ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

page19.

Tasma tam "sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho"ti vuccati. Nibbanayati ayam panassa sarupaniddeso, iti sabbeheva imehi padehi nibbanassa sacchikiriyatthaya dhammam desentassati ayamattho dipito. Tassevam hotiti tassa ditthigatikassa ucchijjissami namassu, vinassissami namassu, nassu nama bhavissamiti evam hoti. Ditthigatikassa hi tilakkhanam aropetva sunnatapatisamyuttam katva desiyamanam dhammam sunantassa taso uppajjati. Vuttampi cetam 1- "taso heso bhikkhave assutavato puthujjanassa no cassam, no ca me siya"ti. 2- [243] Ettavata bahiddhaparikkharavinase tassanakassa ca no tassanakassa ca ajjhattakkhandhavinase tassanakassa ca no tassanakassa cati imesam vasena catukotika sunnata kathita. Idani bahiddhaparikkharam pariggaham nama katva visativatthukam sakkayaditthim attavadupadanam nama katva sakkayaditthippamukha dvasatthi ditthiyo nissayam 3- nama katvati kotikam sunnatam dassetum tam bhikkhave pariggahantiadimaha. Tattha pariggahanti bahiddhaparikkharam. Parigganheyyathati yatha vinnumanusso parigganheyya. Ahampi kho tam bhikkhaveti bhikkhave tumhepi na passatha, ahampi na passami, iti evarupo pariggaho natthiti dasseti. Evam sabbattha attho veditabbo. [244] Evam tikotikam sunnatam dassetva inani ajjhattakkhandhe attati bahiddhaparikkhare attaniyanti katva dvekotikam dassento attani va bhikkhave satitiadimaha. Tattha ayam sankhepattho, bhikkhave attani va sati idam me parikkharajatam attaniyanti assa, attaniyeva va parikkhare sati ayam me atta imassa parikkharassa samiti, evamahanti. Sati mamati, mamati sati ahanti yuttam bhaveyya. Saccatoti bhutato. Thetatoti tathato thirato va. Idani ime pancakkhandhe aniccam dukkham anattati evantiparivattavasena agganhanto ayam arittho viya mayham sasane kalalam kacavaram pakkhipatiti dassento tam kim mannatha bhikkhave rupam niccam vatiadimaha. Tattha aniccam bhanteti bhante yasma @Footnote: 1 cha.Ma. vuttam hetam, Si. vuttampi hetam 2 cha.Ma. taso hesa bhikkhave, pali. @taso hesa bhikkhusam.khandha 17/55/47 udanasutta 3 cha.Ma. ditthinissayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Hutva na hoti, tasma aniccam, uppadavayavattito viparinamatavakalika- niccapatikkhepatthena vati catuhi karanehi aniccam. Dukkham bhanteti bhante patipilanakarena dukkham, santapadukkhamadukkhavatthukasukhapatikkhepatthena vati catuhi karanehi dukkham. Viparinamadhammanti bhavasankantiupagamanasabhavam pakatibhavavijahanasabhavam. Kallam nu tam samanupassitum etam mama, esohamasmi, eso me attati yuttam nukho tam imesam tinnam tanhamanaditthigahanam vasena aham mamati evam gahetum. No hetam bhanteti imina te bhikkhu avasavattanakarena rupam bhante anattati patijananti. Sunnaassamikaanissaraattapatikkhepatthena vati catuhi karanehi anatta. Bhagava hi katthaci aniccavasena anattatam dasseti, katthaci dukkhavasena katthaci ubhayavasena. "cakkhu attati yo vadeyya, tam na upapajjati, cakkhussa uppadopi vayopi pannayati. Yassa kho pana uppadopi vayopi pannayati, atta me uppajjati ca veti cati iccassa evamagatam hoti, tasma tam na upapajjati, cakkhu anattati yo vadeyya, iti cakkhu anatta"ti 1- imasmim hi chachakkasutte aniccavasena anattatam dasseti. "rupanca hidam bhikkhave atta abhavissa, nayidam rupam abadhaya samvatteyya, labbhetha ca rupe' evam me rupam hoti, evam me rupam ma ahosi'ti. Yasma ca kho bhikkhave rupam anatta, tasma rupam abadhaya samvattati, na ca labbhati rupe'evam me rupam hotu, evam me rupam ma ahosi"ti 2- imasmim anattalakkhanasutte dukkhavasena anattatam dasseti. "rupam bhikkhave aniccam, yadaniccam tam dukkham, yam dukkham tadanatta, yadanatta, tam' netam mama, nesohamasmi, na meso atta'ti evametam yathabhutam sammappannaya datthabban"ti 3- imasmim arahattasutte ubhayavasena anattatam dasseti. Kasma? aniccam dukkham ca pakatam. Anattati na pakatam. Paribhogabhajanadisu hi bhinnesu aho aniccanti vadanti, aho anattati vatta nama natthi. Sarire gandapilakadisu va utthitasu kantakena va paviddha @Footnote: 1 pali. attati, Ma. upari. 14/422/362 salayatanavagga @2 vinaYu. maha. 4/20/17 pancavaggiyakatha, sam.khandha. 17/59/55 upayavagga @3 sam. khandha. 17/76/67 khajjaniyavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Aho dukkhanti vadanti, aho anattati pana vatta nama natthi. Kasma? idam hi anattalakkhanam nama avibhutam duddasam duppannapanam. Tena tam bhagava aniccavasena va dukkhavasena va ubhayavasena va dasseti. Tayidam imasmimpi teparivatte aniccadukkhavaseneva dassitam. Vedanadisupi eseva nayo. Tasmatiha bhikkhaveti bhikkhave yasma etarahipi annadapi rupam aniccam dukkham anatta, tasmati attho. Yam kinci rupantiadini visuddhimagge khandhaniddese vittharitaneva. [245] Nibbindatiti ukkanthati. Ettha ca nibbidati vutthanagaminivipassana adhippeta. Vutthanagaminivipassanaya hi bahuni namani. Esa hi katthaci sannagganti vutta. Katthaci dhammatthitinananti. Katthaci parisuddhipadhaniyanganti. Katthaci patipadananadassanavisuddhiti. Katthaci tammayam pariyadananti. 1- Katthaci tihi namehi. Katthaci dvihi. 2- Tattha potthapadasutte tava "sanna kho potthapada pathamam uppajjati, paccha nanan"ti 3- evam sannagganti vutta. Susimasutte "pubbe kho susima dhammatthitinanam, paccha nibbane nanan"ti 4- evam dhammatthitinananti vutta. Dasuttarasutte "patipadananadassanavisuddhipadhaniyangan"ti 5- evam parisuddhi- padhaniyanganti vutta rathavinite "kim nu kho avuso patipadananadassanavisuddhattham bhagavati brahmacariyam vussati"ti 6- evam patipadananadassanavisuddhiti vutta. Salayatanavibhange "atammayatam bhikkhave nissaya atammayatam agamma yayam upekkha nanatta nanattasita, tam abhinivajjetva yayam upekkha ekatta ekattasita, tam nissaya tam agamma evametissa pahanam hoti, evametissa samatikkamo hoti"ti 7- evam tammayam pariyadananti vutta. Patisambhidamagge "ya ca muncitukamyata, @Footnote: 1 cha.Ma. tammayatapariyadananti, Si. tammayapariyadananti, evamuparipi @2 cha.Ma. dvihiti 3 di.Si. 9/416/181 sahetukasannuppadanirodhakatha @4 sam. nidana. 16/70/120 mahavagga 5 di. pati. 11/359/272 nava dhamma @6 Ma.mu. 12/257/217 opammavagga 7 Ma. upari. 14/310/284 vibhangavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Ya ca patisankhanupassasa, ya ca sankharupekkha, ime dhamma ekattha byanjanameva nanan"ti 1- evam tihi namehi vutta. Patthane "anulomam gotrabhussa anantara- paccayena paccayo, anulomam vodanassa anantarapaccayena paccayo"ti 2- evam dvihi namehi vutta. Imasmim pana alagaddasutte nibbindatiti nibbidanamena agata. Nibbindam 3- virajjatiti ettha viragoti maggo. Viraga vimuccatiti ettha viragena maggena vimuccatiti phalam kathitam. Vimuttasmim vimuttamiti nanam hotiti idha paccavekkhana kathita. Evam vimuttacittam mahakhinasavam dassetva idani tassa yathabhutehi pancahi karanehi namam ganhanto ayam vuccati bhikkhavetiadimaha. Avijjati vattamulika avijja. Ayam hi durukkhipanatthena palighoti vuccati. Tenesa tassa 4- ukkhittatta ukkhittapalighoti vutto. Talavatthukatati sisacchinnatalo viya kata, samulam va talam uddharitva talassa vatthu viya kata, yatha tasmim vatthusmim puna so talo na pannayati, evam puna appannattibhavam nitati attho. Ponobbhavikoti punabbhavadayako. Jatisamsaroti jatisu jayanavasena ceva samsaranavasena ca evam laddhanamanam punabbhavakkhandhanam paccayo kammabhisankharo. So hi punappunam uppattikaranavasena parikkhipitva thitatta parikkhati vuccati, tenesa tassa sankinnatta vikinnatta sankinnaparikkhoti vutto. Tanhati vattamulika tanha. Ayam hi gambhiranugatatthena esikati vuccati. Tenesa tassa abbhulhatta luncitva chadditatta abbhulhesikoti vutto. Orambhagiyaniti orambhajanakani kamabhave upapattipaccayani. Etani hi kavatam viya nagaradvaram cittam pidahitva thitattava 5- aggalati vuccanti. Tenesa tesam nirakatatta bhinnatta niraggaloti vutto. Ariyoti nikkileso parisuddho. Pannaddhajoti patitamanaddhajo. Pannabharoti khandhabharakilesabharaabhisankharabharapancakamagunabhara panna orohita assati pannabharo. Apica idha manabharasseva orohitatta @Footnote: 1 khu. pati. 31/120 adi/87 nanakatha (sya) atthato samanam @2 abhi. patthana 40/417/128- kusalattika 3 cha.Ma. nibbida virajjatiti @4 cha.Ma. tassa 5 cha.Ma. va-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Pannabharoti adhippeto, visamyuttoti catuhi yogehi sabbakilesehi ca visamyutto. Idha pana manasamyogeneva visamyuttatta visamyuttoti adhippeto. Asmimanoti rupe asmiti mano, vedanaya, sannaya, sankharesu, vinnane asmiti mano. Ettavata bhagavata maggena kilese khepetva nirodhasayanavaragatassa nibbanarammanam phalasamapattim appetva viharato khinasavassa kalo dassito. Yatha hi dve nagarani ekam coranagaram, ekam khemanagaram. Atha ekassa mahayodhassa evam bhaveyya "yavidam coranagaram titthati, tava khemanagaram bhayato na muccati, coranagaram anagaram karissami"ti sannaham katva khaggam gahetva coranagaram upasankamitva nagaradvare ussapite esikatthambhe khaggena chinditva saddhim dvarabahahi 1- kavatam bhinditva paligham ukkhipitva pakaram bhindanto parikkham sankiritva nagarasobhanatthaya ussite dhaje patetva nagaram aggina jhapetva khemanagaram pavisitva pasadam abhiruyha natiganaparivuto surasabhojanam bhunjeyya, evam coranagaram viya sakkayo, khemanagaram viya nibbanam, mahayodho viya yogavacaro. Tassevam hoti "yava sakkayavattam vattati, tava dvattimsakammakaranaatthanavutiroga- pancavisatimahabhayehi parimuccanam natthi"ti. So mahayodho viya sannaham silasannaham katva, pannakhaggam gahetva khaggena esikatthambhe viya arahattamaggena tanhesikam luncitva, so yodho sadvarabaham nagarakavatam viya pancorambhagiyasamyojanaggalam ugghatetva, so yodho paligham viya avijjapaligham ukkhipitva, so yodho pakaram bhindanto parikkham viya kammabhisankharam bhindanto jatisamsaraparikkham sankiritva, so yodho nagarasobhanatthaya ussapite dhaje viya manaddhaje patetva sakkayanagaram jhapetva, so yodho khemanagare uparipasade surasabhojanam viya kilesanibbananagaram pavisitva amatanirodharammanam phalasamapattisukham anubhavamano kalam vitinameti. [246] Idani evam vimuttacittassa khinasavassa parehi anadhigamaniyavinnanam 2- dassento evam vimuttacittam khotiadimaha. Tattha anvesantati 3- @Footnote: 1 cha.Ma. sadvarabahakam 2 cha.Ma....vinnanatam 3 cha.Ma., pali. anvesanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Anvesanta gavesanta. Idam nissitanti idam nama nissitam. Tathagatassati ettha sattopi tathagatoti adhippeto, uttamapuggalo khinasavopi. Ananuvijjoti asamvijjamano va avindeyyo va. Tathagatoti hi satte gahite asamvijjamanoti attho vattati, khinasave gahite avindeyyoti attho vattati. Tattha purimanaye ayamadhippayo:- bhikkhave aham dittheva dhamme dharamanakamyeva khinasavam tathagato satto puggaloti na pannapemi. Appatisandhikam pana parinibbutam khinasavam sattoti va puggaloti va kim pannapessami. Ananuvijjo tathagato, na hi paramatthato satto nama koci atthi, tassa avijjamanassa idam nissitam vinnananti anvesantapi kim adhigacchissanti, katham patilabhissantiti attho. Dutiyanaye ayamadhippayo:- bhikkhave aham dittheva dhamme dharamanakamyeva khinasavam vinnanavasena indadihi avindiyam vadami, na hi sainda deva sabrahmaka sapajapatika anvesantapi khinasavassa vipassanacittam va maggacittam va phalacittam va idam nama arammanam nissaya vattatiti janitum sakkonti, te appatisandhikassa parinibbutassa kim janissantiti. Asatati asantena. Tucchati tucchakena. Musati musavadena. Abhutenati yam natthi, tena. Abbhacikkhantiti abhiacikkhanti, abhibhavitva vadanti. Venayikoti vinayati vinasetiti vinayo, so eva venayiko, sattavinasakoti adhippayo. Yatha caham bhikkhave nati 1- bhikkhave yena karanena 2- aham na sattavinasako. Yatha caham na vadamiti yena va karanena aham sattavinasam na pannapemi. Idam vuttam hoti:- yathaham na sattavinasako, yatha ca na sattavinasam pannapemi, tatha mam te bhonto samanabrahmana "venayiko samano gotamo"ti vadanta sattavinasako samano gotamoti ca, "sato sattassa ucchedam vinasam vibhavam pannapemi"ti 3- vadanta sattavinasam pannapemiti ca asata tuccha musa abhutena abbhacikkhantiti. @Footnote: 1 cha.Ma. yatha caham na bhikkhaveti 2 cha.Ma. va karena 3 cha.Ma. pannapetiti evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Pubbe cati pubbe mahabodhimandamhiyeva ca. Etarahi cati etarahi dhammadesanayam ca. Dukkham ceva pannapemi, dukkhassa ca nirodhanti dhammacakkam appavattetva bodhimande viharantopi dhammacakkappavattanato patthaya dhammam desentopi catusaccameva pannapemiti attho. Ettha hi dukkhaggahanena tassa mulabhuto samudayo, nirodhaggahanena ca 1- tamsampapako maggo gahitova hotiti veditabbo. Tatra ceti tasmim catusaccappakasane. Pareti saccani ajanitum pativijjhitum asamatthapuggala. Akkosantiti dasahi akkosavatthuhi akkosanti. Paribhasantiti vacaya paribhasanti. Rosenti vihesentiti rosessama vihesessamati adhippayena ghattenti dukkhapenti. Tatrati tesu akkosadisu, tesu va parapuggalesu. Aghatoti kodho. 2- Appaccayoti domanassam. Anabhiraddhiti 3- atutthi. Tatra ceti catusaccappakasaneyeva. Pareti catusaccappakasanam ajanitum pativijjhitum samatthapuggala. Anandoti anandapiti. Ubbilavitattanti 4- ubbilapanapiti. Tatraceti catusaccappakasanamhiyeva. Tatrati sakkaradisu. Yam kho idam pubbe parinnatanti yam idam khandhapancakam pabbe bodhimande tihi parinnahi parinnatam. Tattha'meti tasmim khandhapancake ime. Kim vuttam hoti? tatrapi tathagatassa ime sakkara mayi bhavissanti 5- va aham ete anubhavamiti va na hoti. Pubbe 6- parinnatakkhandhapancakasseva ete sakkara khandhapancakamyeva ca te sakkare anubhotiti 6- ettakameva hotiti. Tasmati yasma saccani pativijjhitum asamattha tathagatampi akkosanti, tasma. Sesam vuttanayeneva veditabbam. [247] Tasmatiha bhikkhave yam na tumhakanti yasma attaniyepi chandaragappahanam digharattam hitaya sukhaya samvattati, tasma yam na tumhakam, tam pajahathati attho. Yathapaccayam va kareyyati yatha yatha iccheyya, tatha tatha kareyya. Na hi no etam bhante atta vati bhante etam tinakatthasakhapalasam amhakam neva atta na amhakam rupam na vinnananti vadanti. Attaniyam vati amhakam @Footnote: 1 cha.Ma. ca-saddo na dissati 2 cha.Ma. kopo 3 ka. anabhinanditi @4 cha.Ma. uppilavitattanti 5 cha.Ma. kariyantiti @6-6 cha.Ma. pubbe parinnatakkhandhapancakamyeva ete sakkare anubhotiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Civaradiparikkharopi na hotiti attho. Evameva kho bhikkhave yam na tumhakam tam pajahathati bhagava khandhapancakamyeva na tumhakanti dassetva pajahapeti, tanca kho na uppatetva luncitva va, chandaragavinayena panetam pajahapeti. [248] Evam svakkhatoti ettha tiparivattato patthaya yava imam thanam aharitumpi vattati, patilomena pemamattakena saggaparayanato patthaya yava imam thanam aharitumpi vattati. Svakkhatoti sukathito. Sukathitatta ca 1- uttano vivato pakasito. Chinnapilotikoti pilotikati vuccati chinnam bhinnam tattha tattha sibbitam ganthikatam jinnavattham, tam yassa natthi, atthahattham va navahattham va ahatasatakam nivattho, so chinnapilotiko nama. Ayampi dhammo tadiso, na hettha kohannadivasena chinnabhinnasibbitaganthikatabhavo atthi. Apica kacavaro pilotikoti vuccati. Imasmim ca sasane samanakacavaram nama patitthatum na labhati. Tenevaha:- "karandamva 2- niddhamatha kasambuncavakassatha 3- tato palase 4- vahetha assamane samanamanine. Niddhamitvana papicche papaacaragocare suddha suddhehi samvasam kappayavho patissata tato samagga nipakka dukkhassantam karissatha"ti. 5- Iti samanakacavarassa chinnattapi ayam dhammo chinnapilotiko nama hoti. Vattantesam natthi pannapanayati tesam vattam apannattibhavam gatam nippannattikam jatam. Evarupo mahakhinasavo evam svakkhate sasaneyeva uppajjati. Yatha ca khinasavo, evam anagamiadayopi. Tattha dhammanusarino saddhanusarinoti ime dve sotapattimaggattha honti. Yathaha "katamo ca puggalo dhammanusari. Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa pannindriyam adhimattam hoti, pannavahim pannapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam vuccati puggalo dhammanusari. Sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo dhammanusari, phale thito ditthippatto. Katamo @Footnote: 1 cha.Ma. eva 2 cha.Ma. karandavam 3 cha.Ma. kasambuncapakassatha @4 pali, cha.Ma. palape 5 khu.sutta. 25/284-6/388-9 dhammacariyasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Ca puggalo saddhanusari. Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa saddhindriyam adhimattam hoti, saddhavahim saddhapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam vuccati puggalo saddhanusari. Sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo saddhanusari, phale thito saddhavimutto"ti. 1- Yesam mayi saddhamattam pemamattanti imina yesam anno ariyadhammo natthi, tathagate pana saddhamattam pemamattameva hoti. Te vipassaka puggala adhippeta. Vipassakabhikkhunanhi evam vipassanam patthapetva nisinnanam dasabale eka saddha ekam pemam uppajjati. Taya saddhaya tena pemena hatthe gahetva sagge thapita viya honti, niyatagatika kira ete. Poranakatthera pana evarupam bhikkhum culasotapannoti vadanti. Sesam sabbattha uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya alagaddupamasuttavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 19-27. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=8&A=468&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=468&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=274              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4443              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5284              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5284              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]