บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๙

หน้าที่ ๓๔๖.

"สุนฺทรํ เต พฺราหฺมณ ยวกฺเขตฺตนฺ"ติ. เอวํ โภ โคตม สุนฺทรํ สเจ สมฺปชฺชิสฺสติ, ตุมฺหากมฺปิ สํวิภาคํ กริสฺสามีติ. อถสฺส จตุมาสจฺจเยน ยวา นิปฺผชฺชึสุ, ตสฺส "อชฺช วา เสฺว วา ลายิสฺสามี"ติ อุสฺสุกฺกํ กุรุมานสฺเสว มหาเมโฆ อุฏฺฐหิตฺวา สพฺพรตฺตึ วสฺสิ, อจิรวตี นที สุปูรา อาคนฺตฺวา สพฺพํ ยวํ วหิ. พฺราหฺมโณ สพฺพรตฺตึ อนตฺตมโน หุตฺวา ปภาเต นทีตรํ คโต สพฺพํ สสฺสวิปตฺตึ ทิสฺวา "วินฏฺโฐมฺหิ, กถํทานิ ชีวิสฺสามี"ติ พลวโสกํ อุปฺปาเทสิ. ภควาปิ ตเมว รตฺตึ ปจฺจูสสมเย พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต "อชฺช พฺราหฺมณสฺส ธมฺมเทสนากาโล"ติ ญตฺวา ภิกฺขาจารวตฺเตน สาวตฺถึ ปวิสิตฺวา พฺราหฺมณสฺส ฆรทฺวาเร อฏฺฐาสิ. พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ ทิสฺวา "โสกาภิภูตํ มํ อสฺสาเสตุกาโม สมโณ โคตโม อาคโต"ติ จินฺเตตฺวา อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา ปตฺตํ คเหตฺวา ภควนฺตํ นิสีทาเปสิ. ภควา ชานนฺโตว พฺราหฺมณํ ปุจฺฉิ "กึ พฺราหฺมณ ปทุฏฺฐจิตฺโต วิหาสี"ติ. อาม โภ โคตม สพฺพํ เม ยวกฺเขตฺตํ อุทเกน วูฬฺหนฺติ. อถ ภควา "น พฺราหฺมณ วิปนฺเน โทมนสฺสํ, สมฺปนฺเน จ โสมนสฺสํ กาตพฺพํ. กามา หิ นาม สมฺปชฺชนฺติปิ วิปชฺชนฺติปี"ติ วตฺวา ตสฺส พฺราหฺมณสฺส สปฺปายํ ญตฺวา ธมฺมเทสนาวเสน อิมํ สุตฺตมภาสิ. ตตฺถ สงฺเขปโต ปทตฺถสมฺพนฺธมตฺตเมว วณฺณยิสฺสาม, วิตฺถาโร ปน นิทฺเทเส ^๑- วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. ยถา จ อิมสฺมึ สุตฺเต, เอวํ อิโต ปรํ สพฺพสุตฺเตสุ. ตตฺถ กามนฺติ มนาปิยรูปาทิเตภูมกธมฺมสงฺขาตํ วตฺถุกามํ. กามยมานสฺสาติ อิจฺฉมานสฺส. ตสฺส เจ ตํ สมิชฺฌตีติ ตสฺส กามยมานสฺส สตฺตสฺส ตํ กามสงฺขาตํ วตฺถุ สมิชฺฌติ เจ, สเจ โส ตํ ลภตีติ วุตฺตํ โหติ. อทฺธา ปีติมโน โหตีติ เอกํสํ ตุฏฺฐจิตฺโต โหติ. ลทฺธาติ ลภิตฺวา. มจฺโจติ สตฺโต. ยทิจฺฉตีติ ยํ อิจฺฉติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.มหา. ๒๙/๑/๑ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๗.

[๗๗๔] ตสฺส เจ กามยานสฺสาติ ตสฺส ปุคฺคลสฺส กาเม อิจฺฉมานสฺส, กาเมน วา อายายมานสฺส. ^๑- ฉนฺทชาตสฺสาติ ชาตตณฺหสฺส. ชนฺตุโนติ สตฺตสฺส. เต กามา ปริหายนฺตีติ เต กามา ปริหายนฺติ เจ. สลฺลวิทฺโธว รุปฺปตีติ อถ อโยมยาทินา สลฺเลน วิทฺโธ วิย วิลียติ. ^๒- [๗๗๕] ตติยคาถาย สงฺเขปตฺโถ:- โย ปน อิเม กาเม ตตฺถ ฉนฺทราควิกฺขมฺภเนน วา สมุจฺเฉเทน วา อตฺตโน ปาเทน สปฺปสฺส สิรํ วิย ปริวชฺเชติ, โส ภิกฺขุ สพฺพโลกํ วิสริตฺวา ฐิตตฺตา โลเก วิสตฺติกาสงฺขาตํ ตณฺหํ สโต หุตฺวา สมติวตฺตตีติ. [๗๗๖-๘] ตโต ปราสํ ติสฺสนฺนํ คาถานํ อยํ ^๓- สงฺเขปตฺโถ:- โย เอตํ ยวกฺเขตฺตาทึ ^๔- เขตฺตํ วา ฆรวตฺถาทึ วตฺถุํ วา กหาปณสงฺขาตํ หิรญฺญํ วา โคอสฺสเภทํ ควาสฺสํ วา อิตฺถิสญฺญิกา ถิโย ญาติพนฺธวาที พนฺธู วา อญฺเญ วา มนาปิยรูปาที ปุถุ กาเม อนุคิชฺฌติ, ตํ ปุคฺคลํ อพลสงฺขาตา กิเลสา พลียนฺติ สหนฺติ มทฺทนฺติ, สทฺธาพลาทิวิรเหน วา อพลํ ตํ ปุคฺคลํ อพลา กิเลสา พลียนฺติ, อพลตฺตา พลียนฺตีติ อตฺโถ. อถ ตํ กามคิทฺธํ กาเม รกฺขนฺตํ ปริเยสนฺตญฺจ สีหาทโย จ ปากฏปริสฺสยา กายทุจฺจริตาทโย จ อปากฏปริสฺสยา มทฺทนฺติ, ตโต อปากฏปริสฺสเยหิ อภิภูตํ ตํ ปุคฺคลํ ชาติอาทิทุกฺขํ ภินฺนนาวํ อุทกํ วิย อนฺเวติ. ตสฺมา กายคตาสติอาทิภาวนาย ชนฺตุ สทา สโต หุตฺวา วิกฺขมฺภนสมุจฺเฉทวเสน รูปาทีสุ วตฺถุกาเมสุ สพฺพปฺปการมฺปิ กิเลสกามํ ปริวชฺเชนฺโต กามานิ ปริวชฺชเย. เอวํ เต กาเม ปหาย ตปฺปหานกรมคฺเคเนว จตุพฺพิธมฺปิ ตเร โอฆํ ตเรยฺย ตริตุํ สกฺกุเณยฺย. ตโต @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ยายมานสฺส ^๒ ฉ.ม. ปิฬียติ @^๓ ก. ปรํ ทสฺสิตคาถานมยํ ^๔ ฉ.ม. สาลิกฺเขตฺตาทึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔๘.

ยถา ปุริโส อุทกครุกํ นาวํ สิตฺวา ลหุกาย นาวาย อปฺปกสิเรเนว ปารคู ภเวยฺย, ปารํ คจฺเฉยฺย, เอวเมว อตฺตภาวนาวํ กิเลสูทกครุกํ สิญฺจิตฺวา ลหุเกน อตฺตภาเวน ปารคู ภเวยฺย, สพฺพธมฺมปารํ นิพฺพานํ คโต ภเวยฺยํ, อรหตฺตปฺปตฺติยา คจฺเฉยฺย จ, อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพาตีติ. ^๑- อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐเปสิ. เทสนาปริโยสาเน พฺราหฺมโณ จ พฺราหฺมณี จ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหึสูติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย กามสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๓๔๖-๓๔๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=29&A=7790&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=7790&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=408 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=9952 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10062 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10062 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25