บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๓

หน้าที่ ๔๒๖.

เอวเมตฺถ โยชนา กาตพฺพา. เอวํ หิ สติ ปุน รุตฺติโทโส ^๑- ปฏิเสธิโต โหติ. โมหนิทฺเทโส อโมหนิทฺเทเส วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺโพ. สพฺพากาเรน ปเนส วิภงฺคฏฺฐกถาย ^๒- อาวีภวิสฺสติ. [๑๐๗๙] เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สเหตุกาติ เตหิ เหตุธมฺเมหิ เย อญฺเญ เหตุธมฺมา วา นเหตุธมฺมา วา, เต สเหตุกา. อเหตุกปเทปิ เอเสว นโย. เอตฺถ จ เหตุ เหตุเยว จ โหติ, ติณฺณํ วา ทฺวินฺนํ วา เอกโต อุปฺปตฺติยํ สเหตุโก จ. วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจสหคโต ปน โมโห เหตุ อเหตุโก. เหตุสมฺปยุตฺตทุกนิทฺเทเสปิ เอเสว นโย. [๑๐๙๑] สงฺขตทุกนิทฺเทเส ปุริมทุเก วุตฺตํ อสงฺขตธาตุํ สนฺธาย "โยเอว โส ธมฺโม"ติ เอกวจนนิทฺเทโส กโต. ปุริมทุเก ปน พหุวจนวเสน ปุจฺฉาย อุทฺธตตฺตา "อิเม ธมฺมา อปฺปจฺจยา"ติ ปุจฺฉานุสนฺธินเยน พหุวจนํ กตํ. อิเม ธมฺมา สนิทสฺสนาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. [๑๑๐๑] เกนจิวิญฺเญยฺยทุกนิทฺเทเส จกฺขุวิญฺเญยฺยาติ จกฺขุวิญฺญาเณน วิชานิตพฺพา. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. เอตฺถ จ เกนจิ วิญฺเญยฺยาติ จกฺขุวิญฺญาณาทีสุ เกนจิ เอเกน จกฺขุวิญฺญาเณน วา โสตวิญฺญาเณน วา วิชานิตพฺพา. เกนจิ น วิญฺเญยฺยาติ เตเนว จกฺขุวิญฺญาเณน วา โสตวิญฺญาเณน วา น วิชานิตพฺพา. เอวํ สนฺเต ทฺวินฺนมฺปิ ปทานํ อตฺถนานตฺตโต ทุโก โหตีติ เหฏฺฐา วุตฺตตฺตา เย เต ธมฺมา จกฺขุวิญฺเญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิญฺเญยฺยาติ อยํ ทุโก น โหติ. รูปํ ปน จกฺขุวิญฺเญยฺยํ, สทฺโท น จกฺขุวิญฺเญยฺโยติ อิมมตฺถํ คเหตฺวา เย เต ธมฺมา จกฺขุวิญฺเญยฺยา, น เต ธมฺมา โสตวิญฺเญยฺยา. เย วา ปน เต ธมฺมา โสตวิญฺเญยฺยา, น เต ธมฺมา จกฺขุวิญฺเญยฺยาติ อยเมโก ทุโกติ เวทิตพฺโพ. เอวํ เอเกกอินฺทฺริยมูลเก จตฺตาโร จตฺตาโร กตฺวา วีสติ ทุกา วิภตฺตาติ เวทิตพฺพา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปุนรุตฺตโทโส ^๒ สมฺโม.วิ. ๑๐๗ สจฺจวิภงฺคนิทฺเทส (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๗.

กึ ปน มโนวิญฺญาเณน เกนจิ วิญฺเญยฺยา น เกนจิ วิญฺเญยฺยาติ ^๑- นตฺถิ, เตเนตฺถ ทุกา น วุตฺตาติ? โน อตฺถิ, ววฏฺฐานาภาวโต ปน น วุตฺตา. น หิ ยถา จกฺขุวิญฺญาเณน อวิญฺเญยฺยาเอวาติ ววฏฺฐานํ อตฺถิ, เอวํ มโนวิญฺญาเณนาปีติ ววฏฺฐานาภาวโต เอตฺถ ทุกา น วุตฺตา. มโนวิญฺญาเณน ปน เกนจิ วิญฺเญยฺยา เจว อวิญฺเญยฺยา จาติ อยมตฺโถ อตฺถิ, ตสฺมา โส อวุตฺโตปิ ยถาลาภวเสน เวทิตพฺโพ. มโนวิญฺญาณนฺติ หิ สงฺขยํ คเตหิ กามาวจรธมฺเมหิ กามาวจรา ธมฺมาเอว ตาว เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตหิเยว รูปาวจราทิธมฺมาปิ เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. รูปาวจเรหิปิ กามาวจรา เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตหิเยว รูปาวจราทโยปิ เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. อรูปาวจเรหิ ปน กามาวจรา รูปาวจรา อปริยาปนฺนา จ เนว วิญฺเญยฺยา, อรูปาวจรา ปน เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตปิ จ เกจิเทว วิญฺเญยฺยา เกจิ อวิญฺเญยฺยา. อปริยาปนฺเนหิ กามาวจราทโย เนว วิญฺเญยฺยา. อปริยาปนฺนา ปน นิพฺพาเนน อวิญฺเญยฺยตฺตา เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตปิ จ มคฺคผลานํ อวิญฺเญยฺยตฺตา ^๒- เกจิเทว วิญฺเญยฺยา เกจิ อวิญฺเญยฺยาติ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๔๒๖-๔๒๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=10594&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=10594&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=689 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=6042 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=5450 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=5450 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34