บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

หน้าที่ ๗๔.

ภูริปญฺสฺสาติ ภูริ วุจฺจติ ปวี, ตาย ปวีสมาย ปญฺาย วิปุลาย มหนฺตาย วิตฺถตาย สมนฺนาคตสฺสาติ อตฺโถ. มหาปญฺสฺสาติ มหาปญฺาย สมนฺนาคตสฺส. อนุปลิตฺตสฺสาติ ตณฺหาทิฏฺิเลเปหิ ^๑- อลิตตฺตสฺส. อาหุเนยฺยสฺสาติ อาหุตึ ปฏิคฺคเหตุํ ยุตฺตสฺส. ยกฺขสฺสาติ อานุภาวทสฺสนฏฺเน วา อทิสฺสมานกฏฺเน ^๒- วา ภควา ยกฺโข นาม. เตนาห "ยกฺขสฺสา"ติ. มหโตติ มหนฺตสฺส. ตสฺส สาวโกหมสฺมีติ ตสฺส เอวํวิธคุณสฺส ^๓- สตฺถุโน อหํ สาวโกติ. อุปาสกสฺส โสตาปตฺติมคฺเคเนว ปฏิสมฺภิทา อาคตา. อิติ ปฏิสมฺภิทาวิสเย ตฺวา ปทสเตน ทสพลสฺส กิเลสปฺปหาเน วณฺณํ ^๔- กเถนฺโต "กสฺส ตํ คหปติ สาวกํ ธาเรมา"ติ ปญฺหสฺส อตฺถํ วิสฺสชฺเชสิ. [๗๗] กทา สญฺูฬฺหาติ กทา สมฺปิณฺฑิตา. เอวํ กิรสฺส อโหสิ "อยํ อิทาเนว สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อาคโต, กทาเนน เอเต วณฺณา สมฺปิณฺฑิตา"ติ. ตสฺมา เอวมาห. วิจิตฺตํ มาลํ คนฺเถยฺยาติ สยํปิ ทกฺขตาย ปุปฺผานํปิ นานาวณฺณตาย เอกโต วณฺฏิกาทิเภทํ วิจิตฺรมาลํ คนฺเถยฺย. เอวเมว โข ภนฺเตติ เอตฺถ นานาปุปฺผานํ นานาปุปฺผราสิ วิย นานาวิธานํ วณฺณานํ ภควโต สิเนรุมตฺโต วณฺณราสิ ทฏฺพฺโพ. เฉโก มาลากาโร วิย อุปาลิ คหปติ. มาลาการสฺส วิจิตฺรมาลาคนฺถนํ วิย คหปติโน ตถาคตสฺส วิจตฺรวณฺณคนฺถนํ. อุณฺหํ โลหิตํ มุขโต อุคฺคญฺฉีติ ^๕- ตสฺส หิ ภควโต สกฺการํ อสหมานสฺส เอตทโหสิ "อนตฺถิโก ทานิ อยํ คหปติ อเมฺหหิ, เสฺว ปฏฺาย ปณฺณาสสฏฺีชเน คเหตฺวา เอตสฺส ฆรํ ปวิสิตฺวา ภุญฺชิตุํ น ลภิสฺสามิ, ภินฺนา เม ภุตฺตกุมฺภี"ติ. อถสฺส อุปฏฺากวิปริณาเมน พลวโสโก อุปฺปชฺชิ. อิเม หิ สตฺตา อตฺตโน อตฺตโนว จินฺตยนฺติ. ตสฺส ตสฺมึ โสเก อุปฺปนฺเน อพฺภนฺตรํ อุณฺหํ อโหสิ, โลหิตํ วิลียิตฺถ, ตํ มหาวาเตน สมุทฺธริตํ กุเฏ ปกฺขิตฺตรชนํ วิย ปตฺตมตฺตํ มุขโต อุคฺคญฺฉิ. นิธานคตํ โลหิตํ วมิตฺวา ปน อปฺปกา สตฺตา ชีวิตุํ สกฺโกนฺติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ตณฺหาทิฏฺิกิเลเสหิ ^๒ ฉ.ม. อาทิสฺสมานกฏฺเน ^๓ ฉ.ม. เอวํวิธิธคุณสฺส @^๔ ฉ.ม. กิเลสปฺปหานวณฺณํ ^๕ ฉ.ม. อุคฺคจฺฉีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๕.

นิคณฺโ ตตฺเถว ชานุนา ปติโต, อถ นํ ปาฏงฺกิยา พหินครํ หริตฺวา ^๑- ปญฺจกสีวิกาย คเหตฺวา ปาวํ อาคมึสุ, ^๒- โส น จิรสฺเสว ปาวายํ กาลมกาสิ. อิมสฺมึ ปน สุตฺเต อุคฺคฏิตญฺุปุคฺคลสฺส วเสน ธมฺมเทสนา ปรินิฏฺิตาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย อุปาลิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. ฉฏฺ. ---------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๗๔-๗๕. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=1858&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=1858&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=62 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=1044 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=1082 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=1082 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13