ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

หน้าที่ ๓๖๔.

อภิยุตฺเตหิ โลกิยตีติ โลโกติ อธิปฺเปโต. สฺวายํ สสฺสโต อมโร นิจฺโจ ธุโวติ ยทิทํ อมฺหากํ ทสฺสนํ อิทเมว สจฺจํ อวิปรีตํ, อญฺมฺปน อสสฺสโตติอาทิ ปเรสํ ทสฺสนํ โมฆํ มิจฺฉาติ อตฺโถ. เอเตน จตฺตาโรปิ สสฺสตวาทา ทสฺสิตา โหนฺติ. อสสฺสโตติ น สสฺสโต, อนิจฺโจ อธุโว จวนธมฺโมติ อตฺโถ. "อสสฺสโต"ติ สสฺสตภาวปฺปฏิกฺเขเปเนว อุจฺเฉโท ทีปิโตติ สตฺตปิ อุจฺเฉทวาทา ทสฺสิตา โหนฺติ. อนฺตวาติ สปริยนฺโต ปริวฏุโม ปริจฺฉินฺนปฺปมาโณ, น สพฺพคโตติ อตฺโถ. เอเตน สรีรปริมาโณ ๑- องฺคุฏฺปริมาโณ อวยวปริมาโณ ปรมาณุปริมาโณ อตฺตาติ เอวมาทิวาทา ทสฺสิตา โหนฺติ. อนนฺตวาติ อปริยนฺโต, สพฺพคโตติ อตฺโถ. เอเตน กปิลกณาทิวาทา ทสฺสิตา ๒- โหนฺติ. ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ ยํ สรีรํ, ตเทว ชีวสงฺขาตํ วตฺถุ, ยญฺจ ชีวสงฺขาตํ วตฺถุ, ตเทว สรีรนฺติ ชีวญฺจ, สรีรญฺจ อทฺวยํ สมนุปสฺสติ. เอเตน อาชีวกานํ วิย "รูปี อตฺตา"ติ อยํ วาโท ทสฺสิโต โหติ. อญฺ ชีวํ อญฺ สรีรนฺติ อิมินา ปน "อรูปี อตฺตา"ติ อยํ วาโท ทสฺสิโต. โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ เอตฺถ ตถาคโตติ สตฺตา. ๓- ตํ หิ ทิฏฺิคติโก การกเวทกาทิสงฺขาตํ, นิจฺจธุวาทิสงฺขาตํ วา ตถาภาวํ ๔- คโตติ ตถาคโตติ โวหรติ, โส มรณโต อิธ กายสฺส เภทโต ปรํ อุทฺธํ โหติ, อตฺถิ สํวิชฺชตีติ อตฺโถ. เอเตน สสฺสตคฺคาหมุเขน โสฬส สญฺีวาทา อฏฺ อสญฺีวาทา อฏฺ จ เนวสญฺีนาสญฺีวาทา ทสฺสิตา โหนฺติ. น โหตีติ นตฺถิ น อุปลพฺภติ. เอเตน อุจฺเฉทวาโท ทสฺสิโต. โหติ จ น จ โหตีติ อตฺถิ จ นตฺถิ จาติ. เอเตน เอกจฺจสสฺสตวาทา สตฺต สญฺีวาทา จ ทสฺสิตา, เนว โหติ น น โหตีติ อิมินา ปน อมราวิกฺเขปวาโท ทสฺสิโตติ เวทิตพฺพํ. @เชิงอรรถ: ม. ปาทปริมาโณ ฉ.ม. ทีปิตา @ สี.,ก. อตฺตา สี.,ก. ตถาคตภาวํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๕.

อิเม กิร ทิฏฺิคติกา นานาเทสโต อาคนฺตฺวา สาวตฺถิยํ ปฏิวสนฺตา เอกทา สมยปฺปวาทเก สนฺนิปติตฺวา อตฺตโน อตฺตโน วาทํ ปคฺคยฺห อญฺวาเท ขุํเสนฺตา วิวาทาปนฺนา อเหสุํ. เตน วุตฺตํ "เต ภณฺฑนชาตา"ติอาทิ. ตตฺถ ภณฺฑนํ นาม กลหสฺส ปุพฺพภาโค. ภณฺฑนชาตาติ ชาตภณฺฑนา. กลโห กลโห เอว, กลสฺส วา หนนโต กลโห ทฏฺพฺโพ. อญฺมญฺสฺส วิรุทฺธํ วาทํ อาปนฺนาติ วิวาทาปนฺนา. มมฺมฆฏฺฏนโต มุขเมว สตฺตีติ มุขสตฺติ, ผรุสวาจา. ผลูปจาเรน วิย หิ การณํ การณูปจาเรน ผลมฺปิ โวหริยติ ยถา ตํ "สุโข พุทฺธุปฺปาโท, ปาปกมฺมํ ปจฺจนุโภตี"ติ ๑- จ. ตาหิ มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา วิชฺฌนฺตา วิหรนฺติ. เอทิโส ธมฺโมติ ธมฺโม อวิปรีตสภาโว เอทิโส เอวรูโป, ยถา มยา วุตฺตํ "สสฺสโต โลโก"ติ. เนทิโส ธมฺโมติ น เอทิโส ธมฺโม, ยถา ตยา วุตฺตํ "อสสฺสโต โลโก"ติ, เอวํเสสปเทหิปิ โยเชตพฺพํ. โส จ ติตฺถิยานํ วิวาโท สกลนคเร ปากโฏ ชาโต. อถ ภิกฺขู สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปวิฏฺา ตํ สุตฺวา "อตฺถิ โน อิทํ กถาปาภตํ, ยนฺนูน มยํ อิมํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจยฺยาม, อปฺเปวนาม ตํ นิสฺสาย สตฺถุ สณฺหสุขุมํ ธมฺมเทสนํ ลเภยฺยามา"ติ. เต ปจฺฉาภตฺตํ ธมฺมเทสนากาเล ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. เตน วุตฺตํ "อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู"ติอาทิ. ตํ สุตฺวา ภควา อญฺติตฺถิยานํ ธมฺมสฺส อยถาภูตปชานนํ ปกาเสนฺโต "อญฺติตฺถิยา ภิกฺขเว"ติอาทิมาห. ตตฺถ อนฺธาติ ปญฺาจกฺขุวิรเหน อนฺธา. เตนาห "อจกฺขุกา"ติ. ปญฺา หิ อิธ "จกฺขู"ติ อธิปฺเปตา. ตถาหิ วุตฺตํ "อตฺถํ น ชานนฺตี"ติอาทิ. ตตฺถ อตฺถํ น ชานนฺตี"ติ อิธโลกตฺถํ ปรโลกตฺถํ น ชานนฺติ, อิธโลกปรโลเกสุ วุฑฺฒึ อพฺภุทยํ นาวพุชฺฌนฺติ, ปรมตฺเถ ปน @เชิงอรรถ: สี..ก. ปจฺจนุภูตนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๖.

นิพฺพาเน กถาวกา. เย หิ นาม ปวตฺติมตฺเตปิ สมฺมุฬฺหา, เต กถํ นิวตฺตึ ชานิสฺสนฺตีติ. อนตฺถํ น ชานนฺตีติ ยทคฺเคน เต อตฺถํ น ชานนฺติ, ตทคฺเคน อนตฺถมฺปิ น ชานนฺติ. ยสฺมา ธมฺมํ น ชานนฺติ, ตสฺมา อธมฺมมฺปิ น ชานนฺติ. เต หิ วิปริเยสคฺคาหิตาย ธมฺมํ กุสลมฺปิ อกุสลํ กโรนฺติ, อธมฺมมฺปิ อกุสลํ กุสลํ กโรนฺติ. นเกวลญฺจ ธมฺมาธมฺเมสุ เอว, อถ โข ตสฺส วิปาเกสุปิ สมฺมุฬฺหา. ตถาหิ เต กมฺมมฺปิ วิปากํ กตฺวา โวหรนฺติ, วิปากมฺปิ กมฺมํ กตฺวา. ตถา ธมฺมํ สภาวธมฺมมฺปิ น ชานนฺติ, อธมฺมํ อสภาวธมฺมมฺปิ น ชานนฺติ. เอวํภูตา จ สภาวธมฺมํ อสภาวธมฺมญฺจ, อสภาวธมฺมํ สภาวธมฺมญฺจ กตฺวา ปเวเทนฺติ. อิติ ภควา ติตฺถิยานํ โมหทิฏฺิปฏิลาภภาเวน ปญฺาจกฺขุเวกลฺลโต อนฺธภาวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตมตฺถํ ชจฺจนฺธูปมาย ปกาเสตุํ "ภูตปุพฺพํ ภิกฺขเว"ติอาทิมาห. ตตฺถ ภูตปุพฺพนฺติ ปุพฺเพ ภูตํ, อตีตกาเล นิพฺพตฺตํ. อญฺตโร ราชา อโหสีติ ปุราตโน นามโคตฺเตหิ โลเก อปากโฏ เอโก ราชา อโหสิ. โส ราชา อญฺตรํ ปุริสํ อามนฺเตสีติ ตสฺส กิร รญฺโ โสภคฺคปฺปตฺตํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ อตฺตโน โอปวยฺหํ หตฺถึ อุปฏฺานํ อาคตํ ทิสฺวา เอตทโหสิ "ภทฺทกํ วต โก หตฺถิยานํ ทสฺสนียนฺ"ติ. เตน จ สมเยน เอโก ชจฺจนฺโธ ราชงฺคเณน คจฺฉติ. ตํ ทิสฺวา ราชา จินฺเตสิ "มหาชานิยา โข อิเม อนฺธา, เย เอวรูปํ ทสฺสนียํ น ลภนฺติ ทฏฺุํ. ยนฺนูนาหํ อิมิสฺสา สาวตฺถิยา ยตฺตกา ชจฺจนฺธา, สพฺเพ เต สนฺนิปาตาเปตฺวา เอกเทสํ เอกเทสํ หตฺเถน ผุสาเปตฺวา เตสํ วจนํ สุเณยฺยนฺ"ติ. เกฬิสีโล ราชา เอเกน ปุริเสน สาวตฺถิยา สพฺเพ ชจฺจนฺเธ สนฺนิปาตาเปตฺวา ตสฺส ปุริสสฺส สญฺ อทาสิ. "ยถา เอเกโก ชจฺจนฺโธ สีสาทิกํ เอเกกํเยว หตฺถิสฺส องฺคํ ผุสิตฺวา `หตฺถี มยา ทิฏฺโ'ติ สญฺ อุปฺปาเทสิ, ตถา กโรหี"ติ. โส ปุริโส ตถา อกาสิ. อถ ราชา เต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๗.

ชจฺจนฺเธ ปจฺเจกํ ปุจฺฉิ "กีทิโส ภเณ หตฺถี"ติ. เต อตฺตนา ทิฏฺทิฏฺาวยวเมว หตฺถึ กตฺวา วทนฺตา "เอทิโส หตฺถี, เนทิโส หตฺถี"ติ อญฺมญฺ กลหํ กโรนฺตา หตฺถาทีหิ อุปกฺกมิตฺวา ราชงฺคเณ มหนฺตํ โกลาหลมกํสุ. ราชา สปริชโน เตสํ ตํ วิปฺปการํ ทิสฺวา ผาสุเกหิ ภิชฺชมาเนหิ หทเยน อุคฺคเตน มหาหสิตํ หสิ. เตน วุตฺตํ "อถ โข ภิกฺขเว โส ราชา ฯเปฯ อตฺตมโน อโหสี"ติ. ตตฺถ อมฺโภติ อาลปนํ. ยาวตกาติ ยตฺตกา. ชจฺจนฺธาติ ชาติยา อนฺธา, ชาติโต ปฏฺาย อจกฺขุกา. เอกชฺฌนฺติ เอกโต. ภเณติ อพหุมานาลาโป. หตฺถึ ทสฺเสหีติ ยถาวุตฺตหตฺถึ สยาเปตฺวา ทสฺเสหิ. โส จ สุสิกฺขิตตฺตา อปริปฺผนฺทนฺโต นิปชฺชิ. ทิฏฺโ โน หตฺถีติ หตฺเถน ปรามสนํ ทสฺสนํ กตฺวา อาหํสุ. เตน ปุริเสน สีสํ ปรามสาเปตฺวา "เอทิโส หตฺถี"ติ สญฺาปิตตฺตา ตาทิสํเยว นํ หตฺถึ สญฺชานนฺตา ชจฺจนฺธา "เอทิโส เทว หตฺถี เสยฺยถาปิ กุมฺโภ"ติ วทึสุ. กุมฺโภติ จ ฆโฏติ อตฺโถ. ขีโลติ นาคทนฺตขีโล. โสณฺโฑติ หตฺโถ. นงฺคลีสา นงฺคลสฺส สิรสฺส อีสา. กาโยติ สรีรํ. โกฏฺโติ กุสูโล. ปาโทติ ชงฺโฆ. ถูโณติ ถมฺโภ. นงฺคุฏฺนฺติ วาลสฺส อุริมปฺปเทโส. วาลธีติ วาลสฺส อคฺคปฺปเทโส มุฏฺีหิ สํสุมฺภึสูติ ๑- มุฏฺิโย พนฺธิตฺวา ปหรึสุ, มุฏฺิฆาตํ อกํสุ. อตฺตมโน อโหสีติ เกฬิสีลตฺตา โส ราชา เตน ชจฺจนฺธานํ กลเหน อตฺตมโน ปหาเสน คหิตมโน อโหสิ. เอวเมว โขติ อุปมาสํสนฺทนํ. ตสฺสตฺโถ:- ภิกฺขเว ยถา เต ชจฺจนฺธา อจกฺขุกา เอกงฺคทสฺสิโน อนวเสสโต หตฺถึ อปสฺสิตฺวา อตฺตนา ทิฏฺาวยวมตฺตํ หตฺถิสญฺาย อิตเรหิ ทิฏฺ อนนุชานนฺตา อญฺมญฺ วิวาทํ อาปนฺนา กลหํ อกํสุ, เอวเมว อิเม อญฺติตฺถิยา สกฺกายสฺส เอกเทสํ รูปเวทนาทึ อตฺตโน @เชิงอรรถ: สี.,ก. สงฺขุภึสูติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๘.

ทิฏฺิทสฺสเนน ยถาทิฏฺ "อตฺตา"ติ มญฺมานา ตสฺส สสฺสตาทิภาวํ อาโรเปตฺวา "อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺ"ติ อภินิวิสิตฺวา อญฺมญฺ วิวทนฺติ, ยถาภูตมฺปน อตฺถานตฺถํ ธมฺมาธมฺมญฺจ น ชานนฺติ. ตสฺมา อนฺธา อจกฺขุกา ชจฺจนฺธปฏิภาคาติ เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ ติตฺถิยานํ ธมฺมสภาวํ ยถาภูตํ อชานนฺตานํ อปสฺสนฺตานํ ชจฺจนฺธานํ วิย หตฺถิมฺหิ ยถาทสฺสนํ ๑- มิจฺฉาภินิเวสํ, ตตฺถ จ วิวาทาปตฺตึ สพฺพาการโต วิทิตฺวา ตทตฺถทีปกํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ อิเมสุ กิร สชฺชนฺติ, เอเก สมณพฺราหฺมณาติ อิเธกจฺเจ ปพฺพชฺชูปคมเนน สมณา, ชาติมตฺเตน พฺราหฺมณา "สสฺสโต โลโก"ติอาทินยปฺปวตฺเตสุ อิเมสุ เอว อสาเรสุ ทิฏฺิคเตสุ ทิฏฺาภินนฺทนวเสน, อิเมสุ วา รูปาทีสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ เอวํ อนิจฺเจสุ ทุกฺเขสุ วิปริณามธมฺเมสุ ตณฺหาภินนฺทนทิฏฺาภินนฺทนานํ วเสน "เอตํ มมา"ติอาทินา สชฺชนฺติ กิร. อโห เนสํ สมฺโมโหติ ทสฺเสติ. กิรสทฺโท เจตฺถ อรุจิสูจนตฺโถ. เตน ตตฺถ สงฺคการณาภาวเมว ทีเปติ. น เกวลํ สชฺชนฺติ เอว, อถ โข วิคฺคยฺห นํ วิวทนฺติ "น ตฺวํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานาสิ. อหํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานามี"ติอาทินา วิคฺคาหิกกถานุโยควเสน วิคฺคยฺห วิวทนฺติ วิวาทํ อาปชฺชนฺติ. นนฺติ เจตฺถ นิปาตมตฺตํ. อถ วา วิคฺคยฺห นนฺติ นํ ทิฏฺินิสฺสยํ สกฺกายทิฏฺึเยว วา วิสทิสทสฺสนตฺตา ๒- สสฺสตาทิวเสน อญฺมญฺ วิรุทฺธํ คเหตฺวา วิวทนฺติ วิเสสโต วทนฺติ, อตฺตโน เอว วาทํ วิสิฏฺ อวิปรีตํ กตฺวา อภินิวิสฺส โวหรนฺติ. ยถา กึ? ชนา เอกงฺคทสฺสิโน. ยเถว ชจฺจนฺธา ชนา หตฺถิสฺส เอเกกงฺคทสฺสิโน ยํ ยํ อตฺตนา ผุสิตฺวา าตํ, ตนฺตเทว หตฺถี"ติ คเหตฺวา อญฺมญฺ วิคฺคยฺห วิวทึสุ, เอวํสมฺปทมิทนฺติ อตฺโถ. อิวสทฺโท ๓- เจตฺถ ลุตฺตนิทฺทิฏฺโติ เวทิตพฺโพ. จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. -------------- @เชิงอรรถ: สี.,ม. อยถาทสฺสนํ ฉ.ม. วิปรีตทสฺสนตฺตา สี.,ก, อิธสทฺโท

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๖๔-๓๖๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=8149&modeTY=1&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8149&modeTY=1&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=136              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3493              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3687              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3687              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]