katva sasanapatisasanam pesenti, annamannam managajjitam gajjanti. Yuddhe pana sati kosinarakanamyeva jayo abhavissa kasma? yasma dhatupujanattham 3- agata devata @Footnote: 1 cha.Ma., i. parideviteneva 2 cha.Ma., i. ayam patho na dissati @3 cha.Ma. dhatupasanattham, i. dhatubosanattham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Nesam pakkha ahesum. Paliyam pana "bhagava amhakam gamakkhette parinibbuto, na mayam dassama bhagavato sariranam bhagan"ti ettakameva agatam. [237] Evam vutte, dono brahmanoti donabrahmano imam tesam vivadam sutva "ete rajano bhagavato parinibbutatthane vivadam karonti, na kho panetam patirupam, alam imina kalahena, vupasamessami nan"ti. So gantva te samghe gane etadavoca. Kim avoca? unnatappadese thatva dvibhanavaraparimanam donagajjitam nama avoca. Tattha pathamabhanavare tava ekapadampi te na janimsu. Dutiyabhanavarapariyosane "acariyassa viya bho saddo, acariyassa viya bho saddo"ti sabbe nirava ahesum. Jambudipatale kira kulaghare jato 1- yebhuyyena tassa na antevasiko nama natthi. Atha dono te attano vacanam sutva nirave tunhibhute viditva puna etadavoca "sunantu bhonto"ti etam gathadvayam avoca. Tattha amhaka buddhoti amhakam buddho. Ahu khantivadoti buddhabhumim appatvapi paramiyo purento khantivaditapasakale dhammapalakumarakale chaddanta- hatthirajakale bhuridattanagarajakale campeyyanagarajakale sankhapalanagaraja- kale mahakapikale annesu ca bahusu jatakesu paresu kopam akatva khantimeva akasi. Khantimeva vannayi. Kimangam pana etarahi itthanitathesu tadilakkhanam patto, sabbathapi amhakam buddho khantivado ahosi, tassa evamvidhassa. Na hi sadhu, yam uttamapuggalassa sarirabhage siya sampaharoti na hi sadhu, yanti na hi sadhu ayam. Sarirabhageti sarirabhaganimittam, dhatukotthasahetuti attho. Siya sampaharoti avudhasampaharo na sadhu siyati vuttam hoti. Sabbeva bhonto sahitati sabbeva bhavanto sahita hotha, ma bhijjittha. Samaggati kayena ca vacaya ca ekasannipata ekavacana samagga hotha. Sammodamanati cittenapi annamannam sammodamana hotha. Karomatthabhageti bhagavato sarirani attha bhage karoma. Cakkhumatoti pancahi cakkhuhi cakkhumato @Footnote: 1 cha.Ma. jata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Buddhassa. Na kevalam tumheyeva, pasanna bahujanopi pasanno, tesu ekopi laddhum ayutto nama natthiti bahum karanam vatva sannapesi. [238] Tesam samghanam gananam patissunitvati tesam tato tato samagatasamghanam samagatagananam patissunitva. Bhagavato sarirani atthadha samam suvibhattam vibhajitvati ettha ayamanukkamo:- dono kira tesam patissunitva suvannadonim vivarapesi, rajano agantva doniyamyeva thita suvannavanna dhatuyo disva "bhagava sabbannu pubbe mayam tumhakam dvattimsamahapurisalakkhana- patimanditam chabbannabuddharasmi khacitam asitianubyanjanasamujjalitasobham suvannavannam sariram addasama, idani pana suvannavanna dhatuyova avasittha jata, na yuttamidam bhagava tumhakan"ti paridevimsu. Brahmanopi tasmim samaye tesam pamattabhavam natva dakkhinadatham 1- gahetva vethanantare 2- thapesi, atha paccha atthadha samam suvibhattam vibhaji, sabbapi dhatuyo pakatinaliya solasa naliyo ahesum, ekekanagaravasino dve dve naliyo labhimsu. Brahmanassa pana dhatuyo vibhajantasseva sakko devanamindo "kena nu kho sadevakassa lokassa kankhachedanatthaya catusaccakathaya paccayabhuta bhagavato dakkhinadatha gahita"ti olokento "brahmanena gahita"ti disva "brahmanopi dathaya anucchavikam sakkaram katum na sakkhissati, ganhami nan"ti vethanantarato gahetva suvannacankotake thapetva devalokam netva culamanicetiye patitthapesi. Brahmanopi dhatuyo vibhajitva datham apassanto corikaya gahitatta "kena me datha gahita"ti pucchitumpi nasakkhi. "nanu tayava dhatuyo bhajita, kim tvam pathamamyeva attano dhatuya atthibhavam na annasi"ti attani dosaropanam sampassanto "mayhampi kotthasam detha"ti vattum nasakkhi. Tato "ayampi suvannatumbo dhatugatikova, yena tathagatassa dhatuyo mita, imassaham thupam karissami"ti cintetva imam me bhonto tumbam dentuti 3- aha. Pipphalivaniya moriyapi ajatasattuadayo viya dutam pesetva yuddhasajjava nikkhamimsu. @Footnote: 1 ka. dakkhinadadham evamuparipi 2 cha.Ma.,i. vethantare evamuparipi @3 cha.Ma.,i. dadantuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Dhatuthupapujavannana [239] Rajagahe bhagavato sariranam thupanca mahanca akasiti katham akasi. Kusinarato yava rajagaham pancavisatiyojanani, etthantare atthausabhavitthatam maggam samatalam karetva yadisam mallarajano makutabandhanassa ca santhagarassa ca antare pujam karesum. Tadisam pancavisatiyojanepi magge pujam karetva lokassa anukkanthanattham sabbattha antarapane pasaretva suvannadoniyam pakkhittadhatuyo sattipanjarena parikkhipapetva attano vijite pancayojanasataparimandale manusse sannipatesi. 1- Te dhatuyo gahetva kusinarato sadhukilikam kilanta nikkhamitva yattha yattha suvannavannani pupphani passanti, tattha 2- tattha sattiantare dhatuyo tani gahetva pujenti. 2- Tesam pupphanam khinakale gacchanti, rathassa dhuratthanam pacchimatthane sampatte satta satta divase sadhukilikam kilanti. Evam dhatuyo gahetva agacchantanam satta vassani satta masani satta divasani vitivattani. Micchaditthika "samanassa gotamassa parinibbutakalato patthaya balakkarena sadhukilikaya 3- upaddutamha, 4- sabbe no kammanta nattha"ti ujjhayanta manam padosetva chalasitisahassamatta apaye nibbatta. Khinasava avajjitva "mahajana manam padosetva apaye nibbatta"ti disva "sakkam devarajanam dhatuaharanupayam karessama"ti tassa santikam gantva tamattham arocetva "dhatuaharanupayam karohi maharaja"ti ahamsu. Sakko aha "bhante puthujjano nama ajatasattuna samo saddho natthi, na so mama vacanam karissati, apica kho marabhimsakasadisam 5- vibhimsanakam dassayissami, 5- mahasaddam savessami, yakkhaggahakhipanakaabadhike 6- karissami, tumhe `amanussa maharaja kupita khippam dhatuyo aharapetha'ti vadeyyatha, evam so aharapessati"ti. Atha kho sakko tam sabbam akasi. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. sannipatapesi 2-2 cha.Ma. tattha tattha dhatuyo sattiantare thapetva @ pujam akamsu. 3 cha.Ma. sadhukilitaya 4 cha.Ma. upaddutamha @5-5 cha.Ma. maravibhimsakasadisam vibhimsakam dassessami 6 cha.Ma. yakkhagahakakhipitakaarocake.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Therapi rajanam upasankamitva "maharaja amanussa kupita, dhatuyo aharapehi"ti bhanimsu. Raja "na tava bhante mayham cittam tusati, evam santepi aharantu"ti aha. Sattame divase dhatuyo aharimsu. Evam agata 1- dhatuyo gahetva rajagahe thupanca mahanca akasi. Itarepi attano attano balanurupena haritva sakasakatthanesu thupanca mahanca akamsu. [240] Evametam bhutapubbanti evametam dhatuvibhajanam ceva dasathupa- karananca jambudipe bhutapubbanti. Paccha sangitikaraka ahamsu. Evam patitthitesu pana thupesu mahakassapatthero dhatunam antarayam disva rajanam ajatasattum upasankamitva "maharaja evam 2- dhatunidhanam katum vattati"ti aha. Sadhu bhante nidhanakammam tava mama hotu, sesadhatuyo pana katham aharamiti. Na maharaja dhatuaharanam tuyham bharo, amhakam bharoti, sadhu bhante tumhe dhatuyo aharatha, aham nidhanam 3- karissamiti. Thero tesam tesam rajakulanam paticaranamattameva thapetva sesadhatuyo ahari. Ramagame pana dhatuyo naga parigganhimsu, tasam antarayo natthi. "anagate kale lankadipe mahavihare mahacetiyamhi nidahissanti"ti ta anaharitva sesehi sattahi nagarehi aharitva rajagahassa pacinadakkhinadisabhage thapetva "imasmim thane yo pasano atthi, so antaradhayatu, pamsu suvisuddha hotu, udakam ma utathahatu"ti adhitthasi. Raja tam thanam khanapetva tato uddhatapamsuna itthaka karetva asitimahasavakanam cetiyani kareti. "idha raja kim kareti"ti pucchantanampi "mahasavakanam cetiyani"ti vadanti, na koci dhatunidhanabhavam janati. Asitihatthagambhire pana tasmim padese jate hettha lohasantharam santharapetva tattha thuparame cetiyagharappamanam tambalohamayam geham karapetva attha attha haricandanadimaye karande ca thupe ca karapesi. Atha bhagavato dhatuyo haricandanakarande pakkhipitva tam haricandanakarandampi annasmim haricandanakarande pakkhipitva 4- @Footnote: 1 cha.Ma., i. ahata. 2 cha.Ma., i. ekam. @3 cha.Ma. dhatunidhanam. 4 cha.Ma., i. ayam patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Tampi annasminti evam attha haricandanakarande ekato katva eteneva upayena te attha karande atthasu haricandanathupesu, attha haricandanthupe atthasu lohitacandanakarandesu, attha lohitacandanakarande atthasu lohitacandanathupesu, attha lohitacandanathupe atthasu dantakarandesu, attha dantakarande atthasu dantathupesu, attha dantathupe atthasu sabbaratanakarandesu, attha sabbaratanakarande atthasu sabbaratanathupesu, attha sabbaratanathupe atthasu suvannakarandesu, attha suvannakarande atthasu suvannathupesu, attha suvannathupe atthasu rajatakarandesu, attha rajatakarande atthasu rajatathupesu, attha rajatathupe atthasu manikarandesu, attha manikarande atthasu manithupesu, attha manithupe atthasu lohitangakarandesu, 1- attha lohitangakarande atthasu lohitangathupesu, attha lohitangathupe atthasu masaragallakarandesu, attha masaragallakarande atthasu masaragallathupesu, attha masaragallathupe atthasu phalikamayakarandesu, attha phalikamayakarande atthasu phalikamayathupesu pakkhipi. Sabbesam uparimam phalikacetiyam thuparame cetiyappamanam ahosi, tassa upari sabbaratanamayam geham karesi, tassa upari suvannamayam, tassa upari rajatamayam, tassa upari tambalohamayam geham ahosi. 2- Tattha sabbaratanamayam valikam okiritva jalajathalajapupphanam sahassani vippakiritva addhacchatthani jatakasatani asitimahathere suddhodanamaharajanam mahamayadevim satta sahajateti sabbani tani suvannamayaneva karesi. Pancapancasate suvannarajatamaye punnaghate thapapesi, panca suvannadhajasate ussapesi. Pancasate suvannadipe pancasate rajatadipe karetva sugandhatelassa puretva tesu dukulavattiyo thapesi. Athayasma mahakassapo "mala ma milayantu. Gandha ma vinassantu, dipa ma vijjhayantu"ti adhitthahitva suvannapate akkharani chindapesi:- "anagatepi 3- yada asoko nama kumaro chattam ussapetva asoko dhammaraja bhavissati, so ima dhatuyo vittharika karissati"ti. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. lohitankakarandesu. evamuparipi. 2 cha.Ma. ayam patho na dissati, @ i. akasi. 3 cha.Ma.,i. anagate piyadaso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Raja sabbapasadhanehi pujetva adito patthaya dvaram pidahanto nikkhami, so tambalohadvaram pidahitva avinjanarajjuyam kuncikamuddikam bandhitva tattheva mahantam manikhandam thapesi "anagate daliddaraja imam manim gahetva dhatunam sakkaram karotu"ti akkharam chindapesi. Sakko devaraja vissakammam 1- amantetva "tata ajatasattuna dhatunidhanam katam, tattha 2- arakkham patthapehi"ti pahini, so agantva valasanghatayantam yojesi, kattharupakani tasmim dhatugabbhe phalikavannakhagge gahetva vatasadisena vegena anupariyayanti 3- yantam yojetva ekayaeva aniya bandhitva samantato ginjakavasathakarena silaparikkhepam katva upari ekaya pidahitva pamsum pakkhipitva bhumim samam katva tassa upari pasanathupam patitthapesi. Evam parinitthite 4- dhatunidhane yavatayukam thatva theropi parinibbuto, rajapi yathakammam gato, tepi manussa kalakata. Aparabhagepi yada asokakumaro chattam ussapetva asoko nama dhammaraja hutva ta dhatuyo gahetva jambudipe vittharika akasi. Katham? so nigrodhasamaneram nissaya sasane laddhappasado caturasiti viharasahassani karetva bhikkhusamgham pucchi "bhante maya caturasiti viharasahassani karitani. Dhatuyo kuto labhissami"ti. "maharaja `dhatunidhanam nama atthi'ti sunoma, na pana pannayati asukasmim thane"ti. Raja rajagahe cetiyam bhindapetva dhatum apassanto puna patipakatikam karetva bhikkhu bhikkhuniyo upasake upasikayoti catasso parisa gahetva vesalim gato. Tatrapi alabhitva kapilavatthum. Tatrapi alabhitva ramagamam gato. Ramagame naga cetiyam bhinditum na adamsu. Cetiye nipatitakuddalo khandakhandam hoti. Evam tatrapi alabhitva allakappam vetthadipam pavam kusinaranti sabbattha cetiyani bhinditva dhatum alabhitvava patipakatikani @Footnote: 1 Ma. visukammam. 2 cha.Ma.,i. ettha. 3 cha.Ma.,i. anupariyayantam. @4 cha.Ma.,i. nitthite.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Katva puna rajagaham gantva catasso parisa sannipatetva "atthi kenaci sutapubbam `asukatthane nama dhatunidhanan"ti pucchi. Tatreko visavassasatiko thero "asukatthane dhatunidhanan"ti na janami, mayham pana pita mahathero mam sattavassakale malacankotakam gahapetva "ehi samanera asukagacchantare pasanathupo atthi, tattha gacchama"ti gantva pujetva "imam thanam upadharetum vattati samanera"ti aha. Aham ettakam janami maharaja"ti aha. Raja "etadeva thanan"ti vatva gacche haretva pasanathupanca pamsum ca apanetva hettha sudhabhumim addasa. Tato sudha 1- ca itthakayo ca haretva anupupbena parivenam oruyha sattaratanavalikam asihatthani ca kattharupakani samparivattantani addasa. So yakkhadasake pakkosapetva balikammam karetvapi neva antam na kotim passanto devatayo 2- namassamano "aham ima dhatuyo gahetva caturasitiya viharasahassesu nidahitva sakkaram karomi, ma me devata antarayam karontu"ti aha. Sakko devaraja carikam caranto tam disva vissakammam amantesi "tata asoko dhammaraja `dhatuyo niharissami"ti parivenam otinno, gantva kattharupakani harehi"ti. So pancaculagamadarakavesena gantva ranno purato dhanuhattho thatva "harami maharaja"ti aha. "hara tata"ti saram gahetva sandhimhiyeva vijjhi, sabbam vippakiriyittha. Atha raja avinjane bandham kuncikamuddikam ganhitva 3- manikhandam 4- passi. "anagate daliddaraja imam manim gahetva dhatunam sakkaram karotu"ti puna akkharani disva kujjhitva "madisam nama rajanam daliddarajati vattum ayuttan"ti punappunam ghatetva dvaram vivarapetva antogeham pavittho. Attharasavassadhikanam dvinnam vassasatanam upari aropitadipa tatheva jalanti, niluppalapupphani tamkhanam aharitva aropitani viya, pupphasantharo tamkhanam santhato viya, gandha tam muhuttam pisetva thapita viya. Raja suvannapatam @Footnote: 1 cha.Ma. sudham. 2 cha.Ma. devatanam, i. devata 3 cha.Ma.,i. ganhi, @4 cha.Ma. manikkhandham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Gahetva "anagatepi yada asoko nama kumaro chattam ussapetva asoko nama dhammaraja bhavissati, so ima dhatuyo vittharika karissati"ti vacetva "dittho bho aham ayyena mahakassapattherena"ti vatva vamahattham abhujitva dakkhinahatthena apphotesi. So tasmim thane paricaranadhatumattameva thapetva sesa dhatuyo sabba 1- gahetva dhatugeham pubbe pidahitanayeneva pidahitva sabbam yathapatikameva katva upari pasanacetiyam patitthapetva caturasitiya viharasahassesu dhatuyo patitthapetva mahathere vanditva pucchi "dayadomhi bhante buddhasasane"ti. Kissa dayado tvam maharaja, bahirako tvam sasanassati. Bhante channavutikotidhanam visajjetva caturasiti viharasahassani karetva aham na dayado, anno ko dayadoti, paccayadayako nama tvam maharaja. Yo pana attano puttanca dhitaranca pabbajeti, ayam sasanassa 2- dayado namati. So puttanca dhitaranca pabbajesi. Atha nam thera ahamsu "idani maharaja sasane dayadosi"ti. Evametam bhutapubbanti evam etam atite dhatunidhanampi jambudipatale bhutapubbanti tatiyasangitikarakapi imam padam thapayimsu. [240] Atthadonam cakkhumato sariranti adigathayo pana tambapannidipatherehi vuttati. Mahaparinibbanasuttavannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. ayam patho na dissati. 2 cha.Ma., i. sasane.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 191-224. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=5&A=4939&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=4939&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=67              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1888              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1767              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1767              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]