ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

หน้าที่ ๑๖๔.

เตนหีติ อิทํ ภควา นํ อายาจนฺตํ ๑- ทิสฺวา "อิทานิสฺส ปญฺหํ กเถตุํ กาโล"ติ ญตฺวา อาห. ตสฺสตฺโถ:- ยสฺมา มํ อายาจสิ, ตสฺมา สุณาหีติ. วิวิจฺเจว กาเมหีติอาทิ วิสุทฺธิมคฺเค ๒- วิตฺถาริตเมว. อิธ ปเนตํ ทฺวินฺนํ ๓- วิชฺชานํ ปุพฺพภาคปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. ตตฺถ ทฺวินฺนํ วิชฺชานํ อนุปทวณฺณนา เจว ภาวนานโย จ วิสุทฺธิมคฺเค ๔- วิตฺถาริโตว. ปฐมา วิชฺชาติ ปฐมํ อุปฺปนฺนาติ ปฐมา, วิทิตกรณฏฺเฐน วิชฺชา. กึ วิทิตํ กโรตีติ ๕-? ปุพฺเพนิวาสํ. อวิชฺชาติ ตสฺเสว ปุพฺเพนิวาสสฺส อวิทิตกรณฏฺเฐนปิ ตปฺปฏิจฺฉาทโก โมโห วุจฺจติ. ตโมติ เสฺวว โมโห ปฏิจฺฉาทกฏฺเฐน ตโมติ วุจฺจติ. อาโลโกติ สาเยว วิชฺชา โอภาสกรณฏฺเฐน อาโลโกติ วุจฺจติ. เอตฺถ จ วิชฺชา อธิคตาติ อยํ อตฺโถ, เสสํ ปสํสาวจนํ. โยชนา ปเนตฺถ อยมสฺส วิชฺชา อธิคตา, อถสฺส อธิคตวิชฺชสฺส อวิชฺชา วิหตา วินฏฺฐาติ อตฺโถ. กสฺมา? ยสฺมา วิชฺชา อุปฺปนฺนา. อิตรสฺมึปิ ปททฺวเย เอเสว นโย. ยถาตนฺติ เอตฺถ ยถาติ โอปมฺมํ, ตนฺติ นิปาตมตฺตํ. สติยา อวิปฺปวาเสน อปฺปมตฺตสฺส. วิริยาตาเปน อาตาปิโน. กาเย จ ชีวิเต จ อนเปกฺขตาย ปหิตตฺตสฺสาติ. ๖- เปสิตตฺตสฺสาติ อตฺโถ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยถา อปฺปมตฺตสฺส อาตาปิโน ปหิตตฺตสฺส วิหรโต อวิชฺชา วิหญฺเญยฺย, วิชฺชา อุปฺปชฺเชยฺย. ตโม วิหญฺเญยฺย, อาโลโก อุปฺปชฺเชยฺย. เอวเมตสฺส ๗- อวิชฺชา วิหตา, วิชฺชา อุปฺปนฺนา. ตโม วิหโต, อาโลโก อุปฺปนฺโน. เอตสฺส เตน ปธานานุโยคสฺส อนุรูปเมว ผลํ ลทฺธนฺติ. ปุพฺเพนิวาสกถา นิฏฺฐิตา. จุตูปปาตกถายํ วิชฺชาติ ทิพฺพจกฺขุญาณวิชฺชา. อวิชฺชาติ สตฺตานํ จุติปฏิสนฺธิจฺฉาทิกา ๘- อวิชฺชา. เสสํ วุตฺตนยเมว. @เชิงอรรถ: สี.,อิ. อายาจนํ วิสุทฺธิ. ๑/๑๗๗ ปฐวีกสิณนิทฺเทส ฉ. ติสฺสนฺนํ @ วิสุทฺธิ. ๒/๒๕๐อภิญฺญานิทฺเทส ฉ.ม.,อิ. กโรติ ฉ.ม. อิติ-สทฺโท น @ทิสฺสติ ฉ.ม. เอวเมว ตสฺส ฉ.ม.,อิ. จุติปฏิสนฺธิปฺปฏิจฺฉาทิกา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.

ตติยวิชฺชาย โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเตติ วิปสฺสนาปาทกํ จตุตฺถชฺฌานจิตฺตํ เวทิตพฺพํ. อาสวานํ ขยญาณายาติ อรหตฺตมคฺคญาณตฺถาย. อรหตฺตมคฺโค หิ อาสววินาสนโต อาสวานํ ขโยติ วุจฺจติ, ตตฺร เจตํ ญาณํ ตตฺถ ปริยาปนฺนตฺตาติ. จิตฺตํ อภินินฺนาเมตีติ วิปสฺสนาจิตฺตํ อภินีหรติ. โส อิทํ ทุกฺขนฺติ เอวมาทีสุ เอตฺตกํ ทุกฺขํ, น อิโต ภิยฺโยติ สพฺพมฺปิ ทุกฺขสจฺจํ สรสลกฺขณปฺปฏิเวเธน ยถาภูตํ ปชานาติ ปฏิวิชฺฌติ, ตสฺส จ ทุกฺขสฺส นิพฺพตฺติกํ ตณฺหํ "อยํ ทุกฺขสมุทโย"ติ, ตทุภยมฺปิ ยํ ฐานํ ปตฺวา นิรุชฺฌติ, ตํ เตสํ อปฺปวตฺตึ นิพฺพานํ "อยํ ทุกฺขนิโรโธ"ติ. ตสฺส จ สมฺปาปกํ อริยมคฺคํ "อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา"ติ สรสลกฺขณปฺปฏิเวเธน ยถาภูตํ ปชานาติ ปฏิวิชฺฌตีติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอวํ สรูปโต สจฺจานิ ทสฺเสตฺวา อิทานิ กิเลสวเสน ปริยายโต ทสฺเสนฺโต อิเม อาสวาติอาทิมาห. ตสฺส เอวํ ชานโต เอวํ ปสฺสโตติ ตสฺส ภิกฺขุโน เอวํ ชานนฺตสฺส เอวํ ปสฺสนฺตสฺส. สห วิปสฺสนาย โกฏิปฺปตฺตํ มคฺคํ กเถติ. ๑- กามาสวาติ กามาสวโต. จิตฺตํ วิมุจฺจตีติ อิมินา มคฺคกฺขณํ ทสฺเสติ. มคฺคกฺขเณ หิ จิตฺตํ วิมุจฺจติ, ผลกฺขเณ จิตฺตํ วิมุตฺตํ โหติ. วิมุตฺตสฺมึ วิมุตฺตมิติ ญาณนฺติ อิมินา ปจฺจเวกฺขณญาณํ ทสฺเสติ. ขีณา ชาตีติอาทีหิ ตสฺส ภูมึ. เตน หิ ญาเณน โส ปจฺจเวกฺขนฺโต ขีณา ชาตีติอาทีนิ ปชานาติ. กตมา ปนสฺส ชาติ ขีณา, กถญฺจ นํ ปชานาตีติ? น ตาวสฺส อตีตา ชาติ ขีณา ปุพฺเพว ขีณตฺตา, น อนาคตา, อนาคเต วายามาภาวโต, น ปจฺจุปฺปนฺนา, วิชฺชมานตฺตา. ยา ปน มคฺคสฺส อภาวิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺย เอกจตุปญฺจโวการภเวสุ เอกจตุ- ปญฺจกฺขนฺธปฺปเภทา ชาติ, สา มคฺคสฺส ภาวิตตฺตา อนุปฺปาทธมฺมตํ อาปชฺชเนน ขีณา. ตํ โส มคฺคภาวนาย ปหีนกิเลเส ปจฺจเวกฺขิตฺวา กิเลสาภาเว วิชฺชมานมฺปิ กมฺมํ อายตึ อปฺปฏิสนฺธิกํ โหตีติ ชานนฺโต ปชานาติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. กเถสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.

วุสิตนฺติ วุตฺถํ ปริวุตฺถํ, กตํ ปรินิฏฺฐิตนฺติ ๑- อตฺโถ. พฺรหฺมจริยนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยํ. ปุถุชฺชนกลฺยาเณหิ ๒- หิ สทฺธึ สตฺต เสกฺขา พฺรหฺมจริยวาสํ วสนฺต นาม, ขีณาสโว วุตฺถวาโส. ตสฺมา โส อตฺตโน พฺรหฺมจริยวาสํ ปจฺจเวกฺขนฺโต "วุสิตํ พฺรหฺมจริยนฺ"ติ ปชานาติ. กตํ กรณียนฺติ จตูสุ สจฺเจสุ จตูหิ มคฺเคหิ ปริญฺญาปหานสจฺฉิกิริยาภาวนาภิสมยวเสน ๓- โสฬสวิธมฺปิ กิจฺจํ นิฏฺฐาปิตนฺติ อตฺโถ. ปุถุชฺชนกลฺยาณาทโย หิ ตํ กิจฺจํ กโรนฺติ, ขีณาสโว กตกรณีโย. ตสฺมา โส อตฺตโน กรณียํ ปจฺจเวกฺขนฺโต "กตํ กรณียนฺ"ติ ปชานาติ. นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปุน อิตฺถภาวาย, เอวํ โสฬสวิธกิจฺจภาวาย กิเลสกฺขยาย วา มคฺคภาวนากิจฺจํ เม นตฺถีติ ปชานาติ. อถวา อิตฺถตฺตายาติ อิตฺถภาวโต, อิมสฺมา เอวํปการา อิทานิ วตฺตมานกฺขนฺธสนฺตานา อปรํ ขนฺธสนฺตานํ มยฺหํ นตฺถิ, อิเม ปน ปญฺจกฺขนฺธา ปริญฺญาตา ติฏฺฐนฺติ ฉินฺนมูลกา รุกฺขา วิย. เต จริมกวิญฺญาณนิโรเธน อนุปาทาโน วิย ชาตเวโท นิพฺพายิสฺสนฺตีติ ปชานาติ. อิธ วิชฺชาติ อรหตฺตมคฺคญาณวิชฺชา. อวิชฺชาติ จตุสจฺจปฺปฏิจฺฉาทิกา อวิชฺชา. เสสํ วุตฺตนยเมว. อนุจฺจาวจสีลสฺสาติ ยสฺส สีลํ กาเลน หายติ, กาเลน วฑฺฒติ, โส อุจฺจาวจสีโล นาม โหติ. ขีณาสวสฺส ปน สีลํ เอกนฺตวฑฺฒิตเมว. ตสฺมา โส อนุจฺจาวจสีโล นาม โหติ. วสีภูตนฺติ วสิปฺปตฺตํ. สุสมาหิตนฺติ สุฏฺฐุ สมาหิตํ, อารมฺมณมฺหิ สุฏฺฐปิตํ. ธีรนฺติ ธิติสมฺปนฺนํ. มจฺจุหายินนฺติ มจฺจุํ ชหิตฺวา ฐิตํ. สพฺพปฺปหายินนฺติ สพฺเพ ปาปธมฺเม ปชหิตฺวา ฐิตํ. พุทฺธนฺติ จตุสจฺจพุทฺธํ. อนฺติมสารีรนฺติ สพฺพปจฺฉิมสรีรํ. ๔- ตํ นมสฺสนฺติ โคตมนฺติ ตํ โคตมโคตฺตํ พุทฺธสาวกา นมสฺสนฺติ. อถวา โคตมพุทฺธสฺส สาวโกปิ โคตโม, ตํ โคตมํ เทวมนุสฺสา นมสฺสนฺตีติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. กตํ จริตํ นิฏฺฐิตนฺติ ฉ.ม.,อิ. ปุถุชฺชนกลฺยาณเกน. เอวมุปริปิ @ ม......ภาวนาวเสน ฉ.ม. อนฺติมเทหินนฺติ ปพฺพปจฺฉิมสรีรธารินํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.

ปุพฺเพนิวาสนฺติ ปุพฺเพนิวุตฺถกฺขนฺธปรมฺปรํ. โยเวตีติ โย อเวติ อวคจฺฉติ. โยเวทีติปิ ปาโฐ. โย อเวทิ, วิทิตํ ปากฏํ กตฺวา ฐิโตติ อตฺโถ. สคฺคาปายญฺจ ปสฺสตีติ โส ๑- ฉ กามาวจเร นว พฺรหฺมโลเก จตฺตาโร จ อปาเย ปสฺสติ. ชาติกฺขยํ ปตฺโตติ อรหตฺตํ ปตฺโต. อภิญฺญาโวสิโตติ ชานิตฺวา กิจฺจโวสาเนน วุสิโต. ๒- มุนีติ โมเนยฺเยน สมนฺนาคโต ขีณาสวมุนิ. เอตาหีติ เหฏฺฐา นิทฺทิฏฺฐาหิ ปุพฺเพนิวาสญาณาทีหิ. นาญฺญํ ลปิตลาปนนฺติ โย ปนญฺโญ เตวิชฺโชติ อญฺเญหิ ลปิตวจนมตฺตเมว ลปติ, ตมหํ เตวิชฺโชติ น วทามิ, อตฺตปจฺจกฺขโต ญตฺวา ปรสฺสปิ ๓- ติสฺโส วิชฺชา กเถนฺตเมวาหํ เตวิชฺโชติ วทามีติ อตฺโถ. กลนฺติ โกฏฺฐาสํ. นาคฺฆตีติ น ปาปุณาติ. อิทานิ พฺราหฺมโณ ภควโต กถาย ปสนฺโน ปสนฺนาการํ กโรนฺโต อภิกฺกนฺตนฺติอาทิมาห.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๑๖๔-๑๖๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=3744&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=3744&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=498              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=4285              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=4314              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=4314              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]