ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ ภาษาบาลีอักษรไทย วิภงฺค.อ. (สมฺโมห.)

เลฑฺฑุเกน ปหเฏน สปฺเปน กตํ ปิฏเก นิกฺขิตฺตโลณมจฺฉผาลสทิสํ ผณํ, ตสฺส
ตํ เลฑฺฑุํ ฑํสิตุกามสฺส กุมฺภิยา ตณฺฑุลสทิเส ทนฺเต, อถสฺส กุปิตสฺส ฆเฏ
ปกฺขิตฺตฆตสทิสํ มุขโต นิกฺขมนฺตํ วิสมิสฺสกํ เขฬนฺติ. สา "น สกฺกา มุณฺฑกํ
วญฺเจตุนฺ"ติ อุจฺฉุํ ทตฺวา โอทนํ ปจิตฺวา ฆตคุฬมจฺเฉหิ สทฺธึ อทาสีติ เอวํ
สมีปํ กตฺวา ชปฺปนํ สามนฺตชปฺปาติ เวทิตพฺพํ. ปริกถาติ ยถา  ตํ ลภติ, ตถา
ปริวตฺเตตฺวา ปริวตฺเตตฺวา กถนํ.
     [๘๖๔] นิปฺเปสิกตานิทฺเทเส อกฺโกสนาติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสนา. ๑-
วมฺภนาติ ปริภวิตฺวา กถนํ. ครหนาติ "อสฺสทฺโธ อปฺปสนฺโน"ติอาทินา นเยน
โทสาโรปนา. อุกฺเขปนาติ "มา เอตํ เอตฺถ กเถถา"ติ วาจาย อุกฺขิปนํ.
สพฺพโตภาเคน สวตฺถุกํ สเหตฺกํ กตฺวา อุกฺเขปนา สมุกฺเขปนา. อถวา อเทนฺตํ
ทิสฺวา "อโห ทานปตี"ติ เอวํ อุกฺขิปนํ อุกฺเขปนา. มหาทานปตีติ เอวํ สุฏฺฐุ
อุกฺเขปนา สมุกฺเขปนา. ขิปนาติ "กึ อิมสฺส ชีวิตํ พีชโภชิโน"ติ เอวํ อุปฺผณฺฑนา.
๒- สงฺขิปนาติ "กึ อิมํ อทายโกติ ภณถ, โย นิจฺจกาลํ สพฺเพสมฺปิ นตฺถีติ วจนํ
เทตี"ติ เอวํ สุฏฺฐุตรํ อุปฺผณฺฑนา. ปาปนาติ อทายกตฺตสฺส อวณฺณสฺส วา
ปาปนํ. สพฺพโตภาเคน ปาปนา สมฺปาปนา, อวณฺณหาริกาติ  "เอวํ เม
อวณฺณภยาปิ ทสฺสตี"ติ เคหโต เคหํ คามโต คามํ ชนปทโต ชนปทํ
อวณฺณหรณํ. ปรปิฏฺฐิมํสิกตาติ ปุรโต มธุรํ ภณิตฺวา ปรมฺมุเข อวณฺณภาสิตา.
เอสา หิ อภิมุขํ โอโลเกตุํ อสกฺโกนฺตสฺส ปรมฺมุขานํ ปิฏฺฐิมํสขาทนํ วิย โหติ.
ตสฺมา ปรปิฏฺฐิมํสิกตาติ วุตฺตา. อยํ วุจฺจติ นิปฺเปสิกตาติ อยํ ยสฺมา เวฬุเปสิกา
วิย อพฺภงฺคํ ปรสฺส คุณํ นิปฺเปเสติ นิปุญฺฉติ, ยสฺมา วา คนฺธชาตํ ปึสิตฺวา ๓-
คนฺธมคฺคนา วิย ปรคุเณ นิปฺปึสิตฺวา วิจุณฺเณตฺวา เอสา ลาภมคฺคนา โหติ,
ตสฺมา นิปฺเปสิกตาติ วุจฺจตีติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อกฺโกสนํ       ฉ.ม. อุปฺปณฺฑนา       ฉ.ม. นิปิสิตฺวา
     [๘๖๕] ลาเภน ลาภํ นิชิคึสนตานิทฺเทเส  นิชิคึสนาติ มคฺคนา. อิโต
ลทฺธนฺติ อิมมฺหา เคหา ลทฺธํ. อมุตฺราติ อมุกมฺหิ เคเห. เอฏฺฐีติ อิจฺฉนา.
คเวฏฺฐีติ มคฺคนา. ปริเยฏฺฐีติ ปุนปฺปุนํ มคฺคนา. อาทิโต ปฏฺฐาย ลทฺธํ ลทฺธํ
ภิกฺขํ ตตฺร ตตฺร กุลทารกานํ ทตฺวา อนฺเต ขีรยาคุํ ลภิตฺวา คตภิกฺขุวตฺถุ
เจตฺถ กเถตพฺพํ. เอสนาติอาทีนิ เอฏฺฐีติอาทีนํ เววจนานิ. ตสฺมา เอฏฺฐีติ
เอสนา, คเวฏฺฐีติ คเวสนา, ปริเยฏฺฐีติ ปริเยสนา อิจฺเจวเมตฺถ โยชนา เวทิตพฺพา.
     [๘๖๖] เสยฺยมานนิทฺเทเส ชาติยาติ ขตฺติยภาวาทิชาติสมฺปตฺติยา. โคตฺเตนาติ
โคตมโคตฺตาทินา อุตฺตมโคตฺเตน. ๑- โกลปุตฺติเยนาติ มหากุลภาเวน.
วณฺณโปกฺขรตายาติ วณฺณสมฺปนฺนสรีรตาย. สรีรญฺหิ โปกฺขรนฺติ วุจฺจติ, ตสฺส
วณฺณสมฺปตฺติยา อภิรูปภาเวนาติ อตฺโถ. ธเนนาติอาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว. มานํ
ชปฺเปตีติ เอเตสุ เยน เกนจิ วตฺถุนา "เสยฺโยหมสฺมี"ติ มานํ ปวตฺเตติ กโรติ.
      [๘๖๗] สทิสมานนิทฺเทเส มานํ ชปฺเปตีติ เอเตสุเยว เยน เกนจิ
วตฺถุนา "สทิโสหมสฺมี"ติ มานํ ปวตฺเตติ. อยเมตฺถ อตฺถโต วิเสโส, ปาลิยํ ปน
นานากรณํ นตฺถิ.
     [๘๖๘] หีนมานนิทฺเทเส โอมานํ ชปฺเปตีติ เหฏฺฐา มานํ ปวตฺเตติ. โอมาโนติ
ลามโก เหฏฺฐา มาโน. โอมญฺญนา โอมญฺญิตตฺตนฺติ อาการภาวนิทฺเทสา. ๒-
หีฬนาติ ชาติอาทีหิ อตฺตชิคุจฺฉนา. โอหีฬนาติ อติเรกโต หีฬนา. โอหีฬิตตฺตนฺติ
ตสฺเสว ภาวนิทฺเทโส. อตฺตุญฺญาติ อตฺตานํ หีนํ กตฺวา ชานนา. อตฺตาวญฺญาติ
อตฺตานํ อวชานนา. อตฺตปริภโวติ ชาติอาทิสมฺปตฺตินามเมว ชาตาติ อตฺตานํ
ปริภวิตฺวา มญฺญนา. เอวมิเม ตโย มานา ปุคฺคลํ อนิสฺสาย ชาติอาทิวตฺถุวเสเนว
กถิตา. เตสุ เอเกโก ติณฺณมฺปิ เสยฺยสทิสหีนานํ อุปฺปชฺชติ. ตตฺถ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุกฺกฏฺฐโคตฺเตน         ฉ.ม. อาการภาวนิทฺเทโส
"เสยฺโยหมสฺมี"ติ มาโน เสยฺยสฺเสว ยาถาวมาโน, เสสานํ อยาถาวมาโน.
สทิโสหมสฺมี"ติ มาโน สทิสสฺเสว ยาถาวมาโน, เสสานํ อยาถาวมาโน.
"หีโนหมสฺมี"ติ มาโน หีนสฺเสว ยาถาวมาโน, เสสานํ อยาถาวมาโน.
     [๘๖๙] ตตฺถ กตโม เสยฺยสฺส เสยฺโยหมสฺมีติอาทโย ปน นว มานา
ปุคฺคลํ นิสฺสาย กถิตา. เตสุ ตโย ตโย เอเกกสฺส อุปฺปชฺชนฺติ. ตตฺถ ทหตีติ
ฐเปติ. ตํ นิสฺสายาติ ตํ เสยฺยโต ทหนํ นิสฺสาย. เอตฺถ ปน เสยฺยสฺส
เสยฺโยหมสฺมีติ มาโน ราชูนญฺเจว ปพฺพชิตานญฺจ อุปฺปชฺชติ. ราชา หิ "รฏฺเฐน
วา ธเนน วา วาหเนหิ วา โก มยา สทิโส อตฺถี"ติ เอตํ มานํ กโรติ.
ปพฺพชิโตปิ "สีลธุตงฺคาทีหิ โก มยา สทิโส อตฺถี"ติ เอตํ มานํ กโรติ.
     [๘๗๐] เสยฺยสฺส สทิโสหมสฺมีติ มาโนปิ เอเตสํเอว อุปฺปชฺชติ. ราชา
หิ "รฏฺเฐน วา ธเนน วา วาหเนหิ วา อญฺเญหิ ราชูหิ สทฺธึ มยฺหํ
กินฺนานากรณนฺ"ติ เอตํ มานํ กโรติ. ปพฺพชิโตปิ "สีลธุตงฺคาทีหิ อญฺเญน
ภิกฺขุนา สทฺธึ มยฺหํ กินฺนานากรณนฺ"ติ เอตํ มานํ กโรติ.
     [๘๗๑] เสยฺยสฺส หีโนหมสฺมีติ มาโนปิ เอเตสํเยว อุปฺปชฺชติ. ยสฺส หิ
รญฺโญ รฏฺฐํ วา ธนํ วา วาหนาทีนิ ๑- วา สมฺปนฺนานิ น โหนฺติ, โส
"มยฺหํ ราชาติ โวหารสุขมตฺตเมว, กึ ราชา นาม อหนฺ"ติ เอตํ มานํ กโรติ.
ปพฺพชิโตปิ อปฺปลาภสกฺกาโร "อหํ ธมฺมกถิโก, พหุสฺสุโต, มหาเถโรติ กถามตฺตเมว,
กึ ธมฺมกถิโก นามาหํ, กึ พหุสฺสุโต นามาหํ, กึ มหาเถโร นามาหํ, ยสฺส เม
ลาภสกฺกาโร นตฺถี"ติ เอตํ มานํ กโรติ.
     [๘๗๒] สทิสสฺส เสยฺโยหมสฺมีติ มานาทโย อมจฺจาทีนํ อุปฺปชฺชนฺติ.
อมจฺโจ หิ รฏฺฐิยา วา "โภคยานวาหนาทีหิ โก มยา สทิโส อญฺโญ ราชปุริโส
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วาหนานิ
อตฺถี"ติ วา "มยฺหํ อญฺเญหิ สทฺธึ กินฺนานากรณนฺ"ติ วา "อมจฺโจติ นามมตฺตเมว
มยฺหํ, ฆาสจฺฉาทนมตฺตมฺปิ เม นตฺถิ, กึ อมจฺโจ นามาหนฺ"ติ วา เอเต มาเน
กโรติ.
     [๘๗๕] หีนสฺส เสยฺโยหมสฺมีติ มานาทโย ทาสาทีนํ อุปฺปชฺชนฺติ.
ทาโส หิ "มาติโต วา ปิติโต วา โก มยา สทิโส อญฺโญ ทาโส นาม อตฺถิ,
อญฺเญ ชีวิตุํ อสกฺโกนฺตา กุจฺฉิเหตุ ทาสา นาม ชาตา, อหํ ปน ปเวณิอาคตตฺตา
เสยฺโย"ติ วา "ปเวณิอาคตภาเวน อุภโตสุทฺธิกทาสตฺเตน อสุกทาเสน
นาม สทฺธึ กึ มยฺหํ นานากรณนฺ"ติ วา "กุจฺฉิวเสนาหํ ทาสพฺยํ อุปคโต,
มาตาปิตุโกฏิยา ปน เม ทาสฏฺฐานํ นตฺถิ, กึ ทาโส นามาหนฺ"ติ วา เอเต
มาเน กโรติ. ยถา ปน ทาโส, เอวํ ปุกฺกุสจณฺฑาลาทโยปิ เอเต มาเน
กโรนฺติเยว.
     เอตฺถ จ เสยฺยสฺส เสยฺโยหมสฺมีติ อุปฺปนฺนมาโนว ยาถาวมาโน, อิตเร
เทฺว อยาถาวมานา. ตถา สทิสสฺส สทิโสหมสฺมีติ, หีนสฺส หีโนหมสฺมีติ
อุปฺปนฺนมาโนว ยาถาวมาโน, อิตเร เทฺว อยาถาวมานา. ตตฺถ ยาถาวมานา
อรหตฺตมคฺควชฺฌา, อยาถาวมานา โสตาปตฺติมคฺควชฺฌา.
     [๘๗๘] เอวํ สวตฺถุเก มาเน กเถตฺวา อิทานิ อวตฺถุกํ นิพฺพตฺติตมานเมว
ทสฺเสตุํ ตตฺถ กตโม มาโนติอาทิ วุตฺตํ.
     [๘๗๙] อติมานนิทฺเทเส เสยฺยาทิวเสน ปุคฺคลํ อนามสิตฺวา ชาติอาทิวตฺถุวเสเนว
นิทฺทิฏฺโฐ. ตตฺถ อติมญฺญตีติ ชาติอาทีหิ มยา สทิโส นตฺถีติ อติกฺกมิตฺวา มญฺญติ.
     [๘๘๐] มานาติมานนิทฺเทเส โย เอวรูโปติ โย เอโส "อยํ ปุพฺเพ
มยา สทิโส, อิทานิ อหํ เสฏฺโฐ, อยํ หีนตโร"ติ อุปฺปนฺโน มาโน, อยํ
ภาราติภาโร วิย ปุริมํ สทิสมานํ อุปาทาย มานาติมาโน นามาติ ทสฺเสตุํ
เอวมาห.
     [๘๘๑] โอมานนิทฺเทโส หีนมานนิทฺเทสสทิโสเยว. เวเนยฺยวเสน ปน
โส หีโนหมสฺมีติ มาโน นาม วุตฺโต, อยํ โอมาโน นาม. อปิเจตฺถ "ตฺวํ
ชาติมา, กากชาติ วิย เต ชาติ, ตฺวํ โคตฺตวา, จณฺฑาลโคตฺตํ วิย เต โคตฺตํ,
ตุยฺหํ สโร อตฺถิ, กากสฺสโร วิย เต สโร"ติ เอวํ อตฺตานํ เหฏฺฐา กตฺวา
ปวตฺตนวเสน อยํ โอมาโนติ เวทิตพฺโพ.
     [๘๘๒] อธิมานนิทฺเทเส อปฺปตฺเต ปตฺตสญฺญิตาติ จตฺตาริ สจฺจานิ
อปฺปตฺวา ปตฺตสญฺญิตา. ๑- อกเตติ จตูหิ มคฺเคหิ กตฺตพฺพกิจฺเจ อกเตเยว.
อนธิคเตติ จตุสจฺจธมฺเม อนธิคเต. อสจฺฉิกเตติ อรหตฺเตน อปจฺจกฺขกเต.
อยํ วุจฺจติ อธิมาโนติ อยํ อธิคตมาโน นาม วุจฺจติ.
     อยํ  ปน กสฺส อุปฺปชฺชติ, กสฺส น อุปฺปชฺชตีติ? อริยสาวกสฺส ตาว
น อุปฺปชฺชติ. โส หิ มคฺคผลนิพฺพานปหีนกิเลสาวสิฏฺฐกิเลสปจฺจเวกฺขเณเนว
สญฺชาตโสมนสฺโส อริยคุณปฏิเวเธ  นิกฺกงฺโข, ตสฺมา โสตาปนฺนาทีนํ "อหํ
สกทาคามี"ติอาทิวเสน มาโน น อุปฺปชฺชติ, ทุสฺสีลสฺสาปิ น อุปฺปชฺชติ. โส หิ
อริยคุณาธิคเม นิราโสว, สีลวโตปิ ปริจฺจตฺตกมฺมฏฺฐานสฺส นิทฺทารามตาทิมนุยุตฺตสฺส
น อุปฺปชฺชติ.
     ปริสุทฺธสีลสฺส ปน กมฺมฏฺฐาเน อปฺปมตฺตสฺส นามรูปํ ววตฺถเปตฺวา
ปจฺจยปริคฺคเหน วิติณฺณกงฺขสฺส ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวา สงฺขาเร สมฺมสนฺตสฺส
อารทฺธวิปสฺสกสฺส อุปฺปชฺชติ, อุปฺปนฺเน จ สุทฺธสมถลาภี วา สุทฺธวิปสฺสนาลาภี
วา อนฺตรา ฐเปติ. โส หิ ทสปิ วีสมฺปิ ตึสมฺปิ วสฺสานิ กิเลสสมุทาจารํ
อปสฺสนฺโต "อหํ โสตาปนฺโน"ติ วา "สกทาคามี"ติ วา "อนาคามี"ติ วา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปตฺตสญฺญิตาย
มญฺญติ, สมถวิปสฺสนาลาภี ปน อรหตฺเตเยว ฐเปติ. ตสฺส หิ สมาธิพเลน
กิเลสา วิกฺขมฺภิตา, วิปสฺสนาพเลน สงฺขารา สุปริคฺคหิตา, ตสฺมา สฏฺฐีปิ วสฺสานิ
อสีติปิ วสฺสานิ วสฺสสตมฺปิ กิเลสา น สมุทาจรนฺติ, ขีณาสวสฺเสว จิตฺตจาโร
โหติ. โส เอวํ ทีฆรตฺตํ กิเลสสมุทาจารํ อปสฺสนฺโต อนฺตรา อฏฺฐตฺวาว
"อรหา อหนฺ"ติ มญฺญติ อุจฺจตลงฺกวาสี ๑- มหานาคตฺเถโร วิย หงฺกนกวาสี
มหาทตฺตตฺเถโร วิย จิตฺตลปพฺพเต นิงฺกโปณฺณปธานฆรวาสี ๒- จูฬสุมตฺเถโร
วิย จ.
     ตตฺริทํ เอกวตฺถุปริทีปนํ:- ตลงฺครวาสี ธมฺมทินฺนตฺเถโร กิร นาม เอโก
ปภินฺนปฏิสมฺภิโท มหาขีณาสโว มหโต ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาททายโก อโหสิ,
โส เอกทิวสํ อตฺตโน ทิวาฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา "กินฺนุ โข อมฺหากํ อาจริยสฺส
อุจฺจตลงฺกวาสีมหานาคตฺเถรสฺส สมณกิจฺจํ มตฺถกํ ปตฺตํ, ๓- โน"ติ อาวชฺเชนฺโต
ปุถุชฺชนภาวเมวสฺส ทิสฺวา "มยิ อคจฺฉนฺเต ปุถุชฺชนกาลกิริยเมว กริสฺสตี"ติ
จ ญตฺวา อิทฺธิยา เวหาสํ อุปฺปติตฺวา ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺนสฺส เถรสฺส สมีเป
โอตริตฺวา ๔- วนฺทิตฺวา วตฺตํ ทสฺเสตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. "กึ อาวุโส ธมฺมทินฺน
อกาเล อาคโตสี"ติ จ วุตฺโต "ปญฺหํ ภนฺเต ปุจฺฉิตุํ อาคโตมฺหี"ติ อาห.
     ตโต "ปุจฺฉาวุโส ชานมานา กเถสฺสามา"ติ วุตฺเต ๕- ปญฺหาสหสฺสํ
ปุจฺฉิ. เถโร ปุจฺฉิตปุจฺฉิตํ ปญฺหํ อสชฺชมาโนว กเถสิ. ตโต "อติติกฺขํ โว
ภนฺเต ญาณํ, กทา ตุเมฺหหิ อยํ ธมฺโม อธิคโต"ติ วุตฺเต ๕- "อิโต สฏฺฐิวสฺสกาเล
อาวุโส"ติ อาห. สมาธิมฺปิ ภนฺเต วลญฺเชถาติ. นยิทํ อาวุโส ภาริยนฺติ.
เตนหิ ภนฺเต เอกํ หตฺถึ มาเปถาติ. เถโร สพฺพเสตํ หตฺถึ มาเปสิ. อิทานิ ภนฺเต
ยถา อยํ หตฺถี อญฺจิตกณฺโณ ปสาริตนงฺคุฏฺโฐ โสณฺฑํ มุเข ปกฺขิปิตฺวา เภรวํ
@เชิงอรรถ:  สี. อุจฺจมาลิกวาสี     สี. โปณฺณก.....       ฉ.ม. ปตฺโต
@ ฉ.ม. โอโรหิตฺวา     ฉ.ม. วุตฺโต
โกญฺจนาทํ กโรนฺโต ตุมฺหากํ อภิมุโข อาคจฺฉติ, ตถา  นํ กโรถาติ. เถโร
ตถา กตฺวา เวเคน อาคจฺฉโต หตฺถิสฺส เภรวํ อาการํ ทิสฺวา อุฏฺฐาย
ปลายิตุมารทฺโธ. ตเมนํ ขีณาสวตฺเถโร หตฺถํ ปสาเรตฺวา จีวรกณฺเณ คเหตฺวา
"ภนฺเต ขีณาสวสฺส สารชฺชํ นาม โหตี"ติ อาห. โส ตสฺมึ กาเล อตฺตโน
ปุถุชฺชนภาวํ ญตฺวา "อวสฺสโย เม อาวุโส ธมฺมทินฺน โหหี"ติ วตฺวา
ปาทมูเล อุกฺกุฏิกํ นิสีทิ. "ภนฺเต ตุมฺหากํ อวสฺสโย ภวิสฺสามิจฺเจวาหํ อาคโต,
มา จินฺตยิตฺถา"ติ กมฺมฏฺฐานํ กเถสิ. เถโร กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา จงฺกมํ
อารุยฺห ตติเย ปทวาเร อคฺคผลํ อรหตฺตํ ปาปุณิ. เถโร กิร โทสจริโต
อโหสิ.
     [๘๘๓] อสฺมิมานนิทฺเทเส รูปํ ๑- อสฺมีติ มาโนติ อหํ รูปนฺติ อุปฺปนฺนมาโน.
ฉนฺโทติ มานํ อนุคตจฺฉนฺโทว. ตถา อนุสโย. เวทนาทีสุปิ เอเสว นโย.
     [๘๘๔] มิจฺฉามานนิทฺเทเส ปาปเกน วา กมฺมายตเนนาติอาทีสุ ปาปกํ กมฺมายตนํ นาม
เกวฏฺฏมจฺฉพนฺธเนสาทานํ ๒- กมฺมํ. ปาปกํ สิปฺปายตนํ นาม มจฺฉชาลขิปนกุมีนกรเณสุ
เจว ปาสโอฑฺฑนสูลาโรปนาทีสุ จ เฉกตา. ปาปกํ วิชฺชาฏฺฐานํ นาม ยา กาจิ
ปรูปฆาตวิชฺชา. ปาปกํ สุตํ นาม ภารตยุทฺธสีตาหรณาทิปฏิสํยุตฺตํ. ปาปกํ ปฏิภาณํ
นาม ทุพฺภาสิตยุตฺตํ กาพฺพนาฏกวิลปฺปนาทิปฏิภาณํ. ๓- ปาปกํ  สีลํ นาม อชสีลํ
โคสีลํ. วตมฺปิ อชวตโควตเมว. ปาปิกา ทิฏฺฐิ ปน ทฺวาสฏฺฐิยา ทิฏฺฐิคเตสุ ยา กาจิ
ทิฏฺฐิ.
     [๘๘๕] ญาติวิตกฺกนิทฺเทสาทีสุ "มยฺหํ ญาตโย สุขชีวิโน สมฺปตฺติยุตฺตา"ติ
เอวํ ปญฺจกามคุณสนฺนิสฺสิเตน เคหสิตเปเมน ญาตเก อารพฺภ อุปฺปนฺนวิตกฺโกว
ญาติวิตกฺโก นาม. "ขยงฺคตา วยงฺคตา สทฺธา ปสนฺนา"ติ เอวํ ปวตฺโต ปน
ญาติวิตกฺโก นาม น โหติ.
@เชิงอรรถ:  ก. รูเป       ฉ.ม......เนสาทาทีนํ       ฉ.ม. กปฺปนาฏก.....
     [๘๘๖] "อมฺหากํ ชนปโท สุภิกฺโข สมฺปนฺนสสฺโส"ติ ตุฏฺฐมานสฺส
เคหสิตเปมวเสเนว อุปฺปนฺนวิตกฺโก ชนปทวิตกฺโก นาม. "อมฺหากํ ชนปเท
มนุสฺสา สทฺธา ปสนฺนา ขยงฺคตา วยงฺคตา"ติ เอวํ ปวตฺโต ปน ชนปทวิตกฺโก
นาม น โหติ.
     [๘๘๗] อมรตฺถาย วิตกฺโก, อมโร วา วิตกฺโกติ อมรวิตกฺโก. ตตฺถ
อุกฺกุฏิกปฺปธานาทีหิ ทุกฺเข นิชฺชิณฺเณ สมฺปราเย อตฺตา สุขี โหติ อมโรติ
ทุกฺกรการิกํ กโรนฺตสฺส ตาย ทุกฺกรการิกาย ปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก อมรตฺถาย
วิตกฺโก นาม. ทิฏฺฐิคติโก ปน สสฺสตํ วเทสีติอาทีนิ ปุฏฺโฐ "เอวนฺติปิ เม
โน, ตถาติปิ เม โน, อญฺญถาติปิ เม โน, โนติปิ เม โน, โน โนติปิ เม
โน"ติ ๑- วิกฺเขปํ อาปชฺชติ, ตสฺส โส ทิฏฺฐิคตปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก. ยถา อมโร
นาม มจฺโฉ อุทเก คเหตฺวา มาเรตุํ น สกฺกา, อิโต จิโต จ ธาวติ, คาหํ
น คจฺฉติ, เอวเมว เอกสฺมึ ปกฺเข อสณฺฐหนโต น มรตีติ อมโร นาม
โหติ. ตํ ทุวิธมฺปิ เอกโต กตฺวา อยํ วุจฺจติ อมรวิตกฺโกติ วุตฺตํ.
     [๘๘๘] ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโตติ อนุทฺทยตาปฏิรูปเกน เคหสิตเปเมน
ปฏิสํยุตฺโต. สหนนฺทีติอาทีสุ อุปฏฺฐาเกสุ นนฺทนฺเตสุ โสจนฺเตสุ จ เตหิ
สทฺธึ ทิคุณํ นนฺทติ, ทิคุณํ โสจติ, เตสุ สุขิเตสุ ทฺวิคุณํ สุขิโต โหติ,
ทุกฺขิเตสุ ทฺวิคุณํ ทุกฺขิโต โหติ. อุปฺปนฺเนสุ กิจฺจกรณีเยสูติ เตสุ มหนฺเตสุ
วา ขุทฺทเกสุ วา กมฺเมสุ อุปฺปนฺเนสุ. อตฺตนา วา โยคํ อาปชฺชตีติ ตานิ
ตานิ กิจฺจานิ สาเธนฺโต ปญฺญตฺตึ วีติกฺกมติ, สลฺเลขํ โกเปติ. โย ตตฺถาติ
โย ตสฺมึ สํสฏฺฐวิหาเร ตสฺมึ วา โยคาปชฺชเน เคหสิโต วิตกฺโก, อยํ
ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก นาม.
@เชิงอรรถ:  ที.สี. ๙/๖๔/๒๗
     [๘๘๙] ลาภสกฺการสิโลกปฏิสํยุตฺโตติ จีวราทิลาเภน เจว สกฺกาเรน
จ กิตฺติสทฺเทน จ สทฺธึ อารมฺมณกรณวเสน ปฏิสํยุตฺโต.
     [๘๙๐] อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโตติ "อโห วต มํ ปเร น อวชาเนยฺยุํ,
น โปเถตฺวา วิเหเฐตฺวา กเถยฺยุนฺ"ติ เอวํ อนวญฺญาตภาวปตฺถนาย ๑- สทฺธึ
อุปฺปนฺนวิตกฺโก. ๒- โย ตตฺถ เคหสิโตติ โย ตสฺมึ "มา มํ ปเร อวชานึสู"ติ
อุปฺปนฺเน จิตฺเต ปญฺจกามคุณสงฺขาตเคหนิสฺสิโต หุตฺวา อุปฺปนฺนวิตกฺโก. เสสํ
สพฺพตฺถ ปากฏเมวาติ.
                      เอกกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๕๒๔-๕๓๒. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=12332&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=12332&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=860              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=11821              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=9529              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=9529              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]