ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                    ๔. ปฐมทารุกฺขนฺโธปมสุตฺตวณฺณนา
    [๒๔๑] จตุตฺเถ อทฺทสาติ คงฺคาตีเร ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน
อทฺทส. วุยฺหมานนฺติ จตุรสฺสํ ตจฺเฉตฺวา ปพฺพตนฺตเร ฐปิตํ วาตาตเปน
สุปริสุกฺขํ ๒- ปาวุสฺสเก เมเฆ วสฺสนฺเต อุทเกน อุปฺลวิตฺวา อนุปุพฺเพน คงฺคาย
นทิยา โสเต ปติตํ เตน โสเตน วุยฺหมานํ. ภิกฺขู อามนฺเตสีติ "อิมินา
ทารุกฺขนฺเธน สทิสํ กตฺวา มม สาสเน สทฺธาปพฺพชิตํ กุลปุตฺตํ ทสฺสิสฺสามี"ติ
ธมฺมํ เทเสตุกามตาย อามนฺเตสิ. อมุํ มหนฺตํ ทารุกฺขนฺธํ คงฺคาย นทิยา
@เชิงอรรถ:  สี. อุลฺลมฺปน...                ก. สุปริสุกฺกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๘.

โสเตน วุยฺหมานนฺติ อิทํ ปน อฏฺฐโทสวิมุตฺตตฺตา โสตปฏิปนฺนสฺส ทารุกฺขนฺธสฺส อปเร สมุทฺทปตฺติยา อนฺตรายกเร อฏฺฐ โทเส ทสฺเสตุํ อารภิ. ตตฺรสฺส เอวํ อฏฺฐโทสวิมุตฺตตา เวทิตพฺพา:- เอโก หิ คงฺคาย นทิยา อวิทูเร ปพฺพตตเล ชาโต นานาวลฺลีหิ ปริเวฐิโต ปณฺฑุปลาสตํ อาปชฺชิตฺวา อุปจิกาทีหิ ขชฺชมาโน ตสฺมึเยว ฐาเน อปณฺณตฺติกภาวํ คจฺฉติ, อยํ ทารุกฺขนฺโธ คงฺคํ โอตริตฺวา วงฺกฏฺฐาเนสุ ๑- วิลาสมาโน สาครํ ปตฺวา มณิวณฺเณ อูมิปิฏฺเฐ โสภิตุํ น ลภติ. (๑) อปโร คงฺคาตีเร พหิมูโล อนฺโตสาโข หุตฺวา ชาโต, อยํ กิญฺจาปิ กาเลน กาลํ โอลมฺพินีหิ สาขาหิ อุทกํ ผุสติ, พหิมูลตฺตา ปน คงคํ โอตริตฺวา วงฺกฏฺฐาเนสุ ๒- วิลาสมาโน สาครํ ปตฺวา มณิวณฺเณ อูมิปิฏฺเฐ โสภิตุํ น ลภติ. (๒) อปโร มชฺเฌ คงฺคาย ชาโต, ทฬฺหมูเลน ปน สุปฺปติฏฺฐิโต, พหิทฺธา จสฺส ๓- คงฺคาวงฺกสาขา นานาวลฺลีหิ อาพทฺธา, อยํปิ ทฬฺหมูลตฺตา พหิทฺธา วลฺลีหิ อาพทฺธตฺตา จ คงฺคํ โอตริตฺวา ฯเปฯ โสภิตุํ น ลภติ. (๓) อปโร ปติตฏฺฐาเนเยว วาลิกาย โอฏฺฐโต ปูติภาวํ อาปชฺชติ, อยํปิ คงฺคํ โอตริตฺวา ฯเปฯ น ลภติ. (๔) อปโร ทฺวินฺนํ ปาสาณานํ อนฺตเร ชาตตฺตา สุนิขาโต วิย นิจฺจโล ฐิโต, อาคตาคตํ อุทกํ ทฺวิธา ผาเลติ, อยํ ปาสาณนฺตเร สุฏฺฐ ปติฏฺฐิตตฺตา สุฏฺฐ ปติฏฺฐิตตฺตา คงฺคํ โอตริตฺวา ฯเปฯ น ลภติ. (๕) อปโร อพฺโภกาสฏฺฐาเน นภํ ปูเรตฺวา วลฺลีหิ อาพทฺโธ ฐิโต. เอกํ เทฺว สํวจฺฉเร อติกฺกมิตฺวา อาคเต มโหเฆ ๔- สกึ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา เตเมติ, @เชิงอรรถ: ม. พหิฐาเนสุ ม. คงฺคาฐาเนสุ @ ฉ.ม. พหิ จสฺส ก. มหาเมเฆ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๙.

อยมฺปิ นภํ ปูเรตฺวา ฐิตตาย เจว เอกสฺส วา ทฺวินฺนํ วา สํวจฺฉรานํ อจฺจเยน สกึ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา เตมนตาย จ คงฺคํ โอตริตฺวา ฯเปฯ น ลภติ. (๖) อปโรปิ มชฺเฌ คงฺคาทีปเก ชาโต มุทุกฺขนฺธสาโข ๑- โอเฆ อาคเต อนุโสตํ นิปชฺชิตฺวา อุทเก คเต สีสํ อุกฺขิปิตฺวา นจฺจนฺโต วิย ติฏฺฐติ. ยสฺสตฺถาย สาคโร คงฺคํ เอวํ วิย วทติ "โภ คงฺเค ตฺวํ มยฺหํ จนฺทนสารสลฬสาราทีนิ นานาทารูนิ อาหรสิ, ทารุกฺขนฺธํ น ๒- อาหรสี"ติ. สุลโภ เอส เทว, ปุน วาเร ชานิสฺสามีติ. ปุน วาเร ตมฺพวณฺเณน อุทเกน อาลิงฺคมานา วิย อาคจฺฉติ. โสปิ ตเถว อนุโสตํ นิปชฺชิตฺวา อุทเก คเต สีสํ อุกฺขิปิตฺวา นจฺจนฺโต วิย ติฏฺฐติ. อยํ อตฺตโน มุทุตาย คงฺคํ โอตริตฺวา ฯเปฯ น ลภติ. (๗) อปโร คงฺคาย นทิยา ติริยํ ปติโต วาลิกาย โอตฺถริโต อนฺตรเสตุ วิย พหุนฺนํ ปจฺจโย ชาโต, อุโภสุ ตีเรสุ เวฬุนฬกรญฺชกกุธาทโย อุปฺปลวิตฺวา ตตฺเถว ลคฺคนฺติ. ตถา นานาวิธา คจฺฉา วุยฺหมานา ภินฺนมุสลภินฺนสุปฺป- อหิกุกฺกุรหตฺถิอสฺสาทิกุณปานิปิ ตตฺเถว ลคฺคนฺติ, มหาคงฺคาปิ นํ อาสชฺช ภิชฺชิตฺวา ทฺวิธา คจฺฉติ, มจฺฉกจฺฉปกุมฺภีลมกราทโยปิ ตตฺเถว วาสํ กปฺเปนฺติ. อยมฺปิ ติริยํ ปติตฺวา มหาชนสฺส ปจฺจยตฺตกตภาเวน ๓- คงฺคํ โอตริตฺวา วงฺกฏฺฐาเนสุ ๔- วิลาสมาโน สาครํ ปตฺวา มณิวณฺเณ อูมิปิฏฺเฐ โสภิตุํ น ลภติ. (๘) อิติ ภควา อิเมหิ อฏฺฐหิ โทเสหิ วิมุตฺตตฺตา โสตปฏิปนฺนสฺส ทารุกฺขนฺธสฺส อปเร สมุทฺทปตฺติยา อนฺตรายกเร อฏฺฐ โทเส ทสฺเสตุํ อมุํ มหนฺตํ ทารุกฺขนฺธํ คงฺคาย นทิยา โสเตน วุยฺหมานนฺติ. ตตฺถ น ถเล อุสฺสีทิสฺสตีติ ๕- ถลํ นาภิรุหิสฺสติ. น มนุสฺสคฺคาโห คเหสฺสตีติ "มหาวตายํ ทารุกฺขนฺโธ"ติ ทิสฺวา อุฬุมฺเปน ตรมานา คนฺตฺวา โคปานสีอาทีนํ อตฺถาย มนุสฺสา น คณฺหิสฺสนฺติ. @เชิงอรรถ: ก. มุทุทารุกฺขนฺธสาโข ฉ.ม. ทารุกฺขนฺธํ ปน, มุทุทารุกฺขนฺเธ @ สี. ปจฺจยตฺถกตภาเวน, ก. ปจฺจตฺถิกภาเวน ก. ปตฺตฏฺฐาเนสุ @ ก. อุสฺสาทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๐.

น อมนุสฺสคฺคาโห คเหสฺสตีติ "มหคฺโฆ อยํ จนฺทนสาโร, วิมานทฺวาเร นํ ฐเปสฺสามา"ติ มญฺญมานา น อมนุสฺสา คณฺหิสฺสนฺติ. เอวเมว โขติ เอตฺถ สทฺธึ พาหิเรหิ อฏฺฐหิ โทเสหิ เอวํ โอปมฺมสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ:- คงฺคาย อทูเร ปพฺพตถเล ชาโต ตตฺเถว อุปจิกาทีหิ ขชฺชมาโน อปณฺณตฺติกภาวํ คตทารุกฺขนฺโธ วิย หิ "นตฺถิ ทินฺนนฺ"ติอาทิกาย มิจฺฉาทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโต ปุคฺคโล เวทิตพฺโพ. อยํ หิ สาสนสฺส ทูรีภูตตฺตา อริยมคฺคํ โอรุยฺห สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๑) คงฺคาตีเร พหิมูโล อนฺโตสาโข หุตฺวา ชาโต วิย อจฺฉินฺนคิหิพนฺธโน สมณกุฏุมฺพิกปุคฺคโล ทฏฺฐพฺโพ. อยํ หิ "จิตฺตํ นาเมตํ อนิพทฺธํ, `สมโณมฺหี'ติ วทนฺโตว คิหี โหติ `คิหีมฺหี'ติ วทนฺโตว สมโณ โหติ, โก ชานิสฺสติ กึ ภวิสฺสตี"ติ มหลฺลกกาเล ปพฺพชฺชนฺโตปิ คิหิพนฺธนํ น วิสฺสชฺเชติ. มหลฺลกปพฺพชิตานญฺจ สมฺปตฺติ นาม นตฺถิ. ตสฺส สเจ จีวรํ ปาปุณาติ, อนฺตจฺฉินฺนกํ วา ชิณฺณทุพฺพณฺณํ วา ปาปุณาติ. เสนาสนมฺปิ วิหารปจฺจนฺเต ปณฺณสาลา วา มณฺฑโป วา ปาปุณาติ. ปิณฺฑาย จรนฺเตนาปิ ปุตฺตนตฺตกานํ ทารกานํ ปจฺฉโต จริตพฺพํ โหติ, ปริยนฺเต นิสีทิตพฺพํ โหติ. เตน โส ทุกฺขี ทุมฺมโน อสฺสูนิ มุญฺจนฺโต ๑- "อตฺถิ เม กุลสนฺตกํ ธนํ, กปฺปติ นุ โข ตํ ขาทนฺเตน ๒- ชีวิตุนฺ"ติ จินฺเตตฺวา เอกํ วินยธรํ ปุจฺฉิ ๓- "กึ ภนฺเต อาจริย อตฺตโน สนฺติกํ วิจาเรตฺวา ขาทิตุํ กปฺปติ, โน กปฺปตี"ติ. นตฺเถตฺถ โทโส, วฏฺฏเตตนฺติ. ๔- โส อตฺตโน ภชมานเก กติปเย ทุพฺพเจ ทุราจาเร ภิกฺขู คเหตฺวา สายนฺหสมเย อนฺโตคามํ คนฺตฺวา คามมชฺเฌ ฐิโต คามิเก ปกฺโกสาเปตฺวา "อมฺหากํ ปโยคโต อุฏฺฐิตํ อายํ กสฺส เทถา"ติ อาห. ภนฺเต ตุเมฺห ปพฺพชิตา, มยํ กสฺส ทสฺสามาติ. @เชิงอรรถ: ม. ปุญฺฉนฺโต ม. ขาทนฺโต @ ฉ.ม. ปุจฺฉติ ฉ.ม. กปฺปเตตนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๑.

กึ ปพฺพชิตานํ อตฺตโน สนฺตกํ น วฏฺฏตีติ กุทาลปิฏกํ คาหาเปตฺวา ๑- เขตฺตมริยาทพนฺธนาทีนิ กโรนฺโต นานปฺปการํ ปุพฺพณฺณาปรณฺณญฺเจว ผลาผเล จ สงฺคณฺหิตฺวา เหมนฺตคิมฺหวสฺสาเนสุ ยํ ยํ อิจฺฉติ, ตํ ตํ ปจฺจาเปตฺวา ขาทนฺโต สมณกุฏุมฺพิโก หุตฺวา ชีวติ. เกวลมสฺส ปญฺจจูฬเกน ทารเกน สทฺธึ ปาทปริจาริกาว เอกา นตฺถิ. อยํ ปุคฺคโล กิญฺจาปิ โอลมฺพินีหิ สาขาหิ อุทกํ ผุสมาโน อนฺโตสาโข รุกฺโข วิย เจติยงฺคณโพธิยงฺคณาทีสุ ภิกฺขูนํ กายสามคฺคึ เทติ, คิหิพนฺธนสฺส ปน อิจฺฉินฺนตาย พหิมูลตฺตา อริยมคฺคํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๒) คงฺคาย มชฺเฌ ชาโต พหิทฺธา วลฺลีหิ อาพทฺธวงฺกสาโข วิย สํฆสนฺตกํ นิสฺสาย ชีวมาโน ภินฺนาชีวปุคฺคโล ทฏฺฐพฺโพ. เอกจฺโจ คิหิพนฺธนํ ปหาย ปพชฺชนฺโตปิ สารุปฺปฏฺฐาเน ปพฺพชฺชํ น ลภติ. ปพฺพชฺชา หิ นาเมสา ปฏิสนฺธิคฺคหณสทิสา. ยถา มนุสฺสา ยตฺถ ปฏิสนฺธึ คณฺหนฺติ, เตสํเยว กุลานํ อาจารํ สิกฺขนฺติ, เอวํ ภิกฺขูปิ เยสํ สนฺติเก ปพฺพชนฺติ, เตสํเยว อาจารํ คณฺหนฺติ. ตสฺมา เอกจฺโจ อสารุปฺปฏฺฐาเน ปพฺพชิตฺวา โอวาทานุสาสนีอุทฺเทส- ปริปุจฺฉาทีหิ ปริพาหิโร หุตฺวา ปาโตว มุณฺฑฆฏํ คเหตฺวา อุทกติตฺถํ คจฺฉติ, อาจริยุปชฺฌายานํ ภตฺตตฺถาย ขนฺเธ ปตฺตํ กตฺวา ภตฺตสาลํ คจฺฉติ, ทุพฺพจสามเณเรหิ สทฺธึ นานากีฬํ กีฬติ, อารามิกทารเกหิ สํสฏฺโฐ วิหรติ. โส ทหรภิกฺขุกาเล อตฺตโน อนุรูเปหิ ทหรภิกฺขูหิ เจว อารามิเกหิ จ สทฺธึ สํฆโภคํ กตฺวา ๒- "อยํ ขีณาสเวหิ อสุกรญฺโญ สนฺติกา ปฏิคฺคหิตสํฆโภโค, ตุเมฺห สํฆสฺส อิทญฺจิทญฺจ น เทถ, น หิ ตุมฺหากํ ปวตฺตึ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. คเหตฺวา สี., ปตฺวา, ฉ.ม. คนฺตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๒.

สุตฺวา ราชา วา ราชมหามตฺตา วา อตฺตมนา ภวิสฺสนฺติ, เอตฺถ ทานิ อิทญฺจิทญฺจ กโรถา"ติ กุทาลปิฏกานิ คาหาเปตฺวา เหฏฺฐาตฬากมาติกาสุ กตฺตพฺพกิจฺจานิ การาเปตฺวา พหุปุพฺพณฺณาปรณฺณํ วิหารํ ปเวเสตฺวา อารามิเกหิ อตฺตโน อุปการภาวํ สํฆสฺส อาโรจาเปสิ. ๑- สํโฆ "อยํ ทหโร พหูปกาโร, อิมสฺส สตํ วา ทฺวิสตํ วา เทถา"ติ ทาเปติ. อิติ โส อิโต จิโต จ สํฆสนฺตเกเนว วฑฺฒนฺโต พหิทฺธา เอกวีสติวิธาหิ อเนสนาหิ พทฺโธ อริยมคฺคํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๓) ปติตฏฺฐาเนเยว วาลิกาย โอตฺถริตฺวา ปูติภาวํ อาปาทิตรุกฺโข วิย อาลสิยมหคฺฆโส เวทิตพฺโพ. เอวรูปํ หิ ปุคฺคลํ อามิสจกฺขุปจฺจยโลลํ วิสฺสฏฺฐอาจริยุปชฺฌายวตฺตํ อุทฺเทสปริปุจฺฉาโยนิโสมนสิการวชฺชิตํ สนฺธาย ปญฺจ นีวรณานิ อตฺถโต เอวํ วทนฺติ "โภ กสฺส สนฺติกํ คจฺฉามา"ติ ๒- อถ ถีนมิทฺธํ อุฏฺฐาย เอวมาห "กึ น ปสฺสถ, เอโส อสุกวิหารวาสี กุสีตปุคฺคโล อสุกํ นาม คามํ คนฺตฺวา ยาคุมตฺถเก ยาคุํ, ปูวมตฺถเก ปูวํ, ภตฺตมตฺถเก ภตฺตํ อชฺโฌหริตฺวา วิหารํ อาคมฺม วิสฺสฏฺฐสฺพฺพวตฺโต อุทฺเทสาทิวิรหิโต มญฺจํ อุปคจฺฉนฺโต มยฺหํ โอกาสํ กโรตี"ติ. ตโต กามจฺฉนฺทนีวรณํ อุฏฺฐายาห "ตว ๓- โอกาเส กเต มยฺหํ กโตว โหติ, อิทาเนว ๔- นิทฺทายิตฺวา กิเลสานุรญฺชิโตว ปพุชฺฌิตฺวา กามวิตกฺกํ วิตกฺเกสฺสตี"ติ. ตโต พฺยาปาทนีวรณํ อุฏฺฐายาห "ตุมฺหากํ โอกาเส กเต มยฺหํ กโตว โหติ, อิทาเนว นิทฺทายิตฺวา อุฏฺฐิโต' วตฺตปฏิปตฺตึ กโรหี'ติ วุจฺจมาโน `โภ อิเม อตฺตโน กมฺมํ อกตฺวา อเมฺหสุ พฺยาวฏา'ติ นานปฺปการํ ผรุสวจนํ วทนฺโต อกฺขีนิ นีหริตฺวา วิจริสฺสตี"ติ. ตโต อุทฺธจฺจนีวรณํ อุฏฺฐายาห @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อาโรจาเปติ ม. คจฺฉถาติ @ ฉ.ม. โภ ตว ฉ.ม. อิทาเนว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๓.

"ตุมฺหากํ โอกาเส กเต มยฺหํ กโตว โหติ, กุสีโต นาม วาตาหโต อคฺคิขนฺโธ วิย อุทฺธโต ๑- โหตี"ติ. อถ กุกฺกุจฺจนีวรณํ อุฏฺฐายาห "ตุมฺหากํ โอกาเส กเต มยฺหํ กโตว โหติ, กุสีโต นาม กุกฺกุจฺจปกโต โหติ, อกปฺปิเย กปฺปิยสญฺญํ กปฺปิเย จ อกปฺปิยสญฺญํ อุปฺปาเทตี"ติ. อถ วิจิกิจฺฉานีวรณํ อุฏฺฐายาห "ตุมฺหากํ โอกาเส กเต มยฺหํ กโตว โหติ. เอวรูโป หิ อฏฺฐสุ ฐาเนสุ มหาวิจิกิจฺฉํ อุปฺปาเทตี"ติ. ๒- เอวํ อาลสิยมหคฺฆสํ ปญฺจ นีวรณานิ จณฺฑสุนขาทโย วิย สิงฺคจฺฉินฺนํ ชรควํ อชฺโฌตฺถริตฺวา คณฺหนฺติ. โสปิ อริยมคฺคโสตํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๔) ทฺวินฺนํ ปาสาณานํ อนฺตเร นิขาตมูลากาเรน ๓- ฐิตรุกฺโข วิย ทิฏฺฐึ อุปฺปาเทตฺวา ฐิโต ทิฏฺฐิคติโก เวทิตพฺโพ. โส หิ "อรูปภเว รูปํ อตฺถิ, อสญฺญีภเว จิตฺตํ ปวตฺตติ, พหุจิตฺตกฺขณิโก โลกุตฺตรมคฺโค, อนุสโย จิตฺตวิปฺปยุตฺโต, เต จ สตฺตา สนฺธาวนฺติ สํสรนฺตี"ติ วทนฺโต อริฏฺโฐ วิย กณฺฐกสามเณโร วิย จ วิจรติ. ปิสุณวาโจ ปน โหติ, อุปชฺฌายาทโย สทฺธิวิหาริกาทีหิ ภินฺทนฺโต วิจรติ. โสปิ อริยมคฺคโสตํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๕) อพฺโภกาเส นภํ ปูเรตฺวา วลฺลีหิ อาพทฺโธ ฐิโต เอกํ เทฺว สํวจฺฉเร อติกฺกมิตฺวา อาคเต มโหเฆ สกึ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา เตมนรุกฺโข วิย มหลฺลกกาเล ปพฺพชิตฺวา ปจฺจนฺเต วสมาโน ทุลฺลภสํฆทสฺสโน เจว ทุลฺลภธมฺมสฺสวโน จ ปุคฺคโล เอกจฺโจ หิ วุฑฺฒกาเล ปพฺพชิโต กติปาเหน อุปสมฺปทํ ลภิตฺวา ปญฺจวสฺสกาเล เวทิตพฺโพ. ปาติโมกฺขํ ปคุณํ กตฺวา ทสวสฺสกาเล วินยธรเถรสฺส สนฺติเก วินยกถากาเล มริจํ วา หรีตกขณฺฑํ วา มุเข ฐเปตฺวา วีชเนน มุขํ ปิธาย นิทฺทายนฺโต นิสีทิตฺวา @เชิงอรรถ: สี. อุฏฺฐิโต ฉ.ม. อุปฺปาเทสีติ ม. นิขาตสูลากาเรน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๔.

เลสกปฺเปน กตวินโย นาม หุตฺวา ปตฺตจีวรํ อาทาย ปจฺจนฺตํ คจฺฉติ. ตตฺร นํ มนุสฺสา สกฺกริตฺวา ภิกฺขุทสฺสนสฺส ทุลฺลภตาย "อิเธว ภนฺเต วสถา"ติ วิหารํ กาเรตฺวา ปุปฺผูปคผลูปครุกฺเข โรเปตฺวา ตตฺถ วาเสนฺติ. อถ มหาวิหารสทิสา วิหารา พหุสฺสุตา ภิกฺขู "ชนปเท จีวรรชนาทีนิ ๑- กตฺวา อาคมิสฺสามา"ติ ตตฺถ คจฺฉนฺติ. โส เต ทิสฺวา หฏฺฐตุฏฺโฐ วตฺตปฏิวตฺตํ กตฺวา ปุนทิวเส อาทาย ภิกฺขาจารคามํ ปวิสิตฺวา "อสุโก เถโร สุตฺตนฺติโก, อสุโก อาภิธมฺมิโก, อสุโก วินยธโร, อสุโก เตปิฏโก, เอวรูเป เถเร กทา ลภิสฺสถ, ธมฺมสฺสวนํ กาเรถา"ติ วทติ. อุปาสกา "ธมฺมสฺสวนํ กาเรสฺสามา"ติ วิหารมคฺคํ โสเธตฺวา สปฺปิเตลาทีนิ อาทาย มหาเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต ธมฺมสฺสวนํ กาเรสฺสาม, ๒- ธมฺมกถิกานํ วิจาเรถา"ติ วตฺวา ปุนทิวเส อาคนฺตฺวา ธมฺมํ สุณนฺติ. เนวาสิกตฺเถโร อาคนฺตุกานํ ปตฺตจีวรานิ ปฏิสาเมนฺโต อนฺโตคพฺเภเยว ทิวสภาคํ วีตินาเมติ. ทิวา กถิโก อุฏฺฐิโต สรภาณโก ๓- ฆเฏน อุทกํ วมนฺโต วิย สรภาณํ ภณิตฺวา อุฏฺฐิโต, ตมฺปิ โส น ชานาติ. รตฺติกถิโก สาครํ โขเภนฺโต วิย รตฺตึ กเถตฺวา อุฏฺฐิโต, ตมฺปิ โส น ชานาติ. ปจฺจูสกถิโก กเถตฺวา อุฏฺฐาสิ, ตมฺปิ โส น ชานาติ. ปาโต ปน อุฏฺฐาย มุขํ โธวิตฺวา เถรานํ ปตฺตจีวรานิ อุปนาเมตฺวา ภิกฺขาจารํ อุปคจฺฉนฺโต มหาเถรํ อาห "ภนฺเต ทิวา กถิโก กตรํ ชาตกํ นาม กเถสิ, สรภาณโก กตรํ สุตฺตํ นาม ภณิ, รตฺติกถิโก กตรํ ธมฺมกถํ นาม กเถสิ, ปจฺจูสกถิโก กตรํ ชาตกํ นาม กเถสิ, ขนฺธา นาม กติ, ธาตุโย นาม กติ, อายตนํ นาม กตี"ติ. เอวรูโป เอกํ เทฺว สํวจฺฉรานิ อติกฺกมิตฺวา ภิกฺขุทสฺสนญฺเจว ธมฺมสฺสวนญฺจ ลภนฺโตปิ โอเฆ @เชิงอรรถ: สี. วิปสฺสนาทีนิ ม. กริสฺสาม สี. ปทภาณโก

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๕.

อาคเต อุทเกน เตมิตสทิโส ๑- โหติ. โส เอวํ สํฆทสฺสนโต จ ธมฺมสฺสวนโต จ ปฏิกฺกมฺม ทูเร วสนฺโต อริยมคฺคํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๖) มชฺเฌ คงฺคาย ทีปเก ชาโต มุทุรุกฺโข วิย มธุรสรภาณกปุคฺคโล เวทิตพฺโพ. โส หิ อภิญฺญาตานิ อภิญฺญาตานิ เวสฺสนฺตราทีนิ ชาตกานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ทุลฺลภภิกฺขุทสฺสนํ ปจฺจนฺตํ คนฺตฺวา ตตฺถ ธมฺมกถาย ปสาทิตหทเยน ชเนน อุปฏฺฐิยมาโน อตฺตานํ อุทฺทิสฺส กเต สมฺปนฺนปุปฺผผลรุกฺเข นนฺทนวนาภิราเม วิหาเร วสติ. อถสฺส ภารหารภิกฺขู ตํ ปวตฺตึ สุตฺวา "อสุโก กิร เอวํ อุปฏฺฐาเกสุ ปฏิพทฺธจิตฺโต วิหรติ, ปณฺฑิโต ภิกฺขุ ปฏิพโล พุทฺธวจนํ วา อุคฺคณฺหิตุํ, กมฺมฏฺฐานํ วา มนสิกาตุํ, อาเนตฺวา เตน สทฺธึ อสุกตฺเถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ อุคฺคณฺหิสฺสาม, อสุกตฺเถรสฺส สนฺติเก กมฺมฏฺฐานนฺ"ติ ตตฺถ คจฺฉนฺติ. โส เตสํ วตฺตํ กตฺวา สายนฺหสมยํ วิหารจาริกํ นิกฺขนฺเตหิ เตหิ "อิมํ อาวุโส เจติยํ ตยา การิตนฺ"ติ ปุฏฺโฐ "อาม ภนฺเต"ติ วทติ. อยํ โพธิ, อยํ มณฺฑโป, อิทํ อุโปสถาคารํ, เอสา อคฺคิสาลา, อยํ จงฺกโม ตยา การิโต, อิเม รุกฺเข โรปาเปตฺวา ตยา นนฺทนวนาภิราโม วิหาโร การิโตติ. อาม ภนฺเตติ. โส สายํ เถรุปฏฺฐานํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา ปุจฺฉติ "กสฺมา ภนฺเต อาคตตฺถา"ติ. "อาวุโส ตํ อาทาย คนฺตฺวา อสุกตฺเถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ อุคฺคณฺหิตฺวา อสุกตฺเถรสฺส สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ อสุกสฺมึ นาม อรญฺเญ สมคฺคา สมณธมฺมํ กริสฺสามาติ อิมินา การเณน อาคตมฺหา"ติ. สาธุ ภนฺเต ตุเมฺห @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อุทเกน สกึ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา เตมิตรุกฺขสทิโส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๖.

นาม มยฺหํ อตฺถาย อาคตา, อหมฺปิ จิรนิวาเสน อิธ อุกฺกณฺฐิโต คจฺฉามิ ปตฺตจีวรํ คณฺหามิ ภนฺเตติ. อาวุโส สามเณรทหรา มคฺเค กิลนฺตา, อชฺช วสิตฺวา เสฺว ปจฺฉาภตฺตํ คมิสฺสามาติ. สาธุ ภนฺเตติ ปุนทิวเส เตหิ สทฺธึ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ๑- , คามวาสิโน "อมฺหากํ อยฺโย พหู อาคนฺตุเก ภิกฺขู คเหตฺวา อาคโต"ติ อาสนานิ ปญฺญาเปตฺวา ยาคุํ ปาเยตฺวา สุขนิสินฺนกถํ สุตฺวา ภตฺตํ อทํสุ. เถรา "ตฺวํ อาวุโส อนุโมทนํ กตฺวา นิกฺขมฺม, มยํ อุทกผาสุกฏฺฐาเน ภตฺตกิจฺจํ กริสฺสามา"ติ นิกฺขนฺตา. คามวาสิโน อนุโมทนํ สุตฺวา ปุจฺฉึสุ ๒- "กุโต ภนฺเต เถรา อาคตา"ติ. เอเต อมฺหากํ อาจริยุปชฺฌายา สมานุปชฺฌายา สนฺทิฏฺฐสมฺภตฺตาติ. กสฺมา อาคตาติ. มํ คเหตฺวา คนฺตุกามตายาติ. ตุเมฺห ปน คนฺตุกามาติ. อาม อาวุโสติ. กึ วเทถ ภนฺเต, อเมฺหหิ กสฺส อุโปสถาคารํ การิตํ, กสฺส โภชนสาลา, กสฺส อคฺคิสาลาทโย การิตา, มงฺคลามงฺคเลสุ กสฺส สนฺติกํ คมิสฺสามาติ. มหาอุปาสิกาโยปิ ตตฺเถว นิสีทิตฺวา อสฺสูนิ ปวตฺตยึสุ. ทหโร "ตุเมฺหสุ เอวํ ทุกฺขิเตสุ อหํ คนฺตฺวา กึ กริสฺสามิ, เถเร อุยฺโยเชสฺสามี"ติ วิหารํ คโต. เถราปิ กตภตฺตกิจฺจา ปตฺตจีวรานิปิ คเหตฺวา นิสินฺนา ตํ ทิสฺวาว "กึ อาวุโส จิรายสิ, ทิวา โหติ, คจฺฉามา"ติ อาหํสุ. อาม ภนฺเต, ตุเมฺห สุขิตา, อสุกเคหสฺส อิฏฺฐกามูลํ ฐิตสณฺฐาเนเนว ฐิตํ, อสุกเคหาทีนํ จิตฺตกมฺมมูลาทีนิ อตฺถิ, คตสฺสาปิ เม จิตฺตวิกฺเขโป ภวิสฺสติ, ตุเมฺห ปุรโต คนฺตฺวา อสุกวิหาเร จีวรโธวนรชนาทีนิ กโรถ, อหํ ตตฺถ สมฺปาปุณิสฺสามีติ. เต ตสฺส โอสกฺกิตุกามตํ ปตฺวา ตฺวํ ปจฺฉา อาคจฺเฉยฺยาสีติ ปกฺกมึสุ. โส เถเร อนุคนฺตฺวา นิวตฺโต วิหารเมว อาคนฺตฺวา โภชนสาลาทีนิ โอโลเกนฺโต วิหารํ รามเณยฺยกํ ๓- ทิสฺวา จินฺเตสิ "สาธุ วตมฺหิ น คโต, @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปวิสติ สี. ปุจฺฉนฺติ ม. รามเณยฺยารามํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๗.

สเจ คมิสฺสํ, โกจิเทว ธมฺมกถิโก อาคนฺตฺวา สพฺเพสํ มนํ ภินฺทิตฺวา วิหารํ อตฺตโน นิกายสนฺตกํ กเรยฺย, อถ มยา ปจฺฉา อาคนฺตฺวา เอตสฺส ปจฺฉโต ลทฺธปิณฺฑํ ภุญฺชนฺเตน จริตพฺพํ ภวิสฺสตี"ติ. โส อปเรน สมเยน สุณาติ "เต กิร ภิกฺขู คตฏฺฐาเน เอกนิกาย- เทฺวนิกายเอกปิฏกเทฺวปิฏกาทิวเสน พุทฺธวจนํ อุคฺคณฺหิตฺวา อฏฺฐกถาจริยา ชาตา วินยธรา ชาตา สตปริวาราปิ สหสฺสปริวาราปิ จรนฺติ, เย ปเนตฺถ สมณธมฺมํ กาตุํ คตา, เต ฆเฏนฺตา วายมนฺตา โสตาปนฺนา ชาตา, สกทาคามิโน อนาคามิโน อรหนฺโต ชาตา, มหาสกฺกาเรน ปรินิพฺพุตา"ติ. โส จินฺเตสิ "สเจ อหมฺปิ อคมิสฺสํ, มยฺหมฺเปสา สมฺปตฺติ อภวิสฺส, อิมํ ปนฏฺฐานํ มุญฺจิตุํ อสกฺโกนฺโต อติวิย ปริหีนมฺหี"ติ. อยํ ปุคฺคโล อตฺตโน มุทุตาย ตํ ฐานํ มุญฺจนฺโต อริยมคฺคํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๗) คงฺคาย นทิยา ติริยํ ปติตฺวา วาลิกาย โอตฺถตภาเวน อนฺตรเสตุ วิย หุตฺวา พหุนฺนํ ปจฺจโย ชาตรุกฺโข วิย รถวินีตมหาอริยวํสจนฺโทปมาทิปฏิปทาสุ อญฺญตรํ ปฏิปทํ อุคฺคเหตฺวา ฐิโต โอลีนวุตฺติโก ปุคฺคโล เวทิตพฺโพ. โส หิ ตํ ปฏิปตฺตินิสฺสิตํ ธมฺมํ อุคฺคเหตฺวา ปกติยา มญฺชุสฺสโร จิตฺตลปพฺพตาทิสทิสํ มหนฺตํ ฐานํ คนฺตฺวา เจติยงฺคณวตฺตาทีนิ กโรติ. อถ นํ ธมฺมสฺสวนคฺคํ ปตฺตํ ๑- อาคนฺตุกทหรา "ธมฺมํ กเถหี"ติ วทนฺติ. โส สมฺมา อุคฺคหิตํ ธมฺมํ ปฏิปทํ ทีเปตฺวา กเถติ. อถสฺส ปํสุกูลิกปิณฺฑปาติกาทโย สพฺเพ เถรนวมชฺฌิมา ภิกฺขู "อโห สปฺปุริโส"ติ อตฺตมนา ภวนฺติ. โส กสฺสจิ นิทานมตฺตํ, กสฺสจิ อุปฑฺฒคาถํ, กสฺสจิ คาถํ อุปฏฺฐาเปนฺโต ๒- อยปฏเกน อาพนฺธนฺโต วิย ทหรสามเณเร สงฺคณฺหิตฺวา @เชิงอรรถ: สี. ธมฺมสฺสวนตฺถํ ปตฺตา สี. อุปทหนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๘.

มหาเถเร อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต อยํ ปน โปราณกวิหาโร อตฺถิ, เอตฺถ โกจิ ตตฺรุปฺปาโท"ติ ปุจฺฉติ. เถรา "กึ วเทสิ อาวุโส, จตุวีสติ กรีสสหสฺสานิ ตตฺรุปฺปาโท"ติ. ภนฺเต ตุเมฺห เอวํ วเทถ, อุทฺธเน ปน อคฺคิปิ น ชลตีติ. อาวุโส มหาวิหารวาสีหิ ลทฺธา นาม เอวเมว น สนฺติ, น โกจิ ปฏฺฐเปตีติ. ๑- ภนฺเต โปราณกราชูหิ ทินฺนํ ขีณาสเวหิ ปฏิคฺคหิตํ กสฺมา เอเต นาเสนฺตีติ. อาวุโส ตาทิเสน ธมฺมกถิเกน สกฺกา ภเวยฺย ลทฺธุนฺติ. มา เอวํ วเทถ, อเมฺห ปฏิปตฺติทีปกธมฺมกถิกา นาม, ตุเมฺห มํ "สํฆกุฏุมฺพิโก วิหารุปฏฺฐาโก"ติ มญฺญมานา กาตุกามาติ. กึ นุ โข อาวุโส อกปฺปิยเมตํ, ตุมฺหาทิเสหิ ปน กถิเต อมฺหากํ อุปฺปชฺเชยฺยาติ. เตนหิ ภนฺเต อารามิเกสุ อาคเตสุ อมฺหากํ ภารํ กโรถ, เอกํ กปฺปิยทฺวารํ กเถสฺสามาติ. โส ปาโตว คนฺตฺวา สนฺนิปาตสาลายํ ๒- ฐตฺวา อารามิเกสุ อาคเตสุ "อุปาสกา อสุกเขตฺเต ภาโค กุหึ, อสุกเขตฺเต กหาปณํ กุหินฺติอาทีนิ วตฺวา อญฺญสฺส เขตฺตํ คเหตฺวา อญฺญสฺส เทติ. ๓- เอวํ อนุกฺกเมน ตํ ตํ ปฏิเสเธนฺโต ตสฺส ตสฺส เทนฺโต ตถา อกาสิ, ยถา ยาคุหตฺถา ปูวหตฺถา ภตฺตหตฺถา เตลมธุผาณิตฆตาทิหตฺถา จ อตฺตโนว สนฺติกํ อาคจฺฉนฺติ. สกลวิหาโร เอกโกลาหโล โหติ, เปสลา ภิกฺขู นิพิชฺช อปกฺกมึสุ. โสปิ อาจริยุปชฺฌาเยหิ วิสฺสตฺถกานํ ๔- พหุนฺนํ ทุพฺพจปุคฺคลานํ อุปชฺฌํ เทนฺโต วิหารํ ปูเรสิ. อาคนฺตุกา ภิกฺขู วิหารทฺวาเร ฐตฺวาว "วิหาเร เก วสนฺตี"ติ ปุจฺฉิตฺวา "เอวรูปา นาม ภิกฺขู"ติ สุตฺวา พาหิเรเนว ปกฺกมนฺติ. อยํ ปุคฺคโล สาสเน ติริยํ นิปนฺนตาย มหาชนสฺส ปจฺจยภาวํ อุปคโต อริยมคฺคํ โอตริตฺวา สมาธิกุลฺเล นิสินฺโน นิพฺพานสาครํ ปาปุณิตุํ น สกฺโกติ. (๘) @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สณฺฐเปตีติ สี. สนฺนิปาตเวลายํ @ สี. อญฺญสฺส หตฺถา คเหตฺวา อญฺญสฺส หตฺเถ เทติ สี. อนตฺถิกานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๙.

ภควนฺตํ เอตทโวจาติ "นิพฺพานปพฺภารา"ติ ปเทน โอสาปิตํ ธมฺมเทสนํ ญตฺวา อนุสนฺธิกุสลตาย เอตํ "กึ นุโข ภนฺเตติ อาทิวจนํ อโวจ. ตถาคโตปิ หิ อิมิสฺสํ ปริสติ นิสินฺโน "อนุสนฺธิกุสโล ภิกฺขุ อตฺถิ, โส มํ ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสตี"ติ ตสฺเสว โอกาสกรณตฺถาย อิมสฺมึ ฐาเน เทสนํ นิฏฺฐเปสิ. อิทานิ โอริมํ ตีรนฺติอาทินา นเยน วุตฺเตสุ อชฺฌตฺติกายตนาทีสุ เอวํ อุปคมนานุปคมนาทีนิ เวทิตพฺพานิ. "มยฺหํ จกฺขุ ปสนฺนํ, ๑- อหํ อปฺปมตฺตกมฺปิ รูปารมฺมณํ ปฏิวิชฺฌิตุํ สกฺโกมี"ติ เอตํ นิสฺสาย จกฺขุํ อสฺสาเทนฺโตปิ ติมิรกวาตาทีหิ อุปหตปฺปสาโท "อมนาปํ มยฺหํ จกฺขุ, มหนฺตมฺปิ รูปารมฺมณํ วิภาเวตุํ น สกฺโกมี"ติ โทมนสฺสํ อาปชฺชนฺโตปิ จกฺขฺวายตนํ อุปคจฺฉติ นาม. อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ ติณฺณํ ลกฺขณานํ วเสน วิปสฺสนฺโต ปน น อุปคจฺฉติ นาม. โสตาทีสุปิ เอเสว นโย. มนายตเน ปน "มนาปํ วต เม มโน, กิญฺจิ วามโต อคฺคเหตฺวา สพฺพํ ทกฺขิณโตว คณฺหาตี"ติ วา "มเนน เม จินฺติตจินฺติตสฺส อลาโภ นาม นตฺถี"ติ วา เอวํ อสฺสาเทนฺโตปิ, "ทุจินฺติตจินฺติตสฺส เม มโน อปฺปทกฺขิณคฺคาหี"ติ เอวํ โทมนสฺสํ อุปฺปาเทนฺโตปิ มนายตนํ อุปคจฺฉติ นาม. อิฏฺเฐ ปน รูเป ราคํ, อนิฏฺเฐ ปฏิฆํ อุปฺปาเทนฺโต รูปายตนํ อุปคจฺฉติ นาม. สทฺทายตนาทีสุปิ เอเสว นโย. นนฺทีราคสฺเสตํ อธิวจนนฺติ ยถา หิ มชฺเฌ สํสีทิตฺวา ถลํ ปตฺตํ ทารุกฺขนฺธํ สณฺหถูลวาลิกา ปิทหติ, โส ปุน สีสํ อุกฺขิปิตุํ น สกฺโกติ, เอวํ นนฺทีราเคน อาพทฺโธ ปุคฺคโล จตูสุ อปาเยสุ ๒- ปติโต มหาทุกฺเขน ปีฬียติ, ๓- โส อเนเกหิปิ วสฺสสหสฺเสหิ ปุน สีสํ อุกฺขิปิตุํ น สกฺโกติ. เตน วุตฺตํ "นนฺทีราคสฺเสตํ อธิวจนนฺ"ติ. @เชิงอรรถ: ม. สมฺปนฺนํ ฉ.ม. มหาอปาเยสุ ฉ.ม. ปิธียติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๐.

อสฺมิมานสฺเสตํ อธิวจนนฺติ ยถา หิ ถเล อารูโฬฺห ทารุกฺขนฺโธ เหฏฺฐา คงฺโคทเกน เจว อุปริ วสฺเสน จ เตเมนฺโต อนุกฺกเมน เสวาลปริโยนทฺโธ "ปาสาโณ นุ โข เอส ขาณุโก"ติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ, เอวเมว อสฺมิมาเนน อุนฺนโต ปุคฺคโล ปํสุกูลิกฏฺฐาเน ปํสุกูลิโก โหติ, ธมฺมกถิกฏฺฐาเน ธมฺมกถิโก, ภณฺฑนการกฏฺฐาเน ภณฺฑนการโก, ๑- เวชฺชฏฺฐาเน เวชฺโชปิ ปิสุณฏฺฐาเนปิ ปิสุโณ. โส นานปฺปการํ อเนสนํ อาปชฺชนฺโต ตาหิ ตาหิ อาปตฺตีหิ ปลิเวฐิโต "อตฺถิ นุ โข อสฺส อพฺภนฺตเร กิญฺจิ สีลํ, อุทาหุ นตฺถี"ติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ. เตน วุตฺตํ "อสฺมิมานสฺเสตํ อธิวจนนฺ"ติ. ปญฺจนฺเนตํ กามคุณานํ อธิวจนนฺติ ยถา หิ อาวฏฺเฏ ปติตทารุกฺขนฺโธ อนฺโตเยว ๒- ปาสาณาทีสุ อาหตสมพฺภาหโต ภิชฺชิตฺวา จุณฺณวิจุณฺณํ โหติ, เอวํ ปญฺจกามคุณาวฏฺเฏ ปติตปุคฺคโล จตูสุ อปาเยสุ กมฺมกรณขุปฺปิปาสาทิทุกฺเขหิ อาหตสมพฺภาหโต ทีฆรตฺตํ จุณฺณวิจุณฺณตํ อาปชฺชติ. เตน วุตฺตํ "ปญฺจนฺเนตํ กามคุณานํ อธิวจนนฺ"ติ. ทุสฺสีโลติ นิสฺสีโล. ปาปธมฺโมติ ลามกธมฺโม. อสุจีติ น สุจิ. สงฺกสฺสรสมาจาโรติ "อิมสฺส มญฺเญ อิมสฺส มญฺเญ อิทํ กมฺมนฺ"ติ เอวํ ปเรหิ สงฺกาย สริตพฺพสมาจาโร. สงฺกาย วา ปเรสํ สมาจารํ จรตีติปิ ๓- สงฺกสฺสรสมาจาโร. ตสฺส หิ เทฺว ตโย ชเน กเถนฺเต ทิสฺวา "มม โทสํ มญฺเญ กเถนฺตี"ติ เตสํ สมาจารํ สงฺกสฺสรติ ธาวตีติปิ ๔- สงฺกสฺสรสมาจาโร. สมณปฏิญฺโญติ สลากคฺคหณาทีสุ "กิตฺตกา วิหาเร สมณา"ติ คณนาย อารทฺธาย "อหมฺปิ สมโณ, อหมฺปิ สมโณ"ติ ปฏิญฺญํ เทติ, สลากคฺคหณาทีนิ @เชิงอรรถ: ม. ภณฺฑาคาริกฏฺฐาเน ภณฺฑาคาริโก ม. ทารุกฺขนฺโธเยว @ ฉ.ม. สรตีติปิ ฉ.ม. ธาวตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๑.

กโรติ. พฺรหฺมจาริปฏิญฺโญติ อุโปสถปวารณาทีสุ "อหมฺปิ พฺรหฺมจารี"ติ ปฏิญฺญาย ตานิ กมฺมานิ ปวิสติ. อนฺโตปูตีติ วกฺกหทยาทีสุ อปูติกสฺสปิ คุณานํ ปูติภาเวน อนฺโตปูติ. อวสฺสุโตติ ราเคน ตินฺโต. กสมฺพุกชาโตติ ราคาทีหิ กิเลเสหิ กจวรชาโต. เอตทโวจาติ โคคณํ คงฺคาตีราภิมุขํ กตฺวา ปริสปริยนฺเต ฐิโต อาทิโต ปฏฺฐาย ยาว ปริโยสานา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา "สตฺถา โอริมตีราทีนํ อนุปคจฺฉนฺตาทิวเสน สกฺกา ปฏิปตฺตึ ปูเรตุนฺติ วทติ ยทิ เอวํ ปูเรตุํ สกฺกา, อหํ ปพฺพชิตฺวา ปูเรสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา เอตํ "อหํ โข ภนฺเต"ติ อาทิวจนํ อโวจ. วจฺฉคิทฺธินิโยติ วจฺเฉสุ สงฺเกตถเนหิ ๑- ขีรปฺปคฺฆรนฺเตหิ วจฺฉกสฺเนเหน สยเมว คมิสฺสนฺตีติ. นิยฺยาเตเหวาติ นิยฺยาเตหิเยว คาวีสุ หิ อนิยฺยาติตาสุ โคสามิกา อาคนฺตฺวา "เอกา คาวี น ทิสฺสติ, เอโก โคโณ, เอโก วจฺฉโก น ทิสฺสตี"ติ ตุยฺหํ ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต วิจริสฺสนฺติ, อิติ เต อผาสุกํ ภวิสฺสติ. ปพฺพชฺชา จ นาเมสา สอิณสฺส น รุหติ, อณณา ๒- ปพฺพชฺชา จ พุทฺธาทีหิ สํวณฺณิตาติ ๒- ทสฺสนตฺถํ เอวมาห. นิยฺยาตาติ นิยฺยาติตา. อิมสฺมึ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๘๗-๑๐๑. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=1893&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=1893&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=322              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=4908              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=4535              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=4535              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]