ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

                            ๒. ภิกฺขุวคฺค
                    ๑. จูฬราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา ๑-
      [๑๐๗] เอวมฺเม สุตนฺติ จูฬราหุโลวาทสุตฺตํ. ตตฺถ อมฺพลฏฺฐิกายํ วิหรตีติ
เวฬุวนวิหารสฺส ปจฺจนฺเต ปธานฆรสงฺเขเป วิเวกกามานํ วสนตฺถาย กเต อมฺพลฏฺฐิกาติ
เอวํนามเก ปาสาเท ปวิเวกํ พฺรูหยนฺโต วิหรติ. กณฺฏโก นาม ชาตกาลโต
ปฏฺฐาย ติขิโณว โหติ, เอวเมว อยํปิ อายสฺมา สตฺตวสฺสิกสามเณรกาเลเยว
ปวิเวกํ พฺรูหยมาโน ตตฺถ วิหาสิ. ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโตติ ผลสมาปตฺติโต
วุฏฺฐาย. อาสนนฺติ ปกติปญฺญตฺตเมเวตฺถ อาสนํ อตฺถิ, ตํ ปปฺโปเฐตฺวา ฐเปสิ.
อุทกาทาเนติ อุทกภาชเน. "อุทกาธาเน"ติปิ ๒- ปาโฐ.
      อายสฺมนฺตํ ราหุลํ อามนฺเตสีติ โอวาททานตฺถํ อามนฺเตสิ. ภควตา หิ
ราหุลตฺเถรสฺส สมฺพหุลา ธมฺมเทสนา กตา. สามเณรปญฺหา เถรสฺเสว
วุตฺตา. ๓- ตถา ราหุลสํยุตฺตํ มหาราหุโลวาทสุตฺตํ จูฬราหุโลวาทสุตฺตํ อิทํ
จูฬราหุโลวาทสุตฺตนฺติ.
      อยญฺหิ อายสฺมา สตฺตวสฺสิกกาเล ภควนฺตํ จีวรกณฺเณ คเหตฺวา "ทายชฺชํ
เม สมณ เทหี"ติ ทายชฺชํ ยาจมาโน ภควตา ธมฺมเสนาปติสาริปุตฺตตฺเถรสฺส
นิยฺยาเทตฺวา ปพฺพาชิโต. อถ ภควา ทหรกุมารา นาม ยุตฺตายุตฺตํ กถํ กเถนฺติ,
โอวาทมสฺส เทมีติ ราหุลกุมารํ อามนฺเตตฺวา "ราหุลสามเณเรน นาม ติรจฺฉานกถํ
กเถตุํ น วฏฺฏติ, ตฺวํ กถยมาโน เอวรูปํ กถํ กเถยฺยาสี"ติ สพฺพพุทฺเธหิ
อวิชหิตํ ทสปุจฺฉา ๔- ปญฺจปณฺณาสวิสฺสชฺชนํ "เอโก ปโญฺห, เอโก อุทฺเทโส,
เอกํ เวยฺยากรณํ, เทฺว ปญฺหา ฯเปฯ ทส ปญฺหา, ทส อุทฺเทสา, ทส เวยฺยากรณานิ. ๕-
เอกนฺนาม กึ, สพฺเพ สตฺตา
@เชิงอรรถ:  ก. อมฺพลฏฺฐิกราหุโลวาท...   ฉ.ม. อุทกฏฺฐาเนติปิ
@ ฉ.ม. สามเณรปญฺหํ...วุตฺตํ   ฉ.ม. ทสปุจฺฉํ   ฉ.ม. เวยฺยากรณาติ
อาหารฏฺฐิติกา ฯเปฯ ทส นาม กึ, ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อรหาติ วุจฺจตี"ติ ๑-
อิมํ สามเณรปญฺหํ กเถสิ. ปุน จินฺเตสิ "ทหรกุมารา นาม ปิยมุสาวาทา
โหนฺติ, อทิฏฺฐเมว ทิฏฺฐํ อเมฺหหิ, ทิฏฺฐเมว น ทิฏฺฐํ อเมฺหหีติ วทนฺติ
โอวาทมสฺส เทมี"ติ อกฺขีหิ โอโลเกตฺวาปิ สุขสญฺชานนตฺถํ ปฐมเมว จตสฺโส
อุทกาทานูปมาโย, ตโต เทฺว หตฺถิอุปมาโย ตโต ๒- เอกํ อาทาสูปมญฺจ ทสฺเสตฺวา
อิมํ สุตฺตํ กเถสิ. จตูสุ ปน ปจฺจเยสุ ตณฺหาวิวฏฺฏนํ ๓- ปญฺจสุ กามคุเณสุ
ฉนฺทราคปฺปหานํ กลฺยาณมิตฺตูปนิสฺสยสฺส มหนฺตภาวญฺจ ทสฺเสตฺวา ราหุลสุตฺตํ ๔-
กเถสิ. อาคตาคตฏฺฐาเน ภเวสุ ฉนฺทราโค น กตฺตพฺโพติ ทสฺเสตุํ ราหุลสํยุตฺตํ ๕-
กเถสิ. อหํ โสภามิ, มม วณฺณายตนํ ปสนฺนนฺติ อตฺตภาวํ นิสฺสาย
เคหสฺสิตฉนฺทราโค น กตฺตพฺโตติ มหาราหุโลวาทสุตฺตํ กเถสิ.
      ตตฺถ ราหุลสุตฺตํ อิมสฺมึ นาม กาเล วุตฺตนฺติ น วตฺตพฺพํ. ตญฺหิ
อภิโณฺหวาทวเสน วุตฺตํ. ราหุลสํยุตฺตํ สตฺตวสฺสิกกาลโต ปฏฺฐาย ยาว
อวสฺสิกภิกฺขุกาลา วุตฺตํ. มหาราหุโลวาทสุตฺตํ อฏฺฐารสวสฺสิกสามเณรกาเล ๖-
วุตฺตํ. จูฬราหุโลวาทสุตฺตํ อวสฺสิกภิกฺขุกาเล วุตฺตํ. กุมารกปโญฺห ๗-
จ อิทญฺจ จูฬราหุโลวาทสุตฺตํ สตฺตวสฺสิกสามเณรกาเล วุตฺตํ. เตสุ
ราหุโลวาทสุตฺตํ ๘- อภิโณฺหวาทตฺถํ, ราหุลสํยุตฺตํ, เถรสฺส วิปสฺสนาคพฺภคหณตฺถํ,
มหาราหุโลวาทํ เคหสฺสิตฉนฺทราควิโนทนตฺถํ, จูฬราหุโลวาทํ เถรสฺส
ปญฺจทสวิมุตฺติปริปาจนียธมฺมปริปากกาเล อรหตฺตคาหาปนตฺถํ วุตฺตํ. อิทญฺจ ปน
สนฺธาย ราหุลตฺเถโร ภิกฺขุสํฆมชฺเฌ ตถาคตสฺส คุณํ กเถนฺโต อิทมาห:-
             "กิกีว พีชํ รกฺเขยฺย       จามรี วาลมุตฺตมํ *-
              นิปโก สีลสมฺปนฺโน       มมํ รกฺขิ ๙- ตถาคโต"ติ. ๑๐-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ขุ.ขุ. ๒๕/๑-๑๐/๓ สามเณรปญฺหา    ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ก. ตณฺหาวิวชฺชนํ  ขุ. สุ. ๒๕/๓๔๒/๓๙๘ ราหุลสุตฺต  สํ.นิ. ๑๖/๕๙๙/๒๘๗ (สฺยา)
@ ม. สตฺตรสาฏฺฐารส....  ฉ.ม. กุมารกปญฺหํ    ฉ.ม. ราหุลสุตฺตํ     ม. ทกฺขิ
@* ๑๐ ปาลิ....อณฺฑํ รกฺเขยฺย จามรีริว วาลธึ....ทกฺขิ มหามุนิ, ขุ. อป. ๓๒/๘๓/๘๗
@ราหุลเถราปทาน
      สามเณรปโญฺห ๑- อยุตฺตวจนปฺปหานตฺถํ อิทํ จูฬราหุโลวาทสุตฺตํ
สมฺปชานมุสาวาทสฺส อกรณตฺถํ วุตฺตํ.
      ตตฺถ ปสฺสสิ โนติ ปสฺสสิ นุ. ปริตฺตนฺติ โถกํ. สามญฺญนฺติ สมณธมฺโม.
นิกฺกุชฺชิตฺวาติ อโธมุขํ กตฺวา. อุกฺกุชฺชิตฺวาติ อุตฺตานํ กตฺวา.
      [๑๐๘] เสยฺยถาปิ ราหุล รญฺโญ นาโคติ อยํ อุปมา สมฺปชานมุสาวาทสํวรรหิตสฺส
โอปมฺมทสฺสนตฺถํ วุตฺตา. ตตฺถ อีสาทนฺโตติ รถีสาสทิสทนฺโต. อุรุฬฺหวาติ
อภิวฑฺฒิโต อาโรหสมฺปนฺโน. อภิชาโตติ สุชาโต ชาติสมฺปนฺโน. สงฺคามาวจโรติ
สงฺคามํ โอติณฺณปุพฺโพ. กมฺมํ กโรตีติ อาคตาคเต ปวตฺตนฺโต ปาเตติ. ๒-
ปุรตฺถิมกายาทีสุ ปน ปุรตฺถิมกาเยน ตาว ปฏิเสนาย ผลกโกฏฺฐกมุณฺฑปาการาทโย
ปาเตติ. ตถา ปจฺฉิมกาเยน. สีเสน กมฺมํ นาม นิยเมตฺวา เอตํ ปเทสํ มทฺทิสฺสามีติ
นิวตฺติตฺวา โอโลเกติ, เอตฺตเกน สตํปิ สหสฺสํปิ เทฺวธา ภิชฺชติ. กณฺเณหิ กมฺมํ
นาม อาคตาคเต สเร กณฺเณหิ ปหริตฺวา ๓- ปาตนํ. ทนฺเตหิ กมฺมํ นาม
ปฏิหตฺถิอสฺสหตฺถาโรหอสฺสาโรหปทาทีนํ วิชฺฌนํ. นงฺคุฏฺเฐน กมฺมํ นาม นงฺคุฏฺเฐ
พทฺธาย ทีฆสีลฏฺฐิยา วา อยมุสเลน วา เฉทนเภทนํ. รกฺขเตว โสณฺฑนฺติ โสณฺฑํ
ปน มุเข ปกฺขิปิตฺวา รกฺขติ.
      ตตฺถาติ ตสฺมึ ตสฺส หตฺถิโน รกฺขเณ. ๔- อปริจฺจตฺตนฺติ อนิสฺสฏฺฐํ,
ปเรสํ ชยํ อมฺหากญฺจ ปราชยํ ปสฺสติ มญฺเญติ. ๕- โสณฺฑายปิ กมฺมํ กโรตีติ
อยมุคฺครํ วา ขทิรมุสลํ วา คเหตฺวา สมนฺตา อฏฺฐารสหตฺถํ ฐานํ มทฺทติ.
ปริจฺจตฺตนฺติ วิสฺสฏฺฐํ, อิทานิ หตฺถิโยธาทีสุ นกุโตจิ ภายติ, อมฺหากํ ชยํ
ปเรสญฺจ ปราชยํ ปสฺสติ มญฺเญติ. ๕- นาหนฺตสฺส กิญฺจิ ปาปนฺติ ตสฺส
ทุกฺกฏาทิอาปตฺติวีติกฺกเม วา มาตุฆาตกาทิกมฺเมสุ วา กิญฺจิ ปาปํ อกตฺตพฺพํ นาม
นตฺถิ. ตสฺมาติห เตติ ยสฺมา สมฺปชานมุสาวาทิโน อกตฺตพฺพํ ปาปํ นาม นตฺถิ,
ตสฺมา ตยา หสายปิ ทวกมฺยตายปิ มุสา น ภณิสฺสามีติ สิกฺขิตพฺพํ.
ปจฺจเวกฺขณตฺโถติ โอโลกนตฺโถ, ยํ มุเข วชฺชํ โหติ, ตสฺส ทสฺสนตฺโถติ วุตฺตํ
โหติ. ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปจฺจเวกฺขิตฺวาติ โอโลเกตฺวา โอโลเกตฺวา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สามเณรปญฺหํ      ฉ.ม. ปวตฺเตนฺโต ฆาเตติ    ม. ปริหริตฺวา
@ ฉ.ม. กรเณ           ฉ.ม. ปสฺสีติ มญฺญติ
      [๑๐๙] สสกฺกํ น กรณียนฺติ เอกํเสเนว น กาตพฺพํ. ปฏิสํหเรยฺยาสีติ
นิวตฺเตยฺยาสิ มา กเรยฺยาสิ. อนุปทชฺเชยฺยาสีติ อนุปเทยฺยาสิ อุปตฺถมฺเภยฺยาสิ
ปุนปฺปุนํ กเรยฺยาสิ. อโหรตฺตานุสิกฺขีติ รตฺติญฺจ ทิวสญฺจ สิกฺขมาโน.
      [๑๑๑] อฏฺฏิยิตพฺพนฺติ อฏฺเฏน ปีฬิเตน ภวิตพฺพํ. หรายิตพฺพนฺติ ลชฺชิตพฺพํ.
ชิคุจฺฉิตพฺพนฺติ คูถํ ทิสฺวา วิย ชิคุจฺฉา อุปฺปาเทตพฺพา. มโนกมฺมสฺส
ปน อเทสนาวตฺถุกตฺตา อิธ เทเสตพฺพนฺติ น วุตฺตํ. กิตฺตเก ปน ฐาเน
กายกมฺมวจีกมฺมานิ โสเธตพฺพานิ, กิตฺตเก มโนกมฺมนฺติ. กายกมฺมวจีกมฺมานิ
ตาว เอกสฺมึ ปุเรภตฺเตเยว โสเธตพฺพานิ. ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ทิวาฏฺฐาเน
นิสินฺเนน หิ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ "อรุณุคฺคมนโต ปฏฺฐาย ยาว อิมสฺมึ ฐาเน
นิสชฺชา อตฺถิ นุ โข เม อิมสฺมึ อนฺตเร ปเรสํ อกปฺปิยํ กายกมฺมํ วา
วจีกมฺมํ วา"ติ. สเจ อตฺถีติ ชานาติ, เทสนายุตฺตํ เทเสตพฺพํ, อาวิกรณยุตฺตํ
อาวิกาตพฺพํ. สเจ นตฺถิ, เตเนว ปีติปาโมชฺเชน วิหาตพฺพํ. มโนกมฺมํ ปน
เอตสฺมึ ปิณฺฑปาตปริเยสนฏฺฐาเน โสเธตพฺพํ. กถํ? "อตฺถิ นุ โข เม อชฺช
ปิณฺฑปาตปริเยสนฏฺฐาเน รูปาทีสุ ฉนฺโท วา ราโค วา ปฏิฆํ วา"ติ. สเจ
อตฺถิ, "น ปุน เอวํ กริสฺสามี"ติ จิตฺเตเนว อธิฏฺฐาตพฺพํ. สเจ นตฺถิ, ตเนว
ปีติปาโมชฺเชน วิหาตพฺพํ.
      [๑๑๒] สมณา วา พฺราหฺมณา วาติ พุทฺธา วา ปจฺเจกพุทฺธา วา
ตถาคตสาวกา วา. ตสฺมาติหาติ ยสฺมา อตีเตปิ เอวํ ปริโสเธสุํ, อนาคเตปิ
ปริโสเธสฺสนฺติ, เอตรหิปิ ปริโสเธนฺติ, ตสฺมา ตุเมฺหหิปิ เตสํ อนุสิกฺขนฺเตหิ
เอวํ สิกฺขิตพฺพนฺติ อตฺโถ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมว. อิมํ ปน เทสนํ ภควา
ยาว ภวคฺคา อุสฺสิตสฺส รตนราสิโน โยชนิยมณิกฺขนฺเธน กูฏํ คณฺหนฺโต วิย
เนยฺยปุคฺคลวเสน ปรินิฏฺฐาเปสีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                    จูฬราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                              ปฐมํ.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๙๓-๙๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=2337&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=2337&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=125              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=2383              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=2518              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=2518              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]