ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                   ๓๖๔. ๔. โสปากตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ทิสฺวา ปาสาทฉายายนฺติอาทิกา อายสฺมโต โสปากตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต พฺราหฺมณานํ
วิชฺชาสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ คโต กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา เอกสฺมึ ปพฺพเต วิหรติ. สตฺถา อาสนฺนมรณํ ตํ ญตฺวา ตสฺส สนฺติกํ
อคมาสิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปเวเทนฺโต ปุปฺผมยํ
อาสนํ ปญฺญเปตฺวา อทาสิ. สตฺถา ตตฺถ นิสีทิตฺวา อนิจฺจตาปฏิสํยุตฺตํ ธมฺมึ กถํ
กเถตฺวา ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว อากาเสน ๑- อคมาสิ. โส ปุพฺเพ คหิตํ นิจฺจคฺคาหํ
ปหาย อนิจฺจสญฺญํ หทเย ฐเปตฺวา กาลงฺกตฺวา เทวโลเก อุปฺปชฺชิตฺวา อปราปรํ
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห โสปากโยนิยํ นิพฺพตฺติ, โส
ชาติอาคเตน ๒- โสปาโกติ นาเมน ปญฺญายิ. เกจิ ปน "วาณิชกุเล นิพฺพตฺโต,
"โสปาโก"ติ ปน นามมตฺตนฺ"ติ วทนฺติ. ตํ อปทานปาลิยา วิรุชฺฌติ "ปจฺฉิเม
ภเว สมฺปตฺเต โสปากโยนุปาคมินฺ"ติ วจนโต. ตสฺส จตุมาสชาตสฺส ปิตา กาลมกาสิ,
จูฬปิตา โปเสสิ. อนุกฺกเมน สตฺตวสฺสิโก ชาโต เอกทิวสํ จูฬปิตา "อตฺตโน ปุตฺเตน
กลหํ กโรตี"ติ กุชฺฌิตฺวา ตํ สุสานํ เนตฺวา เทฺว หตฺเถ รชฺชุยา
@เชิงอรรถ:  ม. อากาเส         สี. ชาติยา วเสน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

เอกโต พนฺธิตฺวา ตายเอว รชฺชุยา มตมนุสฺสสฺส สรีเร คาฬฺหํ พนฺธิตฺวา คโต "สิงฺคาลาทโย ขาทนฺตู"ติ. ปจฺฉิมภวิกตาย ทารกสฺส ปุญฺญผเลน สยํ มาเรตุํ น วิสหิ, สิงฺคาลาทโยปิ น อภิภวึสุ. ๑- ทารโก อฑฺฒรตฺตสมเย เอวํ วิปฺปลปติ:- "กา คติ เม อคติสฺส ๒- โก วา พนฺธุ อพนฺธุโน สุสานมชฺเฌ พนฺธสฺส โก เม อภยทายโก"ติ. สตฺถา ตาย เวลาย เวเนยฺยพนฺธเว โอโลเกนฺโต ทารกสฺส หทยพฺภนฺตเร ปชฺชลนฺตํ อรหตฺตูปนิสฺสยํ ทิสฺวา โอภาสํ ผริตฺวา สตึ ชเนตฺวา เอวมาห:- "เอหิ โสปาก มา ภายิ โอโลกสฺสุ ตถาคตํ อหํ ตํ ตารยิสฺสามิ ราหุมุเขว จนฺทิมนฺ"ติ. ทารโก พุทฺธานุภาเวน ฉินฺนพนฺธโน คาถาปริโยสาเน โสตาปนฺโน หุตฺวา คนฺธกุฏิสมฺมุเข อฏฺฐาสิ. ตสฺส มาตา ปุตฺตํ อปสฺสนฺตี จูฬปิตรํ ปุจฺฉิตฺวา เตนสฺส ปวตฺติยา อกถิตาย ตตฺถ ตตฺถ คนฺตฺวา วิจินนฺตี "พุทฺธา กิร อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ ชานนฺติ, ยนฺนูนาหํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา มม ปุตฺตสฺส ปวตฺตึ ชาเนยฺยนฺ"ติ สตฺถุ สนฺติกํ อคมาสิ. สตฺถา อิทฺธิยา ตํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา "ภนฺเต มม ปุตฺตํ น ปสฺสามิ, ๓- อปิจ ภควา ตสฺส ปวตฺตึ ชานาตี"ติ ๔- ตาย ปุฏฺโฐ:- "น สนฺติ ปุตฺตา ตาณาย น ปิตา นาปิ พนฺธวา อนฺตเกนาธิปนฺนสฺส นตฺถิ ญาตีสุ ตาณตา"ติ ๕- ธมฺมํ กเถสิ. ตํ สุตฺวา สา โสตาปนฺนา อโหสิ. ทารโก อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๖-:- @เชิงอรรถ: ม. อาคมึสุ สี. กา หิ เม อคติ อสฺส, อิ. กา หิ เม อาคติสฺส, ม. กา คติ @เม อภวิสฺส สี.,อิ. ปุตฺโต น ทิสฺสติ สี.,อิ. ชานถาติ @ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๒๘๘/๖๖ ปฏาจาราวตฺถุ ขุ.อป. ๓๒/๑๑๒/๙๐

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

"ปพฺภารํ โสธยนฺตสฺส ปวเร ๑- ปพฺพตุตฺตเม สิทฺธตฺโถ นาม ภควา อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ. พุทฺธํ อุปคตํ ทิสฺวา โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน สนฺถรํ สนฺถริตฺวาน ๒- ปุปฺผาสนมทาสหํ. ปุปฺผาสเน นิสีทิตฺวา สิทฺธตฺโถ โลกนายโก มมญฺจ คติมญฺญาย อนิจฺจตมุทาหริ. อนิจฺจา วต สงฺขารา อุปฺปาทวยธมฺมิโน อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ เตสํ วูปสโม สุโข. อิทํ วตฺวาน สพฺพญฺญู โลกเชฏฺโฐ นราสโภ นภํ อพฺภุคฺคมี วีโร ๓- หํสราชาว อมฺพเร. สกํ ทิฏฺฐึ ชหิตฺวาน ภาวยานิจฺจสญฺญหํ เอกาหํ ภาวยิตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ. เทฺว สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต ๔- สปากโยนุปาคมึ. อคารา อภินิกฺขมฺม ปพฺพชึ อนคาริยํ ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ อรหตฺตมปาปุณึ. อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต สีเลสุ สุสมาหิโต โตเสตฺวาน มหานาคํ อลตฺถํ อุปสมฺปทํ. จตุนฺนวุติโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ. จตุนฺนวุติโต กปฺเป ยํ สญฺญํ ภาวยึ ตทา ตํ สญฺญํ ภาวยนฺตสฺส ปตฺโต เม อาสวกฺขโย. ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วิปิเน ปาลิ. ปญฺญาเปตฺวาน ปาลิ. นเภ อพฺภุคฺคมิ ธีโร @ ปาลิ. ปจฺฉิมพฺภวสมฺปตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๔.

อถ ภควา อิทฺธึ ปฏิสํหริ. สาปิ ปุตฺตํ ทิสฺวา หฏฺฐตุฏฺฐา ตสฺส ขีณาสวภาวํ สุตฺวา ปพฺพาเชตฺวา คตา. โส สตฺถารํ คนฺธกุฏิจฺฉายายํ จงฺกมนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา อนุจงฺกมิ. ตสฺส ภควา อุปสมฺปทํ อนุชานิตุกาโม "เอกํ นาม กินฺ"ติ- อาทินา ๑- ทส ปเญฺห ปุจฺฉิ. โสปิ สตฺถุ อธิปฺปายํ คณฺหนฺโต สพฺพญฺญุตญาเณน สํสนฺเทนฺโต "สพฺเพ สตฺตา อาหารฏฺฐิติกา"ติอาทินา ๑- เต ปเญฺห วิสฺสชฺเชสิ. เตเนว เต กุมารปญฺหา นาม ชาตา. สตฺถา ตสฺส ปญฺหพฺยากรเณน อาราธิตจิตฺโต อุปสมฺปทํ อนุชานิ, เตน สา ปญฺหพฺยากรณูปสมฺปทา นาม ชาตา, ตสฺสิมํ ๒- อตฺตโน ปวตฺตึ ปกาเสตฺวา เถโร อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:- [๔๘๐] "ทิสฺวา ปาสาทฉายายํ จงฺกมนฺตํ นรุตฺตมํ ตตฺถ นํ อุปสงฺกมฺม วนฺทิสฺสํ ปุริสุตฺตมํ. [๔๘๑] เอกํสํ จีวรํ กตฺวา สํหริตฺวาน ปาณโย อนุจงฺกมิสฺสํ วิรชํ สพฺพสตฺตานมุตฺตมํ. [๔๘๒] ตโต ปเญฺห อปุจฺฉิ มํ ปญฺหานํ โกวิโท วิทู อจฺฉมฺภี จ อภีโต จ พฺยากาสึ สตฺถุโน อหํ. [๔๘๓] วิสฺสชฺชิเตสุ ปเญฺหสุ อนุโมทิ ตถาคโต ภิกฺขุสํฆํ วิโลเกตฺวา อิมมตฺถํ อภาสถ. [๔๘๔] ลาภา องฺคานํ มคธานํ เยสายํ ปริภุญฺชติ จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ ปจฺจยํ สยนาสนํ ปจฺจุฏฺฐานญฺจ สามีจึ เตสํ ลาภาติ จาพฺรวิ. [๔๘๕] อชฺชตคฺเค มํ โสปาก ทสฺสนาโยปสงฺกม เอสา เจว เต โสปาก ภวตุ อุปสมฺปทา. @เชิงอรรถ: ขุ. ขุทฺทก. ๒๕/๑/๓ สามเณรปญฺหา สี. ตยิมํ, อิ. ตสฺมึ, ม. ตสฺสิทํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๕.

[๔๘๖] ชาติยา สตฺตวสฺเสน ลทฺธาน อุปสมฺปทํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ อโห ธมฺมสุธมฺมตา"ติ อิมา คาถา อภาสิ. ตตฺถ ปาสาทฉายายนฺติ คนฺธกุฏิจฺฉายายํ. วนฺทิสฺสนฺติ อภิวนฺทึ. สํหริตฺวาน ปาณโยติ อุโภ หตฺเถ กมลมกุฬากาเรน สงฺคเต กตฺวา, อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาติ อตฺโถ. อนุจงฺกมิสฺสนฺติ จงฺกมนฺตสฺส สตฺถุโน อนุ ปจฺฉโต อนุคมน- วเสน จงฺกมึ. วิรชนฺติ วิคตราคาทิรชํ. ปเญฺหติ กุมารปเญฺห. วิทูติ เวทิตพฺพํ วิทิตวา ๑-, สพฺพญฺญูติ อตฺโถ. "สตฺถา มํ ปุจฺฉตี"ติ อุปฺปชฺชนกสฺส ฉมฺภิตตฺตสฺส ภยสฺส จ เสตุฆาเตน ปหีนตฺตา อจฺฉมฺภี จ อภีโต จ พฺยากาสิ. เยสายนฺติ เยสํ องฺคมคธานํ อยํ โสปาโก. ปจฺจยนฺติ คิลานปจฺจยํ. สามีจินฺติ มคฺคทานพีชนาทิสามีจิกิริยํ. อชฺชตคฺเคติ ตกาโร ปทสนฺธิกโร, อชฺช อคฺเค อาทึ กตฺวา, อชฺช ปฏฺฐาย. "อชฺชทคฺเค"ติปิ ปาลิ, อชฺชตํ อาทึ กตฺวาติ อตฺโถ. ทสฺสนาโยปสงฺกมาติ "หีนชจฺโจ, วยสา ตรุณตโร"ติ วา อจินฺเตตฺวา ทสฺสนาย มํ อุปสงฺกม. เอสา เจวาติ ยา ตสฺส มม สพฺพญฺญุตญาเณน สทฺธึ สํสนฺเทตฺวา กตา ปญฺหวิสฺสชฺชนา, เอสาเยว เต ภวตุ อุปสมฺปทา อิติ จ อพฺรวีติ โยชนา. "ลทฺธา เม อุปสมฺปทา"ติปิ ปาลิ. เย ปน "ลทฺธาน อุปสมฺปทนฺ"ติปิ ปฐนฺติ, เตสํ สตฺตวสฺเสนาติ สตฺตเมน วสฺเสนาติ อตฺโถ, สตฺตวสฺเสน วา หุตฺวาติ วจนเสโส. ยํ ปเนตฺถ อวุตฺตํ, ตํ สุวิญฺเญยฺยเมว. โสปากตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: สี. เวทิตพฺพสฺส วิทิตา

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๕๑-๑๕๕. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=33&A=3461&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=3461&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=364              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6763              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6899              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6899              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]