ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

page137.

Paharanti pitarampi, annampi bahum avattabbam vadanti, akatabbam 1- karonti. Tena garahampi dandampi hatthapadadicchedampi papunanta, 2- idhalokepi paralokepi akittim papunanti, iti tesam sa sura akittisanjanani nama hoti. Hirikopinanidamsaniti guyhatthananhi vivariyamanam hirim kopeti vinaseti, tasma "kopinan"ti vuccati, suramadamatta ca tam tam angam vivaritva vicaranti, tena tesam sa sura kopinassa niddhamsanato "kopinanidamsani"ti vuccati. Pannaya dubbalikaraniti sagatattherassa viya kammassakatapannam dubbalam karoti, tasma "pannaya dubbalikarani"ti vuccati. maggapannam pana dubbalam katum na sakkoti. Adhigatamaggananhi sa antomukhameva na pavisati. Chattham padanti chattham karanam. Vikalacariyaya chaadinavavannana [249] Attapissa agutto arakkhito hotiti avelaya caranto hi khanukantakadinipi akkamati, ahinapi yakkhadihipi samagacchati, tam tam thanam gacchatiti natva verinopi nam niliyitva ganhanti va hananti va. Evam attapissa agutto hoti arakkhito. Puttadarapi "amhakam pita amhakam sami rattim vicarati, kimangam pana mayan"ti itissa puttadhitaropi bhariyapi bahi patthanam katva rattim caranta anayabyasanam papunanti. Evam puttadaropissa agutto arakkhito hoti. Sapateyyanti tassa saputtadaraparijanassa rattim caranakabhavam natva cora sunnam geham pavisitva yam icchatti. Tam haranti. Evam sapateyyampissa aguttam arakkhitam hoti. Sankiyo ca hotiti annehi katapapakammesupi imina "katam bhavissati"ti sankitabbo hoti. Yassa yassa gharadvarena yati, tattha yam annena corakammam paradarikakammam va katam, tam "imina katan"ti vutte abhutam asantampi tasmim ruhati patitthati. Bahunanca dukkhadhammananti ettakam dukkham, ettakam domanassanti vattum na sakka, annasmim puggale @Footnote: 1 cha.Ma. akattabbam 2 cha.Ma., i. papunanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Asankitabbam 1- hoti tasseva, iti so bahunam dukkhadhammanam purakkhato puregami hoti. Samajjabhicaranassa chaadinavavannana [250] Kva naccanti "kasmim thane natanatakadinaccam atthi"ti pucchitva yasmim game va nigame va tam atthi, tattha gantabbam hoti, tassa "sve naccadassanam gamissami"ti ajja vatthagandhamaladini patiyadentasseva sakaladivasam kammacchedo hoti, naccadassanena ekahampi dvihampi tihampi tattheva hoti, atha vutthisampattiyadini labhitvapi vappadikale vappadini akarontassa anuppanna bhoga nuppajjanti, tassa bahi gatabhavam natva anarakkhe gehe cora yam icchanti, tam haranti, 2- tenassa uppannapi bhoga vinassanti. Kva gitanti adisupi eseva nayo. Tesam nanakaranam brahmajale vuttameva. Jutappamadassa chaadinavavannana [251] Jayam veranti "jitam maya"ti parisamajjhe parassa satakam va vethanam va ganhati, so "parisamajjhe me avamanam karosi, hotu, sikkhapessami nan"ti tattha veram bandhati, evam jinanto sayam veram pasavati. Jinoti annena jito samano yantena tassa vethanam va satako va annam va pana hirannasuvannadivittam gahitam, tam anusocati "ahosi vata me, tam tam vata me natthi"ti tappaccaya socati. Evam so jino vittamanusocati. Sabhagatassa vacanam na ruhatiti vinicchayatthane sakkhiputthassa sato vacanam na ruhati, na patitthati, "ayam akkhasondo jutakaro, ma tassa vacanam ganhittha"ti vattaro bhavanti. Mittamaccanam paribhuto hotiti tanhi mittamacca evam vadanti "samma tvampi nama kulaputto jutakaro chinnako hutva bhinnako hutva vicarasi, na te idam jatigottanam anurupam, ito patthaya ma evam kareyyasi"ti. So @Footnote: 1 cha.Ma., i. asati sabbam vikalacarimhi aharatabbam hoti 2 cha.Ma., i. karonti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Evam vuttopi tesam vacanam na karoti. Tato te tena saddhim ekato na titthanti na nisidanti. Tassa karana sakkhiputthapi na kathenti. Evam mittamaccanam paribhuto hoti. Avahavivahakananti avahaka nama ye tassa gharato darikam gahetukama. Vivahaka nama ye tassa gehe darikam datukama. Appatthito hotiti anicchito hoti. Nalam darabharanayati darabharanaya na samattho. Etassa gehe darika dinnapi etassa gehato agatapi amhehieva positabba bhavissatiyeva. Papamittataya chaadinavavannana [252] Ye 1- dhuttati akkhadhutta. Sondati itthisonda bhattasonda surasonda 2- mulakasonda. Pipasati panasonda. Nekatikati patirupakena vancanika. 3- Vancanikati sammukhavancanahi vancanika. Sahasikati ekagarikadisahasikakammakarino. Tyassa mitta hontiti te assa mitta honti. Annehi sappurisehi saddhim na ramati gandhamaladihi alankaritva varasayanam aropitasukaro guthakupamiva. Te papamitteyeva upasankamati. Tasma ditthe ceva dhamme samparaye 4- ca bahum anattham nigacchati. Alasyassa chaadinavavannana [253] Atisitanti kammam na karotiti manussehi kalasseva vutthaya "etha bho kammantam gacchama"ti vutto "atisitantava, atthini bhijjanti viya, gacchatha tumhe paccha janissami"ti aggim tapanto nisidati. Te gantva kammam karonti. Itarassa kammam parihayati. Atiunhanti adisupi eseva nayo. Hoti panasakha namati ekacco panatthane surageheyeva sahayo hoti. "pannasakha"tipi patho, ayamevattho. Sammiyasammiyoti samma sammati @Footnote: 1 cha.Ma. ye saddo na dissati 2 cha.Ma., i. puvasonda @3 cha.Ma. i. vancanaka 4 cha.Ma. samparayanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Vadanto sammukheyeva sahayo hoti, parammukhe verisadiso otarameva gavesati. Atthesu jatesuti tatharupesu kiccesu samuppannesu. Verappasangoti verabahulata. Anatthatati anatthakarita. Sukadariyatati sutthu kadariyata thaddhamacchariyabhavo. Udakamiva inam vigahatiti pasano udakam viya samsidanto 1- inam vigahati. Rattimutthanadessinati rattim anutthanasilena. Atisayamidam ahuti idam atisayam jatanti ye evam vatva kammam na karonti. Iti vissatthakammanteti evam vatva pariccattakammante. Atutha accenti manaveti evarupe puggale attha atikkamanti, tesu na titthanti. Tina bhiyyoti tinatopi uttarim. 2- So sukham 3- na vihayatiti so puriso sukham na jahati, sukhasamangiyeva hoti. Imina kathamaggena imamattham dassesi 4- "gihibhutena sata ettakam kammam na katabbam, karontassa vuddhi nama natthi. Idhalokaparaloke garahameva papunati"ti. Mittapatirupakavannana [254] Idani yo evam karoto anattho uppajjati, annani va pana yani kanici bhayani ye keci upaddava ye keci upasagga, sabbe te balam nissaya uppajjanti. Tasma "evarupa bala na sevitabba"ti bale mittapatirupake amitte dassetum cattarome gahapatiputta amittati adimaha. Tattha annadatthuharoti sayam tucchahattho agantva ekamsena yamkinca haratiyeva. Vaciparamoti vacanaparamo vacanamatteneva dayako karako viya hoti. Anuppiyabhaniti anuppiyam bhanati. Apayasahayoti bhoganam apayesu sahayo hoti. [255] Evam cattaro amitte dassetva puna tattha ekekam catuhi karanehi vibhajanto catuhi kho gahapatiputtati adimaha. Tattha annadatthuharo hotiti ekamsena harakoyeva hoti. Sahayassa geham rittahattho agantva @Footnote: 1 i. sidanto 2 cha.Ma. uttari @3 i. sukha 4 cha.Ma. i. dasseti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Nivatthasatakadinam vannam bhasati, so "ativiya tvam samma imassa vannam bhasati"ti annam nivasetva tam deti. Appena bahumicchatiti yankinci appakam datva tassa santika bahum pattheti. Bhayassa kiccam karotiti attano bhaye uppanne tassa daso viya hutva tam tam kiccam karoti, ayam sabbada na karoti, bhaye uppanne karoti, na pemenati amitto nama jato. Sevati atthakaranati mittasanthavavasena na sevati, attano atthameva paccasimsanto 1- sevati. [256] Atitena patisantharatiti sahaye agate "hiyyo vare 2- na agatosi, amhakam imasmim vare sassam ativiya nipphannam, bahuni saliyavabijadini thapetva maggam olokenta nisidimha, 3- ajja pana sabbam khinan"ti evam atitena sanganhati. Anagatenati "imasmim vare amhakam sassam manapam bhavissati, phalabharabharita saliadayo, sassasangahe kate tumhakam sangaham katum samattha bhavissama"ti evam anagatena sanganhati. Niratthakenati hatthikkhandhe va assapitthe va nisinno sahayam disva "ehi bho idha nisida"ti vadati. Manapam satakam nivasetva "sahayakassa vata me anucchaviko anno 4- pana mayham natthi"ti vadati, evam niratthakena sanganhati nama. Paccuppannesu kiccesu byasanam dassetiti "sakatena me attho"ti vutte "sadhu apica 5- cakkamassa bhinnam, akkho bhinno"ti 6- adini vadati. [257] Papakampissa anujanatiti panatipatadisu yankinci karomati vutte "sadhu samma karoma"ti anujanati. Kalyanepi eseva nayo. [258] Sahayo hotiti "asukatthane suram pivanti, ehi tattha gacchama"ti vutte sadhuti gacchati. Esa nayo sabbattha. [259] Iti vinnayati "mittapatirupaka ete"ti evam janitva. @Footnote: 1 cha.Ma. paccasisanto 2 cha.Ma., i. hiyyo va pare va 3 cha.Ma., i. nisidimha @4 i. annam 5 cha.Ma., i. sadhu apica na dissati 6 cha.Ma. chinno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Suhadamittavannana [260] Evam na asevitabbe papamitte dassetva idani sevitabbe kalyanamitte dassento puna cattarome gahapatiputtati adimaha. Tattha suhadati sundarahadaya. [261] Pamattam rakkhatiti majjam pivitva gamamajjhe va gamadvare va magge va nipannam disva "evam nipannassa kocideva nivasanaparupanampi hareyya"ti samipe nisiditva pabuddhakale gahetva gacchati. Pamattassa sapateyyanti sahayo bahi gato va hoti suram pivitva va matto, 1- geham anarakkham, "kocideva yankinci 2- hareyya"ti geham pavisitva tassa dhanam rakkhati. Bhitassati kismincideva bhaye uppanne "ma bhayi, madise sahaye thite kim bhayasi"ti tam bhayam haranto 3- patisaranam hoti. Taddigunam bhoganti kiccakaraniye uppanne sahayam attano santikam agatam disva vadati "kasma agatosi"ti. Rajakule kammam atthiti. Kim laddhum vattatiti. Eko kahapanoti. "nagare kammam nama na ekakahapanena nippajjati, 4- dve ganhahi"ti, evam yattakam vadati, tato digunam deti. [262] Guyhamassa acikkhatiti attano guyham nigguyhitum 5- yuttakatham annassa akathetva tasseva acikkhati. Guyhamassa pariguhatiti tena kathitam guyham yatha anno na janati, evam rakkhati. Apadasu na vijahatiti uppanne bhaye na pariccajati. Jivitampissa atthayati attano jivitampi tasseva sahayassa atthaya pariccattameva hoti, attano jivitam aganetvapi tassa kammam karotiyeva. [263] Papa nivaretiti amhesu passantesu tvam evam katum na labhasi, panca verani dasa akusalakammapathe ma karohiti nivareti. Kalyane nivesetiti kalyanakamme tisu saranesu pancasu silesu dasasu kusalakammapathesu @Footnote: 1 cha.Ma. pamatto 2 i. yamkinci vittam @3 Ma. badhento 4 cha.Ma. nipphajjati 5 cha.Ma. nigguhitum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Vattassu, danam dehi punnam karohi dhammam sunohiti evam kalyane niyojeti. Assutam savetiti assutapubbam sukhumam nipunam karanam saveti. Saggassa magganti imam kammam katva sagge nibbattantiti evam saggassa maggam acikkhati. [264] Abhavenassa na nandatiti tassa abhavena avaddhiya 1- puttadarassa va parijanassa va tatharupam parijunnam disva va sutva va na nandati, anattamano hoti. Bhavenati vaddhiya 2- tatharupassa sassadisampattim va issariyapatilabham va disva va sutva va nandati, attamano hoti. Avannam bhanamanam nivaretiti "asuko virupo na pasadiko dujjatiko dussilo"ti va vutte "evam ma bhani, rupava ca so pasadiko ca sujato ca silasampanno ca"ti adihi vacanehi param attano sahayassa avannam bhanamanam nivareti. Vannam bhanamanam pasamsatiti "aho sutthu vadasi, subhasitam taya, evametam, esa puriso rupava pasadiko sujato silasampanno"ti evam attano sahayakassa param vannam bhanamanam pasamsati. [265] Jalam aggiva bhasatiti rattim pabbatamatthake jalamano aggi viya virocati. Bhoge samharamanassati attanampi parampi apiletva dhammena samena bhoge sampindentassa 4- rasim karontassa. Bhamarasseva iriyatoti yatha bhamaro pupphanam vannagandham ahethayam 5- tundenapi pakkhehipi rajam 6- aharitva anupubbena cakkappamanam madhupatalam karoti, evam anupubbena mahantam bhogarasim karontassa. Bhoga sannicayam yantiti tassa bhoga nicayam gacchanti. Katham? anupubbena upacikahi samvaddhiyamano vammiko viya. Tenaha "vammikovupaciyatiti. 7- Yatha vammiko upaciyati, evam nicayam yantiti attho. Samahatvati samaharitva. Alamattoti yuttasabhavo samattho va pariyattarupo gharavasam santhapetum. @Footnote: 1 cha.Ma., i. avuddhiya 2 cha.Ma. vuddhiya 3 cha.Ma. sampatatim @4 i. Si. samvaddhentassa 5 cha.Ma. apothayam 6 cha.Ma. rasam @7 cha.Ma. vammikovupaciyatiti,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Idani yatha gharavaso santhapetabbo, tatha ovadam dento 1- catudha vibhaje bhogeti adimaha. Tattha save mittani ganthatiti so evam vibhajanto mittani ganthati nama, abhijjamanani thapeti. Yassa hi bhoga santi, soeva mitte thapetum sakkoti, na itaro. Ekena bhoge bhunjeyyati ekena kotthasena bhoge bhunjeyya. Dvihi kammam payojayeti dvihi kotthasehi kasivanijjadikammam 2- payojeyya. Catutthanca nidhapeyyati catuttham kotthasam nidhetva 3- thapeyya. Apadasu bhavissatiti kulananhi tam 4- na sabbakalam ekasadisam vattati, kadaci rajadivasena apadapi uppajjanti, tasma evam uppannasu apadasu bhavissatiti "ekam kotthasam nidhapeyya"ti aha. Imesu pana catusu kotthasesu kataram kotthasam gahetva kusalam katabbanti. "bhoge bhunjeyya"ti vuttakotthasam. Tato ganhitva bhikkhunampi kapanaddhikadinampi danam 5- databbam pesakaranhapitadinampi vettanam databbam chadisapaticchadanakandavannana [266] Iti bhagava ettakena kathamaggena evam gahapatiputta ariyasavako catuhi karanehi akusalam pahaya chahi karanehi bhoganam apayamukham vajjetva solasa mittani sevanto gharavasam santhapetva darabharanam karonto dhammikena ajivena jivati, devamanussananca antare aggikkhandho viya virocatiti vajjaniyadhammavajjanattham sevitabbadhammasevanatthanca ovadam datva idani namassitabba cha disa dassento kathanca gahapatiputtati adimaha. Tattha chadisapaticchaditi yatha chahi disahi agamanabhayam na agacchati, khemam hoti nibbhayam, evam viharanto "../../bdpicture/chadisapaticchadi"ti vuccati. "puratthima disa matapitaro veditabba"ti adisu matapitaro pubbupakaritaya puratthima @Footnote: 1 cha.Ma., i. ovadanto 2 cha.Ma. kasivanijjadikammam 3 cha.Ma., i. nidhapetva @4 cha.Ma., i. tam na dissati 5 cha.Ma. danam na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Disati veditabba. Acariya dakkhineyyataya dakkhina disati. Puttadara pitthito anubandhanavasena pacchima disati. Mittamacca yasma sopi mittamacce nissaya te te dukkhavisese uttarati, tasma uttara disati. Dasakammakara padamule patitthanavasena hetthima disati. Samanabrahmana gunehi upari thitabhavena uparima disati veditabba. [267] Bhato ne bharissamiti aham matapituhi thannam payetva hatthapade vaddhetva mukhena singhanikam apanetva nhapetva mandetva bhato bharito jaggito, svaham ajja te jinne 1- mahallake padadhovananhapanayagubhattadanadihi bharissami. Kiccam nesam karissamiti aham attano kammam thapetva matapitunam rajakuladisu uppannam kiccam gantva karissami. Kulavamsam thapessamiti matapitunam santakam khettavatthuhirannasuvannadim avinasetva rakkhantopi kulavamsam thapeti 2- nama matapitaro adhammikavamsato hapetva dhammikavamse thapentopi, kulavamsena agatani salakabhattadini anupacchinditva pavatatentopi kulavamsam thapeti nama. Idam sandhaya vuttam "kulavamsam thapessami"ti. Dayajjam patipajjamiti matapitaro attano ovade avattamane micchapatipanne darake vinicchayam patva aputte karonti, te dayajjaraha na honti. Ovade vattamane pana kulasantakassa samike karonti, aham evam vattissamiti adhippayena "dayajjam patipajjami"ti vuttam. Dakkhinam anuppadassamiti tesam pattidanam katva tatiyadivasato patthaya danam anuppadassami. Papa nivarentiti panatipatadinam ditthadhammikasamparayikam adinavam vatva "tata ma evarupam kari"ti nivarenti, katampi garahanti kalyane nivesentiti anathapindiko viya lancam 3- datvapi silasamadanadisu nivesenti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. jinne na dissati 2 cha.Ma. santhapessami 3 cha.Ma. lanjam, i. laddhanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Sippam sikkhapentiti attano ovade thitabhavam natva vamsanugatam 1- muddhagananadisippam sikkhapenti. Patirupenati kulasilarupadihi anurupena. Samaye dayajjam niyyadentiti samaye dhanam denti. Tattha niccasamayo kalasamayoti dve samaya. Niccasamaye denti nama "utthaya samutthaya imam ganhitabbam ganha, ayante paribbayo hotu, imina kusalam karohi"ti denti. Kalasamaye denti nama sikhathapanaavahavivahadisamaye denti. Apica pacchime kale maranamance nipannassa "imina kusalam karohi"ti dentapi samaye denti nama. Paticchanna hotiti yam puratthimadisato bhayam agaccheyya, yatha tam nagacchati, evam pihita hoti. Sace hi putta vippatipanna assu, matapitaro daharakalato patthaya jagganadihi sammapatipanna, ete daraka, matapitunam appatirupati etam bhayam agaccheyya. Putta sammapatipanna, matapitaro vippatipanna, matapitaro puttanam nanurupati etam bhayam agaccheyya. Ubhosu vippatipannesu duvidhampi tam bhayam hoti. Sammapatipannesu sabbam na hoti. Tena vuttam "paticchanna hoti khema appatibhaya"ti. Evanca pana vatva bhagava singalakam etadavoca "na kho te gahapatiputta pita lokasammatam puratthimam disam namassapeti. Matapitaro pana puratthimadisasadise katva namassapeti. Ayanhi te pitara puratthima disa akkhata, no anna"ti. [268] Utthanenati asana utthanena. Antevasikena hi acariyam duratova agacchantam disva asana vutthaya paccuggamanam katva hatthato bhandakam gahetva asanam pannapetva nisidapetva vijanapadadhovanapadamakkhanani 2- katabbani. Tam sandhaya vuttam "utthanena"ti. Upatthanenati divasassa tikkhattum upatthanagamanena. Sippuggahanakale 3- pana avassameva gantabbam hoti. Sussusayati saddahitva savanen asaddahitva sunanto hi visesam nadhigacchati. @Footnote: 1 i. vamsagate 2 cha.Ma. bijana..... 3 i. sippam gahanakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Paricariyayati avasesakhuddakaparicariyaya. Antevasikena hi acariyassa patova utthaya mukhodakadantakattham datva bhattakiccakalepi paniyam gahetva paccutthanadini katva vanditva gantabbam. Kilitthavatthadini dhovitabbani, sayam nhanodakam paccupatthapetabbam. Aphasukakale upatthatabbam. Pabbajitenapi sabbam antevasikavattam katabbam. Idam sandhaya vuttam "paricariyaya"ti. Sakkaccam sippapatiggahanenati sakkaccam patiggahanam nama thokam gahetva bahu vare sajjhayakaranam, ekapadampi visuddhameva gahetabbam. Suvinitam vinentiti "evante nisiditabbam, evam thatabbam, evam bhunjitabbam, papamitta vajjetabba, kalyanamitta sevitabba"ti evam khaditabbam evam acaram sikkhapenti 1- vinenti. Suggahitam gahapentiti yatha suggahitam ganhati, evam atthanca byanjananca sodhetva payokam dassetva ganhapenti. Mittamaccesu pativedentiti "ayam amhakam antevasiko byatto bahussuto maya samasamo, etam sallakkheyyatha"ti evam gunam kathetva mittamaccesu patitthapenti. Disasu parittanam karontiti sippasikkhapanenevassa sabbadisasu rakkham karonti. Uggahitasippo hi yam yam disam gantva sippam dassesi, 2- tattha tatthassa labhasakkaro uppajjati, so acariyena kato nama hoti, gunam kathentopissa mahajano acariyapade dhovitva vasitaantevasiko vata ayanti pathamam acariyasseva gunam katheti, 3- brahmalokappamanopissa labho uppajjamano acariyasantakova hoti. Apica yam vijjam parijappitva gacchantam ataviyam cora na passanti, amanussa va dighajati adayo va na vihethenti, tam sikkhapentapi disasu parittanam karonti. Yam va so disam gato hoti, tato kankham uppadetva attano santikam agatamanusse "etissam disayam amhakam antevasiko vasati, tassa ca mayhanca imasmim sippe nanakaranam natthi, gacchatha tameva pucchatha"ti evam antevasikam pagganhantapi tassa tattha labhasakkaruppattiya parittanam karonti nama, patittham karontiti attho. Sesamettha purimanayeneva yojetabbam. @Footnote: 1 Si. i. sikkhapenta 2 cha.Ma., i. dasseti 3 cha.Ma., i. kathenti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

[269] Tatiyadisavare sammananayati devamate tissamateti evam sambhavitakathakathanena. Avamananayati 1- yatha dasakammakaradayo pothetva 2- vihethetva kathenti, evam hiletva vimanetva akathanena. Anaticariyayati tam atikkamitva bahi annaya itthiya saddhim paricaranto tam aticarati nama, tatha akaranena. Issariyavossaggenati itthiyo hi mahalatapasadhanasadisampi 3- abharanam labhitva bhattam vicaretum alabhamana kujjhanti, katacchum hatthe thapetva tava ruciya karohiti bhattagehe visatthe sabbam issariyam visattham nama hoti, evam karanenati attho. Alankaranuppadanenati attano vibhavanurupena alankaradanena. Susamvihitakammantati yagubhattapacanakaladini anatikkamitva tassa tassa sadhukam karanena sutthu samvihitakammanta. Susangahitaparijanati sammananadihi ceva pahinakapesanadihi 4- ca sangahitaparijana. Idha parijano nama samikassa ceva attano ca natijano. Anaticariniti samikam muncitva annam manasapi na pattheti. 5- Sambhatanti kasivanijjadini 6- katva abhatadhanam. Dakkha ca hotiti yagubhattasampadanadisu cheka nipuna hoti. Analasati nikkosajja. Yatha anna kusita nisinnatthane nisinnava honti thitatthane thitava, evam ahutva vippharikena 7- cittena sabbakiccani nipphadeti. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. [270] Catutthadisavare avisamvadanatayati yassa yassa namam ganhati, tam tam avisamvadetva idampi amhakam gehe atthi, idampi atthi, gahetva gacchahiti evam avisamvadetva danena. Aparapaja cassa patipujentiti sahayassa puttadhitaro paja nama, tesam pana puttadhitaro ca natta 8- ca nattaka ca aparapaja nama. Te patipujenti kelayanti mamayanti mangalakaranadisu 9- tesam mangaladini karonti. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. 10- @Footnote: 1 cha.Ma. anavamananayati 2 i. pothetva na dissati @3 cha.Ma. mahalatasadisampi 4 cha.Ma., i. pahenakapesanadihi @5 cha.Ma. pattheti 6 cha.Ma. kasivanijjadini @7 cha.Ma. vippharitena 8 cha.Ma., i. nattupanattaka @9 cha.Ma. mangalakaladisu, i. mangalakaranadisu na dissati 10 cha.Ma. veditabbam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

[271] Yathabalam kammantasamvidhanenati daharehi katabbam mahallakehi, mahallakehi va katabbam daharehi, itthihi katabbam purisehi, purisehi va katabbam itthihi akaretva tassa tassa balanurupeneva kammantasamvidhanena. Bhattavetananuppadanenati ayam khuddakaputto, ayam ekavihariti tassa tassa anurupam sallakkhetva bhattadanena ceva paribbayadanena ca. Gilanupatthanenati aphasukakale kammam akaretva sappayabhesajjadini datva patijagganena. Acchariyanam rasanam samvibhagenati acchariye madhurarase labhitva sayameva akhaditva tesampi tesam 1- samvibhagakaranena. Samaye vossaggenatiti niccasamaye 2- ca kalasamaye ca vossajjanena. Niccasamaye vossajjanam nama sakaladivasam kammam karonta kilamanti. Tasma yatha na kilamanti, evam velam ntva visajnam. Kalasamaye vossaggo nama chananakkhattakiladisu alankarabhandakhadaniyabhojaniyadini datva visajjanam. Dinnadayinoti corikaya kinci aggahetva samikehi dinnamyeva adayino. Sukatakammakarati "kim etassa kammena katena, na mayam kinci labhama"ti anujjhayitva tutthahadaya yatha tam kammam sukatam hoti, evam karaka. Kittivannaharati parisamajjhe kathaya sampattaya "ko amhakam samikehi sadiso natthi, 3- mayam attano dasabhavampi na janama, tesam samikabhavampi na janama, evam no anukampanti"ti gunakathaharaka. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. [272] Mettena kayakammenati adisu mettacittam paccupatthapetva katani kayakammadini mettani nama vuccanti. Tattha bhikkhu nimantessamiti viharagamanam, dhammakarakam 4- gahetva udakaparissavanam, pitthiparikammapadaparikammadikarananca mettam kayakammam nama. Bhikkhu pindaya pavitthe disva "sakkaccam yagum detha, bhattam detha"ti adivacananceva, sadhukaram datva dhammassavananca sakkaccam patisantharakaranadini ca mettam vacikammam nama. "amhakam kulupakatthera avera hontu abyapajjha"ti evam cintanam mettam manokammam nama. Anavatadvaratayati apihitadvarataya. Tattha sabbadvarani vivaritvapi silavantanam @Footnote: 1 cha.Ma., i. tato 2 Si. kiccasamaye @3 cha.Ma., i. atthi 4 cha.Ma. dhamakaranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Adayako akarako pihitadvaroyeva. Sabbadvarani pana pidahitvapi tesam dayako karako vivatadvaroyeva. Iti silavantesu gehadvaram agatesu santanneva natthiti avatva databbam. Evam anavatadvarata nama hoti. Amisanuppadanenati purebhattam paribhunjitabbam amisam nama, tasma silavantanam yagubhattasampadanenati attho. Kalyanena manasa anukampantiti "sabbe satta sukhita hontu avera aroga abyapajjha"ti evam hitapharanena. Apica upatthakanam geham anne silavante sabrahmacarino gahetva pavisantapi kalyanena cetasa anukampanti nama. Sutam pariyodapentiti yantesam pakatiya sutam atthi, tassa attham kathetva kankham vinodenti va, tathattaya va patipajjapenti. Sesamidhapi purimanayeneva yojetabbam. [273] Alamattoti puttadarabharanam katva agaram ajjhavasanasamattho. Panditoti disanamassanatthane pandito hutva. Sanhoti sukhumatthadassanena sanhavacabhananena va sanho hutva. Patibhanavati disanamassanatthane patibhanava hutva. Nivatavuttiti nicavutti. Atthaddhoti thambharahito. Utthanakoti utthanaviriyasampanno. Analasoti nikkosajjo. Acchiddavuttiti 1- nirantarakaranavasena akhandavutti. Medhaviti thanuppattiya pannaya samannagato. Sangahakoti catuhi sangahavatthuhi sangahakaro. Mittakaroti mittagavesano. Vadannuti pubbakarina vuttavacanam janati. Sahayakassa gharam gatakale "mayham sahayakassa vethanam detha, satakam detha, manussanam bhattavettanam detha"ti vuttavacanamanussaranto tassa attano geham agatassa tattakam va tato atirekam va patikattati attho. Apica sahayakassa gharam gantva idam nama ganhissamiti agatam sahayakam lajjaya ganhitum asakkontam anuccaritampi tassa vacam natva yenatthena so agato, tam nipphadento vadannu nama. Yena yena va pana sahayakassa onam 2- hoti, oloketva tam tam dentopi vadannuyeva. Netati @Footnote: 1 ka., cha.Ma. acchinnavutti 2 cha.Ma., i. unam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Tam tam attham dassento pannaya neta. Vividhani karanani dassento netiti vineta. Punappunam netiti anuneta. Tattha tatthati tasmim tasmim puggale. Rathassaniva yayatoti yatha aniya satiyeva ratho yati, asati na yati, evam imesu sangahesu satiyeva loko vattati, asati na vattati. Tena vuttam "ete kho sangaha loke, rathassaniva yayato"ti. Na mata puttakaranati yadi mata ete sangahe puttassa na kareyya, puttakarana manam va pujam va na labheyya. Sangaha eteti upayogavacane paccattam. "sangahe ete"ti va patho. Sammapekkhantiti samma pekkhanti. Pasamsa ca bhavantiti pasamsaniya ca bhavanti [274] Iti bhagava ya disa sandhaya te gahapatiputta pita aha "tata disa namassa"ti, 1- ima ta cha disa. Yadi tvam pitu vacanam karosi, ima disa namassati dassento singalakassa pucchaya thatva desanam matthakam papetva rajagaham pindaya pavisi. Singalakopi saranesu patitthaya cattalisakotidhanam buddhasasane vikiritva punnakammam katva saggaparayano 2- ahosi. Imasminca pana sutte yam kinci gihikattabbam 3- kammam nama, tam akathitam natthi, gihivinayo namayam suttanto. Tasma imam sutva yathanusittham patipajjamanassa vuddhiyeva patikankha, no parihaniti. Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya singalasuttavannana nitthita ------------------- @Footnote: 1 cha.Ma. namasseyyasi"ti 2 saggaparayano 3 cha.Ma. yam gihihi kattabbam


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 137-151. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=6&A=3423&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=3423&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=172              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=3923              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=4147              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=4147              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]