บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓

หน้าที่ ๕๘๗.

หตฺถปาเส ิตา สลฺลปติ ปาจิตฺติยํ หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ิตา สลฺลปติ ทุกฺกฏํ ฯ เทฺว วาจสิกา ทิวาติ ภิกฺขุนี ทิวา ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ หตฺถปาเส ิตา สลฺลปติ ปาจิตฺติยํ หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ิตา สลฺลปติ ทุกฺกฏํ ฯ ททมานสฺส ติสฺโสติ มรณาธิปฺปาโย มนุสฺสสฺส วิสํ เทติ โส เจ เตน มรติ ปาราชิกํ ยกฺขเปตานํ เทติ เต จ มรนฺติ ถุลฺลจฺจยํ ติรจฺฉานคตสฺส เทติ โส เจ มรติ ปาจิตฺติยํ อญฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรทาเนปิ ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ ททมานสฺส ติสฺโส อาปตฺติโย ฯ จตฺตาโร จ ปฏิคฺคเหติ หตฺถคาหเวณิคาเหสุ สงฺฆาทิเสโส มุเขน องฺคชาตคหเณ ปาราชิกํ อญฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรปฏิคฺคหเณ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ อวสฺสุตาย อวสฺสุตสฺส หตฺถโต ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิคฺคณฺหนฺติยา ถุลฺลจฺจยํ เอวํ ปฏิคฺคเห จตฺตาโร อาปตฺติกฺขนฺธา โหนฺติ ฯ {๔๗๕} ปญฺจ เทสนาคามินิโยติ ลหุกา ปญฺจ ฯ ฉ สปฺปฏิกมฺมาติ ปาราชิกํ เปตฺวา อวเสสา ฯ เอเกตฺถ อปฺปฏิกมฺมาติ ปาราชิกาปตฺติ ฯ วินยครุกา เทฺว วุตฺตาติ ปาราชิกญฺเจว สงฺฆาทิเสสญฺจ ฯ กายวาจสิกานิ จาติ สพฺพาเนว สิกฺขาปทานิ กายวาจสิกานิ ฯ มโนทฺวาเร ปญฺตฺตํ เอกสิกฺขาปทํปิ นตฺถิ ฯ เอโก วิกาเล ธญฺรโสติ โลณโสจิรกํ ฯ อยเมว หิ เอโก ธญฺรโส วิกาเล วฏฺฏติ ฯ เอกา ตฺติจตุตฺเถน สมฺมตีติ ภิกฺขุโนวาทกสมฺมติ ฯ อยเมว หิ เอกา ตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน สมฺมติ อนุญฺาตา ฯ ปาราชิกา กายิกา เทฺวติ ภิกฺขูนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๘๘.

เมถุนธมฺมปาราชิกํ ภิกฺขุนีนํ จ กายสํสคฺคปาราชิกํ ฯ เทฺว สํวาสกภูมิโยติ อตฺตนา วา อตฺตานํ สมานสํวาสกํ กโรติ สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิตฺตํ โอสาเรติ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน สมานสํวาสกภูมิ จ นานาสํวาสกภูมิ จาติ เอวํ เทฺว สํวาสกภูมิโย วุตฺตา ฯ ทฺวินฺนญฺจ รตฺติจฺเฉโทติ ปาริวาสิกสฺส จ มานตฺตจาริกสฺส จ ฯ ปญฺตฺตา ทฺวงฺคุลา ทุเวติ เทฺว ทฺวงฺคุลปญฺตฺติโย ทฺวงฺคุลปพฺพปรมํ อาทาตพฺพนฺติ อยเมกา ทฺวงฺคุลํ วา เทฺวมาสํ วาติ อยเมกา ฯ เทฺว อตฺตานํ วธิตฺวานาติ ภิกฺขุนี อตฺตานํ วธิตฺวา เทฺว อาปตฺติโย อาปชฺชติ วธติ โรทติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส วธติ น โรทติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ ทฺวีหิ สงฺโฆ ภิชฺชตีติ กมฺเมน จ สลากคาเหน จ ฯ เทฺวตฺถ ปมาปตฺติกาติ เอตฺถ สกเลปิ วินเย เทฺว ปมาปตฺติกา อุภินฺนํ ปญฺตฺติวเสน ฯ อิตรถา ปน นว ภิกฺขูนํ นว ภิกฺขุนีนญฺจาติ อฏฺารส โหนฺติ ฯ ตฺติยา กรณา ทุเวติ เทฺว ตฺติกิจฺจานิ กมฺมา จ กมฺมปาทกา จ นวสุ าเนสุ กมฺมํ โหติ ทฺวีสุ กมฺมปาทภาเวน ติฏฺติ ฯ ปาณาติปาเต ติสฺโสติ อโนทิสฺส โอปาตํ ขณติ สเจ มนุสฺโส มรติ ปาราชิกํ ยกฺขเปตานํ มรเณ ถุลฺลจฺจยํ ติรจฺฉานคตสฺส มรเณ ปาจิตฺติยนฺติ อิมา ติสฺโส โหนฺติ ฯ วาจา ปาราชิกา ตโยติ วชฺชปฏิจฺฉาทิกาย อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาย อฏฺวตฺถุกายาติ ฯ กุรุนฺทิยํ ปน อาณตฺติยา อทินฺนาทาเน มนุสฺสมรเณ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมอุลฺลปเน จาติ เอวํ ตโย วุตฺตา ฯ โอภาสนา ตโยติ วจฺจมคฺคปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๘๙.

วณฺณาวณฺณภาสเน สงฺฆาทิเสโส วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ เปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชานุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณาวณฺณภณเน ถุลฺลจฺจยํ อุพฺภกฺขกํ อโธชานุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณาวณฺณภณเน ทุกฺกฏํ ฯ สญฺจริตฺเตน วา ตโยติ ปฏิคฺคณฺหติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส ปฏิคฺคณฺหติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ปฏิคฺคณฺหติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ อิเม สญฺจริตฺเตน การณภูเตน ตโย อาปตฺติกฺขนฺธา โหนฺติ ฯ ตโย ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพาติ อทฺธานหีโน องฺคหีโน วตฺถุวิปนฺโน จ ฯ เตสํ นานากรณํ วุตฺตเมว ฯ อปิเจตฺถ โย ปตฺตจีวเรน อปริปูโร จ ปริปูโร จ น ยาจติ อิเมปิ องฺคหีเนเนว สงฺคหิตา ฯ มาตุฆาตกาทโย จ กรณทุกฺกฏกา ปณฺฑกอุภโตพฺยญฺชนกติรจฺฉานคตสงฺขาเตน วตฺถุวิปนฺเนเนว สงฺคหิตาติ เวทิตพฺพา ฯ เอส หิ นโย กุรุนฺทิยํ วุตฺโต ฯ ตโย กมฺมานํ สงฺคหาติ ตฺติกปฺปนา วิปฺปกตปจฺจตฺตํ อตีตกรณนฺติ ฯ ตตฺถ ทเทยฺย กเรยฺยาติอาทิเภทา ตฺติกปฺปนา เทติ กโรตีติ- อาทิเภทํ วิปฺปกตปจฺจตฺตํ ทินฺนํ กตนฺติอาทิเภทํ อตีตกรณํ นามาติ อิเมหิ ตีหิ กมฺมานิ สงฺคยฺหนฺติ ฯ อปเรหิปิ ตีหิ สงฺคยฺหนฺติ วตฺถุนา ตฺติยา อนุสฺสาวนายาติ ฯ วตฺถุสมฺปนฺนํ หิ ตฺติสมฺปนฺนํ อนุสฺสาวนสมฺปนฺนญฺจ กมฺมนฺนาม โหติ ฯ เตน วุตฺตํ ตโย กมฺมานํ สงฺคหาติ ฯ นาสิตกา ตโย นาม เมตฺติยํ ภิกฺขุนึ นาเสถ ทูสโก นาเสตพฺโพ ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณโร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๐.

นาเสตพฺโพ กณฺฏกํ สมณุทฺเทสํ นาเสถาติ เอวํ ลิงฺคสํวาส- ทณฺฑกมฺมนาสนาวเสน ตโย นาสิตกา เวทิตพฺพา ฯ ติณฺณนฺนํ เอกวาจิกาติ อนุชานามิ ภิกฺขเว เทฺว ตโย เอกานุสฺสาวเน กาตุนฺติ วจนโต ติณฺณํ ชนานํ เอกุปชฺฌาเยน นานาจริเยน เอกา อนุสฺสาวนา วฏฺฏติ ฯ อทินฺนาทาเน ติสฺโสติ ปาเท วา อติเรกปาเท วา ปาราชิกํ อติเรกมาสเก โอนปญฺจมาสเก ถุลฺลจฺจยํ มาสเก วา โอนมาสเก วา ทุกฺกฏํ ฯ จตสฺโส เมถุนปจฺจยาติ อกฺขายิเต ปาราชิกํ เยภุยฺเยน ขายิเต ถุลฺลจฺจยํ วิวฏกเต ^๑- มุเข ทุกฺกฏํ ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ ฯ ฉนฺทนฺตสฺส ติสฺโสติ ^๒- วนปฺปตึ ฉินฺทนฺตสฺส ปาราชิกํ ^๒- ภูตคาเม ปาจิตฺติยํ องฺคชาเต ถุลฺลจฺจยํ ฯ ปญฺจ ฉฑฺฑิตปจฺจยาติ อโนทิสฺส วิสํ ฉฑฺเฑติ สเจ เตน มนุสฺโส มรติ ปาราชิกํ ยกฺขเปเต ถุลฺลจฺจยํ ติรจฺฉานคเต ปาจิตฺติยํ วิสฏฺิฉฑฺฑเน สงฺฆาทิเสโส เสขิเยสุ หริเต อุจฺจารปสฺสาวฉฑฺฑเน ทุกฺกฏํ อิมา ฉฑฺฑิตปจฺจยา ปญฺจาปตฺติโย โหนฺติ ฯ ปาจิตฺติเยน ทุกฺกฏา กตาติ ภิกฺขุโนวาทกวคฺคสฺมึ ทสสุ สิกฺขาปเทสุ ปาจิตฺติเยน สทฺธึ ทุกฺกฏา กตาเอวาติ อตฺโถ ฯ จตุเรตฺถ นวกา วุตฺตาติ ปมสิกฺขาปทมฺหิเยว อธมฺมกมฺเม เทฺว ธมฺมกมฺเม เทฺวติ เอวํ จตฺตาโร นวกา วุตฺตาติ อตฺโถ ฯ ทฺวินฺนํปิ จีวเรน จาติ ภิกฺขูนํ สนฺติเก อุปสมฺปนฺนาย จีวรํ เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก อุปสมฺปนฺนาย เทนฺตสฺส ทุกฺกฏนฺติ เอวํ ทฺวินฺนํ ภิกฺขุนีนํ จีวรํ @เชิงอรรถ: ^๑. วตฺตกเตติปิ ฯ ^๒. ๒. (?) ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๑.

เทนฺตสฺส จีวเรน การณภูเตน อาปตฺติ โหตีติ อตฺโถ ฯ อฏฺ ปาฏิเทสนียา ปาลิยํ อาคตา เอว ฯ ภุญฺชนฺตามกธญฺเน ปาจิตฺติเยน ทุกฺกฏา กตาติ อามกธญฺ วิญฺาเปตฺวา ภุญฺชนฺติยา ปาจิตฺติเยน สทฺธึ ทุกฺกฏา กตาเยว ฯ คจฺฉนฺตสฺส จตสฺโสติ ภิกฺขุนิยา วา มาตุคาเมน วา สทฺธึ สํวิธาย คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ คามูปจาโรกฺกมเน ปาจิตฺติยํ ยา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉติ ตสฺส คามูปจารํ โอกฺกมนฺติยา ปมปาเท ถุลฺลจฺจยํ ทุติยปาเท สงฺฆาทิเสโสติ คจฺฉนฺตสฺส อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย โหนฺติ ฯ ิตสฺส วาปิ ตตฺตกาติ ิตสฺสาปิ จตสฺโสเอวาติ อตฺโถ ฯ กถํ ฯ ภิกฺขุนี อนฺธกาเร วา ปฏิจฺฉนฺเน วา โอกาเส มิตฺตสนฺถววเสน ปุริสสฺส หตฺถปาเส ติฏฺติ ปาจิตฺติยํ หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ ทุกฺกฏํ อรุณุคฺคมนกาเล ทุติยิกาย หตฺถปาสํ วิชหนฺตี ติฏฺติ ถุลฺลจฺจยํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ สงฺฆาทิเสโส ฯ นิสินฺนสฺส จตสฺโส อาปตฺติโย นิปนฺนสฺสาปิ ตตฺตกาติ สเจปิ หิ สา นิสีทติ วา นิปชฺชติ วา เอตาเยว จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ {๔๗๖} ปญฺจ ปาจิตฺติยานีติ ปญฺจ เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา นานาภาชเนสุ วา เอกภาชเน วา อมิสฺเสตฺวา ปิตานิ โหนฺติ ฯ สตฺตาหาติกฺกเม โส ภิกฺขุ ปญฺจ ปาจิตฺติยานิ สพฺพานิ นานาวตฺถุกานิ เอกกฺขเณ อาปชฺชติ ฯ อิมํ ปมํ อาปนฺโน อิมํ ปจฺฉาติ น วตฺตพฺโพ ฯ นว ปาจิตฺติยานีติ โย ภิกฺขุ นว ปณีตโภชนานิ วิญฺาเปตฺวา เอเตหิ สทฺธึ เอกโตว เอกํ กพฬํ โอมทฺทิตฺวา มุเข ปกฺขิปิตฺวา ปรคลํ อติกฺกเมติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๒.

อยํ นว ปาจิตฺติยานิ สพฺพานิ นานาวตฺถุกานิ เอกกฺขเณ อาปชฺชติ ฯ อิมํ ปมํ อาปนฺโน อิมํ ปจฺฉาติ น วตฺตพฺโพ ฯ เอกวาจาย เทเสยฺยาติ อหํ ภนฺเต ปญฺจ เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกเมตฺวา ปญฺจ อาปตฺติโย อาปนฺโน ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมีติ เอวํ เอกวาจาย เทเสยฺย เทสิตาเนว โหนฺติ ทฺวีหิ ตีหิ วาจาหิ กิจฺจํ นาม นตฺถิ ฯ ทุติยวิสฺสชฺชเนปิ อหํ ภนฺเต นว ปณีตโภชนานิ วิญฺาเปตฺวา ภุญฺชิตฺวา นว อาปตฺติโย อาปนฺโน ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมีติ วตฺตพฺพํ ฯ วตฺถุํ กิตฺเตตฺวา เทเสยฺยาติ อหํ ภนฺเต ปญฺจ เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกเมสึ ยถาวตฺถุกํ ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมีติ เอวํ วตฺถุํ กิตฺเตตฺวา เทเสยฺย ฯ เทสิตาว โหนฺติ อาปตฺติโย ฯ อาปตฺติยา นาม คหเณน กิจฺจํ นตฺถิ ฯ ทุติยวิสฺสชฺชเนปิ อหํ ภนฺเต นว ปณีตโภชนานิ วิญฺาเปตฺวา ภุตฺโต ยถาวตฺถุกํ ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมีติ วตฺตพฺพํ ฯ ยาวตติยเก ติสฺโสติ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาย ปาราชิกํ เภทกานุวตฺตกานํ โกกาลิกาทีนํ สงฺฆาทิเสสํ ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค จณฺฑกาฬิยา จ ภิกฺขุนิยา ปาจิตฺติยนฺติ อิมา ยาวตติยเกน ติสฺโส อาปตฺติโย ฯ ฉ โวหารปจฺจยาติ ปยุตฺตวาจาปจฺจยา ^๑- ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชตีติ อตฺโถ ฯ กถํ ฯ อาชีวเหตุ อาชีวการณา ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส อาชีวเหตุ @เชิงอรรถ: ^๑. ปยุตฺตวาจปจฺจยาติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๓.

อาชีวการณา สญฺจริตฺตํ สมาปชฺชติ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส อาชีวเหตุ อาชีวการณา โย เต วิหาเร วสติ ฯเปฯ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุ ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺาเปตฺวา ภุญฺชติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุนี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺาเปตฺวา ภุญฺชติ อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส อาชีวเหตุ อาชีวการณา สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิญฺาเปตฺวา ภุญฺชติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ฯ ขาทนฺตสฺส ติสฺโสติ มนุสฺสมํเส ถุลฺลจฺจยํ อวเสเสสุ อกปฺปิยมํเสสุ ทุกฺกฏํ ภิกฺขุนิยา ลสุเณ ปาจิตฺติยํ ฯ ปญฺจ โภชนปจฺจยาติ อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต โภชนํ คเหตฺวา ตเถว มนุสฺสมํสํ ลสุณํ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺาเปตฺวา คหิตปณีตโภชนานิ อวเสสํ จ อกปฺปิยมํสํ ปกฺขิปิตฺวา โวมิสฺสกํ โอมทฺทิตฺวา อชฺโฌหรมานา สงฺฆาทิเสสํ ถุลฺลจฺจยํ ปาจิตฺติยํ ปาฏิเทสนียํ ทุกฺกฏนฺติ อิมา ปญฺจ อาปตฺติโย โภชนปจฺจยา อาปชฺชติ ฯ ปญฺจ านานีติ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย อปฺปฏินิสฺสชฺชนฺติยา ตฺติยา ทุกฺกฏํ ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยํ กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนาทีสุ สงฺฆาทิเสโส จ ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ สพฺพา ยาวตติยกา ปญฺจ านานิ คจฺฉนฺติ ฯ ปญฺจนฺนญฺเจว อาปตฺตีติ อาปตฺติ นาม ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํ โหติ ฯ ตตฺถ ทฺวินฺนํ นิปฺปริยาเยน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๔.

อาปตฺติเยว ฯ สิกฺขมานา สามเณร สามเณรีนํ ปน อกปฺปิยตา น วฏฺฏตีติ อิมินา ปริยาเยน อาปตฺติ ฯ เต อาปตฺตึ น เทสาเปตพฺพา ฯ ทณฺฑกมฺมํ ปน เตสํ กาตพฺพํ ฯ ปญฺจนฺนํ อธิกรเณน จาติ อธิกรณํ จ ปญฺจนฺนเมวาติ อตฺโถ ฯ เอเตสํเยว หิ ปญฺจนฺนํ ปตฺตจีวราทีนํ อตฺถาย วินิจฺฉยโวหาโร อธิกรณนฺติ วุจฺจติ ฯ คิหีนํ ปน อฏฺฏกมฺมํ นาม โหติ ฯ ปญฺจนฺนํ วินิจฺฉโย โหตีติ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํเยว วินิจฺฉโย นาม โหติ ฯ ปญฺจนฺนํ วูปสเมน จาติ เอเตสํเยว ปญฺจนฺนํ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตํ วูปสนฺตํ นาม โหตีติ อตฺโถ ฯ ปญฺจนฺนญฺเจว อนาปตฺตีติ เอเตสํเยว ปญฺจนฺนํ อนาปตฺติ นาม โหตีติ อตฺโถ ฯ ตีหิ าเนหิ โสภตีติ สงฺฆาทีหิ ตีหิ การเณหิ โสภติ ฯ กตวีติกฺกโม หิ ปุคฺคโล สปฺปฏิกมฺมํ อาปตฺตึ สงฺฆมชฺเฌ คณมชฺเฌ ปุคฺคลสฺส สนฺติเก วา ปฏิกริตฺวา อพฺภุณฺหสีโล ปฏิปากติโก โหติ ฯ ตสฺมา ตีหิ าเนหิ โสภตีติ วุจฺจติ ฯ เทฺว กายิกา รตฺตินฺติ ภิกฺขุนี รตฺตนฺธกาเร ปุริสสฺส หตฺถปาเส าน นิสชฺชน สยนานิ กปฺปิยมานา ปาจิตฺติยํ หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา านาทีนิ กปฺปิยมานา ทุกฺกฏนฺติ เทฺว กายทฺวารสมฺภวา อาปตฺติโย รตฺตึ อาปชฺชติ ฯ เทฺว กายิกา ทิวาติ เอเตเนวุปาเยน ทิวา ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส เทฺว อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ นิชฺฌนฺตสฺส เอกา อาปตฺตีติ น จ ภิกฺขเว สารตฺเตน มาตุคามสฺส องฺคชาตํ อุปนิชฺฌายิตพฺพํ โย อุปนิชฺฌาเยยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ นิชฺฌนฺตสฺส อยเมกา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๕.

อาปตฺติ ฯ เอกา ปิณฺฑปาตปจฺจยาติ น จ ภิกฺขเว ภิกฺขาทายิกาย มุขํ โอโลเกตพฺพนฺติ เอตฺถ วุตฺตทุกฺกฏาปตฺติ ฯ อนฺตมโส ยาคุํ วา พฺยญฺชนํ วา เทนฺตสฺส สามเณรสฺสาปิ หิ มุขํ โอโลกยโต ทุกฺกฏเมว ฯ กุรุนฺทิยํ ปน เอกา ปิณฺฑปาตปจฺจยาติ ภิกฺขุนี- ปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภุญฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยนฺติ วุตฺตํ ฯ อฏฺานิสํเส สมฺปสฺสนฺติ โกสมฺพิกฺขนฺธเก วุตฺตานิสํเส ฯ อุกฺขิตฺตกา ตโย วุตฺตาติ อาปตฺติยา อทสฺสเน อปฺปฏิกมฺเม ปาปิกาย จ ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเคติ ฯ เตจตฺตาฬีส สมฺมาวตฺตนาติ เตสํเยว อุกฺขิตฺตกานํ เอตฺตเกสุ วตฺเตสุ สมฺมาวตฺตนา ฯ ปญฺจฏฺาเน มุสาวาโทติ ปาราชิก- สงฺฆาทิเสส ถุลฺลจฺจย ปาจิตฺติย ทุกฺกฏสงฺขาเต ปญฺจฏฺาเน มุสาวาโท คจฺฉติ ฯ จุทฺทส ปรมนฺติ วุจฺจตีติ ทสาหปรมาทินา นเยน เหฏฺา วุตฺตํ ฯ ทฺวาทส ปาฏิเทสนียาติ ภิกฺขูนํ จตฺตาริ ภิกฺขุนีนํ อฏฺ ฯ จตุนฺนํ เทสนาย จาติ จตุนฺนํ อจฺจยเทสนายาติ อตฺโถ ฯ กตมา ปน สาติ ฯ เทวทตฺเตน ปโยชิตานํ อภิมารานํ อจฺจยเทสนา อนุรุทฺธตฺเถรสฺส อุปฏฺายิกาย อจฺจยเทสนา วฑฺฒสฺส ลิจฺฉวิโน อจฺจยเทสนา วาสภคามิยตฺเถรสฺส อุกฺเขปนียกมฺมํ กตฺวา อาคตานํ ภิกฺขูนํ อจฺจยเทสนาติ อยํ จตุนฺนํ อจฺจยเทสนา นาม ฯ อฏฺงฺคิโก มุสาวาโทติ ปุพฺเพวสฺส โหติ มุสา ภณิสฺสนฺติ อาทึ กตฺวา วินิธาย สญฺนฺติ ปริโยสาเนหิ อฏฺหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต อฏฺงฺคิโก ฯ อฏฺ อุโปสถงฺคานิปิ ปาณํ น หญฺเติอาทินา นเยน วุตฺตาเนว ฯ อฏฺ ทูเตยฺยงฺคานีติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ โสตา จ โหติ สาเวตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๖.

จาติอาทินา นเยน สงฺฆเภทเก วุตฺตานิ ฯ อฏฺ ติตฺถิยวตฺตานิ มหาขนฺธเก วุตฺตานิ ฯ อฏฺวาจิกา อุปสมฺปทาติ ภิกฺขุนีนํ อุปสมฺปทํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ อฏฺนฺนํ ปจฺจุฏฺาตพฺพนฺติ ภตฺตคฺเค อฏฺนฺนํ ภิกฺขุนีนํ อิตราหิ ปจฺจุฏฺาย อาสนํ ทาตพฺพํ ฯ ภิกฺขุโนวาทโก อฏฺหีติ อฏฺงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุนีโอวาทโก สมฺมนฺนิตพฺโพ ฯ เอกสฺส เฉชฺชนฺติ คาถาย ฯ นวสุ โย สลากํ คาเหตฺวา สงฺฆํ ภินทติ ตสฺเสว เฉชฺชํ โหติ เทวทตฺโต วิย ปาราชิกํ อาปชฺชติ ฯ เภทกานุวตฺตกานํ จตุนฺนํ ถุลฺลจฺจยํ โกกาลิกาทีนํ วิย ฯ ธมฺมวาทีนํ จตุนฺนํ อนาปตฺติ ฯ อิมา ปน อาปตฺติโย จ อนาปตฺติโย จ สพฺเพสํ เอกวตฺถุกา สงฺฆเภทวตฺถุกา เอว ฯ นว อาฆาตวตฺถูนีติ คาถาย ฯ นวหีติ นวหิ ภิกฺขูหิ สงฺโฆ ภิชฺชติ ฯ ตฺติยา การณา นวาติ ตฺติยา กาตพฺพานิ กมฺมานิ นวาติ อตฺโถ ฯ เสสํ อุตฺตานเมว ฯ {๔๗๗} ทส ปุคฺคลา นาภิวาเทตพฺพาติ เสนาสนกฺ- ขนฺธเก วุตฺตา ทส ชนา ฯ อญฺชลิสามิเจน จาติ สามีจิกมฺเมน สทฺธึ อญฺชลิ จ เตสํ น กาตพฺโพ ฯ เนว ปานียปุจฺฉนตาลวณฺฏ- คหณาทิขนฺธกวตฺตํ เตสํ ทสฺเสตพฺพํ น อญฺชลิ ปคฺคณฺหิตพฺโพติ อตฺโถ ฯ ทสนฺนํ ทุกฺกฏนฺติ เตสํเยว ทสนฺนํ เอวํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ โหติ ฯ ทส จีวรธารณาติ ทส ทิวสานิ อติเรกจีวรสฺส ธารณา อนุญฺาตาติ อตฺโถ ฯ ปญฺจนฺนํ วสฺสํ วุตฺถานํ ทาตพฺพํ อิธ จีวรนฺติ ปญฺจนฺนํ สหธมฺมิกานํ สมฺมุขาว ทาตพฺพํ ฯ สตฺตนฺนํ สนฺเตติ ทิสาปกฺกนฺตอุมฺมตฺตกขิตฺตจิตฺตเวทนฏฺฏานํ ติณฺณํ จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๗.

อุกฺขิตฺตกานนฺติ อิเมสํ สตฺตนฺนํ สนฺเต ปฏิรูเป คาหเก ปรมฺมุขาปิ ทาตพฺพํ ฯ โสฬสนฺนํ น ทาตพฺพนฺติ เสสานํ จีวรกฺขนฺธเก วุตฺตานํ ปณฺฑกาทีนํ โสฬสนฺนํ น ทาตพฺพํ ฯ กติสตํ รตฺติสตํ อาปตฺตึ ฉาทยิตฺวานาติ กติสตํ อาปตฺติโย รตฺติสตํ ฉาทยิตฺวาน ฯ ทสสตํ รตฺติสตํ อาปตฺตึ ฉาทยิตฺวานาติ ทสสตํ อาปตฺติโย รตฺติสตํ ฉาทยิตฺวาน ฯ อยํ เหตฺถ สงฺเขปตฺโถ ฯ โย ทิวเส ทิวเส สตํ สตํ สงฺฆาทิเสสา อาปตฺติโย อาปชฺชิตฺวา ทส ทส ทิวเส ปฏิจฺฉาเทติ ฯ เตน รตฺติสตํ อาปตฺติสหสฺสํ ปฏิจฺฉาทิตํ โหติ โส สพฺพาว ตา อาปตฺติโย ทสาหปฏิจฺฉนฺนาติ ปริวาสํ ยาจิตฺวา ทส รตฺติโย วสิตฺวาน มุจฺเจยฺย ปาริวาสิโกติ ฯ ทฺวาทส กมฺมโทสา วุตฺตาติ อปโลกนกมฺมํ อธมฺเมน วคฺคํ อธมฺเมน สมคฺคํ ธมฺเมน วคฺคํ ตถา ตฺติกมฺมตฺติทุติยกมฺมตฺติจตุตฺถกมฺมานิปีติ เอวํ เอเกกสฺมึ กมฺเม ตโย ตโย กตฺวา ทฺวาทส กมฺมโทสา วุตฺตา ฯ จตสฺโส กมฺมสมฺปตฺติโยติ อปโลกนกมฺมํ ธมฺเมน สมคฺคํ ตถา เสสานิปีติ เอวํ จตสฺโส กมฺมสมฺปตฺติโย วุตฺตา ฯ ฉ กมฺมานีติ อธมฺมกมฺมํ วคฺคกมฺมํ สมคฺคกมฺมํ ธมฺมปฏิรูปเกน วคฺคกมฺมํ ธมฺมปฏิรูปเกน สมคฺคกมฺมํ ธมฺเมน สมคฺคกมฺมนฺติ เอวํ ฉ กมฺมานิ วุตฺตานิ ฯ เอเกตฺถ ธมฺมิกา กตาติ เอกํ ธมฺเมน สมคฺคกมฺมเมเวตฺถ ธมฺมิกํ กตนฺติ อตฺโถ ฯ ทุติยคาถาวิสฺสชฺชเนปิ เอตเทว ธมฺมิกํ ฯ ยํ เทสิตนฺติ ยานิ เทสิตานิ วุตฺตานิ ปกาสิตานิ ฯ อนนฺตชิเนนาติ- อาทีสุ ฯ ปริยนฺตปริจฺเฉทภาวรหิตตฺตา อนนฺตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๘.

ตํ ภควตา รญฺา สปตฺตคณํ อภิมทฺทิตฺวา รชฺชํ วิย กิเลสคณํ อภิมทฺทิตฺวา ชิตํ วิชิตํ อธิคตํ สมฺปตฺตํ ฯ ตสฺมา ภควา อนนฺตชิโนติ วุจฺจติ ฯ เสฺว ว อิฏฺานิฏฺเสุ นิพฺพิการตาย ตาทิ ฯ ตทงฺค วิกฺขมฺภนสมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิเวกสงฺขาตํ วิเวกปญฺจกํ อทฺทสาติ วิเวกทสฺสี ฯ เตน อนนฺตชิเนน ตาทินา วิเวกทสฺสินา ยานิ อาปตฺติกฺขนฺธานิ เทสิตานิ ฯ เอเกตฺถ สมฺมติ วินา สมเถหีติ อยเมตฺถ ปทสมฺพนฺโธ ยานิ สตฺถารา สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธานิ เทสิตานิ ตตฺถ เอกาปิ อาปตฺติ วินา สมเถหิ น สมฺมติ ฯ อถโข ฉ สมถา จตฺตาริ อธิกรณานีติ สพฺเพปิเม ธมฺมา สมฺมุขาวินเยน สมฺมนฺติ สมฺมาโยคํ คจฺฉนฺติ ฯ เอตฺถ ปน เอโก สมฺมุขาวินโย จ วินา สมเถหิ สมฺมติ สมถภาวํ คจฺฉติ ฯ น หิ ตสฺส อญฺเน สมเถน วินา อนิปฺผตฺติ นาม อตฺถิ ฯ เตน วุตฺตํ เอเกตฺถ สมฺมติ วินา สมเถหีติ ฯ อิมินา ตาว อธิปฺปาเยน อฏฺกถาสุ อตฺโถ วุตฺโต ฯ มยํ ปน วินาติ นิปาตสฺส ปฏิเสธมตฺตมตฺถํ คเหตฺวา เอเกตฺถ สมฺมติ วินา สมเถหีติ เอเตสุ สตฺตสุ อาปตฺติกฺขนฺเธสุ เอโก ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ วินา สมเถหิ น สมเถหิ สมฺมตีติ เอตมตฺถํ โรจยาม ฯ วุตฺตํปิ เจตํ ยา สา อาปตฺติ อนวเสสา สา อาปตฺติ น กตเมน อธิกรเณน น กตมมฺหิ าเน น กตเมน สมเถน สมฺมตีติ ฯ ฉอูนทิยฑฺฒสตาติ อิธ อุปาลิ ภิกฺขุ อธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปติ ตสฺมึ อธมฺมทิฏฺิเภเท อธมฺมทิฏฺิ ตสฺมึ อธมฺมทิฏฺิเภเท ธมฺมทิฏฺิ ตสฺมึ อธมฺมทิฏฺิเภเท เวมติโก

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙๙.

ตสฺมึ ธมฺมทิฏฺิเภเท อธมฺมทิฏฺิ ตสฺมึ ธมฺมทิฏฺิเภเท เวมติโก ตสฺมึ เวมติกเภเท อธมฺมทิฏฺิ ตสฺมึ เวมติกเภเท ธมฺมทิฏฺิ ตสฺมึ เวมติกเภเท เวมติโกติ เอวํ ยานิ อฏฺารสนฺนํ เภทกรวตฺถูนํ วเสน อฏฺารส อฏฺกานิ สงฺฆเภทกฺขนฺธเก วุตฺตานิ เตสํ วเสน ฉอูนทิยฑฺฒสตํ อาปายิกา เวทิตพฺพา ฯ อฏฺารส นาปายิกาติ อิธ อุปาลิ ภิกฺขุ ธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปติ ตสฺมึ ธมฺมทิฏฺิเภเท ธมฺมทิฏฺิ อวินิธาย ทิฏฺึ อวินิธาย ขนฺตึ อวินิธาย รุจึ อนุสฺสาเวติ สลากํ คาเหติ อยํ ธมฺโม อยํ วินโย อิทํ สตฺถุสาสนํ อิมํ คณฺหถ อิมํ โรเจถาติ อยํปิ โข อุปาลิ สงฺฆเภทโก น อาปายิโก น เนรยิโก น กปฺปฏฺโ น อเตกิจฺโฉติ เอวํ เอเกกสฺมึ เอเกกํ กตฺวา สงฺฆเภทกฺขนฺธกาวสาเน วุตฺตา อฏฺารส ชนา ฯ อฏฺารส อฏฺกา ฉอูนทิยฑฺฒสตวิสฺสชฺชเน วุตฺตาเยว ฯ {๔๗๘} กติ กมฺมานีติอาทีนํ สพฺพคาถานํ วิสฺสชฺชนํ อุตฺตานเมวาติ ฯ อปรทุติยคาถาสงฺคณิกวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ ----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๕๘๗-๕๙๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=11903&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=11903&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1242 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=8&A=12607 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=8&A=10466 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=8&A=10466 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_8