บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๕

หน้าที่ ๑๒๙.

๑. ปุคฺคลกถา ๑. สุทฺธสจฺฉิกฏฺ ๑. อนุโลมปจฺจนีกวณฺณนา สจฺฉิกฏฺวณฺณนา ตาว วุจฺจเต. [๑] ตตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถนาติ อยํ ปุจฺฉา. อามนฺตาติ อยํ ปฏิชานนา. กสฺส ปนายํ ปุจฺฉา, กสฺส ปฏิชานนาติ. อสุกสฺสาติ น วตฺตพฺพา. ภควตา หิ อิมสฺมึ ปกรเณ นานปฺปการานํ ลทฺธีนํ วิโสธนตฺถํ ตนฺติวเสน มาติกา ปิตา, สา เถเรน สตฺถารา ทินฺนนเย ตฺวา ตนฺติวเสเนว วิภตฺตา. น หิ เถโร ยตฺตกา เอตฺถ วาทมคฺคา ทสฺสิตา, ตตฺตเกหิ วาเทหิ ^๑- สทฺธึ วาเทน วิคฺคาหิกกถํ กเถสิ. เอวํ สนฺเตปิ ปน ตาสํ ตาสํ กถานํ อตฺถสฺส สุขาวธารณตฺถํ สกวาทีปุจฺฉา ปรวาทีปฏิญฺา ปรวาทีปุจฺฉา สกวาทีปฏิญฺาติ เอวํ วิภาคํ ทสฺเสตฺวาว อตฺถวณฺณนํ กริสฺสาม. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถนาติ หิ อยํ สกวาทีปุจฺฉา. ตาย "เย อตฺถิ ปุคฺคโลติ เอวํลทฺธิกา ปุคฺคลวาทิโน, เต เอวํ ปุจฺฉิตพฺพา"ติ ทีเปติ. เก ปน ปุคฺคลวาทิโนติ? สาสเน วชฺชิปุตฺตกา เจว สมิติยา จ พหิทฺธา จ พหู อญฺติตฺถิยา. ตตฺถ ปุคฺคโลติ อตฺตา สตฺโต ชีโว. อุปลพฺภตีติ ปญฺาย อุปคนฺตฺวา ลพฺภติ, ายตีติ อตฺโถ. สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถนาติ เอตฺถ สจฺฉิกฏฺโติ มายามรีจิอาทโย วิย อภูตากาเรน อคฺคเหตพฺโพ ภูตฏฺโ. ปรมตฺโถติ อนุสฺสวาทิวเสน อคฺคเหตพฺโพ อุตฺตมตฺโถ. อุภเยนาปิ โย ปรโต "ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถน, รูปญฺจ อุปลพฺภตี"ติอาทินา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วาทีหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๐.

ขนฺธายตนธาตุอินฺทฺริยวเสน สตฺตปญฺาสวิโธ ธมฺมปฺปเภโท ทสฺสิโต, ยถา โส ภูเตน สภาวฏฺเน อุปลพฺภติ, กึ เอวํ ตว ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ ปุจฺฉติ. ปรวาที อามนฺตาติ ปฏิชานาติ. ปฏิชานนญฺหิ กตฺถจิ "อาม ภนฺเต"ติ อาคจฺฉติ, กตฺถจิ "อาโม"ติ ปฏิชานนํ ^๑- อาคจฺฉติ, อิธ ปน "อามนฺตา"ติ อาคตํ. ตตฺรายํ อธิปฺปาโย:- โส หิ ยนฺตํ ปรโต วุตฺตํ ภควตา "อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน"ติ ^๒- สุตฺตํ อาคตํ, ตํ คเหตฺวา ยสฺมา ปน ภควา สจฺจวาที น วิสํวาทนปุเรกฺขาโร วาจํ ภาสติ, นาปิ อนุสฺสวาทิวเสน ธมฺมํ เทเสติ, สเทวกํ ปน โลกํ สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ, ตสฺมา โย เตน ภควตา ^๓- วุตฺโต "อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน"ติ, โส สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถเนว อตฺถีติ ลทฺธึ คเหตฺวา "อามนฺตา"ติ ปฏิชานาติ. อถสฺส ตาทิสสฺส เลสวจนสฺส ฉลวาทสฺส โอกาสํ อททมาโน สกวาที โย สจฺฉิกฏฺโติอาทิมาห. ตตฺรายมาธิปฺปาโย:- ยฺวายํ ปรโต "สปฺปจฺจโย อปฺปจฺจโย, สงฺขโต อสงฺขโต, สสฺสโต อสสฺสโต, สนิมิตฺโต อนิมิตฺโต"ติ เอวํ ปริทีปิโต รูปาทิสตฺตปญฺาสวิโธ ธมฺมปฺปเภโท อาคโต, น สมฺมติสจฺจวเสนาปิ อนุสฺสวาทิวเสน ^๔- คเหตพฺโพ, อตฺตโน ปน ภูตตายเอว สจฺฉิกฏฺโ อตฺตปจฺจกฺขตาย จ ปรมตฺโถ, ตํ สนฺธายาห "โย สจฺฉิกฏฺโ ปรมตฺโถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถนา"ติ. ตโตติ กรณวจนเมตํ, ตสฺมา เตน สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถน โส ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- รุปฺปนาทิเภเทน วา สปฺปจฺจยาทิเภเทน วา อากาเรน โย สจฺฉิกฏฺโ ปรมตฺโถ อุปลพฺภติ, กินฺเต โส ^๕- ปุคฺคโลปิ เตนากาเรน อุปลพฺภตีติ. น เหวํ วตฺตพฺเพติ อวชานนา @เชิงอรรถ: ^๑ สี ปฏิชานนนฺติ ^๒ องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๙๕/๑๐๘ ^๓ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ @^๔ ฉ.ม. น สมฺมุติสจฺจวเสน, นาปิ อนุสฺสวาทิวเสน ^๕ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๑.

ปรวาทิสฺส. โส หิ ตถารูปํ ปุคฺคลํ อนิจฺฉนฺโต อวชานาติ. ตตฺรายํ ปทจฺเฉโท:- น หิ เอวํ วตฺตพฺเพติ, น ห เอวนฺติปิ วฏฺฏติ. ทฺวินฺนมฺปิ เอวํ น วตฺตพฺโพติ อตฺโถ. อาชานาหิ นิคฺคหนฺติ สกวาทีวจนํ. ยสฺมา เต ปุริมาย วตฺตพฺพปฏิญฺาย ปจฺฉิมา นวตฺตพฺพปฏิญฺา ปจฺฉิมาย จ ปุริมา น สนฺธิยติ, ตสฺมาปิ นิคฺคหํ ปตฺโต, ตํ นิคฺคหํ โทสํ อปราธํ สมฺปฏิจฺฉาหีติ อตฺโถ. เอวํ นิคฺคหํ อาชานาเปตฺวา อิทานิ ตํ ปนาย เจว อนุโลมปฏิโลมโต ปาปนาโรปนานญฺจ วเสน ปากฏํ กโรนฺโต หญฺจิ ปุคฺคโลตฺยาทิมาห. ตตฺถ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ ยทิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, สเจ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺ- ปรมตฺเถนาติ อตฺโถ. อยํ ตาว ปรวาทีปกฺขสฺส ปนโต นิคฺคหปาปนาโรปนานํ ลกฺขณภูตา อนุโลมปนา นาม. เตน วต เรติอาทิ อนุโลมปกฺเข นิคฺคหสฺส ปาปิตตฺตา อนุโลมปาปนา นาม. ตตฺถ เตนาติ การณวจนํ. วตาติ โอกปฺปนวจนํ. เรติ อามนฺตนวจนํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เตน วต เร วตฺตพฺเพติ วต เร ^๑- หมฺโภ ภทฺรมุข เตน การเณน วตฺตพฺโพเยวาติ. ยํ ตตฺถ วเทสีติ อนุโลมปกฺเข นิคฺคหสฺส อาโรปิตตฺตา อนุโลมโรปนา นาม. ยญฺจสฺส ^๒- ปริโยสาเน มิจฺฉาติ ปทํ, ตสฺส ปุรโต อิทนฺเตติ อาหริตพฺพํ. อิทนฺเต มิจฺฉาติ อยญฺเจตฺถ ^๓- อตฺโถ, ปรโต จ ปาลิยํ เอตํ อาคตเมว. โน เจ ปน วตฺตพฺเพติอาทิ "น เหวํ วตฺตพฺเพ"ติ ปฏิกฺขิตฺตปกฺขสฺส ปิตตฺตา ปฏิโลมโต นิคฺคหปาปนาโรปนานํ ลกฺขณภูตา ปฏิโลมปนา นาม. โน จ วต เรติอาทิ ปฏิโลมปกฺเข นิคฺคหสฺส ปาปิตตฺตา ปฏิโลมปาปนา นาม. ปุน ยํ ตตฺถ วเทสีติอาทิ ปฏิโลมปกฺเข นิคฺคหสฺส อาโรปิตตฺตา ปฏิโลมโรปนา นาม. อิธาปิ ปริโยสาเน มิจฺฉาติ ปทสฺส ปุรโต อิทนฺเตติ อาหริตพฺพเมว. ปรโตปิ เอวรูเปสุ าเนสุ เอเสว นโย. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เตน เร วตฺตพฺเพ วต, เร ^๒ ฉ.ม. ยํ ตสฺส ^๓ ฉ.ม. อยเญฺหตฺถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๒.

ตตฺรายํ อาทิโต ปฏฺาย สงฺเขปตฺโถ:- ยทิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถน, เตน วต เร ^๑- โส อุปลพฺภตีติ วตฺตพฺโพ. ยํ ปน ตตฺถ วเทสิ "วตฺตพฺโพ โข ปุริมปเญฺห `สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถน อุปลพฺภตี'ติ, โน จ วตฺตพฺโพ ทุติยปเญฺห `ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภตี"ติ, อิทนฺเต มิจฺฉาติ เอวํ ตาว อนุโลมโต ปนาปาปนาโรปนา โหนฺติ. อถ น วตฺตพฺโพ ทุติยปเญฺห "ตโต โส ปุคฺคโล ^๒- อุปลพฺภตี"ติ, ปุริมปเญฺหปิ น วตฺตพฺโพว. ยํ ปน ตตฺถ ^๓- วเทสิ "วตฺตพฺโพ โข ปุริมปเญฺห `สจฺฉิกฏฺปรมตฺเถน อุปลพฺภตี'ติ, โน จ วตฺตพฺโพ ทุติยปเญฺห `ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภตี"ติ, อิทนฺเต มิจฺฉาติ เอวํ ปฏิโลมโต ปนาปาปนาโรปนา โหนฺติ. เอวเมตํ นิคฺคหสฺส จ อนุโลมปฏิโลมโต จตุนฺนํ ปาปนาโรปนานญฺจ วุตฺตตฺตา อุปลพฺภตีติอาทิกํ อนุโลมปญฺจกํ นาม. เอตฺถ จ กิญฺจาปิ อนุโลมโต ปาปนาโรปนาหิ เอโก, ปฏิโลมโต ปาปนาโรปนาหิ เอโกติ เทฺว นิคฺคหา กตา, อาชานาหิ นิคฺคหนฺติ เอตสฺเสว ปเนตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ ปมํ วาทํ นิสฺสาย ปมสฺส นิคฺคหสฺส ทฺวีหากาเรหิ อาโรปิตตฺตา เอโกวายํ นิคฺคโหติ ปโม นิคฺคโห. [๒] อิทานิ ปจฺจนีกนโย โหติ. ตตฺถ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส. โส หิ "อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน"ติ คหิตตฺตา "นุปลพฺภตี"ติ อสมฺปฏิจฺฉนฺโต เอวํ ปุจฺฉติ. สกวาที ยถา รูปาทิธมฺมา อุปลพฺภนฺติ, เอวํ อนุปลพฺภนียโต อามนฺตาติ ปฏิชานาติ. ปุน อิตโร ปรวาที ^๔- อตฺตนา อธิปฺเปตํ สจฺฉิกฏฺเยว สนฺธาย โย สจฺฉิกฏฺโติอาทิมาห. สมฺมติสจฺจปรมตฺถสจฺจานิ วา เอกโต กตฺวาปิ เอวมาห. สกวาที ปุคฺคโลติ อุปาทาปญฺตฺติสพฺภาวโตปิ ทฺวินฺนํ สจฺจานํ เอกโต กตฺวา ปุจฺฉิตตฺตาปิ น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เตน วต โภ ^๒ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ @^๓ ฉ.ม. ปเนตฺถ ^๔ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๓.

อิทานิ กิญฺจาปิ เตน ปมํ ปรมตฺถสจฺจวเสน นุปลพฺภนียตา สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ^๑- ปจฺฉา สมฺมติสจฺจวเสน วา ^๒- โวมิสฺสกวเสน วา ปฏิกฺขิตฺตา. ปรวาที ปน นุปลพฺภตีติ วจนสามญฺมตฺตํ ฉลวาทํ นิสฺสาย ยํ ตยา ปมํ ปฏิญฺาตํ, ตํ ปจฺฉา ปฏิกฺขิตฺตนฺติ ภณฺฑนสฺส ปฏิภณฺฑนํ วิย อตฺตโน กตสฺส นิคฺคหกมฺมสฺส ปฏิกมฺมํ กโรนฺโต อาชานาหิ ปฏิกมฺมนฺติ อาห. อิทานิ ยถาสฺส อนุโลมปญฺจเก สกวาทินา วาทฏฺปนํ กตฺวา อนุโลมปฏิโลมโต ปาปนาโรปนาหิ นิคฺคโห ปากโฏ กโต, เอวํ ปฏิกมฺมํ ปากฏํ กโรนฺโต หญฺจิ ปุคฺคโลติอาทิมาห. ตํ เหฏฺา วุตฺตนเยเนว อตฺถโต เวทิตพฺพํ. ยสฺมา ปเนตฺถ ปนา นาม ปรวาทีปกฺขสฺส ปนโต "อยํ ตว โทโส"ติ ทสฺเสตุํ ปนมตฺตเมว โหติ, น นิคฺคหสฺส วา ปฏิกมฺมสฺส วา ปากฏภาวกรณํ, ปาปนาโรปนาหิ ปนสฺส ปากฏกรณํ โหติ, ตสฺมา อิทํ อนุโลมปฏิโลมโต ปาปนาโรปนานํ วเสน จตูหากาเรหิ ปฏิกมฺมสฺส กตตฺตา ปฏิกมฺมจตุกฺกํ นามาติ เอวํ ^๓- จตุกฺกํ เวทิตพฺพํ. [๓] เอวํ ปฏิกมฺมํ กตฺวา อิทานิ ยฺวาสฺส ^๔- อนุโลมปญฺจเก สกวาทินา นิคฺคโห กโต, ตสฺส ตเมว ฉลวาทํ นิสฺสาย ทุกฺกฏภาวํ ทสฺเสนฺโต ตฺวญฺเจ ปน มญฺสีติอาทิมาห. ตตฺถ ตฺวญฺเจ ปน มญฺสีติ ยทิ ตฺวํ มญฺสิ. วตฺตพฺเพ โขติ อิทํ ปจฺจนีเก อามนฺตาติ ปฏิญฺ สนฺธาย วุตฺตํ. โน จ วตฺตพฺเพติ อิทํ ปน น เหวนฺติ ^๕- อวชานนํ สนฺธาย วุตฺตํ. เตน ตว ^๖- ตตฺถาติ เตน การเณน ตฺวํเยว ตสฺมึ นุปลพฺภตีติ ปกฺเข "เหวํ ปฏิชานนฺตนฺติ อามนฺตา"ติ เอวํ ปฏิชานนฺโต. เหวํ นิคฺคเหตพฺเพติ ปุน น เหวนฺติ อวชานนฺโต เอวํ นิคฺคเหตพฺโพ. อถ ตํ นิคฺคณฺหามาติ อเถวํ นิคฺคหารหํ ^๗- ตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สมฺปฏิจฺฉิตา ^๒ ฉ.ม. สมฺมุติสจฺจวเสน ^๓ ฉ.ม. เอกํ @^๔ ม. ยฺวายํ ^๕ ฉ.ม. น เหวาติ ^๖ ก. เตน ตฺวํ ^๗ ม. นิคฺคณฺหารหํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๔.

นิคฺคณฺหาม. สุนิคฺคหิโตว ^๑- โหสีติ สเกน มเตน นิคฺคหิตตฺตา สุนิคฺคหิโตว ภวสิ. เอวํ ปนสฺส ^๒- นิคฺคเหตพฺพภาวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตํ นิคฺคณฺหนฺโต หญฺจีติอาทิมาห. ตตฺถ ปนาปาปนาโรปนา เหฏฺา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. ปริโยสาเน ปน อิทํ เต มิจฺฉาติ อิทํ ตว วจนํ มิจฺฉา โหตีติ อตฺโถ. อิทํ ฉลวาเทน จตูหิ อากาเรหิ นิคฺคหสฺส กตตฺตา นิคฺคหจตุกฺกํ นาม. [๔] เอวํ นิคฺคหํ กตฺวาปิ อิทานิ "ยทิ อยํ มยา ตว มเตน กโต นิคฺคโห ทุนฺนิคฺคโห, โย มม ตยา เหฏฺา อนุโลมปญฺจเก กโต นิคฺคโห, โสปิ ทุนฺนิคฺคโห"ติ ทสฺเสนฺโต เอเส เจ ทุนฺนิคฺคหิเตติอาทิมาห. ตตฺถ เอเส เจ ทุนฺนิคฺคหิเตติ เอโส เจ ตว วาโท มยา ทุนฺนิคฺคหิโต, อถวา เอโส เจ ตว มยา กโต นิคฺคโห ทุนฺนิคฺคโห. เหวเมวํ ตตฺถ ทกฺขาติ ตตฺราปิ ^๓- ตยา มม เหฏฺา กเต นิคฺคเห เอวเมวํ ปสฺส. อิทานิ ยฺวาสฺส ^๔- เหฏฺา สกวาทินา นิคฺคโห กโต, ตํ "วตฺตพฺเพ โข"ติอาทิวจเนน ทสฺเสตฺวา ปุน ตํ นิคฺคหํ อนิคฺคหภาวํ อุปเนนฺโต โน จ มยํ ตยาติอาทิมาห. ตตฺถ โน จ มยํ ตยา ตตฺถ เหตาย ปฏิญฺายาติอาทีสุ อยมตฺโถ:- ยสฺมา โส ตยา มม กโต นิคฺคโห ทุนฺนิคฺคโห, ตสฺมา มยํ ตยา ตตฺถ อนุโลมปญฺจเก อามนฺตาติ เอตาย ปฏิญฺาย เอวํ ปฏิชานนฺตา ปุน น เหวนฺติ ปฏิกฺเขเป กเตปิ "อาชานาหิ นิคฺคหนฺ"ติ เอวํ น นิคฺคเหตพฺพาเยว, ^๕- เอวํ อนิคฺคเหตพฺพมฺปิ มํ นิคฺคณฺหาสิ, อีทิเสน ปน นิคฺคเหน ทุนฺนิคฺคหิตา มยํ โหม. อิทานิ ยํ นิคฺคหํ สนฺธาย "ทุนฺนิคฺคหิตา จ โหมา"ติ อโวจ, ตํ ทสฺเสตุํ หญฺจิ ปุคฺคโล ฯเปฯ อิทํ เต มิจฺฉาติอาทิมาห. เอวมิทํ อนุโลมปฏิโลมโต จตูหิ ปาปนาโรปนาหิ นิคฺคหสฺส อุปนีตตฺตา อุปนยนจตุกฺกํ นาม โหติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สุนิคฺคหิโต จ ^๒ ฉ.ม. เอวมสฺส ^๓ ฉ.ม. ตตฺถาปิ @^๔ ม. ยฺวายํ ^๕ ฉ.ม. น นิคฺคเหตพฺโพเยว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๕.

[๕] อิทานิ "น เหวํ นิคฺคเหตพฺเพ"ติอาทิกํ นิคฺคมจตุกฺกํ ^๑- นาม โหติ. ตตฺถ น เหวํ นิคฺคเหตพฺเพติ ยถาหํ ตยา นิคฺคหิโต, น หิ เอวํ นิคฺคเหตพฺโพ. เอตสฺส หิ นิคฺคหสฺส ทุนฺนิคฺคหภาโว มยา สาธิโต. เตน หีติ เตน การเณน, ยสฺมา เอส นิคฺคโห ทุนฺนิคฺคโห, ตสฺมา ยํ มํ นิคฺคณฺหาสิ หญฺจิ ปุคฺคโล ฯเปฯ อิทนฺเต มิจฺฉาติ, อิทํ นิคฺคณฺหนํ ตว มิจฺฉาติ อตฺโถ. เตน หิ เย กเต นิคฺคเหติ เยน การเณน อิทํ มิจฺฉา, เตน การเณน โย ตยา นิคฺคโห กโต, โส ทุกฺกโฏ. ยํ มยา ปฏิกมฺมํ กตํ, ตเทว สุกตํ. ยาปิ เจสา ปฏิกมฺมจตุกฺกาทิวเสน กถามคฺคสมฺปฏิปาทนา กตา, สาปิ สุกตาติ. ^๒- เอวเมตํ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติอาทิกสฺส อนุโลมปญฺจกสฺส นุปลพฺภตีติอาทิกานํ ปฏิกมฺม- นิคฺคโหปนยนนิคฺคมจตุกฺกานํ วเสน อนุโลมปจฺจนีกปญฺจกํ นาม นิทฺทิฏฺนฺติ เวทิตพฺพํ. เอตฺตาวตา สกวาทิโน ปุพฺพปกฺเข สติ ปรวาทิโน วจนสามญฺมตฺเตน ฉลวาเทน ชโย โหติ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑๒๙-๑๓๕. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=2871&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=2871&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=1 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=1 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=1 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=1 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37