|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
[๖๔๓] วิมลนฺติ อพฺภาทิมลรหิตํ. สุทฺธนฺติ นิรุปกฺกิเลสํ. วิปฺปสนฺนนฺติ ปสนฺนจิตฺตํ. อนาวิลนฺติ กิเลสาวิลตฺตวิรหิตํ. นนฺทีภวปริกฺขีณนฺติ ตีสุ ภเวสุ ปริกฺขีณตณฺหํ ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๔๔] โย ภิกฺขุ อิมํ ราคปลิปถญฺเจว กิเลสทุคฺคญฺจ สํสารวฏฺฏญฺจ จตุนฺนํ สจฺจานํ อปฺปฏิวิชฺฌนกโมหญฺจ อตีโต, จตฺตาโร โอเฆ ติณฺโณ หุตฺวา ปารํ อนุปฺปตฺโต, ทุวิเธน ฌาเนน ฌายี, ตณฺหาย อภาเวน อเนโช, กถํกถาย อภาเวน อกถํกถี, อุปาทานานํ อภาเวน อนุปาทิยิตฺวา กิเลสนิพฺพาเนน นิพฺพุโต, ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๔๕] โย ปุคฺคโล อิธ โลเก อุโภปิ กาเม หิตฺวา อนาคาโร หุตฺวา ปริพฺพชติ, ๑- ตํ ปริกฺขีณกามญฺเจว ปริกฺขีณภวญฺจ อหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๔๖] โย อิธ โลเก ฉทฺวาริกํ ตณฺหํ ฆราวาเสน อนตฺถิโก อนาคาโร หุตฺวา ปริพฺพชติ, ตณฺหาย เจว ภวสฺส จ ปริกฺขีณตฺตา ตณฺหาภวปริกฺขีณํ ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๔๗] มานุสกํ โยคนฺติ มานุสกํ อายุญฺเจว ปญฺจวิธกามคุเณ จ. ทิพฺพโยเคปิ เอเสว นโย. อุปจฺจคาติ โย มานุสกํ โยคํ หิตฺวา ทิพฺพํ อติกฺกนฺโต, ตํ สพฺเพหิ จตูหิ โยเคหิ วิสํยุตฺตํ อหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๔๘] รตินฺติ ปญฺจกามคุณรตึ. อรตินฺติ อรญฺวาเส อุกฺกณฺิตตฺตํ. สีติภูตนฺติ นิพฺพุตํ. นิรุปธินฺติ นิรุปกฺกิเลสํ. วีรนฺติ ตํ เอวรูปํ สพฺพํ ขนฺธโลกํ อภิภวิตฺวา ิตํ วีริยวนฺตํ อหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: ๑ ก. ปพฺพชติ, เอวมุปริปิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๐.
[๖๔๙] โย เวทีติ โย สตฺตานํ สพฺพากาเรน จุติญฺจ ปฏิสนฺธิญฺจ ปากฏํ กตฺวา ชานาติ, ตมหํ อลคฺคตาย อสตฺตํ, ปฏิปตฺติยา สุฏฺุคตตฺตา สุคตํ, จตุนฺนํ สจฺจานํ พุทฺธตาย พุทฺธํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๕๐] ยสฺสาติ ยสฺเสเต เทวาทโย คตึ น ชานนฺติ, ตมหํ อาสวานํ ขีณตาย ขีณาสวํ, กิเลเสหิ อารกตฺตา อรหนฺตํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๕๑] ปุเรติ อตีตกฺขนฺเธสุ. ปจฺฉาติ อนาคตกฺขนฺเธสุ. มชฺเฌติ ปจฺจุปฺปนฺเนสุ. กิญฺจนนฺติ ยสฺเสเตสุ าเนสุ ตณฺหาคาหสงฺขาตํ กิญฺจนํ นตฺถิ, ตมหํ ราคกิญฺจนาทีหิ อกิญฺจนํ, กสฺสจิ คหณสฺส อภาเวน อนาทานํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๕๒] อจฺฉมฺภิตตฺเตน ๑- อุสภสทิสตาย อุสภํ, อุตฺตมฏฺเน ปวรํ, วีริยสมฺปตฺติยา วีรํ, มหนฺตานํ สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสิตตฺตา มเหสึ, ติณฺณํ มารานํ วิชิตตฺตา วิชิตาวินํ, นินฺหาตกิเลสตาย นฺหาตกํ, จตุสจฺจพุทฺธตาย พุทฺธํ ตํ เอวรูปํ อหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๕๓] โย ปุพฺเพนิวาสํ ปากฏํ กตฺวา ชานาติ, ฉพฺพีสติเทวโลกเภทํ สคฺคํ, จตุพฺพิธํ อปายญฺจ ทิพฺพจกฺขุนา ปสฺสติ, อโถ ชาติกฺขยสงฺขาตํ อรหตฺตํ ปตฺโต, ตมหํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถ. [๖๕๔] เอวํ ภควา คุณโต พฺราหฺมณํ วตฺวา "เย `ชาติโต ๒- พฺราหฺมโณ'ติ อภินิเวสํ กโรนฺติ, เต อิทํ โวหารมตฺตํ อชานนฺตา, ๓- สา จ เนสํ ทิฏฺิ ทุทฺทิฏฺี"ติ ทสฺเสนฺโต "สมญฺา เหสา"ติ คาถาทฺวยมาห. ตสฺสตฺโถ:- ยทิทํ "พฺราหฺมโณ ขตฺติโย ภารทฺวาโช วาเสฏฺโ"ติ นามโคตฺตํ @เชิงอรรถ: ๑ ก. อจฺฉมฺภิตฏฺเน ๒ ก. โยนิโต ๓ ก. โวหารมชานนฺตา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๑.
ปกปฺปิตํ, สมญฺา เหสา โลกสฺมึ, ปญฺตฺติ โวหารมตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. กสฺมา? ยสฺมา สมฺมุจฺจา สมุทาคตํ สมนุญฺาย ๑- อาคตํ. เอตํ ๒- หิ ตตฺถ ตตฺถ ชาตกาเลเยวสฺส าติสาโลหิเตหิ ปกปฺปิตํ กตํ. โน เจ ตํ เอวํ ปกปฺเปยฺยุํ, น โกจิ กญฺจิ ทิสฺวา "อยํ พฺราหฺมโณ"ติ วา "ภารทฺวาโช"ติ วา ชาเนยฺย. [๖๕๕] เอวํ ปกปฺปิตํ เจตํ ทีฆรตฺตมนุสยิตํ ทิฏฺิคตมชานตํ, "ปกปฺปิตํ นามโคตฺตํ, นามโคตฺตมตฺตเมตํ สํโวหารตฺตํ ๓- ปกปฺปิตนฺ"ติ อชานนฺตานํ สตฺตานํ หทเย ทีฆรตฺตํ ทิฏฺิคตมนุสยิตํ, ตสฺส อนุสยิตตฺตา ตํ นามโคตฺตํ อชานนฺตา โน ปพฺรูหนฺติ ๔- "ชาติยา โหติ พฺราหฺมโณ"ติ, อชานนฺตาเยว เอวํ วทนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. [๖๕๖-๗] เอวํ "เย จ ๕- `ชาติโต พฺราหฺมโณ'ติ อภินิเวสํ กโรนฺติ, เต อิทํ โวหารมตฺตมชานนฺตา, สา จ เนสํ ทิฏฺิ ทุทฺทิฏฺี"ติ ทสฺเสตฺวา อิทานิ นิปฺปริยายเมว ชาติวาทํ ปฏิกฺขิปนฺโต กมฺมวาทญฺจ นิโรเปนฺโต "น ชจฺจา"ติอาทิมาห. ตตฺถ "กมฺมุนา พฺราหฺมโณ โหติ, กมฺมุนา โหติ อพฺราหฺมโณ"ติ อิมิสฺสา อุปฑฺฒคาถาย อตฺถวิตฺถารณตฺถํ "กสฺสโก กมฺมุนา"ติ- อาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ กมฺมุนาติ ปจฺจุปฺปนฺเนน กสิกมฺมาทินิพฺพตฺตกเจตนากมฺมุนา. [๖๕๙] ปฏิจฺจสมุปฺปาททสฺสาติ "อิมินา ปจฺจเยน เอวํ โหตี"ติ เอวํ ปฏิจฺจสมุปฺปาททสฺสาวิโน. กมฺมวิปากโกวิทาติ สมฺมานาวมานารเห กุเล กมฺมวเสน อุปฺปตฺติ โหติ, อญฺาปิ หีนปณีตตา หีนปณีเต กมฺเม วิปจฺจมาเน โหตีติ เอวํ กมฺมวิปากกุสลา. [๖๖๐] "กมฺมุนา วตฺตตี"ติ คาถาย ปน "โลโก"ติ วา "ปชา"ติ วา "สตฺตา"ติ วา เอโกเยว อตฺโถ, วจนมตฺตเมว จ นานํ. ๖- ปุริมปเทน เจตฺถ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สมญฺาย ๒ ฉ.ม.,อิ. ตํ ๓ ก. สโฬฺยหารมตฺตํ @๔ ฉ.ม. เต ปพฺรุวนฺติ ๕ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ๖ อิ. วจนมตฺเต เภโท--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๒.
"อติถิ พฺรหฺมา มหาพฺรหฺมา ฯเปฯ เสฏฺโ สชฺชิตา วสี ปิตา ภูตภพฺยานนฺ"ติ ๑- อิมิสฺสา ทิฏฺิยา นิเสโธ เวทิตพฺโพ. กมฺมุนา หิ วตฺตติ ตาสุ ตาสุ คตีสุ อุปฺปชฺชติ โลโก, น ตสฺส โกจิ สชฺชิตาติ. ๒- ทุติเยน "เอวํ กมฺมุนา อุปฺปนฺโนปิ จ ปวตฺติยมฺปิ อตีตปจฺจุปฺปนฺนเภเทน กมฺมุนา เอว ปวตฺตติ, สุขทุกฺขานิ ปจฺจนุโภนฺโต หีนปณีตาทิภาวํ อาปชฺชนฺโต ปวตฺตตี"ติ ทสฺเสติ. ตติเยน ตเมวตฺถํ นิคเมติ "เอวํ สพฺพถาปิ กมฺมนิพนฺธนา สตฺตา สมฺเมเนว พทฺธา หุตฺวา ปวตฺตนฺติ, น อญฺถา"ติ. จตุตฺเถน ตเมวตฺถํ ๓- อุปมาย วิภาเวติ รถสฺสาณีว ยายโตติ. ยถา รถสฺส ยายโต อาณิ นิพนฺธนํ โหติ, น ตาย อนิพทฺโธ ยาติ, ๔- เอวํ โลกสฺส อุปฺปชฺชโต จ ปวตฺตโต จ กมฺมํ นิพนฺธนํ, น เตน อนิพทฺโธ ๕- อุปฺปชฺชติ นปฺปวตฺตติ. [๖๖๑] อิทานิ ยสฺมา กมฺมนิพนฺธโน โลโก, ตสฺมา เสฏฺเน กมฺมุนา เสฏฺภาวํ ทสฺเสนฺโต "ตเปนา"ติ คาถาทฺวยมาห. ตตฺถ ตเปนาติ อินฺทฺริยสํวเรน. พฺรหฺมจริเยนาติ สิกฺขานิสฺสิเตน วุตฺตาวเสสเสฏฺจริเยน. สํยเมนาติ สีเลน. ทเมนาติ ปญฺาย. เอเตน เสฏฺฏฺเน ๖- พฺรหฺมภูเตน กมฺมุนา พฺราหฺมโณ โหติ. กสฺมา? ยสฺมา เอตํ พฺราหฺมณมุตฺตมํ, ยสฺมา เอตํ กมฺมํ อุตฺตโม พฺราหฺมณภาโวติ ๗- วุตฺตํ โหติ. "พฺรหฺมานนฺ"ติปิ ปาโ, ตสฺสตฺโถ:- พฺรหฺมํ อาเนตีติ พฺรหฺมานํ, พฺรหฺมภาวํ อาเนติ อาวหติ เทตีติ วุตฺตํ โหติ. [๖๖๒] ทุติยคาถาย สนฺโตติ สนฺตกิเลโส. พฺรหฺมา สกฺโกติ พฺรหฺมา เจว สกฺโก จ. โย เอวรูโป, โส น เกวลํ พฺราหฺมโณ, อปิจ โข พฺรหฺมา จ @เชิงอรรถ: ๑ ที.สี. ๙/๔๒/๑๘ ๒ ฉ.ม. ตสฺส โก สชฺชิตาติ @๓ ฉ.ม. ตมตฺถํ ๔ ก. อนิพนฺธาย ๕ ก. ตโต นํ อนิพนฺธโน @๖ สี.,อิ. เสฏฺเน เสฏฺฏฺเน ๗ สี.,อิ. พฺรหฺมภาโวติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๓.
สกฺโก จ โส วิชานตํ ปณฺฑิตานํ, เอวํ วาเสฏฺ ชานาหีติ วุตฺตํ โหติ. เสสํ วุตฺตนยเมวาติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺกถาย สุตฺตนิปาตฏฺกถาย วาเสฏฺสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. -------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๒๙๙-๓๐๓. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=29&A=6737&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=6737&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=381 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=9256 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=9333 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=9333 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]