ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 54 : PALI ROMAN Vibhanga.A. (sammoha.)

page524.

Leddukena pahatena sappena katam pitake nikkhittalonamacchaphalasadisam phanam, tassa tam leddum damsitukamassa kumbhiya tandulasadise dante, athassa kupitassa ghate pakkhittaghatasadisam mukhato nikkhamantam visamissakam khelanti. Sa "na sakka mundakam vancetun"ti ucchum datva odanam pacitva ghatagulamacchehi saddhim adasiti evam samipam katva jappanam samantajappati veditabbam. Parikathati yatha tam labhati, tatha parivattetva parivattetva kathanam. [864] Nippesikataniddese akkosanati dasahi akkosavatthuhi akkosana. 1- Vambhanati paribhavitva kathanam. Garahanati "assaddho appasanno"tiadina nayena dosaropana. Ukkhepanati "ma etam ettha kathetha"ti vacaya ukkhipanam. Sabbatobhagena savatthukam sahetkam katva ukkhepana samukkhepana. Athava adentam disva "aho danapati"ti evam ukkhipanam ukkhepana. Mahadanapatiti evam sutthu ukkhepana samukkhepana. Khipanati "kim imassa jivitam bijabhojino"ti evam upphandana. 2- Sankhipanati "kim imam adayakoti bhanatha, yo niccakalam sabbesampi natthiti vacanam deti"ti evam sutthutaram upphandana. Papanati adayakattassa avannassa va papanam. Sabbatobhagena papana sampapana, avannaharikati "evam me avannabhayapi dassati"ti gehato geham gamato gamam janapadato janapadam avannaharanam. Parapitthimamsikatati purato madhuram bhanitva parammukhe avannabhasita. Esa hi abhimukham oloketum asakkontassa parammukhanam pitthimamsakhadanam viya hoti. Tasma parapitthimamsikatati vutta. Ayam vuccati nippesikatati ayam yasma velupesika viya abbhangam parassa gunam nippeseti nipunchati, yasma va gandhajatam pimsitva 3- gandhamaggana viya paragune nippimsitva vicunnetva esa labhamaggana hoti, tasma nippesikatati vuccatiti. @Footnote: 1 cha.Ma. akkosanam 2 cha.Ma. uppandana 3 cha.Ma. nipisitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page525.

[865] Labhena labham nijigimsanataniddese nijigimsanati maggana. Ito laddhanti imamha geha laddham. Amutrati amukamhi gehe. Etthiti icchana. Gavetthiti maggana. Pariyetthiti punappunam maggana. Adito patthaya laddham laddham bhikkham tatra tatra kuladarakanam datva ante khirayagum labhitva gatabhikkhuvatthu cettha kathetabbam. Esanatiadini etthitiadinam vevacanani. Tasma etthiti esana, gavetthiti gavesana, pariyetthiti pariyesana iccevamettha yojana veditabba. [866] Seyyamananiddese jatiyati khattiyabhavadijatisampattiya. Gottenati gotamagottadina uttamagottena. 1- Kolaputtiyenati mahakulabhavena. Vannapokkharatayati vannasampannasarirataya. Sariranhi pokkharanti vuccati, tassa vannasampattiya abhirupabhavenati attho. Dhanenatiadini uttanatthaneva. Manam jappetiti etesu yena kenaci vatthuna "seyyohamasmi"ti manam pavatteti karoti. [867] Sadisamananiddese manam jappetiti etesuyeva yena kenaci vatthuna "sadisohamasmi"ti manam pavatteti. Ayamettha atthato viseso, paliyam pana nanakaranam natthi. [868] Hinamananiddese omanam jappetiti hettha manam pavatteti. Omanoti lamako hettha mano. Omannana omannitattanti akarabhavaniddesa. 2- Hilanati jatiadihi attajigucchana. Ohilanati atirekato hilana. Ohilitattanti tasseva bhavaniddeso. Attunnati attanam hinam katva janana. Attavannati attanam avajanana. Attaparibhavoti jatiadisampattinamameva jatati attanam paribhavitva mannana. Evamime tayo mana puggalam anissaya jatiadivatthuvaseneva kathita. Tesu ekeko tinnampi seyyasadisahinanam uppajjati. Tattha @Footnote: 1 cha.Ma. ukkatthagottena 2 cha.Ma. akarabhavaniddeso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page526.

"seyyohamasmi"ti mano seyyasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. Sadisohamasmi"ti mano sadisasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. "hinohamasmi"ti mano hinasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. [869] Tattha katamo seyyassa seyyohamasmitiadayo pana nava mana puggalam nissaya kathita. Tesu tayo tayo ekekassa uppajjanti. Tattha dahatiti thapeti. Tam nissayati tam seyyato dahanam nissaya. Ettha pana seyyassa seyyohamasmiti mano rajunanceva pabbajitananca uppajjati. Raja hi "ratthena va dhanena va vahanehi va ko maya sadiso atthi"ti etam manam karoti. Pabbajitopi "siladhutangadihi ko maya sadiso atthi"ti etam manam karoti. [870] Seyyassa sadisohamasmiti manopi etesameva uppajjati. Raja hi "ratthena va dhanena va vahanehi va annehi rajuhi saddhim mayham kinnanakaranan"ti etam manam karoti. Pabbajitopi "siladhutangadihi annena bhikkhuna saddhim mayham kinnanakaranan"ti etam manam karoti. [871] Seyyassa hinohamasmiti manopi etesamyeva uppajjati. Yassa hi ranno rattham va dhanam va vahanadini 1- va sampannani na honti, so "mayham rajati voharasukhamattameva, kim raja nama ahan"ti etam manam karoti. Pabbajitopi appalabhasakkaro "aham dhammakathiko, bahussuto, mahatheroti kathamattameva, kim dhammakathiko namaham, kim bahussuto namaham, kim mahathero namaham, yassa me labhasakkaro natthi"ti etam manam karoti. [872] Sadisassa seyyohamasmiti manadayo amaccadinam uppajjanti. Amacco hi ratthiya va "bhogayanavahanadihi ko maya sadiso anno rajapuriso @Footnote: 1 cha.Ma. vahanani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page527.

Atthi"ti va "mayham annehi saddhim kinnanakaranan"ti va "amaccoti namamattameva mayham, ghasacchadanamattampi me natthi, kim amacco namahan"ti va ete mane karoti. [875] Hinassa seyyohamasmiti manadayo dasadinam uppajjanti. Daso hi "matito va pitito va ko maya sadiso anno daso nama atthi, anne jivitum asakkonta kucchihetu dasa nama jata, aham pana paveniagatatta seyyo"ti va "paveniagatabhavena ubhatosuddhikadasattena asukadasena nama saddhim kim mayham nanakaranan"ti va "kucchivasenaham dasabyam upagato, matapitukotiya pana me dasatthanam natthi, kim daso namahan"ti va ete mane karoti. Yatha pana daso, evam pukkusacandaladayopi ete mane karontiyeva. Ettha ca seyyassa seyyohamasmiti uppannamanova yathavamano, itare dve ayathavamana. Tatha sadisassa sadisohamasmiti, hinassa hinohamasmiti uppannamanova yathavamano, itare dve ayathavamana. Tattha yathavamana arahattamaggavajjha, ayathavamana sotapattimaggavajjha. [878] Evam savatthuke mane kathetva idani avatthukam nibbattitamanameva dassetum tattha katamo manotiadi vuttam. [879] Atimananiddese seyyadivasena puggalam anamasitva jatiadivatthuvaseneva niddittho. Tattha atimannatiti jatiadihi maya sadiso natthiti atikkamitva mannati. [880] Manatimananiddese yo evarupoti yo eso "ayam pubbe maya sadiso, idani aham settho, ayam hinataro"ti uppanno mano, ayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page528.

Bharatibharo viya purimam sadisamanam upadaya manatimano namati dassetum evamaha. [881] Omananiddeso hinamananiddesasadisoyeva. Veneyyavasena pana so hinohamasmiti mano nama vutto, ayam omano nama. Apicettha "tvam jatima, kakajati viya te jati, tvam gottava, candalagottam viya te gottam, tuyham saro atthi, kakassaro viya te saro"ti evam attanam hettha katva pavattanavasena ayam omanoti veditabbo. [882] Adhimananiddese appatte pattasannitati cattari saccani appatva pattasannita. 1- Akateti catuhi maggehi kattabbakicce akateyeva. Anadhigateti catusaccadhamme anadhigate. Asacchikateti arahattena apaccakkhakate. Ayam vuccati adhimanoti ayam adhigatamano nama vuccati. Ayam pana kassa uppajjati, kassa na uppajjatiti? ariyasavakassa tava Na uppajjati. So hi maggaphalanibbanapahinakilesavasitthakilesapaccavekkhaneneva sanjatasomanasso ariyagunapativedhe nikkankho, tasma sotapannadinam "aham sakadagami"tiadivasena mano na uppajjati, dussilassapi na uppajjati. So hi ariyagunadhigame nirasova, silavatopi pariccattakammatthanassa niddaramatadimanuyuttassa na uppajjati. Parisuddhasilassa pana kammatthane appamattassa namarupam vavatthapetva paccayapariggahena vitinnakankhassa tilakkhanam aropetva sankhare sammasantassa araddhavipassakassa uppajjati, uppanne ca suddhasamathalabhi va suddhavipassanalabhi va antara thapeti. So hi dasapi visampi timsampi vassani kilesasamudacaram apassanto "aham sotapanno"ti va "sakadagami"ti va "anagami"ti va @Footnote: 1 cha.Ma. pattasannitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page529.

Mannati, samathavipassanalabhi pana arahatteyeva thapeti. Tassa hi samadhibalena kilesa vikkhambhita, vipassanabalena sankhara supariggahita, tasma satthipi vassani asitipi vassani vassasatampi kilesa na samudacaranti, khinasavasseva cittacaro hoti. So evam digharattam kilesasamudacaram apassanto antara atthatvava "araha ahan"ti mannati uccatalankavasi 1- mahanagatthero viya hankanakavasi mahadattatthero viya cittalapabbate ninkaponnapadhanagharavasi 2- culasumatthero viya ca. Tatridam ekavatthuparidipanam:- talangaravasi dhammadinnatthero kira nama eko pabhinnapatisambhido mahakhinasavo mahato bhikkhusamghassa ovadadayako ahosi, so ekadivasam attano divatthane nisiditva "kinnu kho amhakam acariyassa uccatalankavasimahanagattherassa samanakiccam matthakam pattam, 3- no"ti avajjento puthujjanabhavamevassa disva "mayi agacchante puthujjanakalakiriyameva karissati"ti ca natva iddhiya vehasam uppatitva divatthane nisinnassa therassa samipe otaritva 4- vanditva vattam dassetva ekamantam nisidi. "kim avuso dhammadinna akale agatosi"ti ca vutto "panham bhante pucchitum agatomhi"ti aha. Tato "pucchavuso janamana kathessama"ti vutte 5- panhasahassam pucchi. Thero pucchitapucchitam panham asajjamanova kathesi. Tato "atitikkham vo bhante nanam, kada tumhehi ayam dhammo adhigato"ti vutte 5- "ito satthivassakale avuso"ti aha. Samadhimpi bhante valanjethati. Nayidam avuso bhariyanti. Tenahi bhante ekam hatthim mapethati. Thero sabbasetam hatthim mapesi. Idani bhante yatha ayam hatthi ancitakanno pasaritananguttho sondam mukhe pakkhipitva bheravam @Footnote: 1 Si. uccamalikavasi 2 Si. ponnaka..... 3 cha.Ma. patto @4 cha.Ma. orohitva 5 cha.Ma. vutto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page530.

Koncanadam karonto tumhakam abhimukho agacchati, tatha nam karothati. Thero tatha katva vegena agacchato hatthissa bheravam akaram disva utthaya palayitumaraddho. Tamenam khinasavatthero hattham pasaretva civarakanne gahetva "bhante khinasavassa sarajjam nama hoti"ti aha. So tasmim kale attano puthujjanabhavam natva "avassayo me avuso dhammadinna hohi"ti vatva padamule ukkutikam nisidi. "bhante tumhakam avassayo bhavissamiccevaham agato, ma cintayittha"ti kammatthanam kathesi. Thero kammatthanam gahetva cankamam aruyha tatiye padavare aggaphalam arahattam papuni. Thero kira dosacarito ahosi. [883] Asmimananiddese rupam 1- asmiti manoti aham rupanti uppannamano. Chandoti manam anugatacchandova. Tatha anusayo. Vedanadisupi eseva nayo. [884] Micchamananiddese papakena va kammayatanenatiadisu papakam kammayatanam nama kevattamacchabandhanesadanam 2- kammam. Papakam sippayatanam nama macchajalakhipanakuminakaranesu ceva pasaoddanasularopanadisu ca chekata. Papakam vijjatthanam nama ya kaci parupaghatavijja. Papakam sutam nama bharatayuddhasitaharanadipatisamyuttam. Papakam patibhanam nama dubbhasitayuttam kabbanatakavilappanadipatibhanam. 3- Papakam silam nama ajasilam gosilam. Vatampi ajavatagovatameva. Papika ditthi pana dvasatthiya ditthigatesu ya kaci ditthi. [885] Nativitakkaniddesadisu "mayham natayo sukhajivino sampattiyutta"ti evam pancakamagunasannissitena gehasitapemena natake arabbha uppannavitakkova nativitakko nama. "khayangata vayangata saddha pasanna"ti evam pavatto pana nativitakko nama na hoti. @Footnote: 1 ka. rupe 2 cha.Ma......nesadadinam 3 cha.Ma. kappanataka.....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page531.

[886] "amhakam janapado subhikkho sampannasasso"ti tutthamanassa gehasitapemavaseneva uppannavitakko janapadavitakko nama. "amhakam janapade manussa saddha pasanna khayangata vayangata"ti evam pavatto pana janapadavitakko nama na hoti. [887] Amaratthaya vitakko, amaro va vitakkoti amaravitakko. Tattha ukkutikappadhanadihi dukkhe nijjinne samparaye atta sukhi hoti amaroti dukkarakarikam karontassa taya dukkarakarikaya patisamyutto vitakko amaratthaya vitakko nama. Ditthigatiko pana sassatam vadesitiadini puttho "evantipi me no, tathatipi me no, annathatipi me no, notipi me no, no notipi me no"ti 1- vikkhepam apajjati, tassa so ditthigatapatisamyutto vitakko. Yatha amaro nama maccho udake gahetva maretum na sakka, ito cito ca dhavati, gaham na gacchati, evameva ekasmim pakkhe asanthahanato na maratiti amaro nama hoti. Tam duvidhampi ekato katva ayam vuccati amaravitakkoti vuttam. [888] Paranuddayatapatisamyuttoti anuddayatapatirupakena gehasitapemena patisamyutto. Sahananditiadisu upatthakesu nandantesu socantesu ca tehi saddhim digunam nandati, digunam socati, tesu sukhitesu dvigunam sukhito hoti, dukkhitesu dvigunam dukkhito hoti. Uppannesu kiccakaraniyesuti tesu mahantesu va khuddakesu va kammesu uppannesu. Attana va yogam apajjatiti tani tani kiccani sadhento pannattim vitikkamati, sallekham kopeti. Yo tatthati yo tasmim samsatthavihare tasmim va yogapajjane gehasito vitakko, ayam paranuddayatapatisamyutto vitakko nama. @Footnote: 1 di.Si. 9/64/27

--------------------------------------------------------------------------------------------- page532.

[889] Labhasakkarasilokapatisamyuttoti civaradilabhena ceva sakkarena ca kittisaddena ca saddhim arammanakaranavasena patisamyutto. [890] Anavannattipatisamyuttoti "aho vata mam pare na avajaneyyum, na pothetva vihethetva katheyyun"ti evam anavannatabhavapatthanaya 1- saddhim uppannavitakko. 2- Yo tattha gehasitoti yo tasmim "ma mam pare avajanimsu"ti uppanne citte pancakamagunasankhatagehanissito hutva uppannavitakko. Sesam sabbattha pakatamevati. Ekakaniddesavannana nitthita. -----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 54 page 524-532. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=54&A=12332&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=12332&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=860              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=11821              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=9529              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=9529              Contents of The Tipitaka Volume 35 http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]