ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 20 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 12 : Sutta. Aṅ. (1): eka-duka-tikanipātā
     [267]  21  Dveme  bhikkhave  bala  katame  dve yo ca accayam
accayato   na   passati   yo   ca   accayam   desentassa  yathadhammam  na
Patigganhati   ime   kho   bhikkhave  dve  bala  .  dveme  bhikkhave
pandita   katame   dve   yo   ca   accayam  accayato  passati  yo  ca
accayam   desentassa   yathadhammam  patigganhati  ime  kho  bhikkhave  dve
panditati.
     [268]  22  Dveme  bhikkhave  tathagatam  abbhacikkhanti katame dve
duttho   va   dosantaro   saddho  va  duggahitena  ime  kho  bhikkhave
dve tathagatam abbhacikkhantiti.
     [269]  23  Dveme  bhikkhave  tathagatam  abbhacikkhanti katame dve
yo   ca   abhasitam   alapitam   tathagatena   bhasitam   lapitam  tathagatenati
dipeti    yo    ca    bhasitam    lapitam   tathagatena   abhasitam   alapitam
tathagatenati  dipeti  ime  kho  bhikkhave  dve  tathagatam abbhacikkhanti.
Dveme   bhikkhave   tathagatam   nabbhacikkhanti   katame   dve   yo  ca
abhasitam   alapitam   tathagatena   abhasitam   alapitam   tathagatenati  dipeti
yo   ca   bhasitam  lapitam  tathagatena  bhasitam  lapitam  tathagatenati  dipeti
ime kho bhikkhave dve tathagatam nabbhacikkhantiti.
     [270]   24   Dveme   bhikkhave  tathagatam  abbhacikkhanti  katame
dve   yo  ca  neyyattham  suttantam  nitattho  suttantoti  dipeti  yo  ca
nitattham  suttantam  neyyattho  suttantoti  dipeti  ime  kho  bhikkhave dve
tathagatam   abbhacikkhanti   .   dveme  bhikkhave  tathagatam  nabbhacikkhanti
katame   dve   yo   ca   neyyattham   suttantam   neyyattho  suttantoti
Dipeti    yo    ca   nitattham   suttantam   nitattho   suttantoti   dipeti
ime kho bhikkhave dve tathagatam nabbhacikkhantiti.
     [271]    25    Paticchannakammantassa    bhikkhave   dvinnam   gatinam
annatara   gati   patikankha   nirayo   va  tiracchanayoni  va  1- .
Appaticchannakammantassa    bhikkhave    dvinnam    gatinam    annatara    gati
patikankha deva va manussa vati.
     [272]   26   Micchaditthikassa   bhikkhave  dvinnam  gatinam  annatara
gati  patikankha  nirayo  va  tiracchanayoni  va  1-  .  sammaditthikassa
bhikkhave   davinnam  gatinam  annatara  gati  patikankha  deva  va  manussa
vati.
     [273]  27  Dussilassa  bhikkhave  dve  patiggaha  2-  nirayo va
tiracchanayoni  va  1-  .  silavato bhikkhave dve patiggaha 3- deva va
manussa vati.
     [274]    28    Dvaham    bhikkhave    atthavase   sampassamano
arannavanapatthani    pantani    senasanani   patisevami   katame   dve
attano    ca    ditthadhammasukhaviharam    sampassamano    pacchimanca   janatam
anukampamano   ime   kho  aham  bhikkhave  dve  atthavase  sampassamano
arannavanapatthani pantani senasanani patisevamiti.
     [275]  29  Dveme  bhikkhave  dhamma  vijjabhagiya  katame dve
samatho  ca  vipassana  ca  .  samatho  bhikkhave  bhavito  kimatthamanubhoti 4-
@Footnote: 1 Ma. Yu. va-ti. 2-3 Ma. patiggaha. 4 Ma. Yu. kamatthamanubhoti. ito param
@idisameva.
Cittam   bhaviyati   1-   cittam   bhavitam   kimatthamanubhoti  yo  rago  so
pahiyati   .   vipassana  bhikkhave  bhavita  kimatthamanubhoti  panna  bhaviyati
panna bhavita kimatthamanubhoti ya avijja sa pahiyatiti 2-.
     [276]   30   Ragupakkilittham   va   bhikkhave  cittam  na  vimuccati
avijjupakkilittha    va    panna   na   bhaviyati   iti   kho   bhikkhave
ragaviraga cetovimutti avijjaviraga pannavimuttiti.
                    Balavaggo tatiyo.
     [277]    31    Asappurisabhuminca    vo   bhikkhave   desessami
sappurisabhuminca    tam    sunatha    sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .
Evambhanteti  kho  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum  .  bhagava etadavoca
katama   ca   bhikkhave   asappurisabhumi  asappuriso  bhikkhave  akatannu  hoti
akatavedi     asabbhihetam    bhikkhave    upannatam    yadidam    akatannuta
akatavedita   kevala   esa   bhikkhave  asappurisabhumi  yadidam  akatannuta
akatavedita   sappuriso   ca   kho   bhikkhave   katannu   hoti   katavedi
sabbhihetam   bhikkhave   upannatam   yadidam   katannuta   katavedita  kevala
esa bhikkhave sappurisabhumi yadidam katannuta kataveditati.
     [278]   32  Dvinnaham  bhikkhave  na  suppatikaram  vadami  katamesam
dvinnam  matu  ca  pitu  ca  .  ekena  bhikkhave  amsena mataram parihareyya
ekena   amsena   pitaram   parihareyya  vassasatayuko  vassasatajivi  so  ca
nesam      ucchadanaparimaddananhapanasambahanena     patijaggeyya     tepi
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhaviyati. 2 Ma. Yu. pahiyati.
Tattheva   muttakarisam  cajeyyum  na  tveva  bhikkhave  matapitunnam  katam  va
hoti  patikatam  va  imissa  ca  bhikkhave  mahapathaviya pahutasattaratanaya 1-
matapitaro   issaradhipacce   rajje  patitthapeyya  na  tveva  bhikkhave
matapitunnam  katam  va  hoti  patikatam  va  tam  kissa  hetu bahupakara 2-
bhikkhave   matapitaro   puttanam   apadaka   posaka  imassa  lokassa
dassetaro  .  yo  ca  kho bhikkhave matapitaro assaddhe saddhasampadaya
samadapeti   niveseti   patitthapeti   dussile   silasampadaya  samadapeti
niveseti   patitthapeti   macchari   cagasampadaya   samadapeti   niveseti
patitthapeti     duppanne     pannasampadaya    samadapeti    niveseti
patitthapeti    ettavata    kho    bhikkhave    matapitunnam    katanca
hoti patikatancati [3]-.
     [279]    33   Athakho   annataro   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi  sammodaniyam  katham
saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho  so
brahmano   bhagavantam   etadavoca   kimvadi  bhavam  gotamo  kimakkhayiti .
Kiriyavadi   caham   brahmana   akiriyavadi   cati  .  yathakatham  pana  bhavam
gotamo  kiriyavadi  ca  akiriyavadi  cati  .  akiriyam  kho  aham  brahmana
vadami    kayaduccaritassa   vaciduccaritassa   manoduccaritassa   anekavihitanam
papakanam   akusalanam   dhammanam   akiriyam   vadami   kiriyanca   kho   aham
brahmana     vadami     kayasucaritassa     vacisucaritassa    manosucaritassa
anekavihitanam  kusalanam  dhammanam  kiriyam  vadami  evam  kho  aham  brahmana
@Footnote: 1 Ma. pahutaratanaya. 2 Ma. bahukara. 3 Yu. atikatancati.
Kiriyavadi   ca   akiriyavadi   cati   .   abhikkantam  bho  gotama  .pe.
Upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [280]    34   Athakho   anathapindiko   gahapati   yena   bhagava
tenupasankami     upasankamitva     bhagavantam    abhivadetva    ekamantam
nisidi    ekamantam    nisinno    kho   anathapindiko   gahapati   bhagavantam
etadavoca   kati   nu  kho  bhante  loke  dakkhineyya  kattha  ca  danam
databbanti   .   dve   kho   gahapati   loke  dakkhineyya  sekho  ca
asekho   ca   ime  kho  gahapati  dve  loke  dakkhineyya  ettha  ca
danam    databbanti    .   idamavoca   bhagava   idam   vatvana   sugato
athaparam etadavoca sattha
                sekho ca asekho ca imasmim loke
                ahuneyya yajamananam honti
         te ujubhuta kayena           vacaya uda cetasa
         khettantam yajamananam        ettha dinnam malapphalanti.
     [281]   35   Ekam   samayam  bhagava  savatthiyam  viharati  jetavane
anathapindikassa  arame  .  tena  kho  pana samayena ayasma sariputto
savatthiyam  viharati  pubbarame  migaramatupasade  .  tatra kho ayasma
sariputto  bhikkhu  amantesi  avuso  bhikkhavoti  .  avusoti  kho  te
bhikkhu   ayasmato   sariputtassa   paccassosum   .  ayasma  sariputto
etadavoca     ajjhattasannojananca     avuso    puggalam    desessami
bahiddhasannojananca  tam  sunatha  sadhukam  manasikarotha  bhasissamiti  .  evam
Avusoti  kho  te  bhikkhu  ayasmato  sariputtassa paccassosum. Ayasma
sariputto   etadavoca   katamo   cavuso   ajjhattasannojano   puggalo
idhavuso bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno
anumattesu    vajjesu    bhayadassavi    samadaya   sikkhati   sikkhapadesu
so   kayassa   bheda   parammarana  annataram  devanikayam  upapajjati  so
tato   cuto   agami   hoti   aganta   itthattam   ayam  vuccatavuso
ajjhattasannojano puggalo agami aganta itthattam.
     {281.1}   Katamo  cavuso  bahiddhasannojano  puggalo  idhavuso
bhikkhu   silava   hoti  patimokkhasamvarasamvuto  viharati  acaragocarasampanno
anumattesu   vajjesu   bhayadassavi   samadaya   sikkhati  sikkhapadesu  so
annataram   santam   cetovimuttim   upasampajja  viharati  so  kayassa  bheda
parammarana  annataram  devanikayam  upapajjati  so  tato cuto anagami hoti
anaganta    itthattam   ayam   vuccatavuso   bahiddhasannojano   puggalo
anagami   anaganta  itthattam  .  puna  ca  param  avuso  bhikkhu  silava
hoti   patimokkhasamvarasamvuto   viharati   acaragocarasampanno   anumattesu
vajjesu   bhayadassavi   samadaya   sikkhati  sikkhapadesu  so  kamanamyeva
nibbidaya    viragaya   nirodhaya   patipanno   hoti   so   bhavanamyeva
nibbidaya   viragaya   nirodhaya   patipanno   hoti   so   tanhakkhayaya
patipanno   hoti   so   lobhakkhaya   patipanno   hoti   so   kayassa
Bheda   parammarana   annataram   devanikayam   upapajjati  so  tato  cuto
anagami     hoti     anaganta     itthattam     ayam    vuccatavuso
bahiddhasannojano puggalo anagami anaganta itthattanti.
     Athakho   sambahula  samacitta  devata  yena  bhagava  tenupasankamimsu
upasankamitva    bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   atthamsu   ekamantam
thita   kho  ta  devata  bhagavantam  etadavocum  eso  bhante  ayasma
sariputto   pubbarame   migaramatupasade  bhikkhunam  ajjhattasannojananca
puggalam   deseti   bahiddhasannojananca   hattha   bhante   parisa   sadhu
bhante    bhagava    yenayasma    sariputto   tenupasankamatu   anukampam
upadayati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
     {281.2}  Athakho  bhagava  seyyathapi  nama balava puriso samminjitam
va  baham  pasareyya  pasaritam  va  baham samminjeyya evameva jetavane
antarahito   pubbarame   migaramatupasade   ayasmato   sariputtassa
pamukhe 1- paturahosi. Nisidi bhagava pannatte asane.
     {281.3}   Ayasmapi   kho   sariputto  bhagavantam  abhivadetva
ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinnam  kho  ayasmantam  sariputtam  bhagava
etadavoca   idha   sariputta   sambahula   samacitta   devata   yenaham
tenupasankamimsu      upasankamitva     mam     abhivadetva     ekamantam
atthamsu    ekamantam    thita    kho    sariputto   ta   devata   mam
etadavocum    eso    bhante    ayasma    sariputto   pubbarame
@Footnote: 1 Ma. sammukhe.
Migaramatupasade    bhikkhunam    ajjhattasannojananca    puggalam    deseti
bahiddhasannojananca    hattha   bhante   parisa   sadhu   bhante   bhagava
yenayasma    sariputto   tenupasankamatu   anukampam   upadayati   ta
kho   pana   sariputta   devata   dasapi  hutva  visatimpi  hutva  timsampi
hutva    cattalisampi   hutva   pannasampi   hutva   satthimpi   hutva
araggakotinitudanamattepi titthanti na ca annamannam byabadhenti
     {281.4}  siya  kho pana te 1- sariputta evamassa tattha nuna tasam
devatanam  tathacittam  bhavitam  yena  ta devata dasapi hutva visatimpi hutva
timsampi    hutva   cattalisampi   hutva   pannasampi   hutva   satthimpi
hutva     araggakotinitudanamattepi    titthanti    na    ca    annamannam
byabadhentiti  na  kho  panetam  sariputta  evam  datthabbam  idheva  [2]-
sariputta   tasam  devatanam  tathacittam  bhavitam  yena  ta  devata  dasapi
hutva    .pe.    na    ca   annamannam   byabadhenti   tasma   tiha
sariputta    evam    sikkhitabbam   santindriya   bhavissama   santamanasati
evanhi  te  3-  sariputta  sikkhitabbam  santindriyananhi te 4- sariputta
santamanasanam   santamyeva   kayakammam   bhavissati   santam   vacikammam   santam
manokammam    santamyevupaharam    upaharissama    sabrahmacarisuti    evanhi
te   5-   sariputta   sikkhitabbam   anassum   kho  sariputta  annatitthiya
paribbajaka ye imam dhammapariyayam nassosunti.
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi .  2 Ma. kho 3-4-5 Ma. Yu. vo.
     [282]  36  Ekam  samayam  ayasma  mahakaccano  varanaya viharati
kaddamadahatire   1-   .   athakho  aramadando  brahmano  yenayasma
mahakaccano   tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   mahakaccanena
saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam
nisidi   ekamantam   nisinno   kho   aramadando  brahmano  ayasmantam
mahakaccanam  etadavoca  ko  nu  kho  bho  kaccana  hetu  ko  paccayo
yena    khattiyapi    khattiyehi    vivadanti    brahmanapi   brahmanehi
vivadanti        gahapatikapi       gahapatikehi       vivadantiti      .
Kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanahetu 2-
kho        brahmana        khattiyapi       khattiyapi       vivadanti
brahmanapi brahmanehi vivadanti gahapatikapi gahapatikehi vivadantiti.
     {282.1}  Ko  pana  bho  kaccana  hetu ko paccayo yena samanapi
samanehi       vivadantiti       .       ditthiragavinivesavinibandhapaligedha-
pariyutthanajjhosanahetu    3-    kho    brahmana   samanapi   samanehi
vivadantiti   .   atthi  pana  bho  kaccana  koci  lokasmim  yo  imanceva
kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam      4-     samatikkanto
imanca        ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam       5-
samatikkantoti    .    atthi    brahmana    lokasmim    yo   imanceva
kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam      6-     samatikkanto
imanca        ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam       7-
samatikkantoti   .  ko  pana  so  bho  kaccana  lokasmim  yo  imanceva
@Footnote: 1 Ma. bhaddasaritire. 2-3-4-5-6-7 Ma. kamaragabhinivesa ....
Kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam samatikkanto
imanca ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkantoti   .   atthi   brahmana   puratthimesu   janapadesu   savatthi
nama   nagaram   tattha  so  bhagava  etarahi  viharati  araham  sammasambuddho
so   hi   brahmana   bhagava   imanceva  kamaragavinivesavinibandhapaligedha-
pariyutthanajjhosanam      samatikkanto      imanca     ditthiragavinivesa-
vinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam      samatikkantoti      .      evam
vutte   aramadando   brahmano   utthayasana   ekamsam  uttarasangam
karitva     dakkhinajanumandalam     pathaviyam    nihantva    yena    bhagava
tenanjalimpanametva    tikkhattum    udanam    udanesi    namo   tassa
bhagavato   arahato   sammasambuddhassa   namo   tassa   bhagavato   arahato
sammasambuddhassa  namo  tassa  bhagavato  arahato  sammasambuddhassa  yo  hi
so   bhagava   imanceva   kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkanto     imanca    ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkantoti   .   abhikkantam   bho   kaccana   abhikkantam  bho  kaccana
seyyathapi   bho   kaccana   nikkujjitam  va  ukkujjeyya  paticchannam  va
vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya  andhakare  va telappajjotam
dhareyya   cakkhumanto   rupani   dakkhantiti  evamevam  bhota  kaccanena
anekapariyayena   dhammo   pakasito   esaham  bho  kaccana  tam  bhavantam
gotamam    saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca   upasakam   mam   bhavam
kaccano dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [283]  37  Ekam  samayam  ayasma  mahakaccano  madhurayam viharati
gundavane  .  athakho  kandarayano  brahmano  yenayasma mahakaccano
tenupasankami     upasankamitva     ayasmata    mahakaccanena    saddhim
sammodi   .pe.   ekamantam   nisinno   kho   kandarayano   brahmano
ayasmantam    mahakaccanam   etadavoca   sutammetam   bho   kaccana   na
samano   kaccano   brahmane   jinne   vuddhe   mahallake   addhagate
vayoanuppatte  abhivadeti  va  paccuttheti  va  asanena va nimantetiti
tayidam   bho   kaccana  tatheva  na  hi  bhavam  kaccano  brahmane  jinne
vuddhe   mahallake  addhagate  vayoanuppatte  abhivadeti  va  paccuttheti
va asanena va nimanteti tayidam bho kaccana na sampannamevati.
     {283.1}   Atthi   brahmana   tena   bhagavata  janata  passata
arahata   sammasambuddhena   vuddhibhumi   ca  akkhata  daharabhumi  ca  vuddho
cepi  brahmana  hoti  asitiko 1- va navutiko va vassasatiko va jatiya
so   ca   kame  paribhunjati  kamamajjhe  vasati  kamaparilahena  paridayhati
kamavitakkehi  khajjati  kamapariyesanaya  ussukko  athakho  so  balo  na
therotveva  sankham  gacchati  daharo  cepi brahmana hoti yuva susukalakeso
bhadrena  yobbanena  samannagato  pathamena vayasa so ca na kame paribhunjati
na   kamamajjhe   vasati   na  kamaparilahena  paridayhati  na  kamavitakkehi
khajjati  na  kamapariyesanaya  ussukko  athakho  so  pandito  therotveva
sankham   gacchatiti  .  evam  vutte  kandarayano  brahmano  utthayasana
@Footnote: 1 Ma. asitiko va navutiko va.
Ekamsam   uttarasangam  karitva  daharanam  sudam  1-  bhikkhunam  pade  sirasa
vandati   vuddha   bhavanto   vuddhabhumiyam   thita   dahara   mayam   daharabhumiyam
thita   abhikkantam   bho   kaccana   .pe.   upasakam  mam  bhavam  kaccano
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [284]  38  Yasmim  bhikkhave samaye cora balavanto honti rajano
tasmim   samaye  dubbala  honti  tasmim  bhikkhave  samaye  ranno  na  phasu
hoti   atiyatum  va  niyyatum  va  paccantime  va  janapade  anusannatum
brahmanagahapatikanampi  tasmim  samaye  na  phasu  hoti  atiyatum  va niyyatum
va  bahirani  va  kammantani  pativekkhitum . Evameva kho bhikkhave yasmim
samaye   papabhikkhu   balavanto   honti   pesala   bhikkhu   tasmim  samaye
dubbala   honti   tasmim   bhikkhave   samaye   pesala   bhikkhu  tunhibhuta
tunhibhutava  sanghamajjhe  sankasayanti  paccantime  va  janapade  bhajanti 2-
tayidam   bhikkhave   hoti   bahujanahitaya   bahujanasukhaya   bahuno   janassa
anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam.
     {284.1}  Yasmim  bhikkhave  samaye  rajano balavanto honti cora
tasmim  samaye  dubbala  honti  tasmim  bhikkhave  samaye  ranno  phasu hoti
atiyatum   va   niyyatum   va   paccantime   va   janapade  anusannatum
brahmanagahapatikanampi    tasmim    samaye    phasu   hoti   atiyatum   va
niyyatum   va   bahirani   va   kammantani   pativekkhitum  .  evameva
kho   bhikkhave   yasmim  samaye  pesala  bhikkhu  balavanto  honti  papaka
bhikkhu    tasmim    samaye    dubbala   honti   tasmim   bhikkhave   samaye
@Footnote: 1 Ma. satam .  2 Ma. acchanti.
Papabhikkhu   tunhibhuta   tunhibhutava   sanghamajjhe   sankasayanti  yena  va
[1]-   Tena   va   papatanti   2-  tayidam  bhikkhave  hoti  bahujanahitaya
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
     [285]   39   Dvinnaham   bhikkhave   micchapatipattim   na  vannemi
gihissa   va   pabbajitassa   va   gihi   va   bhikkhave   pabbajito  va
micchapatipanno    micchapatipattadhikaranahetu    naradhako    hoti   nayam
dhammam   kusalam   .   dvinnaham   bhikkhave   sammapatipattim  vannemi  gihissa
va  pabbajitassa  va  gihi  va  bhikkhave   pabbajito  va  sammapatipanno
sammapatipattadhikaranahetu aradhako hoti nayam dhammam kusalanti.
     [286]   40   Ye   te  bhikkhave  bhikkhu  duggahitehi  suttantehi
byanjanapatirupakehi    atthanca    dhammanca    patibahanti    te   bhikkhave
bhikkhu    bahujanahitaya    patipanna    bahujanasukhaya    bahuno    janassa
anatthaya   ahitaya   dukkhaya  devamanussanam  bahunca  te  bhikkhave  bhikkhu
apunnam   pasavanti  tecimam  saddhammam  antaradhapenti  .  ye  te  bhikkhave
bhikkhu    suggahitehi   suttantehi   byanjanapatirupakehi   atthanca   dhammanca
anulomenti   te   bhikkhave   bhikkhu  bahujanahitaya  patipanna  bahujanasukhaya
bahuno   janassa   atthaya   hitaya   sukhaya   devamanussanam  bahunca  te
bhikkhave bhikkhu punnam pasavanti tecimam saddhammam thapentiti.
                   Samacittavaggo catuttho.
     [287]  41  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  uttana ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. pakkamanti.
Parisa  gambhira  ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  uttana parisa idha
bhikkhave   yassam  parisayam  bhikkhu  uddhata  honti  unnala  capala  mukhara
vikinnavaca     mutthassati    asampajana    asamahita    vibbhantacitta
pakatindriya   ayam   vuccati   bhikkhave  uttana  parisa  .  katama  ca
bhikkhave    gambhira   parisa   idha   bhikkhave   yassam    parisayam   bhikkhu
anuddhata    honti    anunnala    acapala    amukhara    avikinnavaca
upatthitassati   sampajana   samahita   ekaggacitta   samvutindriya   ayam
vuccati   bhikkhave  gambhira  parisa  .  ima  kho  bhikkhave  dve  parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam gambhira parisati.
     [288]   42  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  vagga  ca
parisa  samagga  ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  vagga  parisa  idha
bhikkhave   yassam   parisayam   bhikkhu  bhandanajata  kalahajata  vivadapanna
annamannam    mukhasattihi    vitudanta    viharanti   ayam   vuccati   bhikkhave
vagga   parisa   .  katama  ca  bhikkhave  samagga  parisa  idha  bhikkhave
yassam   parisayam   bhikkhu  samagga  sammodamana  avivadamana  khirodakibhuta
annamannam    piyacakkhuhi   sampassanta   viharanti   ayam   vuccati   bhikkhave
samagga  parisa  .  ima  kho  bhikkhave  dve  parisa  etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam parisanam yadidam samagga parisati.
     [289]  43  Dvema  bhikkhave  parisa   katama  dve anaggavati ca
parisa   aggavati   ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  anaggavati  parisa
Idha  bhikkhave  yassam  parisayam  thera  bhikkhu bahullika 1- honti sathalika
vokkamane   pubbangama   paviveke   nikkhittadhura   na   viriyam  arabhanti
appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa  sacchikiriyaya
tesam   pacchima   janata   ditthanugatim  apajjati  sapi  hoti  bahullika
sathalika   vokkamane   pubbangama   paviveke   nikkhittadhura   na  viriyam
arabhati    appattassa    pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya   ayam   vuccati   bhikkhave   anaggavati  parisa  .  katama  ca
bhikkhave  aggavati  parisa  idha  bhikkhave  yassam  parisayam  thera  bhikkhu  na
bahullika   honti   na   sathalika   vokkamane  nikkhittadhura  paviveke
pubbangama    viriyam    arabhanti    appattassa    pattiya    anadhigatassa
adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya  tesam  pacchima  janata  ditthanugatim
apajjati   sapi  hoti  na  bahullika  na  sathalika  vokkamane  [2]-
nikkhittadhura   paviveke   pubbangama  viriyam  arabhati  appattassa  pattiya
anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya  ayam  vuccati  bhikkhave
aggavati   parisa   .   ima   kho   bhikkhave   dve  parisa  etadaggam
bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam aggavati parisati.
     [290]  44  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  anariya  ca
parisa  ariya  ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  anariya  parisa  idha
bhikkhave   yassam   parisayam   bhikkhu   idam   dukkhanti  yathabhutam  nappajananti
ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   nappajananti  ayam  dukkhanirodhoti  yathabhutam
@Footnote: 1 Ma. Yu. bahulika. sabbattha idisameva. 2 Ma. na.
Nappajananti   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   nappajananti
ayam  vuccati  bhikkhave  anariya  parisa  .  katama ca bhikkhave ariya parisa
idha   bhikkhave   yassam   parisayam  bhikkhu  idam  dukkhanti  yathabhutam  pajananti
ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajananti   ayam   dukkhanirodhoti  yathabhutam
pajananti   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   pajananti  ayam
vuccati   bhikkhave   ariya  parisa  .  ima  kho  bhikkhave  dve  parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam ariya parisati.
     [291]  45  Dvema  bhikkhave  parisa  katama dve parisakasato 1-
ca   parisamando   ca   .  katamo  ca  bhikkhave  parisakasato  idha  bhikkhave
yassam   parisayam   bhikkhu  chandagatim  gacchanti  dosagatim  gacchanti  mohagatim
gacchanti   bhayagatim   gacchanti   ayam   vuccati   bhikkhave   parisakasato  .
Katamo   ca   bhikkhave   parisamando   idha  bhikkhave  yassam  parisayam  bhikkhu
na   chandagatim   gacchanti   na  dosagatim  gacchanti  na  mohagatim  gacchanti
na   bhayagatim   gacchanti  ayam  vuccati  bhikkhave  parisamando  .  ima  kho
bhikkhave   dve   parisa   etadaggam   bhikkhave   imasam  dvinnam  parisanam
yadidam parisamandoti.
     [292]  46  Dvema  bhikkhave  parisa  katama dve ukkacitavinita
parisa  no  patipucchavinita  patipucchavinita  parisa  no ukkacitavinita.
Katama   ca   bhikkhave   ukkacitavinita  parisa  no  patipucchavinita  idha
bhikkhave  yassam  parisayam  bhikkhu  ye  te  suttanta tathagatabhasita gambhira
@Footnote: 1 Ma. parisakasato ca parisamando ca.
Gambhirattha     lokuttara     sunnatapatisamyutta     tesu    bhannamanesu
na   sussusanti   na   sotam   odahanti   na   annacittam   upatthapenti
na   ca   te   dhamme   uggahetabbam   pariyapunitabbam  mannanti  ye  pana
te   suttanta   kavikata   1-   kaveyya   cittakkhara  cittabyanjana
bahiraka   savakabhasita   tesu  bhannamanesu  sussusanti  sotam  odahanti
annacittam   upatthapenti   te   ca  dhamme  uggahetabbam  pariyapunitabbam
mannanti   te   [2]-   tam   dhammam   pariyapunitva  na  ceva  annamannam
patipucchanti  na  pativivaranti  3-  idam  kathamimassa  kvatthoti te avivatanceva
na   vivaranti   anuttanikatanca   na   uttanikaronti   anekavihitesu   ca
kankhathaniyesu   dhammesu   kankham   nappativinodenti  ayam  vuccati  bhikkhave
ukkacitavinita   parisa   no   patipucchavinita   .  katama  ca  bhikkhave
patipucchavinita  parisa  no  ukkacitavinita  idha  bhikkhave  yassam  parisayam
bhikkhu  ye  te  suttanta  kavikata  kaveyya  cittakkhara  cittabyanjana
bahiraka   savakabhasita   tesu   bhannamanesu  na  sussusanti  na   sotam
odahanti  na  annacittam  upatthapenti  na  ca  te  dhamme  uggahetabbam
pariyapunitabbam    mannanti   ye   pana   te   suttanta   tathagatabhasita
gambhira   gambhirattha   lokuttara   sunnatapatisamyutta   tesu  bhannamanesu
sussusanti   sotam   odahanti   annacittam  upatthapenti  te  ca  dhamme
uggahetabbam   pariyapunitabbam   mannanti   te   tam   dhammam   pariyapunitva
annamannam    patipucchanti   pativivaranti   idam   kathamimassa   kvatthoti   te
@Footnote: 1 Ma. Yu. kavita. 2 Ma. ca .  3 Ma. na ca pativicaranti.
Avivatanceva    vivaranti   anuttanikatanca   uttanikaronti   anekavihitesu
ca   kankhathaniyesu   dhammesu  kankham  pativinodenti  ayam  vuccati  bhikkhave
patipucchavinita  parisa  no  ukkacitavinita  .  ima  kho  bhikkhave dve
parisa  etadaggam  bhikkhave  imasam  dvinnam  parisanam  yadidam  patipucchavinita
parisa no ukkacitavinitati.
     [293]  47  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve amisagaru 1-
parisa  no  saddhammagaru  2-  saddhammagaru  parisa  no  amisagaru. Katama
ca   bhikkhave   amisagaru   parisa   no  saddhammagaru  idha  bhikkhave  yassam
parisayam   bhikkhu   gihinam   odatavasananam   sammukha   annamannassa   vannam
bhasanti    asuko    bhikkhu    ubhatobhagavimutto   asuko   pannavimutto
asuko   kayasakkhi   asuko   ditthippatto   asuko  saddhavimutto  asuko
dhammanusari    asuko    saddhanusari    asuko   silava   kalyanadhammo
asuko   dussilo   papadhammoti  te  tena  labham  labhanti  te  tam  labham
labhitva    gadhita    3-    mucchita   ajjhopanna   anadinavadassavino
anissaranapanna   paribhunjanti   ayam   vuccati   bhikkhave   amisagaru  parisa
no saddhammagaru.
     {293.1}  Katama  ca  bhikkhave  saddhammagaru  parisa  no  amisagaru
idha   bhikkhave   yassam  parisayam  bhikkhu  na  gihinam  odatavasananam  sammukha
annamannassa    vannam    bhasanti    asuko    bhikkhu    ubhatobhagavimutto
asuko    pannavimutto    asuko    kayasakkhi    asuko    ditthippatto
asuko    saddhavimutto    asuko    dhammanusari   asuko   saddhanusari
asuko     silava    kalyanadhammo    asuko    dussilo    papadhammoti
@Footnote: 1-2 Yu. amisagaru saddhammagaru. 3 Ma. gathita.
Te   tena   labham   labhanti  te  tam  labham  labhitva  agadhita  amucchita
anajjhopanna      adinavadassavino      nissaranapanna      paribhunjanti
ayam   vuccati   bhikkhave   saddhammagaru   parisa   no  amisagaru  .  ima
kho    bhikkhave   dve   parisa   etadaggam   bhikkhave   imasam   dvinnam
parisanam yadidam saddhammagaru parisa no amisagaruti.
     [294]   48  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  visama  ca
parisa   sama   ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  visama  parisa  idha
bhikkhave    yassam    parisayam    adhammakammani    pavattanti   dhammakammani
nappavattanti    avinayakammani    pavattanti    vinayakammani    nappavattanti
adhammakammani    dippanti    dhammakammani    na   dippanti   avinayakammani
dippanti   vinayakammani   na   dippanti   ayam   vuccati   bhikkhave   visama
parisa    .   visamatta   bhikkhave   parisaya   adhammakammani   pavattanti
dhammakammani    nappavattanti    avinayakammani    pavattanti    vinayakammani
nappavattanti      adhammakammani      dippanti      dhammakammani      na
dippanti avinayakammani dippanti vinayakammani na dippanti.
     {294.1}   Katama  ca  bhikkhave  sama  parisa  idha  bhikkhave  yassam
parisayam     dhammakammani     pavattanti     adhammakammani    nappavattanti
vinayakammani        pavattanti        avinayakammani        nappavattanti
dhammakammani       dippanti       adhammakammani       na      dippanti
vinayakammani    dippanti    avinayakammani    na   dippanti   ayam   vuccati
bhikkhave   sama   parisa   .   samatta   bhikkhave  parisaya  dhammakammani
pavattanti        adhammakammani        nappavattanti        vinayakammani
Pavattanti     avinayakammani     nappavattanti     dhammakammani    dippanti
adhammakammani    na    dippanti    vinayakammani   dippanti   avinayakammani
na   dippanti   .  ima  kho  bhikkhave  dve  parisa  etadaggam  bhikkhave
imasam dvinnam parisanam yadidam sama parisati.
     [295]   49   Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  adhammika
ca  parisa  dhammika  ca  parisa  .pe.  ima  kho  bhikkhave  dve parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam dhammika parisati.
     [296]  50  Dvema  bhikkhave  parisa  katama  dve  adhammavadini
ca   parisa  dhammavadini  ca  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  adhammavadini
parisa   idha   bhikkhave  yassam  parisayam  bhikkhu  adhikaranam  adiyanti  dhammikam
va   adhammikam   va   te  tam  adhikaranam  adiyitva  na  ceva  annamannam
sannapenti    na    ca   sannattim   upagacchanti   na   ca   nijjhapenti
na    ca    nijjhattim    upagacchanti   te   asannattibala   anijjhattibala
appatinissaggamantino    tameva    adhikaranam    thamasa    paramassa   1-
abhinivissa    voharanti    idameva    saccam   moghamannanti   ayam   vuccati
bhikkhave  adhammavadini  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  dhammavadini  parisa
idha   bhikkhave   yassam   parisayam   bhikkhu  adhikaranam  adiyanti  dhammikam  va
adhammikam  va  te  tam  adhikaranam  adiyitva  annamannam  sannapenti  ceva
@Footnote: 1 Ma. paramasa.
Sannattinca     upagacchanti     nijjhapenti     ca    1-    nijjhattinca
upagacchanti     te     sannattibala    nijjhattibala    patinissaggamantino
na   tameva   adhikaranam   thamasa   paramassa   2-   abhinivissa  voharanti
idameva  saccam  moghamannanti  ayam  vuccati  bhikkhave  dhammavadini  parisa .
Ima   kho   bhikkhave   dve  parisa  etadaggam  bhikkhave  imasam  dvinnam
parisanam yadidam dhammavadini parisati.
                    Parisavaggo pancamo.
                         [3]-
                 Pathamo pannasako samatto.
                      ----------
                      Dutiyapannasako
     [297]   51   Dveme   bhikkhave  puggala  loke  uppajjamana
uppajjanti    bahujanahitaya    bahujanasukhaya    bahuno    janassa   atthaya
hitaya   sukhaya   devamanussanam   katame   dve   tathagato   ca   araham
sammasambuddho   raja   ca   cakkavatti   ime   kho   bhikkhave   dve
puggala      loke      uppajjamana     uppajjanti     bahujanahitaya
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
     [298]  52 Dveme bhikkhave puggala loke uppajjamana uppajjanti
acchariyamanussa   katame   dve   tathagato   ca   araham   sammasambuddho
raja   ca   cakkavatti   ime   kho   bhikkhave   dve  puggala  loke
@Footnote: 1 Ma. Yu. ceva. 2 Ma. paramasa.
@3 Ma. Yu.          tassuddanam
@            uttana vagga aggavati
@            ariya kasato ca pancamo
@            ukkacitaamisanceva
@            visama adhamma dhammiyena cati.
Uppajjamana uppajjanti acchariyamanussati.
     [299]  53  Dvinnam  bhikkhave  puggalanam  kalakiriya  bahuno janassa
anutappa  hoti  katamesam  dvinnam  tathagatassa  ca  arahato sammasambuddhassa
ranno     ca     cakkavattissa     imesam    kho    bhikkhave    dvinnam
puggalanam kalakiriya bahuno janassa anutappa hotiti.
     [300]  54  Dveme  bhikkhave  thuparaha  katame  dve  tathagato
ca   araham   sammasambuddho   raja   ca  cakkavatti  ime  kho  bhikkhave
dve thuparahati.
     [301]  55  Dveme  bhikkhave  buddha  katame  dve  tathagato ca
araham   sammasambuddho   paccekabuddho   ca   ime   kho  bhikkhave  dve
buddhati.
     [302]   56  Dveme  bhikkhave  asaniya  phalantiya  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khinasavo  hatthajaniyo  ca   ime  kho bhikkhave
dve asaniya phalantiya na santasantiti.
     [303]   57  Dveme  bhikkhave  asaniya  phalantiya  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khinasavo  assajaniyo  ca  ime  kho  bhikkhave
dve asaniya phalantiya na santasantiti.
     [304]   58  Dveme  bhikkhave  asaniya  phalantiya  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khinasavo  siho  ca  migaraja  ime kho bhikkhave
Dve asaniya phalantiya na santasantiti.
     [305]   59  Dveme  bhikkhave  atthavase  sampassamana  kimpurisa
manusim  vacam  na  bhasanti  katame  dve  ma  ca  musa  bhanimha  ma ca
param   abhutena   abbhacikkhimhati   ime   kho  bhikkhave  dve  atthavase
sampassamana kimpurisa manusim vacam na bhasantiti.
     [306]   60    Dvinnam   bhikkhave  dhammanam  atitto  appativano
matugamo   kalam   karoti   katamesam   dvinnam  methunadhammasamapattiya  ca
vijayanassa    ca   imesam   kho   bhikkhave   dvinnam   dhammanam   atitto
appativano matugamo kalam karotiti.
     [307]    61   Asantasannivasanca   vo   bhikkhave   desessami
santasannivasanca    tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .
Evam  bhanteti  kho  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum . Bhagava etadavoca
kathanca   bhikkhave   asantasannivaso   hoti   kathanca  asanto  sannivasanti
idha   bhikkhave   therassa  bhikkhuno  evam  hoti  theropi  mam  na  vadeyya
majjhimopi   mam   na   vadeyya   navopi   mam   na  vadeyya  therampaham  na
vadeyyam   majjhimampaham   na   vadeyyam  navampaham  na  vadeyyam  thero  cepi
mam   vadeyya   ahitanukampi   mam   vadeyya   no  hitanukampi   noti  nam
vadeyyam   viheseyyampi   1-   nam   passampissa   na  patikareyyam  majjhimo
cepi  mam  vadeyya  ...  navo  cepi  mam  vadeyya ahitanukampi mam vadeyya
no   hitanukampi   noti   nam  vadeyyam  viheseyyampi  2-  nam  passampissa
@Footnote: 1-2 Ma. vihatheyyam.
Na   patikareyyam   majjhimassapi   bhikkhuno   evam   hoti   .pe.  navassapi
bhikkhuno   evam   hoti   theropi   mam   na   vadeyya  majjhimopi  mam  na
vadeyya   navopi   mam   na   vadeyya  therampaham  na  vadeyyam  majjhimampaham
na  vadeyyam  navampaham  na  vadeyyam  thero  cepi  mam  vadeyyam ahitanukampi
mam   vadeyya   no   hitanukampi   noti   nam   vadeyyam  viheseyyampi  nam
passampissa  na  patikareyyam  majjhimo  cepi  mam  vadeyya  ...  navo cepi
mam   vadeyya   ahitanukampi   mam   vadeyya   no   hitanukampi  noti  nam
vadeyyam  viheseyyampi  nam  passampissa  na  patikareyyam  evam  kho  bhikkhave
asantasannivaso hoti evanca asanto sannivasanti.
     {307.1}    Kathanca    bhikkhave   santasannivaso   hoti   kathanca
santo  sannivasanti  idha  bhikkhave  therassa  bhikkhuno  evam  hoti  theropi
mam  vadeyya  majjhimopi  mam  vadeyya  navopi  mam  vadeyya therampaham vadeyyam
majjhimampaham   vadeyyam   navampaham   vadeyyam   thero   cepi   mam  vadeyya
hitanukampi   mam   vadeyya   no   ahitanukampi   sadhuti  nam  vadeyyam  na
nam  viheseyyam  passampissa  patikareyyam  majjhimo  cepi  mam  vadeyya  ...
Navo   cepi   mam   vadeyya   hitanukampi  mam  vadeyya  no  ahitanukampi
sadhuti  nam  vadeyyam  na  nam  viheseyyam  passampissa  patikareyyam majjhimassapi
bhikkhuno   evam   hoti   .pe.  navassapi  bhikkhuno  evam  hoti  theropi
mam   vadeyya   majjhimopi   mam   vadeyya   navopi  mam  vadeyya  therampaham
vadeyyam   majjhimampaham   vadeyyam   navampaham   vadeyyam   thero   cepi  mam
Vadeyya   hitanukampi  mam  vadeyya  no  ahitanukampi  sadhuti  nam  vadeyyam
na    nam    viheseyyam   passampissa   patikareyyam   majjhimo   cepi   mam
vadeyya   ...   navo  cepi  mam  vadeyya  hitanukampi  mam  vadeyya  no
ahitanukampi   sadhuti   nam   vadeyyam   na   nam   viheseyyam   passampissa
patikareyyam    evam    kho   bhikkhave   santasannivaso   hoti   evanca
santo sannivasantiti.
     [308]  62  Yasmim  bhikkhave  adhikarane ubhatovacisamsaro ditthipalaso
cetaso   aghato   appaccayo   anabhiraddhi   ajjhattam   avupasantam  hoti
tasmetam   bhikkhave   adhikarane  patikankham  dighattaya  kharattaya  valattaya
samvattissati   bhikkhu  ca  na  phasum  viharissanti  .  yasmim  ca  kho  bhikkhave
adhikarane   ubhatovacisamsaro   ditthipalaso  cetaso  aghato  appaccayo
anabhiraddhi    ajjhattam   suvupasantam   hoti   tasmetam   bhikkhave   adhikarane
patikankham   na   dighattaya   kharattaya   valattaya  samvattissati  bhikkhu  ca
phasum viharissantiti.
                    Puggalavaggo pathamo.
     [309]  63  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve  gihisukhanca
pabbajjasukhanca  1-  imani  kho  bhikkhave  dve  sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam pabbajjasukhanti 2-.
     [310]  64  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve kamasukhanca
nekkhammasukhanca   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave
@Footnote: 1-2 Ma. pabbajitasukhanca.
Imesam dvinnam sukhanam yadidam nekkhammasukhanti.
     [311]  65  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve upadhisukhanca
nirupadhisukhanca   imani   kho   bhikkhave   dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam nirupadhisukhanti.
     [312]  66  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve  sasavanca
sukham   anasavanca   sukham   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam anasavasukhanti 1-.
     [313]  67  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve  samisanca
sukham   niramisanca   sukham   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam niramisam sukhanti.
     [314]  68  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve ariyasukhanca
anariyasukhanca   imani   kho   bhikkhave   dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam ariyasukhanti.
     [315]  69  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve  kayikanca
sukham   cetasikanca   sukham   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam cetasikam sukhanti.
     [316]  70   Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani dve sappitikanca
sukham   nippitikanca   sukham   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam nippitikam sukhanti.
     [317]  71  Dvemani  bhikkhave  sukhani  katamani  dve satasukhanca
@Footnote: 1 anasavam sukhanti padena bhavitabbam.
Upekkhasukhanca   imani   kho  bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam upekkhasukhanti .
     [318]  72  Dvemani   bhikkhave  sukhani katamani dve samadhisukhanca
asamadhisukhanca   imani   kho   bhikkhave  dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam samadhisukhanti.
     [319]    73    Dvemani   bhikkhave   sukhani   katamani   dve
sappitikarammananca     sukham    nippitikarammananca    sukham    imani    kho
bhikkhave   dve  sukhani  etadaggam  bhikkhave  imesam  dvinnam  sukhanam  yadidam
nippitikarammanam sukhanti.
     [320]    74    Dvemani   bhikkhave   sukhani   katamani   dve
satarammananca   sukham   upekkharammananca   sukham   imani   kho   bhikkhave
dve    sukhani   etadaggam   bhikkhave   imesam   dvinnam   sukhanam   yadidam
upekkharammanam sukhanti.
     [321]    75    Dvemani   bhikkhave   sukhani   katamani   dve
ruparammananca   sukham   aruparammananca   sukham   imani  kho  bhikkhave  dve
sukhani     etadaggam    bhikkhave    imesam    dvinnam    sukhanam    yadidam
aruparammanam sukhanti.
                     Sukhavaggo dutiyo.
     [322]  76  Sanimitta  bhikkhave  uppajjanti papaka akusala dhamma
no   animitta  tasseva  nimittassa  pahana  evante  papaka  akusala
Dhamma na hontiti.
     [323]  77  Sanidana  bhikkhave  uppajjanti papaka akusala dhamma
no   anidana  tasseva  nidanassa  pahana  evante  papaka  akusala
dhamma  na hontiti.
     [324]  78  Sahetuka  bhikkhave  uppajjanti papaka akusala dhamma
no   ahetuka  tasseva   hetussa  pahana  evante  papaka  akusala
dhamma na hontiti.
     [325]  79  Sasankhara  bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no  asankhara  tesamyeva  sankharanam  pahana  evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
     [326]   80   Sappaccaya  bhikkhave  uppajjanti  papaka  akusala
dhamma   no  appaccaya  tasseva  paccayassa  pahana  evante  papaka
akusala dhamma na hontiti.
     [327]  81  Sarupa  bhikkhave  uppajjanti  papaka  akusala dhamma
no   arupa   tasseva   rupassa   pahana   evante  papaka  akusala
dhamma na hontiti.
     [328]  82  Savedana  bhikkhave  uppajjanti papaka akusala dhamma
no  avedana  tassayeva  vedanaya  pahana  evante  papaka akusala
dhamma na hontiti.
     [329]  83  Sasanna  bhikkhave  uppajjanti  papaka akusala dhamma
No   asanna  tassayeva  sannaya  pahana  evante  papaka  akusala
dhamma na hontiti.
     [330]   84   Savinnana  bhikkhave  uppajjanti  papaka  akusala
dhamma    no   avinnana   tasseva   vinnanassa   pahana   evante
papaka akusala dhamma na hontiti.
     [331]  85  Sankhatarammana  bhikkhave  uppajjanti  papaka akusala
dhamma   no   asankhatarammana   tasseva   sankhatassa  pahana  evante
papaka akusala dhamma na hontiti.
                   Sanimittavaggo tatiyo.
     [332]  86  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  cetovimutti
ca pannavimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [333]  87  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  paggaho ca
avikkhepo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [334]   88   Dveme   bhikkhave  dhamma  katame  dve  namanca
rupanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [335]   89  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  vijja  ca
vimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [336]   90   Dveme   bhikkhave  dhamma  katame  dve  bhavaditthi
ca vibhavaditthi ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [337]   91   Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  ahirikanca
Anottappanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [338]   92   Dveme   bhikkhave  dhamma  katame  dve  hiri  ca
ottappanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [339]  93  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  dovacassata
ca papamittata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [340]  94  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  sovacassata
ca kalyanamittata ca ime kho bhikkhave dve dhammati
     [341]  95  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  dhatukusalata
ca manasikarakusalata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [342]  96  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame dve apattikusalata
ca apattivutthanakusalata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
                    Dhammavaggo catuttho.
     [343]  97   Dveme  bhikkhave bala katame dve yo ca  anagatam
bharam   vahati   yo    ca   agatam  bharam  na  vahati  ime  kho  bhikkhave
dve balati.
     [344]   98   Dveme  bhikkhave  pandita  katame  dve  yo  ca
agatam   bharam   vahati   yo   ca   anagatam  bharam  na  vahati  ime  kho
bhikkhave dve panditati.
     [345]   99   Dveme   bhikkhave  bala  katame  dve  yo  ca
akappiye   kappiyasanni   yo   ca   kappiye   akappiyasanni   ime   kho
Bhikkhave dve balati.
     [346]   100  Dveme  bhikkhave  pandita  katame  dve  yo  ca
akappiye   akappiyasanni   yo   ca   kappiye   kappiyasanni   ime   kho
bhikkhave dve panditati.
     [347]   101  Dveme  bhikkhave  bala  katame  dve  yo   ca
anapattiya   apattisanni   yo    ca   apattiya  anapattisanni  ime
kho bhikkhave dve balati.
     [348]   102  Dveme  bhikkhave  pandita  katame  dve  yo  ca
anapattiya    anapattisanni    yo     ca    apattiya   apattisanni
ime kho bhikkhave dve panditati.
     [349]   103   Dveme  bhikkhave  bala  katame  dve  yo  ca
adhamme   dhammasanni   yo   ca   dhamme  adhammasanni  ime  kho  bhikkhave
dve balati.
     [350]   104  Dveme  bhikkhave  pandita  katame  dve  yo  ca
adhamme   adhammasanni   yo   ca   dhamme  dhammasanni  ime  kho  bhikkhave
dve panditati.
     [351]   105   Dveme  bhikkhave  bala  katame  dve  yo  ca
avinaye   vinayasanni   yo   ca   vinaye  avinayasanni  ime  kho  bhikkhave
dve balati.
     [352]   106  Dveme  bhikkhave  pandita  katame  dve  yo  ca
Avinaye   avinayasanni   yo   ca   vinaye  vinayasanni  ime  kho  bhikkhave
dve panditati.
     [353]  107  Dvinnam  bhikkhave  asava  vaddhanti  katamesam  dvinnam
yo   ca   nakukkuccayitabbam   kukkuccayati   yo   ca  kukkuccayitabbam  na
kukkuccayati imesam kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
     [354]   108   Dvinnam   bhikkhave  asava  na  vaddhanti  katamesam
dvinnam    yo    ca    nakukkuccayitabbam   na   kukkuccayati    yo   ca
kukkuccayitabbam     kukkuccayati     imesam    kho    bhikkhave    dvinnam
asava na vaddhantiti.
     [355]  109  Dvinnam  bhikkhave  asava  vaddhanti  katamesam  dvinnam
yo   ca   akappiye   kappiyasanni  yo  ca  kappiye  akappiyasanni  imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
     [356]   110   Dvinnam   bhikkhave  asava  na  vaddhanti  katamesam
dvinnam   yo   ca   akappiye  akappiyasanni  yo  ca  kappiye  kappiyasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
     [357]  111  Dvinnam  bhikkhave   asava  vaddhanti  katamesam dvinnam
yo   ca   anapattiya   apattisanni  yo  ca  apattiya  anapattisanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
     [358]   112   Dvinnam   bhikkhave  asava  na  vaddhanti  katamesam
dvinnam   yo   ca   anapattiya   anapattisanni   yo   ca   apattiya
Apattisanni  imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
     [359]  113  Dvinnam  bhikkhave  asava  vaddhanti  katamesam  dvinnam
yo   ca   adhamme   dhammasanni   yo   ca   dhamme   adhammasanni  imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
     [360]   114   Dvinnam   bhikkhave  asava  na  vaddhanti  katamesam
dvinnam   yo   ca   adhamme   adhammasanni   yo   ca   dhamme  dhammasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
     [361]  115  Dvinnam  bhikkhave  asava  vaddhanti  katamesam  dvinnam
yo   ca   avinaye   vinayasanni   yo    ca   vinaye  avinayasanni  imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
     [362]   116   Dvinnam   bhikkhave  asava  na  vaddhanti  katamesam
dvinnam   yo   ca   avinaye   avinayasanni   yo   ca   vinaye  vinayasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
                    Balavaggo pancamo.
                 Dutiyo pannasako samatto.
                      -----------
                      Tatiyapannasako
     [363]   117  Dvema  bhikkhave  asa  duppajaha  katama  dve
labhasa ca jivitasa ca ima kho bhikkhave dve asa duppajahati.
     [364]  118  Dveme  bhikkhave  puggala  dullabha  lokasmim katame
Dve   yo   ca   pubbakari   yo   ca   katannu   katavedi   ime  kho
bhikkhave dve puggala dullabha lokasminti.
     [365]  119  Dveme  bhikkhave  puggala  dullabha  lokasmim katame
dve   titto   ca   tappeta   ca  ime  kho  bhikkhave  dve  puggala
dullabha lokasminti.
     [366]  120  Dveme  bhikkhave  puggala  duttappaya  katame dve
yo   ca   laddham  laddham  nikkhipati  yo  ca  laddham  laddham  vissajjeti  ime
kho bhikkhave dve puggala duttappayati.
     [367]  121  Dveme  bhikkhave  puggala  sutappaya  katame  dve
yo   ca  laddham  laddham  na  nikkhipati  yo  ca  laddham  laddham  na  vissajjeti
ime kho bhikkhave dve puggala sutappayati.
     [368]  122  Dveme  bhikkhave  paccaya ragassa uppadaya katame
dve   subhanimittanca   ayoniso   ca   manasikaro   ime   kho  bhikkhave
dve paccaya ragassa uppadayati.
     [369]  123  Dveme  bhikkhave  paccaya dosassa uppadaya katame
dve   patighanimittanca   ayoniso   ca   manasikaro   ime  kho  bhikkhave
dve paccaya dosassa uppadayati.
     [370]  124  Dveme  bhikkhave  paccaya  micchaditthiya uppadaya
katame   dve   parato  ca  ghoso  ayoniso  ca  manasikaro  ime  kho
bhikkhave dve paccaya micchaditthiya uppadayati.
     [371]  125  Dveme  bhikkhave  paccaya  sammaditthiya uppadaya
katame   dve   parato   ca  ghoso  yoniso  ca  manasikaro  ime  kho
bhikkhave dve paccaya sammaditthiya uppadayati.
     [372]  126  Dvema  bhikkhave  apattiyo  katama  dve  lahuka
ca apatti garuka ca apatti ima kho bhikkhave dve apattiyoti.
     [373]   127   Dvema   bhikkhave   apattiyo   katama   dve
dutthulla   ca   apatti   adutthulla   ca  apatti  ima  kho  bhikkhave
dve apattiyoti.
     [374]  128  Dvema  bhikkhave  apattiyo katama dve savasesa
ca   apatti   anavasesa   ca   apatti    ima   kho  bhikkhave  dve
apattiyoti.
                  Asavaggo pathamo 1-.
     [375]  129  Saddho  bhikkhave  bhikkhu  evam  samma  ayacamano
ayaceyya  tadiso  homi  yadisa sariputtamoggallanati esa bhikkhave
tula etam pamanam mama savakanam bhikkhunam yadidam sariputtamoggallanati.
     [376]  130  Saddha  bhikkhave  bhikkhuni  evam  samma ayacamana
ayaceyya  tadisa  2-  homi  yadisa 3- khema ca bhikkhuni uppalavanna
cati   esa   bhikkhave   tula   etam  pamanam  mama  savikanam  bhikkhuninam
yadidam khema ca bhikkhuni uppalavanna cati.
     [377]  131  Saddho  bhikkhave  upasako evam samma ayacamano
@Footnote: 1 Yu. ekadasamo. 2-3 Ma. tadisi yadisi. ito param idisameva.
Ayaceyya   tadiso   homi   yadiso  citto  ca  gahapati  hatthako  ca
alavakoti   esa   bhikkhave   tula   etam   pamanam   mama   savakanam
upasakanam yadidam citto ca gahapati hatthako ca alavakoti.
     [378]  132  Saddha  bhikkhave  upasika evam samma ayacamana
ayaceyya    tadisa    homi   yadisa   khujjuttara   ca   upasika
velukantakiya   ca   nandamatati   esa   bhikkhave  tula  etam  pamanam
mamasavikanam   upasikanam   yadidam  khujjuttara  ca  upasika  velukantakiya
ca nandamatati.
     [379]   133   Dvihi   bhikkhave   dhammehi   samannagato  balo
abyatto    asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo
ca   hoti   sanuvajjo   1-   vinnunam   bahunca  apunnam  pasavati  katamehi
dvihi    ananuvicca    apariyogahetva    avannarahassa   vannam   bhasati
ananuvicca    apariyogahetva    vannarahassa   avannam   bhasati   imehi
kho   bhikkhave  dvihi  dhammehi  samannagato  balo  abyatto  asappuriso
khatam   upahatam   attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti  sanuvajjo  vinnunam
bahunca   apunnam   pasavati   .   dvihi   bhikkhave   dhammehi   samannagato
pandito    byatto    sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati
anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  vinnunam  bahunca  punnam  pasavati  katamehi
dvihi   anuvicca   pariyogahetva  avannarahassa  avannam  bhasati  anuvicca
pariyogahetva   vannarahassa  vannam  bhasati  imehi  kho  bhikkhave  dvihi
@Footnote: 1 Ma. sabbattha casaddo atthi.
Dhammehi   samannagato   pandito   byatto   sappuriso   akkhatam  anupahatam
attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti   ananuvajjo   vinnunam  bahunca
punnam pasavatiti.
     [380]  134  Dvihi  bhikkhave  dhammehi samannagato balo abyatto
asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti sanuvajjo
vinnunam     bahunca    apunnam    pasavati    katamehi    dvihi    ananuvicca
apariyogahetva   appasadaniye   thane   pasadam   upadamseti  ananuvicca
apariyogahetva   pasadaniye   thane  appasadam  upadamseti  imehi  kho
bhikkhave   dvihi  dhammehi  samannagato  balo  abyatto  asappuriso  khatam
upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo  vinnunam
bahunca  apunnam  pasavati  .  dvihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito
byatto   sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam  pariharati  anavajjo  ca
hoti    ananuvajjo   vinnunam   bahunca   punnam   pasavati   katamehi   dvihi
anuvicca   pariyogahetva   appasadaniye   thane   appasadam  upadamseti
anuvicca   pariyogahetva   pasadaniye  thane  pasadam  upadamseti  imehi
kho   bhikkhave   dvihi  dhammehi  samannagato  pandito  byatto  sappuriso
akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti  ananuvajjo
vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
     [381]  135  Dvisu  bhikkhave  micchapatipajjamano  balo abyatto
asappuriso  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti sanuvajjo
Vinnunam   bahunca   apunnam   pasavati   katamesu  dvisu  matari  ca  pitari  ca
imesu   kho   bhikkhave   dvisu   micchapatipajjamano   balo   abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo    vinnunam    bahunca   apunnam   pasavati   .   dvisu   bhikkhave
sammapatipajjamano    pandito    byatto   sappuriso   akkhatam   anupahatam
attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti   ananuvajjo   vinnunam  bahunca
punnam   pasavati   katamesu   dvisu  matari  ca  pitari  ca  imesu  kho  1-
bhikkhave   dvisu   sammapatipajjamano  pandito  byatto  sappuriso  akkhatam
anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  vinnunam
bahunca punnam pasavatiti.
     [382]  136  Dvisu  bhikkhave  micchapatipajjamano  balo abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo   vinnunam   bahunca   apunnam   pasavati  katamesu  dvisu  tathagate
ca   tathagatasavake   ca  imesu  kho  bhikkhave  dvisu  micchapatipajjamano
balo    abyatto    asappuriso    khatam    upahatam   attanam   pariharati
savajjo   ca   hoti   sanuvajjo   vinnunam   bahunca  apunnam  pasavati .
Dvisu   bhikkhave   sammapatipajjamano  pandito  byatto  sappuriso  akkhatam
anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  vinnunam
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Bahunca   punnam   pasavati   katamesu   dvisu   tathagate  ca  tathagatasavake
ca   imesu   kho   bhikkhave  dvisu  sammapatipajjamano  pandito  byatto
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
     [383]  137  Dveme  bhikkhave dhamma katame dve sacittavodananca
na    ca    kinci    loke   upadiyati   ime   kho   bhikkhave   dve
dhammati.
     [384]  138  Dveme   bhikkhave   dhamma  katame  dve kodho ca
upanaho ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [385]  139  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  kodhavinayo
ca upanahavinayo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
                 Ayacanavaggo dutiyo 1-.
     [386]  140  Dvemani bhikkhave danani katamani dve amisadananca
dhammadananca    imani    kho    bhikkhave    dve   danani   etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam dananam yadidam dhammadananti.
     [387]  141  Dveme  bhikkhave  yaga  katame  dve amisayago
ca  dhammayago  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  yaga  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam yaganam yadidam dhammayagoti.
     [388]  142  Dveme  bhikkhave  caga  katame  dve amisacago
ca  dhammacago  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  caga  etadaggam  bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. davadasamo.
Imesam dvinnam caganam yadidam dhammacagoti.
     [389] 143 Dveme bhikkhave pariccaga katame dve amisapariccago
ca    dhammapariccago    ca   ime   kho   bhikkhave   dve   pariccaga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam pariccaganam yadidam dhammapariccagoti .
     [390]  144  Dveme  bhikkhave  bhoga  katame  dve amisabhogo
ca  dhammabhogo  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  bhoga  etadaggam  bhikkhave
imesam dvinnam bhoganam yadidam dhammabhogoti.
     [391]  145  Dveme bhikkhave sambhoga katame dve amisasambhogo
ca    dhammasambhogo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   sambhoga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sambhoganam yadidam dhammasambhogoti.
     [392]  146  Dveme bhikkhave samvibhaga katame dve amisasamvibhago
ca    dhammasamvibhago    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   samvibhaga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam samvibhaganam yadidam dhammasamvibhagoti.
     [393]    147    Dveme   bhikkhave   sangaha   katame   dve
amisasangaho  ca  dhammasangaho  ca ime kho bhikkhave dve sangaha etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sangahanam yadidam dhammasangahoti.
     [394]    148   Dveme   bhikkhave   anuggaha   katame   dve
amisanuggaho  ca  dhammanuggaho  ca  ime  kho  bhikkhave  dve anuggaha
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam anuggahanam yadidam dhammanuggahoti.
     [395]    149   Dvema   bhikkhave   anukampa   katama   dve
Amisanukampa  ca  dhammanukampa  ca  ima  kho  bhikkhave  dve anukampa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam anukampanam yadidam dhammanukampati.
                    Danavaggo tatiyo 1-
     [396]  150  Dveme bhikkhave santhara katame dve amisasantharo
ca    dhammasantharo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   santhara
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam santharanam yadidam dhammasantharoti.
     [397]   151   Dveme   bhikkhave   patisanthara   katame  dve
amisapatisantharo   ca   dhammapatisantharo   ca  ime  kho  bhikkhave  dve
patisanthara   etadaggam   bhikkhave   imesam   dvinnam  patisantharanam  yadidam
dhammapatisantharoti.
     [398]  152  Dvema  bhikkhave  esana  katama dve amisesana
ca  dhammesana  ca  ima  kho  bhikkhave  dve  esana  etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam esananam yadidam dhammesanati.
     [399] 153 Dvema bhikkhave pariyesana katama dve amisapariyesana
ca    dhammapariyesana    ca   ima   kho   bhikkhave   dve   pariyesana
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam pariyesananam yadidam dhammapariyesanati.
     [400]   154   Dvema   bhikkhave   pariyetthiyo   katama  dve
amisapariyetthi   ca   dhammapariyetthi   ca   ima   kho   bhikkhave   dve
pariyetthiyo   etadaggam   bhikkhave   imasam   dvinnam   pariyetthinam   yadidam
dhammapariyetthiti.
@Footnote: 1 Yu. terasamo.
     [401]   155  Dvema  bhikkhave  puja  katama  dve  amisapuja
ca   dhammapuja   ca  ima  kho  bhikkhave  dve  puja  etadaggam  bhikkhave
imasam dvinnam pujanam yadidam dhammapujati.
     [402]  156  Dvemani  bhikkhave  atitheyyani  1-  katamani dve
amisatitheyyanca    dhammatitheyyanca    imani    kho   bhikkhave   dve
atitheyyani  2-  etadaggam  bhikkhave  imesam  dvinnam atitheyyanam 3- yadidam
dhammatitheyyanti.
     [403]  157  Dvema  bhikkhave  iddhiyo  katama  dve  amisiddhi
ca   dhammiddhi  ca  ima  kho  bhikkhave  dve  iddhiyo  etadaggam  bhikkhave
imasam dvinnam iddhinam yadidam dhammiddhiti.
     [404]  158  Dvema  bhikkhave  vuddhiyo  katama  dve amisavuddhi
ca   dhammavuddhi   ca   ima   kho   bhikkhave   dve   vuddhiyo  etadaggam
bhikkhave imasam dvinnam vuddhinam yadidam dhammavuddhiti.
     [405]  159  Dvemani bhikkhave ratanani katamani dve amisaratananca
dhammaratananca    imani    kho    bhikkhave    dve   ratanani   etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam ratananam yadidam dhammaratananti.
     [406]  160  Dveme bhikkhave sannicaya katame dve amisasannicayo
ca    dhammasannicayo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   sannicaya
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sannicayanam yadidam dhammasannicayoti.
     [407]   161   Dvemani   bhikkhave   vepullani  katamani  dve
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. atitheyyani. 3 Ma. Yu. atitheyyanam.
Amisavepullanca   dhammavepullanca  imani  kho  bhikkhave  dve  vepullani
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam vepullanam yadidam dhammavepullanti.
                 Santharavaggo catuttho 1-.
     [408]  162  Dveme  bhikkhave dhamma katame dve samapattikusalata
ca    samapattivutthanakusalata    ca    ime    kho    bhikkhave    dve
dhammati.
     [409]  163  Dveme  bhikkhave  dhamma katame dve ajjavanca 2-
maddavanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [410]   164  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  khanti  ca
soraccam ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [411]  165  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  sakhalyanca
patisantharo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [412]  166  Dveme  bhikkhave  dhamma katame dve avihimsa 3- ca
soceyyanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [413]  167  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  indriyesu
aguttadvarata   ca  bhojane  amattannuta  ca  ime  kho  bhikkhave  dve
dhammati.
     [414]  168  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  indriyesu
guttadvarata   ca   bhojane   mattannuta  ca  ime  kho  bhikkhave  dve
dhammati.
@Footnote: 1 Yu. cuddasamo .  2 Ma. Yu. ajjavanca .   3 Ma. ahimsa ca.
     [415]  169  Dveme  bhikkhave dhamma katame dve patisankhanabalanca
bhavanabalanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [416]   170   Dveme  bhikkhe  dhamma  katame  dve  satibalanca
samadhibalanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [417]  171  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  samatho  ca
vipassana ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [418]   172  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  silavipatti
ca ditthivipatti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [419]  173  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  silasampada
ca ditthisampada ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [420]   174  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  silavisuddhi
ca ditthivisuddhi ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [421]  175  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  ditthivisuddhi
ca yatha ditthissa ca padhanam ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [422]  176  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve asantutthita
ca   kusalesu   dhammesu  appativanita  ca  padhanasmim  ime  kho  bhikkhave
dve dhammati.
     [423]  177  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve mutthasaccanca
asampajannanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
     [424]   178   Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  sati  ca
Sampajannanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
                 Samapattivaggo pancamo 1-.
                 Tatiyo pannasako samatto.
                Pannasakasangahita suttanta 2-
     [425]  179  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve  kodho  ca
upanaho  ...  makkho  ca  palaso  ca  ...  issa ca macchariyanca ...
Maya  ca  satheyyanca  ...  ahirikanca  anottappanca  ime kho bhikkhave
dve dhammati. 3-
     [426]  180  Dveme  bhikkhave  dhamma  katame  dve akkodho ca
anupanaho  ca  ...  amakkho  ca apalaso ca ... Anissa ca amacchariyanca
...  amaya  ca  asatheyyanca ... Hiri ca ottappanca ime kho bhikkhave
dve dhammati.
     [427]  181  Dvihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  dukkham  viharati
katamehi  dvihi  kodhena  ca upanahena ca ... Makkhena ca palasena ca ...
Issaya  ca  macchariyena  ca  ... Mayaya ca satheyyena ca ... Ahirikena
ca   anottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave  dvihi  dhammehi  samannagato
dukkham viharatiti.
     [428]   182  Dvihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  sukham  viharati
katamehi  dvihi  akkodhena  ca  anupanahena ca ... Amakkhena ca apalasena
ca  ...  anissaya  ca  amacchariyena  ca  ...  amayaya ca asatheyyena
@Footnote: 1 Yu. pannarasamo. 2 Ma. kodhapeyyala. 3 Ma. Yu. sabbattha itisaddo natthi
Ca  ...  hiriya  ca  ottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave dvihi dhammehi
samannagato sukham viharatiti.
     [429]  183  Dveme  bhikkhave  dhamma sekhassa bhikkhuno parihanaya
samvattanti   katame   dve   kodho   ca  upanaho  ca  ...  makkho  ca
palaso  ca  ...  issa  ca  macchariyanca ... Maya ca satheyyanca ...
Ahirikanca   anottappanca   ime   kho   bhikkhave  dve  dhamma  sekhassa
bhikkhuno parihanaya samvattantiti.
     [430]  184  Dveme  bhikkhave dhamma sekhassa bhikkhuno aparihanaya
samvattanti  katame  dve  akkodho  ca  anupanaho  ca  ...  amakkho  ca
apalaso  ca  ...  anissa  ca amacchariyanca ... Amaya ca asatheyyanca
...   hiri  ca  ottappanca  ime  kho  bhikkhave  dve  dhamma  sekhassa
bhikkhuno aparihanaya samvattantiti.
     [431]   185   Dvihi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  yathabhatam
nikkhitto  evam  niraye  katamehi  dvihi  kodhena  ca  upanahena  ca ...
Makkhena  ca  palasena  ca  ...  issaya ca macchariyena ca ... Mayaya ca
satheyyena  ca  ...  ahirikena  ca  anottappena  ca imehi kho bhikkhave
dvihi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam nirayeti.
     [432]   186   Dvihi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  yathabhatam
nikkhitto  evam  sagge  katamehi  dvihi  akkodhena ca anupanahena ca ...
Amakkhena  ca  apalasena ca ... Anissaya ca amacchariyena ca ... Amayaya
Ca   asatheyyena   ca   ...  hiriya  ca  ottappena  ca  imehi  kho
bhikkhave    dvihi    dhammehi   samannagato   yathabhatam   nikkhitto   evam
saggeti.
     [433]   187   Dvihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  idhekacco
kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapajjati
katamehi  dvihi  kodhena  ca upanahena ca ... Makkhena ca palasena ca ...
... Issaya ca macchariyena ca ... Mayaya ca satheyyena ca ... Ahirikena
ca   anottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave  dvihi  dhammehi  samannagato
idhekacco   kayassa   bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam
upapajjatiti.
     [434]   188   Dvihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  idhekacco
kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam   lokam  upapajjati  katamehi
dvihi  akkodhena  ca  anupanahena  ca   ...  amakkhena  ca apalasena ca
...  anissaya  ca  amacchariyena ca ... Amayaya ca asatheyyena ca ...
Hiriya  ca  ottappena  ca  imehi  kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato
idhekacco kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjatiti.
     [435]  189  Dveme bhikkhave dhamma akusala ... Dveme bhikkhave
dhamma  kusala  ... Dveme bhikkhave dhamma savajja ... Dveme bhikkhave
dhamma  anavajja  ...  dveme  bhikkhave  dhamma dukkhudraya ... Dveme
bhikkhave  dhamma  sukhudraya  ...  dveme bhikkhave dhamma dukkhavipaka ...
Dveme   bhikkhave   dhamma   sukhavipaka  ...  dveme  bhikkhave  dhamma
sabyapajjha   ...  dveme  bhikkhave  dhamma  abyapajjha  katame  dve
akkodho  ca  anupanaho  ca  ...  amakkho  ca apalaso ca ... Anissa
ca  amacchariyanca  ...  amaya  ca  asatheyyanca ... Hiri ca ottappanca
ime kho bhikkhave dve dhamma abyapajjhati.
     [436]  190  Dveme bhikkhave atthavase paticca tathagatena savakanam
sikkhapadam   pannattam   katame   dve   sanghasutthutaya  sanghaphasutaya  ...
Dummankunam   puggalanam   niggahaya   pesalanam  bhikkhunam  phasuviharaya  ...
Ditthadhammikanam   asavanam   samvaraya   samparayikanam  asavanam  patighataya
...  ditthadhammikanam  veranam  samvaraya  samparayikanam  veranam  patighataya
...  ditthadhammikanam  vajjanam  samvaraya  samparayikanam  vajjanam  patighataya
...  ditthadhammikanam  bhayanam  samvaraya  samparayikanam bhayanam patighataya ...
Ditthadhammikanam   akusalanam   dhammanam   samvaraya   samparayikanam   akusalanam
dhammanam  patighataya  ... Gihinam anukampaya papicchanam [1]- pakkhupacchedaya
...  appasannanam  pasadaya  pasannanam  bhiyyobhavaya ... Saddhammatthitiya
vinayanuggahaya   ime  kho  bhikkhave  dve  atthavase  paticca  tathagatena
savakanam sikkhapadam pannattanti.
     [437] 191 Dveme bhikkhave atthavase paticca tathagatena savakanam patimokkham
pannattam   ...  patimokkhuddesa  pannatta  2-  ...  patimokkhatthapanam
pannattam    ...   pavarana   pannatta   ...  pavaranatthapanam  pannattam
@Footnote: 1 Ma. bhikkhunam .  2 Ma. patimokkhuddeso pannatto.
...  Tajjaniyakammam  pannattam  ...  niyassakammam pannattam ... Pabbajaniyakammam
pannattam   ...   patisaraniyakammam  pannattam  ...  ukkhepaniyakammam  pannattam
...  parivasadanam  pannattam  ... Mulayapatikassanam pannattam ... Manattadanam
pannattam ... Abbhanam pannattam ... Osaranam 1- pannattam ... Nissaranam 2-
pannattam   ...   upasampada   pannatta  ...  nattikammam  pannattam  ...
Nattidutiyakammam    pannattam    ...    natticatutthakammam    pannattam    ...
Appannatte   pannattam  ...  pannatte  anuppannattam  ...  sammukhavinayo
pannatto  ...  sativinayo  pannatto  ...  amulhavinayo  pannatto  ...
Patinnatakaranam  pannattam  ...  yebhuyyasika  pannatta  ... Tassapapiyasika
pannatta   ...   tinavattharako   pannatto  katame  dve  sanghasutthutaya
sanghaphasutaya   ...   dummankunam   puggalanam  niggahaya  pesalanam  bhikkhunam
phasuviharaya  ...  ditthadhammikanam asavanam samvaraya samparayikanam asavanam
patighataya  ...  ditthadhammikanam  veranam  samvaraya  samparayikanam  veranam
patighataya  ...  ditthadhammikanam  vajjanam  samvaraya  samparayikanam  vajjanam
patighataya  ...  ditthadhammikanam  bhayanam  samvaraya ... Samparayikanam bhayanam
patighataya  ...  ditthadhammikanam  akusalanam  dhammanam  samvaraya samparayikanam
akusalanam  dhammanam  patighataya  ...  gihinam  anukampaya  papicchanam [3]-
pakkhupacchedaya  ...  appasannanam  pasadaya  pasannanam bhiyyobhavaya ...
Saddhammatthitiya   vinayanuggahaya   ime   kho   bhikkhave  dve  atthavase
paticca tathagatena savakanam tinavattharako pannattoti.
@Footnote: 1 Ma. osaraniyam. Yu. vosaraniyam .  2 Ma. Yu. nissaraniyam .  3 Ma. bhikkhunam.
     [438]  192  Ragassa  bhikkhave  abhinnaya dve dhamma bhavetabba
katame   dve   samatho   ca   vipassana  ca  ragassa  bhikkhave  abhinnaya
ime  dve  dhamma  bhavetabbati  .   ragassa  bhikkhave  parinnaya ...
Parikkhayaya  ...  pahanaya  ...  khayaya ... Vayaya ... Viragaya ...
Nirodhaya ... Cagaya ... Patinissaggaya ime dve dhamma bhavetabbati.
     [439]   193   Dosassa   ...   mohassa  ...  kodhassa  ...
Upanahassa  ... Makkhassa ... Palasassa ... Issaya ... Macchariyassa ...
Mayaya  ... Satheyyassa ... Thambhassa ... Sarambhassa ... Manassa ...
Atimanassa  ...  madassa ... Pamadassa ... Abhinnaya ... Parinnaya ...
Parikkhayaya ... Pahanaya ... Khayaya ... Vayaya ... Viragaya ... Nirodhaya
... Cagaya ... Patinissaggaya ime dve dhamma bhavetabbati.
                [1]- Dukanipato samatto 2-.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. ragapeyyalam
@nitthitam. 2 Ma. dukanipatapali nitthita.
@Footnote:         **********************************
@         *        hanra 126 nir m+mikhramula        *
@         **********************************
                Suttantapitake anguttaranikayassa
                        tikanipato
                         -----
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                      Pathamapannasako
                     balavaggo pathamo
     [440]  1  Evamme  sutam  .  ekam  samayam bhagava savatthiyam viharati
jetavane  anathapindikassa  arame  .  tatra  kho bhagava bhikkhu amantesi
bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu bhagavato paccassosum. Bhagava etadavoca
yanikanici  bhikkhave  bhayani  uppajjanti  sabbani  tani balato uppajjanti
no   panditato   yekeci   upaddava   uppajjanti  sabbe  te  balato
uppajjanti   no   panditato   yekeci   upasagga   uppajjanti   sabbe
te    balato   uppajjanti   no   panditato   .  seyyathapi  bhikkhave
nalagara  va  tinagara  va  aggi  mukko  1-  kutagaranipi  dahati
ullittavalittani   nivatani   phusitaggalani   pihitavatapanani   evameva
kho   bhikkhave   yanikanici   bhayani  uppajjanti  sabbani  tani  balato
uppajjanti   no   panditato  yekeci  upaddava  uppajjanti  sabbe  te
balato   uppajjanti   no   panditato   yekeci   upasagga  uppajjanti
sabbe   te   balato   uppajjanti   no  panditato  iti  kho  bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. mutto.
Sappatibhayo   balo   appatibhayo  pandito  saupaddavo  balo  anupaddavo
pandito    saupasaggo   balo   anupasaggo   pandito   natthi   bhikkhave
panditato    bhayam    natthi    panditato    upaddavo    natthi   panditato
upasaggo  .  tasma  tiha  bhikkhave  evam  sikkhitabbam  yehi  tihi  dhammehi
samannagato   balo   veditabbo   te   tayo   dhamme  abhinivajjetva
yehi  tihi  dhammehi  samannagato  pandito  veditabbo  te  tayo  dhamme
samadaya vattissamati evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [441]   2   Kammalakkhano  bhikkhave  balo  kammalakkhano  pandito
apadane  sobhati  1- panna 2-. Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo
veditabbo   katamehi   tihi  kayaduccaritena  vaciduccaritena  manoduccaritena
imehi   kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  balo  veditabbo .
Tihi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  pandito  veditabbo  katamehi  tihi
kayasucaritena   vacisucaritena   manosucaritena   imehi   kho  bhikkhave  tihi
dhammehi   samannagato   pandito   veditabbo   .  tasma  tiha  bhikkhave
evam   sikkhitabbam   yehi   tihi  dhammehi  samannagato  balo  veditabbo
te   tayo   dhamme   abhinivajjetva   yehi  tihi  dhammehi  samannagato
pandito  veditabbo  te  tayo  dhamme   samadaya  vattissamati evanhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [442]  3  Tinimani  bhikkhave  balassa  balalakkhanani balanimittani
@Footnote: 1 Ma. apadanasobhani. 2 Ma. Yu. pannati.
Balapadanani   katamani   tini   idha   bhikkhave   balo   duccintitacinti
ca  hoti  dubbhasitabhasi  [1]- dukkatakammakari [2]- no cetam 3- bhikkhave
balo   duccintitacinti   ca  abhavissa  dubbhasitabhasi  dukkatakammakari  kena
nam   pandita   janeyyum  balo  ayam  bhavam  asappurisoti  yasma  ca  kho
bhikkhave   balo   duccintitacinti  ca  hoti  dubbhasitabhasi  dukkatakammakari
tasma   nam   pandita   jananti   balo  ayam  bhavam  asappurisoti  imani
kho bhikkhave tini balassa balalakkhanani balanimittani balapadanani.
     {442.1}     Tinimani    bhikkhave    panditassa    panditalakkhanani
panditanimittani    panditapadanani    katamani    tini    idha    bhikkhave
pandito    sucintitacinti   ca   hoti   subhasitabhasi   sukatakammakari   no
cetam   4-   bhikkhave   pandito   sucintitacinti  ca  abhavissa  subhasitabhasi
sukatakammakari    kena   nam   pandita   janeyyum   pandito   ayam   bhavam
sappurisoti   yasma   ca   kho  bhikkhave  pandito  sucintitacinti  ca  hoti
subhasitabhasi   sukatakammakari   tasma   nam   pandita   jananti   pandito
ayam  bhavam  sappurisoti  imani  kho  bhikkhave  tini  panditassa panditalakkhanani
panditanimittani    panditapadanani   .   tasma   tiha   bhikkhave   evam
sikkhitabbam   yehi   tihi   dhammehi   samannagato  balo  veditabbo  te
tayo   dhamme  abhinivajjetva  yehi  tihi  dhammehi  samannagato  pandito
veditabbo   te   tayo   dhamme  samadaya  vattissamati  evanhi  vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito param idisameva. 3-4 Ma. Yu. no cedam.
     [443]  4  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo veditabbo
katamehi   tihi   accayam   accayato  na  passati  accayam  accayato  disva
yathadhammam  na  patikkaroti  parassa  kho  pana  accayam  desentassa yathadhammam
na   patigganhati   imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi  samannagato
balo   veditabbo   .   tihi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito
veditabbo   katamehi   tihi   accayam  accayato  passati  accayam  accayato
disva   yathadhammam   patikkaroti   parassa   kho  pana  accayam  desentassa
yathadhammam    patigganhati    imehi    kho    bhikkhave    tihi   dhammehi
samannagato pandito veditabboti.
     [444]  5  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo veditabbo
katamehi    tihi    ayoniso   panham   katta   hoti   ayoniso   panham
vissajjeta    hoti   parassa   kho   pana   yoniso   panham   vissajjitam
parimandalehi   padabyanjanehi   silitthehi   upagatehi  nabbhanumodita  1-
hoti  imehi  kho  bhikkhave  tihi  dhammehi samannagato balo veditabbo.
Tihi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   pandito   veditabbo   katamehi
tihi   yoniso   panham   katta  hoti  yoniso  panham  vissajjeta  hoti
parassa   kho   pana  yoniso  panham  vissajjitam  parimandalehi  padabyanjanehi
silitthehi  upagatehi  abbhanumodita  2-  hoti  imehi  kho  bhikkhave tihi
dhammehi samannagato pandito veditabboti.
     [445]  6  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo veditabbo
@Footnote: 1 Ma. Yu. nabbhanumodita. 2 Ma. Yu. abbhanumodita.
Katamehi   tihi   akusalena   kayakammena  akusalena  vacikammena  akusalena
manokammena   imehi   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  balo
veditabbo   .  tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  pandito  veditabbo
katamehi   tihi   kusalena   kayakammena   kusalena   vacikammena   kusalena
manokammena   imehi   kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  pandito
veditabboti.
     [446]  7  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo veditabbo
katamehi  tihi  savajjena  kayakammena  savajjena  vacikammena  savajjena
manokammena   imehi   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  balo
veditabbo    .    tihi    bhikkhave    dhammehi   samannagato   pandito
veditabbo     katamehi    tihi    anavajjena   kayakammena   anavajjena
vacikammena    anavajjena    manokammena   imehi   kho   bhikkhave   tihi
dhammehi samannagato pandito veditabboti.
     [447]  8  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo veditabbo
katamehi   tihi  sabyapajjhena  1-  kayakammena  sabyapajjhena  vacikammena
sabyapajjhena    manokammena    imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi
samannagato   balo  veditabbo  .  tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato
pandito    veditabbo    katamehi    tihi    abyapajjhena   kayakammena
abyapajjhena  vacikammena  abyapajjhena  manokammena  imehi  kho bhikkhave
tihi  dhammehi  samannagato  pandito  veditabbo  .  tasma  tiha  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. sabyabajjhena.
Evam   sikkhitabbam   yehi   tihi  dhammehi  samannagato  balo  veditabbo
te   tayo   dhamme   abhinivajjetva   yehi  tihi  dhammehi  samannagato
pandito  veditabbo  te  tayo  dhamme  samadaya  vattissamati  evanhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [448]  9  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  balo  abyatto
asappuriso    khatam   upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo   [1]-   vinnunam   bahunca   apunnam   pasavati   katamehi   tihi
kayaduccaritena   vaciduccaritena  manoduccaritena  imehi  kho  bhikkhave  tihi
dhammehi  samannagato  balo  abyatto  asappuriso  khatam  upahatam  attanam
pariharati   savajjo   ca   hoti   sanuvajjo   vinnunam   bahunca   apunnam
pasavati   .   tihi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   pandito  byatto
sappuriso   akkhatam   anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo    [2]-   vinnunam   bahunca   punnam   pasavati   katamehi   tihi
kayasucaritena   vacisucaritena   manosucaritena   imehi   kho  bhikkhave  tihi
dhammehi     samannagato     pandito    byatto    sappuriso    akkhatam
anupahatam   attanam   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  vinnunam
bahunca punnam pasavatiti.
     [449]  10  Tihi  bhikkhave dhammehi samannagato tayo male appahaya
yathabhatam   nikkhitto   evam   niraye   katamehi   tihi  dussilo  ca  hoti
dussilyamalancassa   appahinam   hoti   issuki   ca   hoti   issamalancassa
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito param idisameva.
Appahinam   hoti   macchari   ca   hoti   maccheramalancassa   appahinam  hoti
imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi  samannagato  ime  tayo  male
appahaya   yathabhatam   nikkhitto  evam  niraye  .  tihi  bhikkhave  dhammehi
samannagato  tayo  male  pahaya  yathabhatam  nikkhitto  evam sagge katamehi
tihi   silava   ca   hoti   dussilyamalancassa   pahinam   hoti  anissuki  ca
hoti   issamalancassa   pahinam  hoti  amacchari  ca  hoti  maccheramalancassa
pahinam    hoti    imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi   samannagato
ime tayo male pahaya yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
                    Balavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
         bhayalakkhana 1- cinta ca    accayanca ayoniso
         akusalanca savajjam           sabyapajjham 2- khatam malanti.
                      ----------
                    Rathakaravaggo dutiyo
     [450]  11  Tihi  bhikkhave  dhammehi  samannagato natako 3- bhikkhu
bahujanahitaya   patipanno   hoti  bahujanasukhaya  bahuno  janassa  anatthaya
ahitaya   dukkhaya   devamanussanam  katamehi  tihi  ananulomike  kayakamme
samadapeti     ananulomike     vacikamme    samadapeti    ananulomikesu
dhammesu   samadapeti   imehi   kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato
natako  4-  bhikkhu  bahujanahitaya  patipanno  hoti  bahujanasukhaya  bahuno
@Footnote: 1 Ma. bhayam lakkhanacinti ca. 2 Ma. sabyabajjham. 3-4  Ma. nato.
Janassa   anatthaya   ahitaya   dukkhaya   devamanussanam  .  tihi  bhikkhave
dhammehi   samannagato   natako   bhikkhu   bahujanahitaya   patipanno  hoti
bahujanasukhaya   bahuno   janassa   atthaya   hitaya   sukhaya  devamanussanam
katamehi   tihi   anulomike  kayakamme  samadapeti  anulomike  vacikamme
samadapeti   anulomikesu   dhammesu   samadapeti   imehi   kho  bhikkhave
tihi   dhammehi  samannagato  natako  bhikkhu  bahujanahitaya  patipanno  hoti
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
     [451]  12  Tinimani  bhikkhave ranno khattiyassa muddhabhisittassa  1-
yavajivam   saraniyani   2-  bhavanti  katamani  tini  yasmim  bhikkhave  padese
raja  khattiyo  muddhabhisitto  jato  hoti  idam  bhikkhave  pathamam  ranno
khattiyassa   muddhabhisittassa  yavajivam  saraniyam  3-  hoti  .  puna  ca  param
bhikkhave  yasmim  padese   raja  khattiyo  muddhabhisitto hoti idam bhikkhave
dutiyam   ranno   khattiyassa   muddhabhisittassa   yavajivam   saraniyam  hoti .
Puna  ca  param  bhikkhave  yasmim  padese raja khattiyo muddhabhisitto sangamam
abhivijinitva   vijitasangamo  tameva  sangamasisam  ajjhavasati  idam  bhikkhave
tatiyam   ranno   khattiyassa   muddhabhisittassa   yavajivam   saraniyam  hoti .
Imani   kho   bhikkhave   tini  ranno  khattiyassa  muddhabhisittassa  yavajivam
saraniyani bhavanti.
     {451.1}   Evameva   kho   bhikkhave  tinimani  bhikkhussa  yavajivam
saraniyani    bhavanti   katamani   tini   yasmim   bhikkhave   padese   bhikkhu
kesamassum   oharetva   kasayani  vatthani  acchadetva  agarasma
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. muddhavasittassa. ito param idisameva .  2-3 Ma. saraniyani
@saraniyam. ito param idisameva.
Anagariyam   pabbajito   hoti   idam   bhikkhave   pathamam   bhikkhussa  yavajivam
saraniyam  hoti  .  puna  ca  param  bhikkhave  yasmim  padese bhikkhu idam dukkhanti
yathabhutam    pajanati    ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhanirodhoti    yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati
yathabhutam   pajanati   idam   bhikkhave   dutiyam   bhikkhussa   yavajivam  saraniyam
hoti   .  puna  ca  param  bhikkhave  yasmim  padese  bhikkhu  asavanam  khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharati   idam  bhikkhave  tatiyam  bhikkhussa  yavajivam
saraniyam  hoti  .  imani  kho  bhikkhave  tini  bhikkhussa  yavajivam  saraniyani
bhavantiti.
     [452]  13  Tayome  bhikkhave  puggala santo samvijjamana lokasmim
katame  tayo  niraso  asamso  vigataso  .  katamo  ca bhikkhave puggalo
niraso  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  nice  kule  paccajato hoti
candalakule  va  venakule 1- va nesadakule va rathakarakule va [2]-
pukkusakule  va  dalidde  appannapanabhojane  kasiravuttike  yattha  kasirena
ghasacchado   labbhati   so   ca  hoti  dubbanno  duddasiko  okotimako
bahvabadho  kano  va  kuni  va  khanjo  va  pakkhahato  va  na labhi
annassa      panassa     vatthassa     yanassa     malagandhavilepanassa
seyyavasathapadipeyyassa  so  sunati   itthannamo  kira  khattiyo khattiyehi
khattiyabhisekena   abhisittoti  tassa  na  evam  hoti  kadassu  3-  nama
@Footnote: 1 Ma. venakule. 2 Po. kumbhakarakule va. 3 Po. Ma. Yu. sabbattha kudassu.
Mampi     khattiya    khattiyabhisekena    abhisincissantiti    ayam    vuccati
bhikkhave puggalo niraso.
     {452.1}   Katamo   ca  bhikkhave  puggalo  asamso  idha  bhikkhave
ranno  khattiyassa  muddhabhisittassa  jettho  putto  hoti  abhisekena  1-
anabhisitto    macalappatto   so   sunati   itthannamo   kira   khattiyo
khattiyehi  khattiyabhisekena  abhisittoti  tassa  evam  hoti  kadassu  nama
mampi   khattiya   khattiyabhisekena   abhisincissantiti   ayam  vuccati  bhikkhave
puggalo asamso.
     {452.2}  Katamo  ca  bhikkhave puggalo vigataso idha bhikkhave raja
hoti   khattiyo   muddhabhisitto   so  sunati  itthannamo  kira  khattiyo
khattiyehi   khattiyabhisekena   abhisittoti  tassa  na  evam  hoti  kadassu
nama    mampi    khattiya   khattiyabhisekena   abhisincissantiti   tam   kissa
hetu    ya    hissa    bhikkhave    pubbe   anabhisittassa   abhisekasa
sassa patippassaddha ayam vuccati bhikkhave puggalo vigataso.
     {452.3}  Ime  kho  bhikkhave  tayo  puggala  santo samvijjamana
lokasmim  .  evameva  kho  bhikkhave  tayo  puggala  santo  samvijjamana
bhikkhusu  katame  tayo  niraso  asamso vigataso katamo ca bhikkhave puggalo
niraso   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  dussilo  hoti  papadhammo
asuci    sankassarasamacaro   paticchannakammanto   assamano   samanapatinno
abrahmacari   brahmacaripatinno   antoputi   avassuto  kasambujato  so
sunati   itthannamo   kira  bhikkhu  asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhiseko.
Pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharatiti   tassa   na   evam   hoti   kadassu   nama  ahampi  asavanam
khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharissamiti   ayam   vuccati   bhikkhave  puggalo
niraso.
     {452.4}  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  asamso idha bhikkhave bhikkhu
silava   hoti   kalyanadhammo   so   sunati   itthannamo   kira  bhikkhu
asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim  dittheva  dhamme
sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharatiti   tassa   evam  hoti
kadassu    nama    ahampi    asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharissamiti ayam vuccati bhikkhave puggalo asamso.
     {452.5}  Katamo  ca  bhikkhave puggalo vigataso idha bhikkhave  bhikkhu
araham  hoti  khinasavo  so  sunati  itthannamo  kira bhikkhu asavanam khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva    dhamme   sayam  abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharatiti  tassa  na  evam  hoti  kadassu  nama
ahampi   asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva
dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja  viharissamiti  tam  kissa
hetu   ya   hissa   bhikkhave    pubbe   avimuttassa  vimuttasa  sassa
patippassaddha   ayam   vuccati  bhikkhave  puggalo  vigataso  .  ime  kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana bhikkhusuti.
     [453]  14  Yopi  so bhikkhave raja cakkavatti dhammiko dhammaraja
sopi  nama  1-  arajakam  cakkam  pavattetiti. Evam vutte annataro bhikkhu
bhagavantam   etadavoca   ko   pana  bhante  ranno  cakkavattissa  dhammikassa
dhammaranno  rajati   .  dhammo  bhikkhuti  bhagava  avoca  idha bhikkhu raja
cakkavatti   dhammiko   dhammaraja   dhammamyeva  nissaya  dhammam  sakkaronto
dhammam    garukaronto    dhammam    apacayamano    dhammaddhajo   dhammaketu
dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati antojanasmim.
     {453.1}  Puna  ca  param  bhikkhu  raja cakkavatti dhammiko dhammaraja
dhammamyeva  nissaya  dhammam  sakkaronto dhammam garukaronto dhammam apacayamano
dhammaddhajo   dhammaketu   dhammadhipateyyo  dhammikam  rakkhavaranaguttim  samvidahati
khattiyesu   anuyantesu   balakayasmim   brahmanagahapatikesu  negamajanapadesu
samanabrahmanesu  migapakkhisu  .  sa  kho  so bhikkhu raja cakkavatti dhammiko
dhammaraja   dhammamyeva   nissaya   dhammam  sakkaronto  dhammam  garukaronto
dhammam   apacayamano   dhammaddhajo   dhammaketu   dhammadhipateyyo   dhammikam
rakkhavaranaguttim    samvidahitva    antojanasmim    dhammikam    rakkhavaranaguttim
samvidahitva    khattiyesu    anuyantesu    balakayasmim   brahmanagahapatikesu
negamajanapadesu     samanabrahmanesu    migapakkhisu    dhammeneva    cakkam
pavatteti  tam  hoti  cakkam  appativattiyam  kenaci  manussabhutena  paccatthikena
panina   .   evameva   kho   bhikkhu   tathagato  araham  sammasambuddho
dhammiko   dhammaraja   dhammamyeva   nissaya   dhammam   sakkaronto   dhammam
garukaronto      dhammam      apacayamano     dhammaddhajo     dhammaketu
@Footnote: 1 Po. sopi na rajakam. Ma. sopi  na arajakam.
Dhammadhipateyyo     dhammikam    rakkhavaranaguttim    samvidahati    kayakammasmim
evarupam kayakammam sevitabbam evarupam kayakammam na sevitabbanti.
     {453.2}   Puna   ca  param  bhikkhu  tathagato  araham  sammasambuddho
dhammiko   dhammaraja   dhammamyeva   nissaya   dhammam   sakkaronto   dhammam
garukaronto   dhammam  apacayamano  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammadhipateyyo
dhammikam    rakkhavaranaguttim    samvidahati    vacikammasmim    evarupam   vacikammam
sevitabbam evarupam vacikammam na sevitabbanti.
     {453.3}   Puna   ca  param  bhikkhu  tathagato  araham  sammasambuddho
dhammiko   dhammaraja   dhammamyeva   nissaya   dhammam   sakkaronto   dhammam
garukaronto   dhammam  apacayamano  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammadhipateyyo
dhammikam    rakkhavaranaguttim    samvidahati   manokammasmim   evarupam   manokammam
sevitabbam   evarupam   manokammam  na  sevitabbanti  .  sa  kho  so  bhikkhu
tathagato    araham    sammasambuddho    dhammiko   dhammaraja   dhammamyeva
nissaya   dhammam   sakkaronto   dhammam   garukaronto  dhammam  apacayamano
dhammaddhajo     dhammaketu    dhammadhipateyyo    dhammikam    rakkhavaranaguttim
samvidahitva     kayakammasmim     dhammikam     rakkhavaranaguttim    samvidahitva
vacikammasmim     dhammikam     rakkhavaranaguttim     samvidahitva    manokammasmim
dhammeneva   anuttaram   dhammacakkam  pavatteti  tam  hoti  cakkam  appativattiyam
samanena   va   brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna
va kenaci va lokasminti.
     [454]   15   Ekam  samayam  bhagava  baranasiyam  viharati  isipatane
migadaye  .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
Te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum  .  bhagava  etadavoca  bhutapubbam  bhikkhave
raja  ahosi  pacetano  1- nama athakho bhikkhave raja pacetano rathakaram
amantesi  ito  me  samma  rathakara  channam  masanam  accayena sangamo
bhavissati  sakkhasi  2-  me  samma  rathakara  navam  cakkayugam  katunti sakkomi
devati   kho  bhikkhave  rathakaro  ranno  pacetanassa  paccassosi  athakho
bhikkhave rathakaro chahi masehi charattunehi ekam cakkam nitthapesi.
     {454.1}  Athakho  bhikkhave  raja  pacetano  rathakaram  amantesi
ito  me  samma  rathakara  channam  divasanam  accayena   sangamo  bhavissati
nitthitam  navam  cakkayuganti  imehi  kho  deva  chahi masehi charattunehi ekam
cakkam  nitthitanti  sakkhasi  3-  pana  me  samma  rathakara imehi chahi divasehi
dutiyam  cakkam  nitthapetunti  sakkomi  devati  kho bhikkhave rathakaro ranno
pacetanassa   paccassosi   athakho  bhikkhave  rathakaro  chahi  divasehi  dutiyam
cakkam   nitthapetva   navam   cakkayugam   adaya  yena  raja  pacetano
tenupasankami    upasankamitva   rajanam   pacetanam   etadavoca   idante
deva  navam  cakkayugam  nitthitanti  .  yanca  te  idam  samma  rathakara  cakkam
chahi   masehi  nitthitam  charattunehi  yanca  te  idam  cakkam  chahi  divasehi
nitthitam   imesam   kim   nanakaranam  nesam  kinci  nanakaranam  passamiti .
Atthesam   deva   nanakaranam   passatu   devo  nanakarananti  .  athakho
bhikkhave   rathakaro   yam   tam  cakkam  chahi  divasehi  nitthitam  tam  pavattesi
tam   pavattitam   samanam   yavatika   abhisankharassa  gati  tavatikam  gantva
@Footnote: 1 Ma. sabbattha sacetano nama .  2-3 Po. Ma. sakkhissasi.
Cingulayitva   bhumiyam   papati   yam   pana  tam  cakkam  chahi  masehi  nitthitam
charattunehi    tam    pavattesi    tam    pavattitam    samanam    yavatika
abhisankharassa gati tavatikam gantva akkhahatam manne atthasi.
     {454.2}  Ko  nu  kho  samma  rathakara  hetu  ko  paccayo yamidam
cakkam  chahi  divasehi  nitthitam  tam  pavattitam  samanam  yavatika  abhisankharassa
gati   tavatikam   gantva   cingulayitva   bhumiyam   papati  ko  pana  samma
rathakara   hetu   ko   paccayo   yamidam   cakkam   chahi   masehi  nitthitam
charattunehi     tam     pavattitam    samanam    yavatika    abhisankharassa
gati    tavatikam    gantva   akkhahatam   manne   atthasiti   .   yamidam
deva    cakkam    chahi    divasehi    nitthitam    tassa   nemipi   savanka
sadosa    sakasava   arapi   savanka   sadosa   sakasava   nabhipi
savanka   sadosa   sakasava   tam   nemiyapi   savankatta   sadosatta
sakasavatta     aranampi     savankatta     sadosatta    sakasavatta
nabhiyapi      savankatta      sadosatta     sakasavatta     pavattitam
samanam   yavatika   abhisankharassa   gati  tavatikam  gantva  cingulayitva
bhumiyam   papati   .   yam   pana  [1]-  deva  cakkam  chahi  masehi  nitthitam
charattunehi    tassa   nemipi   avanka   adosa   akasava   arapi
avanka    adosa   akasava   nabhipi   avanka   adosa   akasava
tam    nemiyapi    avankatta    adosatta    akasavatta    aranampi
avankatta     adosatta     akasavatta     nabhiyapi     avankatta
adosatta    akasavatta   pavattitam   samanam   yavatika   abhisankharassa
gati   tavatikam   gantva   akkhahatam   manne   atthasiti  .  siya  kho
pana    bhikkhave    tumhakam   evamassa   anno   nuna   tena   samayena
@Footnote: 1 Ma. Yu. tam.
So   rathakaro   ahositi  na  kho  panetam  bhikkhave  evam  datthabbam  aham
tena  samayena  so  rathakaro  ahosim  tadaham  bhikkhave kusalo daruvankanam
darudosanam    darukasavanam   etarahi   kho   panaham   bhikkhave   araham
sammasambuddho    kusalo    kayavankanam    kayadosanam    kayakasavanam
kusalo    vacivankanam    vacidosanam   vacikasavanam   kusalo   manovankanam
manodosanam    manokasavanam    .   yassa   kassaci   bhikkhave   bhikkhussa
va   bhikkhuniya   va   kayavanko   appahino   kayadoso  kayakasavo
vacivanko    appahino    vacidoso   vacikasavo   manovanko   appahino
manodoso    manokasavo    evam   papatita   te   bhikkhave   imasma
dhammavinaya   seyyathapi   tam   cakkam   chahi   divasehi   nitthitam  .  yassa
kassaci   bhikkhave   bhikkhussa   va   bhikkhuniya   va   kayavanko  pahino
kayadoso    kayakasavo    vacivanko   pahino   vacidoso   vacikasavo
manovanko    pahino    manodoso    manokasavo    evam    patitthita
te   bhikkhave   imasmim   dhammavinaye  seyyathapi  tam  cakkam  chahi  masehi
nitthitam    charattunehi    .    tasmatiha    bhikkhave   evam   sikkhitabbam
kayavankam    pajahissama    kayadosam   kayakasavam   vacivankam   pajahissama
vacidosam       vacikasavam      manovankam      pajahissama      manodosam
manokasavanti evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [455]    16    Tihi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu
apannakapatipadam    1-    patipanno    hoti    yoni    cassa   araddha
hoti    asavanam    khayaya    katamehi    tihi   idha   bhikkhave   bhikkhu
indriyesu       guttadvaro       hoti       bhojane      mattannu
hoti     jagariyam     anuyutto     hoti    .     kathanca    bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. apannakatam ....
Bhikkhu   indriyesu   guttadavaro   hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  cakkhuna
rupam     disva     na     nimittaggahi     hoti     nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati    cakkhundriyam   cakkhundriye   samvaram   apajjati   sotena   saddam
sutva  .pe.  ghanena  gandham  ghayitva  .pe.  jivhaya  rasam  sayitva
.pe.   kayena   photthabbam   phusitva   .pe.   manasa  dhammam  vinnaya
na     nimittaggahi     hoti     nanubyanjanaggahi     yatvadhikaranamenam
manindriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa   papaka   akusala
dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya   patipajjati   rakkhati  manindriyam
manindriye   samvaram   apajjati   evam   kho   bhikkhave  bhikkhu  indriyesu
guttadvaro hoti.
     {455.1}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  bhojane  mattannu  hoti  idha
bhikkhave  bhikkhu  patisankha  yoniso  aharam  ahareti  neva  davaya  na
madaya   na   mandanaya  na  vibhusanaya  yavadeva  amassa  kayassa  thitiya
yapanaya     vihimsuparatiya     brahmacariyanuggahaya     iti    purananca
vedanam   patihankhami   navanca   vedanam   na   uppadessami  yatra  ca
me  bhavissati  anavajjata  ca  phasuviharo  cati  evam  kho bhikkhave bhikkhu
bhojane mattannu hoti.
     {455.2}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   jagariyam   anuyutto  hoti
idha    bhikkhave    bhikkhu    divasam   cankamena    nisajjaya   avaraniyehi
dhammehi    cittam    parisodheti    rattiya    pathamam    yamam   cankamena
nisajjaya       avaraniyehi       dhammehi      cittam      parisodheti
Rattiya    majjhimam    yamam    dakkhinena   passena   sihaseyyam   kappeti
padena    1-    padam   accadhaya   sato   sampajano   utthanasannam
manasikaritva   rattiya   pacchimam   yamam   paccutthaya  cankamena  nisajjaya
avaraniyehi   dhammehi   cittam   parisodheti   evam   kho  bhikkhave  bhikkhu
jagariyam   anuyutto   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi
samannagato     bhikkhu     apannakapatipadam     patipanno    hoti    yoni
cassa araddha hoti asavanam khayayati.
     [456]    17    Tayome   bhikkhave   dhamma   attabyabadhayapi
samvattanti       parabyabadhayapi       samvattanti      ubhayabyabadhayapi
samvattanti    katame    tayo    kayaduccaritam    vaciduccaritam   manoduccaritam
ime    kho    bhikkhave   tayo   dhamma   attabyabadhayapi   samvattanti
parabyabadhayapi     samvattanti     ubhayabyabadhayapi     samvattanti   .
Tayome    bhikkhave   dhamma   neva   attabyabadhayapi   samvattanti   na
parabyabadhayapi     samvattanti     na     ubhayabyabadhayapi    samvattanti
katame   tayo   kayasucaritam   vacisucaritam   manosucaritam  ime  kho  bhikkhave
tayo   dhamma   neva   attabyabadhayapi  samvattanti  na  parabyabadhayapi
samvattanti na ubhayabyabadhayapi samvattantiti.
     [457]  18  Sace  vo  bhikkhave  annatitthiya  paribbajaka  evam
puccheyyum    devalokupapattiya   avuso   samano   gotamo   brahmacariyam
vussatiti  2-  nanu  tumhe  bhikkhave evam puttha attiyeyyatha harayeyyatha
jiguccheyyathati  .  evam  bhante  .  iti  kira  tumhe  bhikkhave dibbena
ayuna    attiyatha    harayatha   jigucchatha   dibbena   vannena   dibbena
@Footnote: 1 Ma. Yu. pade padam. 2 Ma. vussathati.
Sukhena   dibbena   yasena   dibbena   adhipateyyena   attiyatha   harayatha
jigucchatha   .   pageva   kho   pana   bhikkhave   tumhehi   kayaduccaritena
attiyitabbam      harayitabbam      jigucchitabbam     vaciduccaritena     ...
Manoduccaritena attiyitabbam harayitabbam jigucchitabbanti.
     [458]  19  Tihi  bhikkhave  angehi  samannagato papaniko abhabbo
anadhigatam  va  bhogam  adhigantum  adhigatam  va  bhogam phatikatum 1- katamehi tihi
idha   bhikkhave   papaniko   pubbanhasamayam  na  sakkaccam  kammantam  adhitthati
majjhantikasamayam    na    sakkaccam   kammantam   adhitthati   sayanhasamayam   na
sakkaccam   kammantam   adhitthati   imehi   kho   bhikkhave   tihi   angehi
samannagato   papaniko   abhabbo   anadhigatam  va  bhogam  adhigantum  adhigatam
va  bhogam  phatikatum  .  evameva  kho  bhikkhave tihi dhammehi samannagato
bhikkhu   abhabbo  anadhigatam  va  kusalam  dhammam  adhigantum   adhigatam  va  kusalam
dhammam   phatikatum   katamehi   tihi   idha   bhikkhave   bhikkhu   pubbanhasamayam
na    sakkaccam    samadhinimittam   adhitthati   majjhantikasamayam   na   sakkaccam
samadhinimittam    adhitthati    sayanhasamayam    na    sakkaccam   samadhinimittam
adhitthati   imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi   samannagato  bhikkhu
abhabbo   anadhigatam   va  kusalam  dhammam  adhigantum  adhigatam  va  kusalam  dhammam
phatikatum   .    tihi   bhikkhave  angehi  samannagato  papaniko  bhabbo
anadhigatam  va  bhogam  adhigantum  adhigatam  va  bhogam  phatikatum  katamehi tihi
@Footnote: 1 Po. Ma. phatim katum. sabbattha idisameva.
Idha   bhikkhave   papaniko   pubbanhasamayam   sakkaccam   kammantam   adhitthati
majjhantikasamayam    sakkaccam    kammantam   adhitthati   sayanhasamayam   sakkaccam
kammantam   adhitthati   imehi   kho   bhikkhave  tihi  angehi  samannagato
papaniko   bhabbo   anadhigatam   va   bhogam   adhigantum  adhigatam  va  bhogam
phatikatum   .  evameva  kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  bhikkhu
bhabbo   anadhigatam   va   kusalam  dhammam  adhigantum  adhigatam  va  kusalam  dhammam
phatikatum   katamehi   tihi   idha   bhikkhave   bhikkhu  pubbanhasamayam  sakkaccam
samadhinimittam     adhitthati     majjhantikasamayam     sakkaccam    samadhinimittam
adhitthati    sayanhasamayam    sakkaccam    samadhinimittam   adhitthati   imehi
kho   bhikkhave   tihi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  bhabbo  anadhigatam  va
kusalam dhammam adhigantum adhigatam va kusalam dhammam phatikatunti.
     [459]  20  Tihi  bhikkhave angehi samannagato papaniko nacirasseva
mahantattam  1-  vepullattam  papunati  bhogesu  katamehi  tihi  idha bhikkhave
papaniko   cakkhuma  ca  hoti  vidhuro  ca  nissayasampanno  ca  .  kathanca
bhikkhave   papaniko   cakkhuma   hoti   idha   bhikkhave   papaniko  paniyam
janati  idam  paniyam  evam  kitam  evam  vikkayamanam  ettakam  mulam  bhavissati
ettako   udayoti   evam   kho  bhikkhave  papaniko  cakkhuma  hoti .
Kathanca   bhikkhave   papaniko   vidhuro   hoti   idha   bhikkhave  papaniko
kusalo   hoti  paniyam  ketunca  vikketunca  evam  kho  bhikkhave  papaniko
vidhuro   hoti  .  kathanca  bhikkhave  papaniko  nissayasampanno  hoti  idha
@Footnote: 1 Po. mahattam va vepullam va Ma. mahattam vepullattam Yu. mahantattam va vepullattam
@va. ito param idisameva.
Bhikkhave   papaniko   1-   ye   te   gahapati   va  gahapatiputta  va
addha   mahaddhana   mahabhoga   te  nam  evam  jananti  ayam  kho  bhavam
papaniko   cakkhuma   ca   vidhuro   ca   patibalo   puttadaranca  posetum
amhakanca  kalena  kalam  anuppadatunti  te  nam  bhogehi  nipatanti  2-
ito   samma   papanika   bhoge   haritva   3-   puttadaranca  posehi
amhakanca   kalena   kalam  anuppadehiti  evam  kho  bhikkhave  papaniko
nissayasampanno  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tihi  angehi samannagato
papaniko nacirasseva mahantattam vepullattam papunati bhogesu.
     {459.1}  Evameva  kho  bhikkhave  tihi  dhammehi samannagato bhikkhu
nacirasseva    mahantattam    vepullattam    papunati    kusalesu   dhammesu
katamehi   tihi   idha   bhikkhave   bhikkhu   cakkhuma   ca  hoti  vidhuro  ca
nissayasampanno     ca     .    kathanca    bhikkhave    bhikkhu    cakkhuma
hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   idam   dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ...
Ayam       dukkhanirodhagamini      patipadati      yathabhutam      pajanati
evam   kho   bhikkhave   bhikkhu   cakkhuma   hoti   .   kathanca   bhikkhave
bhikkhu     vidhuro     hoti    idha    bhikkhave    bhikkhu    araddhaviriyo
viharati     akusalanam     dhammanam     pahanaya     kusalanam    dhammanam
upasampadaya        thamava        dalhaparakkamo        anikkhittadhuro
kusalesu   dhammesu   evam   kho   bhikkhave   bhikkhu   vidhuro   hoti  .
Kathanca    bhikkhave    bhikkhu    nissayasampanno    hoti    idha   bhikkhave
bhikkhu   ye   te   bhikkhu   bahussuta   agatagama  dhammadhara  vinayadhara
matikadhara    so    te   kalena   kalam   upasankamitva   paripucchati
@Footnote: 1 Po. Ma. papanikam .  2 Po. vikkinanti Yu. nimantanti .  3 Ma. Yu. karitva.
Paripanhati    idam   bhante   katham   imassa   ko   atthoti   tassa   te
ayasmanto        avivatanceva        vivaranti        anuttanikatanca
uttanikaronti     anekavihitesu     ca     kankhathaniyesu     dhammesu
kankham    pativinodenti    evam   kho   bhikkhave   bhikkhu   nissayasampanno
hoti   .   imehi   kho   bhikkhave   tihi   dhammehi  samannagato  bhikkhu
nacirasseva      mahantattam      vepullattam      papunati      kusalesu
dhammesuti.
                    Rathakaravaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         natako saraniyo bhikkhu        cakkavatti pacetano
         apannakatta devo ca        dve papanikena cati.
                   ----------------
                    Puggalavaggo  tatiyo
     [460]   21   Ekam   samayam  bhagava  savatthiyam  viharati  jetavane
anathapindikassa  arame  .  athakho  ayasma ca savittho 1- ayasma ca
mahakotthito    yenayasma   sariputto   tenupasankamimsu   upasankamitva
ayasmata     sariputtena     saddhim    sammodimsu    sammodaniyam    katham
saraniyam   vitisaretva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam   nisinnam   kho
ayasmantam  savittham  2-  ayasma  sariputto  etadavoca tayome avuso
savittha   puggala   santo  samvijjamana  lokasmim  katame  tayo  kayasakkhi
ditthippatto   3-   saddhavimutto   ime   kho  avuso  tayo  puggala
@Footnote: 1-2 Ma. samiddho-samiddham. itoparam idisameva .  3 ditthappatto itipi.
Santo    samvijjamana    lokasmim   imesam   avuso   tinnam   puggalanam
katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca panitataro cati.
     {460.1}  Tayome  avuso  sariputta  puggala santo samvijjamana
lokasmim   katame   tayo   kayasakkhi   ditthippatto   saddhavimutto  ime
kho   avuso   tayo   puggala   santo   samvijjamana  lokasmim  imesam
avuso   tinnam   puggalanam   yvayam   puggalo   saddhavimutto  ayam  me
puggalo   khamati   imesam   tinnam   puggalanam  abhikkantataro  ca  panitataro
ca tam kissa hetu imassavuso puggalassa saddhindriyam adhimattanti.
     {460.2}   Athakho  ayasma  sariputto  ayasmantam  mahakotthitam
etadavoca   tayome   avuso   kotthita   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim   katame  tayo  kayasakkhi  ditthippatto  saddhavimutto  ime  kho
avuso   tayo   puggala  santo  samvijjamana  lokasmim  imesam  avuso
tinnam    puggalanam   katamo   te   puggalo   khamati   abhikkantataro   ca
panitataro   cati   .   tayome   avuso   sariputta   puggala  santo
samvijjamana  lokasmim  katame  tayo  kayasakkhi  ditthippatto  saddhavimutto
ime  kho  avuso  tayo  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim  imesam
avuso   tinnam  puggalanam  yvayam  puggalo  kayasakkhi  ayam  me  puggalo
khamati  imesam  tinnam  puggalanam  abhikkantataro  ca  panitataro  ca  tam  kissa
hetu   imassavuso   puggalassa   samadhindriyam   adhimattanti   .   athakho
ayasma   mahakotthito   ayasmantam   sariputtam   etadavoca   tayome
avuso   sariputta  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim  katame  tayo
Kayasakkhi    ditthippatto   saddhavimutto   ime   kho   avuso   tayo
puggala    santo    samvijjamana    lokasmim   imesam   avuso   tinnam
puggalanam   katamo   te   puggalo   khamati   abhikkantataro  ca  panitataro
cati   .   tayome   avuso   kotthita   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim    katame    tayo    kayasakkhi    ditthippatto    saddhavimutto
ime   kho   avuso   tayo   puggala   santo   samvijjamana  lokasmim
imesam    avuso    tinnam   puggalanam   yvayam   puggalo   ditthippatto
ayam   me   puggalo   khamati   imesam   tinnam   puggalanam   abhikkantataro
ca    panitataro    ca    tam    kissa    hetu   imassavuso   puggalassa
pannindriyam adhimattanti.
     {460.3}    Athakho    ayasma    sariputto   ayasmantam   ca
savittham   ayasmantam   ca  mahakotthitam  etadavoca  byakatam  kho  avuso
amhehi   sabbeheva   yathasakam   patibhanam   ayamavuso   yena  bhagava
tenupasankamissama    upasankamitva   bhagavato   etamattham   arocessama
yatha  no  bhagava  byakarissati tatha nam dharessamati 1-. Evamavusoti
kho   ayasma   ca   savittho   ayasma  ca  mahakotthito  ayasmato
sariputtassa  paccassosum  .  athakho  ayasma  ca  sariputto ayasma ca
savittho   ayasma   ca   mahakotthito   yena   bhagava   tenupasankamimsu
upasankamitva    bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam
nisinno   kho   ayasma   sariputto  yavatako  ahosi  ayasmata  ca
savitthena   ayasmata   ca   mahakotthitena   saddhim   kathasallapo   tam
@Footnote: 1 Po. janissamati.
Sabbam bhagavato arocesi.
     {460.4}   Nakhvettha   sariputta  sukaram  ekamsena  byakatum  ayam
imesam   tinnam   puggalanam   abhikkantataro   ca   panitataro   cati  thanam
hetam    sariputta    vijjati   yvayam   puggalo   saddhavimutto   svayam
arahattaya   patipanno   yvayam   puggalo   kayasakkhi  svayam  sakadagami
va   anagami  va  yocayam  puggalo  ditthippatto  sopassa  sakadagami
va  anagami  va  .  nakhvettha  sariputta  sukaram ekamsena byakatum ayam
imesam   tinnam  puggalanam  abhikkantataro  ca  panitataro  cati  thanam  hetam
sariputta    vijjati   yvayam   puggalo   kayasakkhi   svayam   arahattaya
patipanno   yvayam   puggalo   saddhavimutto   svayam   sakadagami   va
anagami   va   yocayam   puggalo   ditthippatto   sopassa  sakadagami
va   anagami  va  .  nakhvettha  sariputta  sukaram  ekamsena  byakatum
ayam   imesam   tinnam   puggalanam   abhikkantataro   ca   panitataro   cati
thanam   hetam   sariputta   vijjati   yvayam  puggalo  ditthippatto  svayam
arahattaya   patipanno  yvayam  puggalo  saddhavimutto  svayam  sakadagami
va   anagami   va   yocayam  puggalo  kayasakkhi  sopassa  sakadagami
va   anagami  va  .  nakhvettha  sariputta  sukaram  ekamsena  byakatum
ayam imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro cati.
     [461]  22  Tayome  bhikkhave  gilana santo samvijjamana lokasmim
katame  tayo  idha  bhikkhave  ekacco  gilano  labhanto  va  sappayani
bhojanani  alabhanto  va  sappayani  bhojanani  labhanto  va  sappayani
Bhesajjani    alabhanto   va   sappayani   bhesajjani   labhanto   va
patirupam   upatthakam   alabhanto   va   patirupam   upatthakam  neva  vutthati
tamha   abadha   idha   pana   bhikkhave   ekacco   gilano  labhanto
va  sappayani  bhojanani  alabhanto  va  sappayani  bhojanani  labhanto
va   sappayani   bhesajjani   alabhanto   va   sappayani  bhesajjani
labhanto   va   patirupam   upatthakam   alabhanto   va   patirupam  upatthakam
vutthati   tamha   abadha   idha   pana   bhikkhave   ekacco  gilano
labhanto   sappayani   bhojanani   no   alabhanto   labhanto  sappayani
bhesajjani   no   alabhanto   labhanto  patirupam  upatthakam  no  alabhanto
vutthati   tamha   abadha   tatra   bhikkhave  yvayam  gilano  labhanto
sappayani   bhojanani   no   alabhanto  labhanto  sappayani  bhesajjani
no   alabhanto   labhanto   patirupam   upatthakam   no  alabhanto  vutthati
tamha   abadha   imam   kho   bhikkhave   gilanam   paticca   gilanabhattam
anunnatam     gilanabhesajjam    anunnatam    gilanupatthako    anunnato
imanca   pana   bhikkhave   gilanam  paticca  annepi  gilana  upatthatabba
ime kho bhikkhave tayo gilana santo samvijjamana lokasmim.
     {461.1}   Evameva  kho  bhikkhave  tayome  gilanupama  puggala
santo  samvijjamana  lokasmim  katame  tayo  idha bhikkhave ekacco puggalo
labhanto  va  tathagatam  dassanaya  alabhanto  va tathagatam dassanaya labhanto
va  tathagatappaveditam  dhammavinayam  savanaya  alabhanto  va  tathagatappaveditam
Dhammavinayam    savanaya    neva    okkamati   niyamam   kusalesu   dhammesu
sammattam   idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhanto  va  tathagatam
dassanaya    alabhanto    va    tathagatam    dassanaya    labhanto   va
tathagatappaveditam   dhammavinayam   savanaya   alabhanto   va  tathagatappaveditam
dhammavinayam    savanaya   okkamati   niyamam   kusalesu   dhammesu   sammattam
idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhanto  tathagatam  dassanaya  no
alabhanto    labhanto    tathagatappaveditam    dhammavinayam    savanaya    no
alabhanto    okkamati    niyamam    kusalesu   dhammesu   sammattam   tatra
bhikkhave   yvayam   puggalo   labhanto  tathagatam  dassanaya  no  alabhanto
labhanto   tathagatappaveditam   dhammavinayam  savanaya  no  alabhanto  okkamati
niyamam   kusalesu   dhammesu   sammattam  imam  kho  bhikkhave  puggalam  paticca
dhammadesana    anunnata    imanca    pana   bhikkhave   puggalam   paticca
annesampi   dhammo   desetabbo   ime  kho  bhikkhave  tayo  gilanupama
puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [462]  23  Tayome  bhikkhave  puggala santo samvijjamana lokasmim
katame   tayo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  sabyapajjham  kayasankharam
abhisankharoti     sabyapajjham     vacisankharam    abhisankharoti    sabyapajjham
manosankharam   abhisankharoti   so   sabyapajjham  kayasankharam  abhisankharitva
sabyapajjham     vacisankharam    abhisankharitva    sabyapajjham    manosankharam
abhisankharitva    sabyapajjham    lokam    upapajjati    tamenam   sabyapajjham
Lokam   upapannam   samanam  sabyapajjha  phassa  phusanti  so  sabyapajjhehi
phassehi   phuttho   samano   sabyapajjham   vedanam   vediyati  ekantadukkham
seyyathapi satta nerayika
     {462.1}   idha   pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  abyapajjham
kayasankharam     abhisankharoti    abyapajjham    vacisankharam    abhisankharoti
abyapajjham      manosankharam      abhisankharoti      so     abyapajjham
kayasankharam    abhisankharitva    abyapajjham    vacisankharam   abhisankharitva
abyapajjham   manosankharam   abhisankharitva   abyapajjham   lokam   upapajjati
tamenam    abyapajjham    lokam   upapannam   samanam   abyapajjha   phassa
phusanti    so   abyapajjhehi   phassehi   phuttho   samano   abyapajjham
vedanam vediyati ekantasukham seyyathapi deva subhakinha
     {462.2}   idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  sabyapajjhampi
abyapajjhampi       kayasankharam       abhisankharoti       sabyapajjhampi
abyapajjhampi        vacisankharam       abhisankharoti       sabyapajjhampi
abyapajjhampi     manosankharam     abhisankharoti     so    sabyapajjhampi
abyapajjhampi       kayasankharam       abhisankharitva      sabyapajjhampi
abyapajjhampi       vacisankharam       abhisankharitva       sabyapajjhampi
abyapajjhampi       manosankharam       abhisankharitva      sabyapajjhampi
abyapajjhampi      lokam      upapajjati      tamenam      sabyapajjhampi
abyapajjhampi       lokam      upapannam      samanam      sabyapajjhapi
abyapajjhapi    phassa   phusanti   so   sabyapajjhehipi   abyapajjhehipi
phassehi    phuttho    samano    sabyapajjhampi    abyapajjhampi   vedanam
vediyati   vokinnasukhadukkham   seyyathapi   manussa   ekacce   ca  deva
ekacce   ca   vinipatika   ime  kho  bhikkhave  tayo  puggala  santo
samvijjamana lokasminti.
     [463]  24  Tayome  bhikkhave  puggala  puggalassa bahukara katame
tayo   yam   bhikkhave  puggalam  agamma  puggalo  buddham  saranam  gato  hoti
dhammam   saranam   gato   hoti    sangham   saranam  gato  hoti  ayam  bhikkhave
puggalo   imassa  puggalassa  bahukaro  puna  ca  param  bhikkhave  yam  puggalam
agamma   puggalo   idam  dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti
yathabhutam    pajanati    ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhanirodhagamini    patipadati    yathabhutam    pajanati    ayam    bhikkhave
puggalo   imassa  puggalassa  bahukaro  puna  ca  param  bhikkhave  yam  puggalam
agamma   puggalo   asavanam   khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim
dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja  viharati  ayam
bhikkhave  puggalo  imassa  puggalassa  bahukaro  ime  kho  bhikkhave  tayo
puggala  puggalassa  bahukara  .  imehi  ca  pana  bhikkhave  tihi puggalehi
imassa  puggalassa  natthanno  puggalo  bahukarataroti  vadami  .  imesanca
pana   bhikkhave   tinnam   puggalanam   imina   puggalena   na   suppatikaram
vadamiti   1-    yadidam  abhivadanapaccutthanaanjalikammasamicikammacivarapindapata
senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanuppadanenati.
     [464]  25  Tayome  bhikkhave  puggala santo samvijjamana lokasmim
katame    tayo    arukupamacitto    puggalo    vijjupamacitto    puggalo
vajirupamacitto   puggalo   .  katamo  ca  bhikkhave  arukupamacitto  puggalo
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  kodhano  hoti  upayasabahulo  appampi
@Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.
Vutto  samano  abhisajjati  kuppati  byapajjati  patitthiyati  kopanca dosanca
appaccayanca  patukaroti  seyyathapi  1-  bhikkhave  duttharuko katthena va
kathalaya   va  ghattito  bhiyyoso  mattaya  asavam  deti  evameva  kho
bhikkhave   idhekacco   puggalo   kodhano  hoti  upayasabahulo  appampi
vutto   samano   abhisajjati   kuppati   byapajjati   patitthiyati   kopanca
dosanca   appaccayanca   patukaroti   ayam  vuccati  bhikkhave  arukupamacitto
puggalo.
     {464.1}  Katamo  ca  bhikkhave  vijjupamacitto  puggalo idha bhikkhave
ekacco   puggalo  idam  dukkhanti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhasamudayoti
yathabhutam    pajanati    ayam   dukkhanirodhoti   yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   pajanati   seyyathapi   bhikkhave
cakkhuma   puriso   rattandhakaratimisaya   vijjantarikaya   rupani  passeyya
evameva   kho   bhikkhave   idhekacco   puggalo  idam  dukkhanti  yathabhutam
pajanata   ...   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati  yathabhutam  pajanati
ayam vuccati bhikkhave vijjupamacitto puggalo.
     {464.2}  Katamo  ca  bhikkhave  vajirupamacitto  puggalo idha bhikkhave
ekacco   puggalo   asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim
dittheva  dhamme  sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharati  seyyathapi
bhikkhave  vajirassa  natthi  kinci  abhejjam mani va pasano va evameva kho
bhikkhave idhekacco puggalo asavanam khaya ... Upasampajja viharati ayam vuccati
bhikkhave  vajirupamacitto  puggalo  .  ime kho bhikkhave tayo puggala santo
@Footnote: 1 Yu. seyyathapi nama.
Samvijjamana lokasminti.
     [465]  26  Tayome  bhikkhave  puggala santo samvijjamana lokasmim
katame  tayo  atthi  bhikkhave  puggalo  1-  na  sevitabbo na bhajitabbo na
payirupasitabbo    atthi    bhikkhave    puggalo    sevitabbo   bhajitabbo
payirupasitabbo   atthi  bhikkhave  puggalo  sakkatva  garukatva  sevitabbo
bhajitabbo payirupasitabbo.
     {465.1}  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  na sevitabbo na bhajitabbo
na  payirupasitabbo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  hino  hoti  silena
samadhina   pannaya   evarupo   bhikkhave   puggalo   na  sevitabbo  na
bhajitabbo na payirupasitabbo annatra anudaya annatra anukampa.
     {465.2}   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupasitabbo   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  sadiso  hoti  silena
samadhina   pannaya   evarupo   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupasitabbo   tam   kissa   hetu   silasamannagatanam   satam  silakatha  ca
no  bhavissati  sa  ca  no  pavattani  bhavissati   sa  ca no phasu bhavissati
samadhisamannagatanam   satam   samadhikatha   ca   no  bhavissati  sa  ca  no
pavattani   bhavissati   sa   ca   no   phasu  bhavissati  pannasamannagatanam
satam  pannakatha  ca  no  bhavissati  sa  ca  no  pavattani  bhavissati sa ca
no   phasu   bhavissatiti  tasma  evarupo  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupasitabbo .
     {465.3}     Katamo     ca    bhikkhave    puggalo    sakkatva
garukatva      sevitabbo      bhajitabbo      payirupasitabbo      idha
@Footnote: 1 Ma. sabbattha kattapadanca kiriyapadanca bahuvacanatthe vattanti.
Bhikkhave   ekacco   puggalo   adhiko  hoti  silena  samadhina  pannaya
evarupo    bhikkhave    puggalo    sakkatva    garukatva    sevitabbo
bhajitabbo   payirupasitabbo  tam  kissa  hetu  iti  aparipuram  va  silakkhandham
paripuressami  paripuram  va  silakkhandham  tattha  tattha  pannaya anuggahessami
aparipuram   va   samadhikkhandham   paripuressami   paripuram   va  samadhikkhandham
tattha    tattha   pannaya   anuggahessami   aparipuram   va   pannakkhandham
paripuressami    paripuram    va    pannakkhandham   tattha   tattha   pannaya
anuggahessamiti    tasma    evarupo   puggalo   sakkatva   garukatva
sevitabbo   bhajitabbo   payirupasitabbo   .   ime  kho  bhikkhave  tayo
puggala santo samvijjamana lokasminti.
                Nihiyati puriso nihinasevi
                na ca hayetha kadaci tulyasevi
                setthamupanamam udeti khippam
                tasma attano uttarim bhajethati.
     [466]   27   Tayome   bhikkhave   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim   katame   tayo   atthi   bhikkhave   puggalo   jigucchitabbo   na
sevitabbo    na    bhajitabbo    na    payirupasitabbo   atthi   bhikkhave
puggalo    ajjhupekkhitabbo    na    sevitabbo    na    bhajitabbo   na
payirupasitabbo    atthi    bhikkhave    puggalo    sevitabbo   bhajitabbo
payirupasitabbo.
     {466.1}    Katamo    ca    bhikkhave    puggalo    jigucchitabbo
na      sevitabbo      na      bhajitabbo      na     payirupasitabbo
Idha    bhikkhave    ekacco    puggalo    dussilo   hoti   papadhammo
asuci       sankassarasamacaro       paticchannakammanto       assamano
samanapatinno       abrahmacari       brahmacaripatinno       antoputi
avassuto    kasambujato    evarupo   bhikkhave   puggalo   jigucchitabbo
na   sevitabbo   na   bhajitabbo   na   payirupasitabbo   tam  kissa  hetu
kincapi   bhikkhave   evarupassa   puggalassa   na   ditthanugatim   apajjati
athakho   nam   papako   kittisaddo  abbhuggacchati  papamitto  purisapuggalo
papasahayo    papasampavankoti    seyyathapi   bhikkhave   ahi   guthagato
kincapi  na  damsati  1-  athakho  nam  makkheti evameva kho bhikkhave kincapi
evarupassa   puggalassa   na   ditthanugatim   apajjati  athakho  nam  papako
kittisaddo     abbhuggacchati    papamitto    purisapuggalo    papasahayo
papasampavankoti   tasma  evarupo  puggalo  jigucchitabbo  na  sevitabbo
na bhajitabbo na payirupasitabbo.
     {466.2}   Katamo   ca   bhikkhave   puggalo  ajjhupekkhitabbo  na
sevitabbo   na   bhajitabbo   na  payirupasitabbo  idha  bhikkhave  ekacco
puggalo   kodhano   hoti   upayasabahulo   appampi   vutto   samano
abhisajjati   kuppati   byapajjati  patitthiyati  kopanca  dosanca  appaccayanca
patukaroti   seyyathapi   bhikkhave   duttharuko   katthena   va  kathalaya
va   ghattito  bhiyyoso  mattaya  asavam  deti  evameva  kho  bhikkhave
idhekacco   puggalo   kodhano   hoti   upayasabahulo  appampi  vutto
samano   abhisajjati   kuppati   byapajjati   patitthiyati   kopanca  dosanca
appaccayanca     patukaroti     seyyathapi     bhikkhave     tindukalatam
@Footnote: 1 Yu. dassati.
Katthena   va   kathalaya  va  ghattitam  bhiyyoso  mattaya  cicitayati  1-
citicitayati   evameva  kho  bhikkhave  idhekacco  puggalo  kodhano  hoti
upayasabahulo   appampi   vutto  samano  abhisajjati  kuppati  byapajjati
patitthiyati    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukaroti   seyyathapi
bhikkhave  guthakupo  katthena  va  kathalaya  va  ghattito  bhiyyoso mattaya
duggandho   hoti   evameva  kho  bhikkhave  idhekacco  puggalo  kodhano
hoti   upayasabahulo   appampi   vutto   samano   abhisajjati   kuppati
byapajjati    patitthiyati    kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti
evarupo  bhikkhave  puggalo  ajjhupekkhitabbo  na  sevitabbo  na bhajitabbo
na   payirupasitabbo   tam   kissa   hetu  akkoseyyapi  mam  paribhaseyyapi
mam     anatthampi    mam    kareyyati    tasma    evarupo    puggalo
ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo.
     {466.3}   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupasitabbo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo silava hoti kalyanadhammo
evarupo   bhikkhave   puggalo   sevitabbo  bhajitabbo  payirupasitabbo  tam
kissa   hetu   kincapi   bhikkhave   evarupassa  puggalassa  na  ditthanugatim
apajjati   athakho   nam  kalyano  kittisaddo  abbhuggacchati  kalyanamitto
purisapuggalo    kalyanasahayo    kalyanasampavankoti   tasma   evarupo
puggalo    sevitabbo    bhajitabbo    payirupasitabbo   .   ime   kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ciccitayati.
                Nihiyati puriso nihinasevi
                na ca hayetha kadaci tulyasevi
                setthamupanamam udeti khippam
                tasma attano uttarim bhajethati.
     [467]   28   Tayome   bhikkhave   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim   katame   tayo   guthabhani   pupphabhani   madhubhani  .  katamo  ca
bhikkhave    puggalo    guthabhani    idha    bhikkhave   ekacco   puggalo
sabhagato  1-  va  parisagato  2-  va  natimajjhagato  va  pugamajjhagato
va   rajakulamajjhagato   va   abhinito   sakkhi   puttho  ehambho  purisa
yam   janasi  tam  vadehiti  so  ajanam  va  aha  janamiti  janam  va
aha   na   janamiti   apassam   va  aha  passamiti  passam  va  aha
na   passamiti   iti   attahetu   va   parahetu  va  amisakincikkhahetu
va    sampajanamusabhasita    hoti   ayam   vuccati   bhikkhave   puggalo
guthabhani.
     {467.1}   Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  pupphabhani  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   sabhagato   va  parisagato  va  natimajjhagato  va
pugamajjhagato  va  rajakulamajjhagato  va  abhinito  sakkhi  puttho  ehambho
purisa  yam  janasi  tam  vadehiti  so  ajanam  va  aha na janamiti janam
va  aha  janamiti  apassam  va  aha  na  passamiti  passam  va  aha
passamiti     iti   attahetu   va   parahetu   va   amisakincikkhahetu
va    na    sampajanamusabhasita    hoti    ayam    vuccati    bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabhaggato .  2 Po. Ma. Yu. parisaggato.
Puggalo pupphabhani.
     {467.2}  Katamo  ca bhikkhave puggalo madhubhani idha bhikkhave ekacco
puggalo  pharusam  vacam  pahaya pharusaya vacaya pativirato hoti ya sa vaca
nela  kannasukha  pemaniya  hadayangama  pori  bahujanakanta  bahujanamanapa
tatharupim  vacam  bhasita  hoti  ayam vuccati bhikkhave puggalo madhubhani. Ime
kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [468]   29   Tayome   bhikkhave   puggala  santo  samvijjamana
lokasmim katame tayo andho ekacakkhu dvicakkhu.
     Katamo   ca   bhikkhave   puggalo  andho  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa   tatharupam   cakkhu   na   hoti   yatharupena   cakkhuna  anadhigatam
va  bhogam  adhigaccheyya  adhigatam  va  bhogam phatim kareyya tatharupampissa 1-
cakkhu    na    hoti    yatharupena    cakkhuna    kusalakusale    dhamme
janeyya    savajjanavajje    dhamme   janeyya   hinappanite   dhamme
janeyya    kanhasukkasappatibhage    dhamme    janeyya    ayam   vuccati
bhikkhave puggalo andho.
     Katamo   ca  bhikkhave  puggalo  ekacakkhu  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa   tatharupam   cakkhu   hoti   yatharupena   cakkhuna  anadhigatam  va
bhogam  adhigaccheyya  adhigatam  va  bhogam  phatim kareyya tatharupampissa cakkhu na
hoti  yatharupena  cakkhuna  kusalakusale  dhamme  janeyya savajjanavajje
dhamme   janeyya   hinappanite   dhammena  janeyya  kanhasukkasappatibhage
@Footnote: 1 tatharupam panassa itipi.
Dhamme janeyya ayam vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu.
     Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  dvicakkhu  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa  tatharupam  cakkhu  hoti  yatharupena  cakkhuna  anadhigatam  va  bhogam
adhigaccheyya  adhigatam  va  bhogam  phatim  kareyya  tatharupampissa  cakkhu hoti
yatharupena  cakkhuna  kusalakusale  dhamme  janeyya savajjanavajje dhamme
janeyya   hinappanite   dhamme   janeyya   kanhasukkasappatibhage  dhamme
janeyya ayam vuccati bhikkhave puggalo dvicakkhu.
     Ime kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Na ceva bhoga tatharupa          na ca punnani kubbati
         ubhayattha kaliggaho 1-           andhassa hatacakkhuno.
         Athaparayamakkhato              ekacakkhu ca puggalo
         dhammadhammena samsattho 2-    bhogani pariyesati
         theyyena kutakammena              musavadena cubhayam
         kusalo hoti samhatum 3-          kamabhogi ca manavo
         ito so nirayam gantva          ekacakkhu vihannati.
         Dvicakkhu pana akkhato          settho purisapuggalo
         dhammaladdhehi bhogehi             utthanadhigatam dhanam
         dadati setthasankappo          abyaggamanaso 4- naro
         upeti bhaddakam thanam               yattha gantva na socati.
         Andhanca ekacakkhunca           araka parivajjaye
@Footnote: 1 Po. Ma. kaliggaho .  2 Ma. sattho  so .  3 Ma. Yu. samghatum. 4 Ma. abyaggamanaso.
         Dvicakkhum pana sevetha              settham purisapuggalanti.
     [469]  30  Tayome  bhikkhave  puggala santo samvijjamana lokasmim
katame    tayo    avakujjapanno    puggalo    ucchangapanno    puggalo
puthupanno   puggalo   .   katamo   ca   bhikkhave  avakujjapanno  puggalo
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   aramam   ganta   hoti  abhikkhanam
bhikkhunam    santike    dhammassavanaya    tassa    bhikkhu   dhammam   desenti
adikalyanam        majjhekalyanam       pariyosanakalyanam       sattham
sabyanjanam    kevalaparipunnam    parisuddham    brahmacariyam    pakasenti   so
tasmim   asane   nisinno   tassa   kathaya   nevadim   manasikaroti   na
majjham    manasikaroti    na   pariyosanam   manasikaroti   vutthitopi   tamha
asana   tassa   kathaya  nevadim  manasikaroti  na  majjham  manasikaroti  na
pariyosanam   manasikaroti   seyyathapi   bhikkhave   kumbho  nikkujjo  tatra
udakam    asittam   vivattati   no   santhati   evameva   kho   bhikkhave
idhekacco   puggalo   aramam   ganta  hoti  abhikkhanam  bhikkhunam  santike
dhammassavanaya   tassa   bhikkhu  dhammam  desenti  adikalyanam  majjhekalyanam
pariyosanakalyanam     sattham     sabyanjanam     kevalaparipunnam    parisuddham
brahmacariyam   pakasenti   so   tasmim   asane  nisinno  tassa  kathaya
nevadim   manasikaroti   na   majjham  manasikaroti  na  pariyosanam  manasikaroti
vutthitopi   tamha   asana   tassa   kathaya   nevadim  manasikaroti  na
majjham   manasikaroti   na   pariyosanam   manasikaroti   ayam  vuccati  bhikkhave
Avakujjapanno puggalo.
     {469.1}    Katamo    ca    bhikkhave    ucchangapanno   puggalo
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   aramam   ganta   hoti  abhikkhanam
bhikkhunam    santike    dhammassavanaya    tassa    bhikkhu   dhammam   desenti
adikalyanam    majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam
kevalaparipunnam   parisuddham   brahmacariyam   pakasenti   so   tasmim  asane
nisinno   tassa   kathaya   adimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosanampi   manasikaroti  vutthito  1-  tamha  asana  tassa  kathaya
nevadim   manasikaroti   na   majjham  manasikaroti  na  pariyosanam  manasikaroti
seyyathapi   bhikkhave   purisassa   ucchange   nanakhajjakani   akinnani
tila   tandula   modaka   badara   so   tamha   asana  vutthahanto
satisammosa   pakireyya   evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  puggalo
aramam   ganta   hoti   abhikkhanam  bhikkhunam  santike  dhammassavanaya  tassa
bhikkhu   dhammam   desenti   adikalyanam   majjhekalyanam  pariyosanakalyanam
sattham      sabyanjanam      kevalaparipunnam      parisuddham      brahmacariyam
pakasenti   so   tasmim   asane    nisinno   tassa  kathaya  adimpi
manasikaroti     majjhampi     manasikaroti     pariyosanampi     manasikaroti
vutthito   tamha   asana   tassa   kathaya   nevadim   manasikaroti  na
majjham   manasikaroti   na   pariyosanam   manasikaroti   ayam  vuccati  bhikkhave
ucchangapanno puggalo.
     {469.2}    Katamo    ca   bhikkhave   puthupanno   puggalo   idha
bhikkhave    ekacco    puggalo    aramam    ganta   hoti   abhikkhanam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vutthito ca kho.
Bhikkhunam    santike    dhammassavanaya    tassa    bhikkhu   dhammam   desenti
adikalyanam    majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam
kevalaparipunnam   parisuddham   brahmacariyam   pakasenti   so   tasmim  asane
nisinno   tassa   kathaya   adimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosanampi   manasikaroti   vutthitopi   tamha   asana  tassa  kathaya
adimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti   pariyosanampi   manasikaroti
seyyathapi   bhikkhave   kumbho   ukkujjo  tatra  udakam  asittam  santhati
no   vivattati   evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  puggalo  aramam
ganta    hoti    abhikkhanam    bhikkhunam    santike   dhammassavanaya   tassa
bhikkhu   dhammam   desenti   adikalyanam   majjhekalyanam  pariyosanakalyanam
sattham    sabyanjanam    kevalaparipunnam   parisuddham   brahmacariyam   pakasenti
so   tasmim   asane   nisinno   tassa   kathaya   adimpi  manasikaroti
majjhampi    manasikaroti    pariyosanampi   manasikaroti   vutthitopi   tamha
asana   tassa   kathaya   adimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosanampi   manasikaroti   ayam  vuccati  bhikkhave  puthupanno  puggalo .
Ime kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
         Avakujjapanno puriso          dummedho avicakkhano
         abhikkhanampi ce hoti               ganta bhikkhuna 1- santike
         adim kathaya majjhanca            pariyosananca tadiso
         uggahetum na sakkoti             panna hissa na vijjati.
@Footnote: 1 Po. Yu. bhikkhunam.
         Ucchangapanno puriso          seyyo etena vuccati
         abhikkhanampi ce hoti               ganta bhikkhuna santike
         adim kathaya majjhanca            pariyosananca tadiso
         nisinno asane tasmim           uggahetvana byanjanam
         vutthito nappajanati           gahitam hissa 1- mussati.
         Puthupanno ca puriso             seyyo etena 2- vuccati
         abhikkhanampi ce hoti               ganta bhikkhuna santike
         adim kathaya majjhanca            pariyosananca tadiso
         nisinno asane tasmim           uggahetvana byanjanam
         dhareti setthasankappo          abyaggamanaso naro
         dhammanudhammapatipanno         dukkhassantakaro siyati.
                    Puggalavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
         savitthagilanasankhara            bahukara vajirena ca
         sevijigucchaguthabhani               andho ca avakujjitati.
                    ---------------
                    Devadutavaggo catuttho
     [470]  31   Sabrahmakani  bhikkhave  tani  kulani  yesam  puttanam
matapitaro   ajjhagare   pujita   honti   sapubbacariyakani   bhikkhave
tani   kulani   yesam  puttanam  matapitaro  ajjhagare  pujita  honti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pissa. 2 Yu. etehi.
Sahuneyyakani   bhikkhave   tani   kulani   yesam   puttanam  matapitaro
ajjhagare   pujita   honti   brahmati   bhikkhave   matapitunnam   1-
etam    adhivacanam    pubbacariyati   bhikkhave   matapitunnam   2-   etam
adhivacanam   ahuneyyati   bhikkhave   matapitunnam   3-   etam   adhivacanam
tam   kissa   hetu   bahukara  bhikkhave  matapitaro  puttanam  apadaka
posaka imassa lokassa dassetaroti.
         Brahmati matapitaro         pubbacariyati vuccare
         ahuneyya ca puttanam          pajaya anukampaka.
         Tasma hi ne namasseyya         sakkareyyatha pandito
         annena atha panena              vatthena sayanena ca
         ucchadanena nhapanena       padanam dhovanena ca
         taya [4]- paricariyaya             matapitusu pandita
         idheva nam pasamsanti                  pecca sagge pamodatiti.
     [471]  32  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno
kho   ayasma   anando   bhagavantam  etadavoca  siya  nu  kho  bhante
bhikkhuno    tatharupo    samadhipatilabho   yatha   imasminca   savinnanake
kaye  ahankaramamankaramananusaya  nassu  bahiddha  ca sabbanimittesu 5-
ahankaramamankaramananusaya   nassu   yanca   cetovimuttim   pannavimuttim
upasampajja   viharato   ahankaramamankaramananusaya   na   honti   tanca
cetovimuttim pannavimuttim upasampajja vihareyyati.
@Footnote:1-2-3 Po. Ma. matapitunam. 4 Po. Ma. Yu. nam .   5 Po. sabbattha subhanimittesu.
     {471.1}  Siya  ananda  bhikkhuno  tatharupo  samadhipatilabho  yatha
imasminca      savinnanake      kaye     ahankaramamankaramananusaya
nassu    bahiddha    ca    sabbanimittesu    ahankaramamankaramananusaya
nassu    yanca    cetovimuttim    pannavimuttim    upasampajja    viharato
ahankaramamankaramananusaya     na     honti     tanca    cetovimuttim
pannavimuttim upasampajja vihareyyati.
     {471.2}   Yathakatham   pana   bhante   siya   bhikkhuno   tatharupo
samadhipatilabho      yatha      imasminca      savinnanake      kaye
ahankaramamankaramananusaya    nassu    bahiddha    ca    sabbanimittesu
ahankaramamankaramananusaya   nassu   yanca   cetovimuttim   pannavimuttim
upasampajja     viharato     ahankaramamankaramananusaya    na    honti
tanca    cetovimuttim    pannavimuttim    upasampajja    vihareyyati   .
Idhananda   bhikkhuno   evam   hoti   etam   santam   etam   panitam  yadidam
sabbasankharasamatho
     {471.3}    sabbupadhipatinissaggo   ganhakkhayo   virago   nirodho
nibbananti  evam  kho  ananda  siya  bhikkhuno  tatharupo  samadhipatilabho
yatha    imasminca    savinnanake   kaye   ahankaramamankaramananusaya
nassu    bahiddha    ca    sabbanimittesu    ahankaramamankaramananusaya
nassu    yanca    cetovimuttim    pannavimuttim    upasampajja    viharato
ahankaramamankaramananusaya     na     honti     tanca    cetovimuttim
pannavimuttim    upasampajja    vihareyya   idanca   pana   metam   ananda
sandhaya bhasitam parayane punnakapanhe
                sankhaya lokasmi paroparani
                yassinjitam natthi kuhinci loke
                Santo vidhumo anigho 1- niraso
                atari so jatijaranti brumiti.
     [472]  33  Athakho  ayasma  sariputto yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinnam   kho   ayasmantam   sariputtam   bhagava   etadavoca  sankhittenapi
kho   aham   sariputtam  dhammam  deseyyam  vittharenapi  kho  aham  sariputta
dhammam  deseyyam  sankhittavittharenapi  kho  eham  sariputta  dhammam deseyyam
dhammassa  annataro  ca  dullabhati  .  etassa  bhagava  kalo  etassa
sugata   kalo   yam   bhagava   sankhittenapi  dhammam  deseyya  vittharenapi
dhammam    deseyya    sankhittavittharenapi    dhammam   deseyya   bhavissanti
dhammassa   annataroti   .   tasma   tiha   sariputta  evam  sikkhitabbam
imasminca  savinnanake  kaye  ahankaramamankaramananusaya  na  bhavissanti
bahiddha   ca   sabbanimittesu   ahankaramamankaramananusaya  na  bhavissanti
yanca   cetovimuttim  pannavimuttim  upasampajja  viharato  ahankaramamankara-
mananusaya   na   honti   tanca  cetovimuttim  pannavimuttim  upasampajja
viharissamati   evanhi   vo  sariputta  sikkhitabbam  yato  kho  sariputta
bhikkhuno   imasminca  savinnanake  kaye  ahankaramamankaramananusaya  na
honti   bahiddha   ca   sabbanimittesu   ahankaramamankaramananusaya   na
honti    yanca    cetovimuttim    pannavimuttim    upasampajja    viharato
ahankaramamankaramananusaya   na  honti  tanca  cetovimuttim  pannavimuttim
@Footnote: 1 Ma. anigho.
Upasampajja   viharati   ayam   vuccati   sariputta   bhikkhu   acchejji  tanham
vivattayi   1-  sannojanam  sammamanabhisamaya  antamakasi  dukkhassa  idanca
pana metam sariputta sandhaya bhasitam parayane udayapanhe
         pahanam kamasannanam 2-       domanassana cubhayam
         thinassa ca panudanam                  kukkuccanam nivaranam
         upekkhasatisamsuddham                dhammatakkapurejavam
         annavimokkham pabrumi          avijjayappabhedananti.
     [473]   34   Tinimani   bhikkhave   nidanani  kammanam  samudayaya
katamani   tini   lobho   nidanam   kammanam   samudayaya   doso   nidanam
kammanam   samudayaya   moho   nidanam   kammanam   samudayaya  yam  bhikkhave
lobhapakatam   kammam   lobhajam   lobhanidanam   lobhasamudayam  yatthassa  attabhavo
nibbattati    tattha   tam   kammam   vipaccati   yattha   tam   kammam   vipaccati
tattha  tassa  kammassa  vipakam  patisamvedeti  dittheva  dhamme  upapajje 3-
va  apare  va  pariyaye  yam  bhikkhave  dosapakatam kammam dosajam dosanidanam
dosasamudayam    yatthassa    attabhavo    nibbattati    tattha    tam   kammam
vipaccati   yattha   tam   kammam   vipaccati   tattha   tassa   kammassa  vipakam
patisamvedeti   dittheva  dhamme  upapajje  va  apare  va  pariyaye  yam
bhikkhave   mohapakatam   kammam   mohajam   mohanidanam   mohasamudayam   yatthassa
attabhavo   nibbattati   tattha   tam   kammam   vipaccati   yattha   tam  kammam
vipaccati   tattha   tassa   kammassa   vipakam  patisamvedeti  dittheva  dhamme
@Footnote: 1 Yu. vavattayi .  2 Yu. kamacchandanam .  3 Ma. upapajja. ito param idisameva.
Upapajje   va   apare   va   pariyaye   seyyathapi  bhikkhave  bijani
akhandani    aputini    avatatapahatani    saradani    1-   sukhasayitani
sukhette   suparikammakataya   bhumiya   nikkhittani   devo  ca  sammadharam
anuppaveccheyya   evassu  tani  bhikkhave  bijani  vuddhim  virulhim  vepullam
apajjeyyum  evameva  kho  bhikkhave  yam  lobhapakatam kammam lobhajam lobhanidanam
lobhasamudayam   yatthassa   attabhavo   nibbattati   tattha  tam  kammam  vipaccati
yattha   tam   kammam   vipaccati   tattha  tassa  kammassa  vipakam  patisamvedeti
dittheva   dhamme   upapajje   va  apare  va  pariyaye  yam  dosapakatam
kammam   .pe.   yam   mohapakatam   kammam   .pe.   apare  va  pariyaye
imani kho bhikkhave tini nidanani kammanam samudayaya.
     {473.1}  Tinimani  bhikkhave  nidanani  kammanam  samudayaya katamani
tini   alobho   nidanam   kammanam   samudayaya   adoso  nidanam  kammanam
samudayaya   amoho   nidanam  kammanam  samudayaya  yam  bhikkhave  alobhapakatam
kammam  alobhajam  alobhanidanam  alobhasamudayam  lobhe  vigate  evam  tam  kammam
pahinam   hoti  ucchinnamulam  talavatthukatam  anabhavam  katam  ayatimanuppadadhammam
yam  bhikkhave  adosapakatam  kammam  adosajam  adosanidanam  adosasamudayam  dose
vigate   evam  tam  kammam  pahinam  hoti  ucchinnamulam  talavatthukatam  anabhavam
katam    ayatimanuppadadhammam   yam   bhikkhave   amohapakatam   kammam   amohajam
amohanidanam   amohasamudayam   mohe  vigate  evam  tam  kammam  pahinam  hoti
ucchinnamulam     talavatthukatam     anabhavam     katam    ayatimanuppadadhammam
@Footnote: 1 Ma. saradani. ito param idisameva.
Seyyathapi    bhikkhave    bijani    akhandani   aputini   avatatapahatani
saradani    sukhasayitani    tani   puriso   aggina   daheyya   aggina
dahitva  masim  kareyya  masim  katva  mahavate  va ophuneyya nadiya va
sighasotaya   pavaheyya   evassu   tani  bhikkhave  bijani  ucchinnamulani
talavatthukatani       anabhavam       katani      ayatimanuppadadhammani
evameva   kho   bhikkhave   yam   alobhapakatam  kammam  alobhajam  alobhanidanam
alobhasamudayam   lobhe   vigate   evam  tam  kammam  pahinam  hoti  ucchinnamulam
talavatthukatam    anabhavam    katam    ayatimanuppadadhammam   yam   adosapakatam
kammam    .pe.    yam    amohapakatam    kammam    .pe.   anabhavam   katam
ayatimanuppadadhammam     imani     kho     bhikkhave    tini    nidanani
kammanam samudayayati.
         Lobhajam dosajanceva              mohajancapi 1- viddasu
         yantena pakatam kammam               appam va yadi va bahum
         idheva tam vedaniyam                    vatthum annam na vijjati
         tasma lobhanca dosanca      mohancapi 2- viddasu
         vijjam uppadayam bhikkhu            sabba duggatiyo jaheti.
     [474]   35   Ekam   samayam   bhagava  alaviyam  viharati  gomagge
simsapavane  pannasanthare  3-  .  athakho  hatthako  alavako  janghaviharam
anucankamamano   anuvicaramano   addasa   bhagavantam   gomagge  simsapavane
pannasanthare    4-    nisinnam    disvana   yena   bhagava   tenupasankami
@Footnote: 1-2 Ma. mohajancapaviddasu. 3-4 Yu. pannasanthare. ito  param idisameva.
Upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno
kho   hatthako   alavako   bhagavantam   etadavoca   kacci  bhante  bhagava
sukhamasayitthati   .   evam  kumara  sukhamasayittham  ye  ca  pana  loke  sukham
senti   aham   tesam   annataroti   .   sita  bhante  hemantika  ratti
antaratthako    himapatasamayo    khara    gokantakahata    bhumi    tanuko
pannasantharo     viralani    rukkhassa    pattani    sitani    kasayani
vatthani sito ca verambavato vatiti 1-.
     {474.1}  Atha  ca  pana bhagava evamaha evam kumara sukhamasayittham ye
ca  pana  loke  sukham senti aham tesam annataroti. Tenahi kumara tamyevettha
patipucchissami  yatha  te  khameyya  tatha  nam  byakareyyasi  tam kim mannasi
kumara  idhassa  gahapatissa  va  gahapatiputtassa  va kutagaram ullittavalittam
nivatam    phusitaggalam    pihitavatapanam   tatrassa   pallanko   gonakatthato
patikatthato     patalikatthato     kadalimigapavarapaccattharano     sauttaracchado
ubhatolohitakupadhano   telappadipo   cettha   jhayeyya   catasso  [2]-
pajapatiyo   [3]-   manapamanapena   paccupatthita  assu  tam  kim  mannasi
kumara  sukham  va  so sayeyya no va katham va te ettha hotiti. Sukham so
bhante  sayeyya  ye  ca  [4]-  loke sukham senti so tesam annataroti.
Tam   kim   mannasi   kumara   apinu   tassa   gahapatissa  va  gahapatiputtassa
va  uppajjeyyum  ragaja  parilaha  kayika  va  cetasika  va  yehi
so ragajehi parilahehi paridayhamano dukkham sayeyyati. Evam bhante.
@Footnote: 1 Ma. vayati. Yu. vati. 2-3 Yu. casaddo atthi. 4 Ma. Yu. ca pana.
     {474.2}  Yehi kho so kumara gahapati va gahapatiputto va ragajehi
parilahehi  paridayhamano  dukkham  sayeyya  so  rago  tathagatassa  pahino
ucchinnamulo    talavatthukato    anabhavam    kato   ayatimanuppadadhammo
tasmaham  sukhamasayittham  .  tam  kim  mannasi  kumara  apinu  tassa gahapatissa va
gahapatiputtassa    va   uppajjeyyum   dosaja  parilaha  .pe.  mohaja
parilaha  kayika  va  cetasika  va  yehi  so  mohajehi  parilahehi
paridayhamano   dukkham   sayeyyati  .  evam  bhante  .  yehi  kho  so
kumara  gahapati  va  gahapatiputto  va  mohajehi  parilahehi paridayhamano
dukkham  sayeyya  so  moho  tathagatassa  pahino ucchinnamulo talavatthukato
anabhavam kato ayatimanuppadadhammo tasmaham sukhamasayitthanti.
         Sabbada ve sukham seti             brahmano parinibbuto
         yo na lippati kamesu             sitibhuto nirupadhi
         sabba asattiyo chetva      vineyya hadaye daram
         upasanto sukham seti               santim pappuyya cetasoti.
     [475]   36   Tinimani   bhikkhave  devadutani  katamani  tini  idha
bhikkhave   ekacco   kayena   duccaritam   carati  vacaya  duccaritam  carati
manasa  duccaritam  carati  .  so  kaye  duccaritam  caritva vacaya duccaritam
caritva   manasa   duccaritam  caritva  kayassa  bheda  parammarana  apayam
duggatim    vinipatam    nirayam    upapajjati   tamenam   bhikkhave   nirayapala
nanabahasu   gahetva   yamassa   ranno  dassenti  ayam  deva  puriso
Ametteyyo  apetteyyo  asamanno  abrahmanno  na kulejetthapacayi
imassa   devo   dandam   panetuti   tamenam  bhikkhave  yamo  raja  pathamam
devadutam   samanuyunjati   samanuggahati   samanubhasati   ambho  purisa  na  tvam
addasa  manussesu  pathamam  devadutam  patubhutanti  .  so  evamaha  naddasam
bhanteti   .  tamenam  bhikkhave  yamo  raja  evamaha  ambho  purisa  na
tvam  addasa  manussesu  itthim  va  purisam  va  asitikam  va navutikam 1- va
vassasatikam   va   jatiya   jinnam   gopanasivankam   bhoggam   dandaparayanam
pavedhamanam   gacchantam   aturam   gatayobbanam   khandadantam   palitakesam  vilunam
khalitasiram 2- valitam tilakahatagattanti.
     {475.1}  So  evamaha  addasam  bhanteti  tamenam  bhikkhave  yamo
raja   evamaha   ambho  purisa  tassa  te  vinnussa  sato  mahallakassa
na  etadahosi  ahampi  khomhi  jaradhammo  jaram  anatito  handaham  kalyanam
karomi  kayena  vacaya  manasati  .  so  evamaha  nasakkhissam  bhante
pamadassam   bhanteti  .  tamenam  bhikkhave  yamo  raja  evamaha  ambho
purisa   pamadavataya   na   kalyanamakasi  kayena  vacaya  manasa  taggha
tam   4-  ambho  purisa  tatha  karissanti  yathatam  pamattam  tam  kho  panetam
papakammam  neva  matara  katam  na  pitara  katam  na bhatara katam na bhaginiya
katam  na  mittamaccehi  katam  na  natisalohitehi  katam  na devatahi katam na
samanabrahmanehi   katam   athakho   tayavetam   papakammam   katam   tvanneva
tassa   vipakam   patisamvedissasiti  .  tamenam  bhikkhave  yamo  raja  pathamam
@Footnote: 1 Ma. navutikam. 2 Ma. khallitasiram. Yu. khalitam sirovalitam .  3 Ma. pamadataya.
@4 Ma. Yu. tvam.
Devadutam   samanuyunjitva   samanuggahitva   samanubhasitva   dutiyam  devadutam
samanuyunjati   samanuggahati   samanubhasati   ambho   purisa   na  tvam  addasa
manussesu dutiyam devadutam patubhutanti.
     {475.2}  So  evamaha  naddasam  bhanteti. Tamenam bhikkhave yamo
raja  evamaha  ambho  purisa  na  tvam  addasa  manussesu itthim va purisam
va   abadhikam  dukkhitam  balhagilanam  sake  muttakarise  palipannam  semanam
annehi   vutthapiyamanam   annehi   samvesiyamananti   .   so  evamaha
addasam  bhanteti  .  tamenam  bhikkhave  yamo  raja  evamaha ambho purisa
tassa   te   vinnussa   sato   mahallakassa  na  etadahosi  ahampi  khomhi
byadhidhammo    byadhim   anatito   handaham   kalyanam   karomi   kayena
vacaya  manasati  .  so  evamaha nasakkhissam bhante pamadassam bhanteti.
Tamenam   bhikkhave  yamo  raja  evamaha  ambho  purisa  pamadavataya  na
kalyanamakasi   kayena   vacaya  manasa  taggha  tam  ambho  purisa  tatha
karissanti   yathatam   pamattam   tam   kho  panetam  papakammam  neva  matara
katam  na  pitara  katam  na  bhatara  katam  na  bhaginiya  katam na mittamaccehi
katam   na   natisalohitehi  katam  na  devatahi  katam  na  samanabrahmanehi
katam    athakho   tayavetam   papakammam   katam   tvanneva   tassa   vipakam
patisamvedissasiti   .   tamenam   bhikkhave   yamo   raja   dutiyam  devadutam
samanuyunjitva     samanuggahitva     samanubhasitva     tatiyam    devadutam
samanuyunjati   samanuggahati   samanubhasati   ambho   purisa   na  tvam  addasa
Manussesu tatiyam devadutam patubhutanti.
     {475.3}  So  evamaha  naddasam  bhanteti. Tamenam bhikkhave yamo
raja  evamaha  ambho  purisa  na  tvam  addasa  manussesu itthim va purisam
va   ekahamatam   va   dvihamatam   va  tihamatam  va  uddhumatakam  vinilakam
vipubbakajatanti   .  so  evamaha  addasam  bhanteti  .  tamenam  bhikkhave
yamo  raja  evamaha  ambho  purisa  tassa  te vinnussa sato mahallakassa
na  etadahosi  ahampi  khomhi  maranadhammo  maranam  anatito  handaham kalyanam
karomi  kayena  vacaya  manasati  .  so  evamaha  nasakkhissam  bhante
pamadassam  bhanteti  .  tamenam  bhikkhave  yamo raja evamaha ambho purisa
pamadavataya   na   kalyanamakasi   kayena   vacaya   manasa  taggha  tam
ambho  purisa  tatha  karissanti  yathatam  pamattam  tam  kho  panetam  papakammam
neva  matara  katam  na  pitara  katam  na  bhatara  katam  na bhaginiya katam na
mittamaccehi   katam    na   natisalohitehi   katam   na   devatahi  katam
na   samanabrahmanehi   katam   athakho  tayavetam  papakammam  katam  tvanneva
tassa   vipakam   patisamvedissasiti  .  tamenam  bhikkhave  yamo  raja  tatiyam
devadutam samanuyunjitva samanuggahitva samanubhasitva tunhi hoti.
     Tamenam  bhikkhave  nirayapala  pancavidhabandhanam  nama  kammakaranam karonti
tattam   ayokhilam   hatthe   gamenti   tattam   ayokhilam   dutiyasmim   hatthe
gamenti   tattam   ayokhilam   pade   gamenti   tattam   ayokhilam  dutiyasmim
pade   gamenti   tattam   ayokhilam  majjheurasmim  gamenti  .  so  tattha
Dukkha  tibba  khara  katuka  vedana  vediyati  na  ca  tava kalam karoti
yava  na tam papakammam byantihoti.
     {475.4}  Tamenam  bhikkhave nirayapala samvesitva kutharihi tacchanti.
So  tattha  dukkha  tibba  khara  katuka  vedana vediyati na ca tava kalam
karoti  yava  na  tam  papakammam  byantihoti  .  tamenam bhikkhave nirayapala
uddhampadam  adhosiram  thapetva  1-  vasihi  tacchanti  ...  tamenam bhikkhave
nirayapala    rathe    yojetva    adittaya   bhumiya   sampajjalitaya
sanjotibhutaya   2-   sarentipi  paccasarentipi  ...  tamenam  bhikkhave
nirayapala    mahantam   angarapabbatam   adittam   sampajjalitam   sanjotibhutam
aropentipi  oropentipi  ...  tamenam  bhikkhave  nirayapala  uddhampadam
adhosiram    gahetva    tattaya    lohakumbhiya   pakkhipanti   adittaya
sampajjalitaya   sanjotibhutaya   .   so   tattha  phenuddehakam  paccati .
So    tattha   phenuddehakam   paccamano   sakimpi   uddham   gacchati   sakimpi
adho   gacchati  sakimpi  tiriyam  gacchati  .  so  tattha  dukkha  tibba  khara
katuka  vedana  vediyati  na  ca  tava  kalam  karoti yava na tam papakammam
byantihoti   .   tamenam   bhikkhave  nirayapala  mahaniraye  pakkhipanti .
So kho pana bhikkhave mahanirayo
         catukkanno catudvaro        vibhatto bhagaso mito
         ayopakarapariyanto             ayasa patikujjito
         tassa ayomaya bhumi                jalita tejasa yuta
@Footnote: 1 Po. Ma. gahetva .   2 Ma. Yu. samjotibhutaya. ito param idisameva.
         Samanta yojanasatam                pharitva titthati sabbadati.
Bhutapubbam   bhikkhave   yamassa   ranno   etadahosi  ye  kira  bho  loke
papakani   kammani  karonti  te  evarupa  vividha  kammakarana  kariyanti
aho   vataham   manussattam   labheyyam   tathagato  ca  loke  uppajjeyya
araham   sammasambuddho   tancaham   bhagavantam   payirupaseyyam  so  ca  me
bhagava   dhammam  deseyya  tassa  caham  bhagavato  dhammam  ajaneyyanti .
Tam   kho   panaham  bhikkhave  na  annassa  samanassa  va  brahmanassa  va
sutva   evam   vadami   apica   kho  bhikkhave  yadeva  me  samam  natam
samam dittham samam viditam tadevaham vadamiti.
         Codita devadutehi                ye pamajjanti manava
         te digharattam socanti             hinakayupaga nara.
         Ye ca kho devadutehi               santo sappurisa idha
         codita nappamajjanti          ariyadhamme kudacanam
         upadane bhayam disva            jatimaranasambhave
         anupada vimuccanti             jatimaranasankhaye
         te 1- khemappatta sukhita     ditthadhammabhinibbuta
         sabbaverabhayatita                 sabbadukkham upaccagunti.
     [476]  37  Atthamiyam  bhikkhave  pakkhassa catunnam maharajanam amacca
parisajja   imam   lokam   anuvicaranti   kacci   bahu   manussa  manussesu
metteyya   petteyya   samanna   brahmanna   kulejetthapacayino
@Footnote: 1 Ma. te appamatta sukhino.
Uposatham     upavasanti     patijagaronti     punnani    karontiti   .
Catuddasiyam     bhikkhave     pakkhassa    catunnam    maharajanam    putta
imam   lokam   anuvicaranti   kacci   bahu   manussa  manussesu  metteyya
petteyya       samanna       brahmanna      kulejetthapacayino
uposatham upavasanti patijagaronti punnani karontiti.
     {476.1}    Tadahu    bhikkhave   uposathe   pannarase   cattaro
maharajano    samanneva    imam    lokam    anuvicaranti   kacci   bahu
manussa   manussesu   metteyya   petteyya   samanna   brahmanna
kulejetthapacayino    uposatham    upavasanti    patijagaronti    punnani
karontiti   .   sace   bhikkhave   appaka   honti   manussa  manussesu
metteyya   petteyya   samanna   brahmanna   kulejetthapacayino
uposatham     upavasanti     patijagaronti     punnani    karontiti   .
Tamenam    bhikkhave    cattaro    maharajano    devanam   tavatimsanam
sudhammayam      sabhayam     sannisinnanam     sannipatitanam     arocenti
appaka   kho   marisa   manussa   manussesu  metteyya  petteyya
samanna     brahmanna    kulejetthapacayino    uposatham    upavasanti
patijagaronti punnani karontiti.
     {476.2}  Tena  1-  bhikkhave  deva  tavatimsa anattamana honti
dibba   vata   bho  kaya  parihayissanti  paripuressanti  asurakayati .
Sace   pana   bhikkhave   bahu   honti   manussa   manussesu  metteyya
petteyya       samanna       brahmanna      kulejetthapacayino
uposatham     upavasanti     patijagaronti     punnani    karontiti   .
Tamenam    bhikkhave    cattaro    maharajano    devanam   tavatimsanam
sudhammayam    sabhayam    sannisinnanam    sannipatitanam    arocenti   bahu
@Footnote: 1 Ma. tena kho. Yu. tenahi.
Kho   marisa   manussa   manussesu  metteyya  petteyya  samanna
brahmanna    kulejetthapacayino    uposatham   upavasanti   patijagaronti
punnani  karontiti  .  tena  bhikkhave  deva  tavatimsa  attamana honti
dibba vata bho kaya paripuressanti parihayissanti asurakayati.
     [477]  38  Bhutapubbam  bhikkhave sakko devanamindo deve tavatimse
anunayamano tayam velayam imam gatham abhasi
         catuddasim 1- pancadasim      ya ca pakkhassa atthami
         patihariyapakkhanca           atthangasusamagatam
         uposatham upavaseyya           yopassa 2- madiso naroti.
Sa  kho  panesa  bhikkhave  sakkena  devanamindena  gatha  duggita  na
sugita   dubbhasita   na  subhasita  tam  kissa  hetu  sakko  hi  bhikkhave
devanamindo   avitarago  avitadoso  avitamoho  .  yo  ca  kho  so
bhikkhave  bhikkhu  araham  khinasavo  vusitava  [3]-  katakaraniyo  ohitabharo
anuppattasadattho    parikkhinabhavasamyojano    sammadannavimutto   tassa   kho
etam 4- bhikkhuno kallam vacanaya
         catuddasim pancadasim          ya ca pakkhassa atthami
         patihariyapakkhanca          atthangasusamagatam
         uposatham upavaseyya           yopassa madiso naroti.
Tam kissa hetu so hi bhikkhave bhikkhu vitarago vitadoso vitamohoti.
       Bhutapubbam bhikkhave sakko devanamindo deve tavatimse anunayamano
@Footnote: 1 Yu. catuddasi pancadasi. ito param idisameva .  2 Ma. yopissa .  3 Ma.
@brahmacariyo .  4 Po. evam bhikkhave. Ma. Yu. etam bhikkhave.
Tayam velayam imam gatham abhasi
         catuddasim pancadasim          ya ca pakkhassa atthami
         patihariyapakkhanca           atthangasusamagatam
         uposatham upavaseyya            yopassa madiso naroti.
Sa  kho  panesa  bhikkhave  sakkena  devanamindena  gatha  duggita  na
sugita    dubbhasita   na   subhasita   tam   kissa   hetu   sakko   hi
bhikkhave  devanamindo  aparimutto  jatiya jaramaranena sokehi paridevehi
dukkhehi   domanassehi   upayasehi   aparimutto  dukkhasmati  vadami .
Yo   ca  kho  so  bhikkhave  bhikkhu  araham  khinasavo  vusitava  katakaraniyo
ohitabharo    anuppattasadattho    parikkhinabhavasamyojano   sammadannavimutto
tassa kho etam bhikkhuno kallam vacanaya
         catuddasim pancadasim          ya ca pakkhassa atthami
         patihariyapakkhanca          atthangasusamagatam
         uposatham upavaseyya           yopassa madiso naroti.
Tam  kissa  hetu  so  hi  bhikkhave  bhikkhu  parimutto  jatiya  jaramaranena
sokehi    paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upayasehi   parimutto
dukkhasmati vadamiti.
     [478]  39  Sukhumalo  aham  bhikkhave paramasukhumalo accantasukhumalo
mama  sudam  bhikkhave  pitu  nivesane  pokkharaniyo  karita  honti  ekattha
sudam  bhikkhave  uppalam  vappati  ekattha  padumam  ekattha  pundarikam  yavadeva
Mamatthaya  .  na  kho  panassaham  bhikkhave kasikam 1- candanam dharemi kasikam
su   me   tam  bhikkhave  vethanam  hoti  kasika  kancuka  kasikam  nivasanam
kasiko   uttarasango   .   rattindivam  kho  pana  su  me  tam  bhikkhave
setacchattam  dhariyati  ma  nam  2-  sitam  va  unham  va  rajo  va  tinam
va   ussavo  vati  .  tassa  mayham  bhikkhave  tayo  pasada  ahesum
eko   hemantiko   eko   gimhiko   eko   vassiko  .  so  kho
aham   bhikkhave  vassike  pasade  vassike  cattaro  mase  nippurisehi
turiyehi paricariyamano 3- na hetthapasadam orohami.
     {478.1}    Yatha   kho   pana   bhikkhave   annesam   nivesanesu
dasakammakaraporisassa      kanajakam      bhojanam     diyati     bilangadutiyam
evamevassu    me    bhikkhave    pitu   nivesane   dasakammakaraporisassa
salimamsodano   diyati   .   tassa   mayham   bhikkhave  evarupaya  iddhiya
samannagatassa     evarupena     ca     accantasukhumalena    etadahosi
assutava    kho    puthujjano    attana    jaradhammo   samano   jaram
anatito   param   jinnam   disva   attiyati  harayati  jigucchati  attanamyeva
atisitva    ahampi    khomhi    jaradhammo    jaram   anatito   ahanceva
kho   pana   jaradhammo   samano   jaram   anatito   param   jinnam  disva
attiyeyyam   harayeyyam   jiguccheyyam   na   metam  assa  patirupanti  tassa
mayham    bhikkhave    iti   patisancikkhato   yo   yobbane   yobbanamado
so sabbaso pahiyi.
     {478.2}      Assutava      kho      puthujjano      attana
byadhidhammo      samano     byadhim     anatito     param     byadhitam
@Footnote: 1 Ma. Yu. akasikam. 2 Ma. ma nam phusi. Yu. ma nam phussi .  3 Ma. paricarayama no.
@Yu. parivariyamano.
Disva    attiyati   harayati   jigucchati   attanamyeva   atisitva   ahampi
khomhi   byadhidhammo   byadhim  anatito  ahanceva  kho  pana  byadhidhammo
samano   byadhim   anatito  param  byadhitam  disva  attiyeyyam  harayeyyam
jiguccheyyam   na   metam   assa   patirupanti   tassa   mayham  bhikkhave  iti
patisancikkhato   yo   arogye   arogyamado  so  sabbaso  pahiyi .
Assutava   kho   puthujjano  attana  maranadhammo  samano  maranam  anatito
param   matam   disva   attiyati   harayati  jigucchati  attanamyeva  atisitva
ahampi    khomhi    maranadhammo   maranam   anatito   ahanceva   kho   pana
maranadhammo   samano   maranam   anatito   param   matam   disva  attiyeyyam
harayeyyam    jiguccheyyam   na   metam   assa   patirupanti   tassa   mayham
bhikkhave   iti   patisancikkhato   yo   jivite   jivitamado   so  sabbaso
pahiyiti.
     Tayome   bhikkhave  mada  katame  tayo  yobbanamado  arogyamado
jivitamado   .   yobbanamadamatto   va   bhikkhave   assutava   puthujjano
kayena  duccaritam  carati  vacaya  duccaritam  carati  manasa  duccaritam carati.
So  kayena  duccaritam  caritva  vacaya  duccaritam  caritva manasa duccaritam
caritva   kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim  vinipatam  nirayam
upapajjati  .  arogyamadamatto  va  bhikkhave  assutava  puthujjano .pe.
Jivitamadamatto  va  bhikkhave  assutava  puthujjano  kayena  duccaritam  carati
vacaya  duccaritam  carati  manasa  duccaritam  carati  .  so  kayena duccaritam
Caritva    vacaya    duccaritam    caritva   manasa   duccaritam   caritva
kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapajjati .
Yobbanamadamatto   va   bhikkhave   bhikkhu  sikkham  paccakkhaya  hinayavattati
agyomadamatto   va   bhikkhave   bhikkhu  sikkham  paccakkhaya  hinayavattati
jivitamadamatto va bhikkhave bhikkhu sikkham paccakkhaya hinayavattatiti.
         Byadhidhamma jaradhamma     atho maranadhammino
         yatha dhamma tatha santa    jigucchanti puthujjana.
         Ahancetam jiguccheyyam         evam dhammesu panisu
         na metam patirupassa             mama evamviharino.
         Soham evam viharanto          natva dhammam nirupadhim
         arogye yobbanasmim       jivitasminca yo 1- mado
         sabbe made abhibhosmi        nekkhammam datthu khemato 2-.
         Tassa me ahu ussaho      nibbanam abhipassato
         naham bhabbo etarahi          kamani patisevitum
         anivatti bhavissami            brahmacariyaparayanoti.
     [479]   40   Tinimani   bhikkhave   adhipateyyani  katamani  tini
attadhipateyyam   lokadhipateyyam   dhammadhipateyyam   .   katamanca  bhikkhave
attadhipateyyam   idha   bhikkhave  bhikkhu  arannagato  va  rukkhamulagato  va
sunnagaragato   va   iti   patisancikkhati   na   kho   panaham  civarahetu
agarasma   anagariyam   pabbajito   na   pindapatahetu  na  senasanahetu
@Footnote: 1 Ma. ye mada .  2 Po. Ma. khematam.
Na   itibhavabhavahetu   agarasma   anagariyam   pabbajito   apica   khomhi
otinno  jatiya  jaramaranena  sokehi  paridevehi  dukkhehi domanassehi
upayasehi   dukkhotinno   dukkhapareto   appevanama  imassa  kevalassa
dukkhakkhandhassa   antakiriya   pannayethati  ahanceva  kho  pana  yadisake
kame  ohaya  agarasma  anagariyam   pabbajito  tadisake  va  kame
pariyeseyyam  tato  va  papitthataram  1-  na  metam  assa  patirupanti  so
iti   patisancikkhati   araddham   kho   pana   me  viriyam  bhavissati  asallinam
upatthita   sati   appamuttha  2-  passaddho  kayo  asaraddho  samahitam
cittam   ekagganti  so  attanamyeva  adhipateyyam  3-  karitva   akusalam
pajahati   kusalam   bhaveti   savajjam   pajahati   anavajjam   bhaveti   suddham
attanam pariharati idam vuccati bhikkhave attadhipateyyam.
     {479.1}    Katamanca   bhikkhave   lokadhipateyyam   idha   bhikkhave
bhikkhu   arannagato   va   rukkhamulagato   va   sunnagaragato  va  iti
patisancikkhati    na    kho    panaham   civarahetu   agarasma   anagariyam
pabbajito   na   pindapatahetu   na   senasanahetu   na   itibhavabhavahetu
agarasma   anagariyam   pabbajito   apica   khomhi   otinno  jatiya
jaramaranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi  upayasehi
dukkhotinno      dukkhapareto     appevanama     imassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa    antakiriya    pannayethati    ahanceva    kho    pana
evam   pabbajito   samano   kamavitakkam  va  vitakkeyyam  byapadavitakkam
va    vitakkeyyam    vihimsavitakkam    va    vitakkeyyam    maha    kho
@Footnote: 1 Ma. papitthatare .  2 Ma. Yu. asamumattha .  3 Po. Ma. adhipatim.
Panayam   lokasannivaso   mahantasmim   kho   pana   lokasannivase   santi
samanabrahmana     iddhimanto     dibbacakkhuka     paracittaviduno    te
duratopi    passanti    asannapi    na    dissanti    cetasapi   cittam
pajananti   1-   tepi   mam  evam  janeyyum  passatha  bho  imam  kulaputtam
saddha     agarasma    anagariyam    pabbajito    samano    vokinno
viharati    papakehi    akusalehi    dhammehiti    devatapi   kho   santi
iddhimantiniyo      dibbacakkhuka     paricittaviduniyo     ta     duratopi
passanti    asannapi    na    dissanti    cetasapi   cittam   pajananti
tapi  mam  evam  janeyyum  passatha  bho  imam  kulaputtam  saddha  agarasma
anagariyam     pabbajito     samano    vokinno    viharati    papakehi
akusalehi   dhammehiti   so   iti   patisancikkhati  araddham  kho  pana  me
viriyam    bhavissati    asallinam    upatthita   sati   appamuttha   passaddho
kayo    asaraddho    samahitam    cittam   ekagganti   so   lokamyeva
adhipateyyam    karitva    akusalam    pajahati   kusalam   bhaveti   savajjam
pajahati     anavajjam     bhaveti    suddham    attanam    pariharati    idam
vuccati bhikkhave lokadhipateyyam.
     {479.2}    Katamanca   bhikkhave   dhammadhipateyyam   idha   bhikkhave
bhikkhu   arannagato   va   rukkhamulagato   va   sunnagaragato  va  iti
patisancikkhati    na    kho    panaham   civarahetu   agarasma   anagariyam
pabbajito   na   pindapatahetu   na   senasanahetu   na   itibhavabhavahetu
agarasma   anagariyam   pabbajito   apica   khomhi   otinno   jatiya
jaramaranena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi  upayasehi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. jananti. ito param idisameva.
Dukkhotinno      dukkhapareto     appevanama     imassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa        antakiriya       pannayethati       svakkhato
bhagavata    dhammo    sanditthiko    akaliko   ehipassiko   opanayiko
paccattam   veditabbo   vinnuhiti   santi   kho   pana  [1]-  sabrahmacari
janam  passam  viharanti  ahanceva  kho  pana  evam  svakkhate  dhammavinaye
pabbajito    samano   kusito   vihareyyam   pamatto   na   metam   assa
patirupanti   so   iti   patisancikkhati   araddham   kho   pana   me  viriyam
bhavissati     asallinam     upatthita     sati     appamuttha    passaddho
kayo    asaraddho    samahitam    cittam   ekagganti   so   dhammamyeva
adhipateyyam    karitva    akusalam    pajahati   kusalam   bhaveti   savajjam
pajahati   anavajjam  bhaveti  suddham  attanam  pariharati  idam  vuccati  bhikkhave
dhammadhipateyyam. Imani kho bhikkhave tini adhipateyyaniti.
        Natthi loke raho nama       papakammam pakubbato
        atta te purisa janati      saccam va yadi va musa
        kalyanam vata bho sakkhi        attanam atimannasi 2-
        yo santam attani papam        atha nam pariguhasi
                passanti deva ca tathagata ca
                lokasmi balam visamam carantam
                tasma 3- hi attadhipako sato care
                lokadhipo ca nipako ca jhayi
                dhammadhipo ca anudhammacari
@Footnote: 1 Ma. Yu. me .  2 Yu. atimannesi .  3 Ma. tasma hi attadhipateyyako ca.
                Na hiyati saccaparakkamo muni
                pasayha maram abhibhuyya antakam
                yo ca phusi jatikhayam padhanava
                so tadiso lokavidu sumedho
                sabbesu dhammesu atammayo muniti.
                   Devadutavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
        brahma anandasariputto   nidanam hatthakena ca
        duta duve ca rajano             sukhumala adhipateyyena cati.
                 --------------------
                     Culavaggo  pancamo
     [480]   41  Tinnam  bhikkhave  sammukhibhava  saddho  kulaputto  bahum
punnam    pasavati    katamesam    tinnam    saddhaya   bhikkhave   sammukhibhava
saddho    kulaputto    bahum    punnam    pasavati   deyyadhammassa   bhikkhave
sammukhibhava    saddho   kulaputto   bahum   punnam   pasavati   dakkhineyyanam
bhikkhave   sammukhibhava   saddho   kulaputto   bahum   punnam  pasavati  imesam
kho    bhikkhave   tinnam   sammukhibhava   saddho   kulaputto   bahum   punnam
pasavatiti.
     [481]   42  Tihi  bhikkhave  thanehi  saddho  pasanno  veditabbo
katamehi   tihi   silavantanam  1-  dassanakamo  hoti  saddhammam  sotukamo
@Footnote: 1 Yu. silavatam.
Hoti    vigatamalamaccherena    cetasa   agaram   ajjhavasati   muttacago
payatapani    vossaggarato   yacayogo   danasamvibhagarato   imehi   kho
bhikkhave tihi thanehi saddho pasanno veditabboti.
          Dassanakamo silavatam        saddhammam sotumicchati
          vineyya maccheramalam            sa ve saddhoti vuccatiti.
     [482]   43   Tayo  bhikkhave  atthavase  sampassamanena  alameva
paresam  dhammam  desetum  katame  tayo  yo  dhammam deseti so atthapatisamvedi
ca   hoti   dhammapatisamvedi   ca   yo   dhammam  sunati  so  atthapatisamvedi
ca   hoti   dhammapatisamvedi  ca  yo  ceva  dhammam  deseti  yo  ca  dhammam
sunati     ubho    atthapatisamvedino    ca    honti    dhammapatisamvedino
ca   ime   kho   bhikkhave   tayo   atthavase   sampassamanena  alameva
paresam dhammam desetunti.
     [483]  44  Tihi  bhikkhave  thanehi  katha  pavattani  hoti katamehi
tihi   yo   dhammam   deseti  so  atthapatisamvedi  ca  hoti  dhammapatisamvedi
ca   yo   dhammam   sunati   so   atthapatisamvedi  ca  hoti  dhammapatisamvedi
ca  yo  ceva  dhammam  deseti  yo  ca  dhammam sunati ubho atthapatisamvedino
ca   honti   dhammapatisamvedino   ca   imehi   kho   1-   bhikkhave  tihi
thanehi katha pavattani hotiti.
     [484]  45  Tinimani  bhikkhave  panditapannattani  sappurisapannattani
katamani     tini    danam    bhikkhave    panditapannattam    sappurisapannattam
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Pabbajja    bhikkhave    panditapannatta    sappurisapannatta   matapitunnam
bhikkhave    upatthanam    panditapannattam    sappurisapannattam    imani   kho
bhikkhave tini panditapannattani sappurisapannattaniti.
          Sabbhi danam upannattam     ahimsa sannamo damo
          matapituupatthanam          santanam brahmacarinam
          satam etani thanani          yani sevetha pandito
          ariyo dassanasampanno   sa lokam bhajate sivanti.
     [485]  46  Yam  bhikkhave  silavanto  pabbajita  gamam va nigamam va
upanissaya   viharanti   tattha  manussa  tihi  thanehi  bahum  punnam  pasavanti
katamehi  tihi  kayena  vacaya  manasa  yam  bhikkhave  silavanto  pabbajita
gamam   va  nigamam  va  upanissaya  viharanti  tattha  manussa  imehi  tihi
thanehi bahum punnam pasavantiti.
     [486]  47  Tinimani  bhikkhave  sankhatassa  sankhatalakkhanani  katamani
tini    uppado    pannayati    vayo    pannayati   thitassa   annathattam
pannayati imani kho bhikkhave tini sankhatassa sankhatalakkhananiti.
     [487]   48   Tinimani   bhikkhave   asankhatassa   asankhatalakkhanani
katamani   tini   na  uppado  pannayati  na  vayo  pannayati  na  thitassa
annathattam    pannayati    imani    kho    bhikkhave    tini   asankhatassa
asankhatalakkhananiti.
     [488]   49   Himavantam  bhikkhave  pabbatarajam  nissaya  mahasala
Tihi   vaddhihi   vaddhanti   katamahi  1-  tihi  sakhapattapalasena  vaddhanti
tacapappatikaya    vaddhanti    pheggusarena   vaddhanti   himavantam   bhikkhave
pabbatarajam   nissaya   mahasala   imahi   tihi   vaddhihi   vaddhanti .
Evameva   kho  bhikkhave  saddham  kulapatim  nissaya  antojano  tihi  vaddhihi
vaddhati   katamahi   2-   tihi   saddhaya  vaddhati  silena  vaddhati  pannaya
vaddhati   saddham   bhikkhave   kulapatim   nissaya   antojano   imahi   tihi
vaddhihi vaddhatiti.
          Yathapi pabbato selo       arannasmim brahavane
          tam rukkham 3- upanissaya     vaddhantete vanappati
          tatheva silasampannam           saddham kulapatim idha
          upanissaya vaddhanti       puttadara ca bandhava
          amacca natisangha ca       yecassa anujivino.
          Tyassa silavato silam        cagam sucaritani ca
          passamananukubbanti      ye 4- bhavanti vicakkhana
          idha dhammam caritvana           maggam sugatigaminam
          nandino devalokasmim      modanti kamakaminoti.
     [489]  50  Tihi  bhikkhave  thanehi  atappam  karaniyam  katamehi tihi
anuppannanam    papakanam    akusalanam   dhammanam   anuppadaya   atappam
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. katamehi .  3 Ma. rukkha .  4 Ma. attamattham vicakkhana.
Karaniyam   anuppannanam   kusalanam   dhammanam   uppadaya   atappam  karaniyam
uppannanam   saririkanam   vedananam   dukkhanam   tibbanam  kharanam  katukanam
asatanam   amanapanam   panaharanam   adhivasanaya   atappam  karaniyam  1-
yato   kho   bhikkhave   bhikkhu  anuppannanam  papakanam  akusalanam  dhammanam
anuppadaya    atappam    karoti    anuppannanam    kusalanam    dhammanam
uppadaya    atappam    karoti    uppannanam    saririkanam   vedananam
dukkhanam     tibbanam     kharanam     katukanam    asatanam    amanapanam
panaharanam    adhivasanaya    atappam   karoti   ayam   vuccati   bhikkhave
bhikkhu atapi nipako sato samma dukkhassa antakiriyayati.
     [490]   51   Tihi   bhikkhave   angehi  samannagato  mahacoro
sandhimpi     chindati     nillopampi    harati    ekagarikampi    karoti
paripanthepi    titthati    katamehi    tihi    idha    bhikkhave   mahacoro
visamanissito    ca    hoti    gahananissito    ca    hoti   balavanissito
ca hoti.
     {490.1}   Kathanca   bhikkhave  mahacoro  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave    mahacoro    nadividuggam   va   nissito   hoti   pabbatavisamam
va evam kho bhikkhave mahacoro visamanissito hoti.
     {490.2}   Kathanca   bhikkhave  mahacoro  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave  mahacoro  tinagahanam  va  nissito  hoti  rukkhagahanam va rodham 2-
va mahavanasandam va evam kho bhikkhave mahacoro gahananissito hoti.
     {490.3}    Kathanca   bhikkhave   mahacoro   balavanissito   hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. ito param imehi tihi bhikkhave thanehi atappam karaniyanti dissati.
@2 Po. geham. Yu. gedham.
Idha   bhikkhave   mahacoro  rajanam  va  rajamahamattanam  va  nissito
hoti  tassa  evam  hoti  sace  mam  koci  kinci vakkhati ime me rajano
va   rajamahamatta  va  pariyodhaya  attham  bhanissantiti  sace  nam  koci
kinci   aha   tyassa   rajano  va  rajamahamatta  va  pariyodhaya
attham bhananti evam kho bhikkhave mahacoro balavanissito hoti.
     {490.4}  Imehi  kho  bhikkhave tihi angehi samannagato mahacoro
sandhimpi   chindati   nillopampi   harati  ekagarikampi  karoti  paripanthepi
titthati  .  evameva  kho  bhikkhave  tihi dhammehi 1- samannagato papabhikkhu
khatam   upahatam   attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti  sanuvajjo  vinnunam
bahunca    apunnam    pasavati   katamehi   tihi   idha   bhikkhave   papabhikkhu
visamanissito ca hoti gahananissito ca balavanissito ca.
     {490.5}   Kathanca   bhikkhave   papabhikkhu  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave   papabhikkhu   visamena   kayakammena  samannagato  hoti  visamena
vacikammena    samannagato   hoti   visamena   manokammena   samannagato
hoti evam kho bhikkhave papabhikkhu visamanissito hoti.
     {490.6}   Kathanca   bhikkhave   papabhikkhu  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    papabhikkhu    micchaditthiko   hoti   antaggahikaya   ditthiya
samannagato hoti evam kho bhikkhave papabhikkhu gahananissito hoti.
     {490.7}    Kathanca    bhikkhave   papabhikkhu   balavanissito   hoti
idha   bhikkhave   papabhikkhu   rajanam  va  rajamahamattanam  va  nissito
hoti   tassa   evam   hoti   sace  mam  koci  kinci  vakkhati  ime  me
@Footnote: 1 Ma. angehi.
Rajano   va   rajamahamatta   va   pariyodhaya   attham   bhanissantiti
sace   nam   koci   kinci  aha  tyassa  rajano  va  rajamahamatta
va    pariyodhaya    attham   bhananti   evam   kho   bhikkhave   papabhikkhu
balavanissito   hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato
papabhikkhu    khatam    upahatam   attanam   pariharati   savajjo   ca   hoti
sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavatiti.
                     Culavaggo pancamo.
                        Tassuddanam
         sammukhitthanapaccayavattam   paresam panditasilanca
         sankhatam pabbatatappam        mahacorenekarasati.
                 Pathamo pannasako samatto.
                      ----------
                      Dutiyapannasako
                    brahmanavaggo pathamo
     [491]  52  Ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati anathapindikassa
arame  .  athakho  dve  brahmana  jinna  vuddha mahallaka addhagata
vayoanuppatta   visavassasatika   jatiya   yena   bhagava   tenupasankamimsu
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodimsu   sammodaniyam   katham  saraniyam
vitisaretva  ekamantam  nisidimsu  ekamantam  nisinna  kho  te  brahmana
bhagavantam   etadavocum   mayamassu   bho  gotama  brahmana  jinna  vuddha
mahallaka  addhagata  vayoanuppatta  visavassasatika  jatiya  te camha 1-
akatakalyana   akatakusala   akatabhiruttana   ovadatu  no  bhavam  gotamo
anusasatu   no   bhavam   gotamo   yam   amhakam   assa  digharattam  hitaya
sukhayati   .   taggha   tumhe   brahmana   jinna   vuddha  mahallaka
addhagata    vayoanuppatta    visavassasatika    jatiya    te    cattha
akatakalyana    akatakusala    akatabhiruttana    upaniyati    kho    ayam
brahmana   loko   jaraya  byadhina  maranena  evam  upaniyamane  kho
brahmana  loke  jaraya  byadhina  maranena  yo  idha  kayena sannamo
vacaya    sannamo   manasa   sannamo   tam   tassa   petassa   tananca
lenanca dipanca sarananca parayanancati.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. camha.
                Upaniyati jivitamappamayum 1-
                jarupanitassa na santi tana
                etam bhayam marane pekkhamano
                punnani kayiratha sukhavahani.
         Yodha kayena sannamo       vacaya uda cetasa
                tam tassa petassa sukhaya hoti
                yam jivamano pakaroti punnanti.
     [492]   53  Athakho  dve  brahmana  jinna  vuddha  mahallaka
addhagata    vayoanuppatta    visavassasatika    jatiya   yena   bhagava
tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam  nisidimsu
ekamantam   nisinna   kho  te  brahmana  bhagavantam  etadavocum  mayamassu
bho    gotama    brahmana    jinna    vuddha   mahallaka   addhagata
vayoanuppatta    visavassasatika    jatiya   te   camha   akatakalyana
akatakusala   akatabhiruttana   ovadatu  no  bhavam  gotamo  anusasatu  no
bhavam  gotamo  yam  amhakam  assa  digharattam  hitaya sukhayati. Taggha tumhe
brahmana    jinna    vuddha    mahallaka   addhagata   vayoanuppatta
visavassasatika    jatiya    te    cattha    akatakalyana    akatakusala
akatabhiruttana  aditto  kho  ayam  brahmana  loko  jaraya  byadhina
maranena  evam  aditte  kho  2-  brahmana  loke  jaraya  byadhina
maranena   yo  idha  kayena  sannamo  vacaya  sannamo  manasa  sannamo
@Footnote: 1 Ma. Yu. jivitamappamayu .  2 Yu. khosaddo natthi.
Tam tassa petassa tananca lenanca dipanca sarananca parayanancati.
         Adittasmim agarasmim        yam niharati bhajanam
         tam tassa hoti atthaya        no ca yam tattha dayhati
         evam adittake 1- loke    jaraya maranena ca
         niharetheva danena             dinnam hoti sunihatam.
         Yodha kayena sannamo       vacaya uda cetasa
                tam tassa petassa sukhaya hoti
                yam jivamano pakaroti punnanti.
     [493]    54   Athakho   annataro   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavata   saddhim  sammodi  .pe.  ekamantam
nisinno   kho   so  brahmano  bhagavantam  etadavoca  sanditthiko  dhammo
sanditthiko  dhammoti  bho  gotama  vuccati  kittavata  nu  kho  bho gotama
sanditthiko   dhammo   hoti   akaliko  ehipassiko  opanayiko  paccattam
veditabbo vinnuhiti.
     {493.1}  Ratto  kho  brahmana  ragena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi   ceteti   parabyabadhayapi  ceteti  ubhayabyabadhayapi
ceteti   cetasikampi   dukkham  domanassam  patisamvedeti  rage  pahine  neva
attabyabadhayapi    ceteti    na    parabyabadhayapi    ceteti    na
ubhayabyabadhayapi   ceteti   na   cetasikam  dukkham  domanassam  patisamvedeti
evampi  kho  brahmana  sanditthiko  dhammo  hoti ... Duttho kho brahmana
dosena     abhibhuto    pariyadinnacitto    attabyabadhayapi    ceteti
@Footnote: 1 Po. Yu. adipito loko. Ma. aditto kho loko.
Parabyabadhayapi   ceteti   ubhayabyabadhayapi   ceteti  cetasikampi  dukkham
domanassam   patisamvedeti  dose  pahine  neva  attabyabadhayapi  ceteti
na  parabyabadhayapi  ceteti  na  ubhayabyabadhayapi  ceteti  na  cetasikam
dukkham    domanassam   patisamvedeti   evampi   kho   brahmana   sanditthiko
dhammo    hoti    ...   mulho   kho   brahmana   mohena   abhibhuto
pariyadinnacitto      attabyabadhayapi     ceteti     parabyabadhayapi
ceteti    ubhayabyabadhayapi    ceteti    cetasikampi   dukkham   domanassam
patisamvedeti   mohe   pahine   neva   attabyabadhayapi   ceteti   na
parabyabadhayapi   ceteti   na   ubhayabyabadhayapi  ceteti  na  cetasikam
dukkham    domanassam   patisamvedeti   evampi   kho   brahmana   sanditthiko
dhammo   hoti   akaliko   ehipassiko  opanayiko  paccattam  veditabbo
vinnuhiti   .   abhikkantam  bho  gotama  .pe.  upasakam  mam  bhavam  gotamo
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [494]    55   Athakho   annataro   brahmanaparibbajako   yena
bhagava    tenupasankami    .pe.    ekamantam    nisinno    kho    so
brahmanaparibbajako     bhagavantam     etadavoca    sanditthiko    dhammo
sanditthiko   dhammoti   bho   gotama   vuccati   kittavata  nu  kho  bho
gotama   sanditthiko   dhammo   hoti   akaliko  ehipassiko  opanayiko
paccattam veditabbo vinnuhiti.
     {494.1}  Ratto  kho  brahmana  ragena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi   ceteti   parabyabadhayapi  ceteti  ubhayabyabadhayapi
ceteti   cetasikampi   dukkham  domanassam  patisamvedeti  rage  pahine  neva
Attabyabadhayapi    ceteti    na    parabyabadhayapi    ceteti    na
ubhayabyabadhayapi     ceteti     na     cetasikam    dukkham    domanassam
patisamvedeti   ratto   kho  brahmana  ragena  abhibhuto  pariyadinnacitto
kayena   duccaritam   carati   vacaya   duccaritam   carati   manasa  duccaritam
carati  rage  pahine  neva  kayena  duccaritam  carati  na  vacaya duccaritam
carati   na   manasa   duccaritam   carati   ratto   kho  brahmana  ragena
abhibhuto     pariyadinnacitto     attatthampi     yathabhutam     nappajanati
paratthampi    yathabhutam    nappajanati    ubhayatthampi   yathabhutam   nappajanati
rage    pahine    attatthampi   yathabhutam   pajanati   paratthampi   yathabhutam
pajanati ubhayatthampi yathabhutam pajanati
     {494.2}  evampi  kho  brahmana  sanditthiko  dhammo  hoti  ...
Duttho   kho  brahmana  .pe.  mulho  kho  brahmana  mohena  abhibhuto
pariyadinnacitto   attabyabadhayapi   ceteti   parabyabadhayapi  ceteti
ubhayabyabadhayapi   ceteti   cetasikampi   dukkham   domanassam   patisamvedeti
mohe   pahine   neva   attabyabadhayapi  ceteti  na  parabyabadhayapi
ceteti   na   ubhayabyabadhayapi   ceteti  na  cetasikam  dukkham  domanassam
patisamvedeti   mulho   kho  brahmana  mohena  abhibhuto  pariyadinnacitto
kayena   duccaritam  carati  vacaya  duccaritam  carati  manasa  duccaritam  carati
mohe  pahine  neva  kayena  duccaritam  carati  na  vacaya  duccaritam carati
na   manasa   duccaritam   carati   mulho  kho  brahmana  mohena  abhibhuto
pariyadinnacitto   attatthampi   yathabhutam   nappajanati   paratthampi   yathabhutam
Nappajanati   ubhayatthampi   yathabhutam  nappajanati  mohe  pahine  attatthampi
yathabhutam   pajanati   paratthampi   yathabhutam   pajanati   ubhayatthampi  yathabhutam
pajanati   evampi   kho   brahmana  sanditthiko  dhammo  hoti  akaliko
ehipassiko   opanayiko   paccattam   veditabbo   vinnuhiti  .  abhikkantam
bho   gotama   .pe.   upasakam   mam  bhavam  gotamo  dharetu  ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
     [495]   56   Athakho   janussoni   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami     .pe.     ekamantam     nisinno    kho    janussoni
brahmano    bhagavantam    etadavoca    sanditthikam    nibbanam   sanditthikam
nibbananti   bho   gotama   vuccati   kittavata   nu   kho  bho  gotama
sanditthikam    nibbanam    hoti    akalikam   ehipassikam   opanayikam   1-
paccattam     veditabbam     vinnuhiti    .    ratto    kho    brahmana
ragena        abhibhuto       pariyadinnacitto       attabyabadhayapi
ceteti        parabyabadhayapi       ceteti       ubhayabyabadhayapi
ceteti     cetasikampi     dukkham    domanassam    patisamvedeti     rage
pahine    neva    attabyabadhayapi    ceteti    na   parabyabadhayapi
ceteti   na   ubhayabyabadhayapi   ceteti  na  cetasikam  dukkham  domanassam
patisamvedeti     evampi     kho     brahmana     sanditthikam    nibbanam
hoti   ...   duttho   kho   brahmana   .pe.  mulho  kho  brahmana
mohena        abhibhuto       pariyadinnacitto       attabyabadhayapi
ceteti     parabyabadhayapi    ceteti    ubhayabyabadhayapi    ceteti
cetasikampi    dukkham    domanassam    patisamvedeti   mohe   pahine   neva
@Footnote: 1 Ma. opaneyyikam. ito param idisameva.
Attabyabadhayapi    ceteti    na    parabyabadhayapi    ceteti    na
ubhayabyabadhayapi     ceteti     na     cetasikam    dukkham    domanassam
patisamvedeti   evampi   kho   brahmana   sanditthikam  nibbanam  hoti  ...
Yato   kho   ayam  brahmana  anavasesam  ragakkhayam  patisamvedeti  anavasesam
dosakkhayam    patisamvedeti    anavasesam    mohakkhayam   patisamvedeti   evam
kho    brahmana    sanditthikam    nibbanam   hoti   akalikam   ehipassikam
opanayikam    paccattam    veditabbam    vinnuhiti    .    abhikkantam    bho
gotama    .pe.   upasakam   mam   bhavam   gotamo   dharetu   ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
     [496]   57  Athakho  annataro  brahmanamahasalo  yena  bhagava
tenupasankami   .pe.   ekamantam   nisinno  kho  so  brahmanamahasalo
bhagavantam   etadavoca   sutammetam   bho   gotama   pubbakanam  brahmananam
vuddhanam   mahallakanam   acariyapacariyanam   bhasamananam   pubbassudam   ayam
loko   avici   manne   phuto   hoti   1-  manussehi  kukkutasampatika
gamanigamajanapadarajadhaniyoti  ko  nu  kho  bho  gotama  hetu  ko paccayo
yenetarahi   manussanam   khayo  hoti  tanuttam  pannayati  gamapi  agama
honti   nigamapi   anigama   honti  nagarapi  anagara  honti  janapadapi
ajanapada hontiti.
     {496.1}    Etarahi    brahmana    manussa    adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta  micchadhammapareta  te  adhammaragaratta  visamalobhabhibhuta
micchadhammapareta    tinhani    satthani   gahetva   annamannassa   2-
jivita    voropenti   tena   bahu   manussa   kalam   karonti   ayampi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ahosi. 2 Ma. annamannam.
Kho   brahmana   hetu   ayam   paccayo   yenetarahi   manussanam   khayo
hoti    tanuttam    pannayati    gamapi    agama    honti   nigamapi
anigama    honti    nagarapi   anagara   honti   janapadapi   ajanapada
honti.
     {496.2}  Puna  ca  param  brahmana etarahi manussa adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta      micchadhammapareta      tesam     adhammaragarattanam
visamalobhabhibhutanam    micchadhammaparetanam    devo    na   samma   dharam
anuppavecchati   tena   dubbhikkham   hoti   dussassam  setatthikam  salakavuttam
tena  bahu  manussa  kalam  karonti  ayampi  kho brahmana hetu ayam paccayo
yenetarahi   manussanam   khayo  hoti  tanuttam  pannayati  gamapi  agama
honti   nigamapi   anigama   honti  nagarapi  anagara  honti  janapadapi
ajanapada honti.
     {496.3}  Puna  ca  param  brahmana etarahi manussa adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta      micchadhammapareta      tesam     adhammaragarattanam
visamalobhabhibhutanam    micchadhammaparetanam    yakkha    vale    amanusse
ossajjanti    tena    bahu    manussa   kalam   karonti   ayampi   kho
brahmana   hetu   ayam   paccayo   yenetarahi   manussanam   khayo  hoti
tanuttam    pannayati    gamapi    agama    honti   nigamapi   anigama
honti   nagarapi   anagara   honti   janapadapi   ajanapada  hontiti .
Abhikkantam   bho   gotama   .pe.   upasakam   mam  bhavam  gotamo  dharetu
ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [497]   58   Athakho   vacchagotto   paribbajako  yena  bhagava
Tenupasankami   upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi  sammodaniyam  katham
saraniyam   vitisaretva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho
vacchagotto   paribbajako   bhagavantam   etadavoca  sutammetam  bho  gotama
samano    gotamo    evamaha   mayhameva   danam   databbam   nannesam
danam   databbam  mayhameva  savakanam  danam  databbam  nannesam  savakanam
danam   databbam   mayhameva   dinnam   mahapphalam  nannesam   dinnam  mahapphalam
mayhameva    savakanam    dinnam   mahapphalam   nannesam   savakanam   dinnam
mahapphalanti  ye  te  bho  gotama  evamahamsu  samano  gotamo  evamaha
mayhameva   danam  databbam  nannesam  danam  databbam  mayhameva  savakanam
danam   databbam   nannesam   savakanam   danam  databbam  mayhameva  dinnam
mahapphalam    nannesam    dinnam    mahapphalam   mayhameva   savakanam   dinnam
mahapphalam   nannesam   savakanam   dinnam   mahapphalanti   kacci  te  bhoto
gotamassa   vuttavadino   na   ca  bhavantam  gotamam  abhutena  abbhacikkhanti
dhammassa   canudhammam  byakaronti  na  ca  koci  sahadhammiko  vadanupato
garayham thanam agacchati anabbhakkhatukama hi mayam bhavantam gotamanti.
     {497.1}  Ye  te  vaccha  evamahamsu  samano  gotamo  evamaha
mayhameva    danam    databbam    .pe.    nannesam   savakanam   dinnam
mahapphalanti   na   me   te   vuttavadino   abbhacikkhanti   ca  pana  mam
te  asata  abhutena  yo  kho  vaccha  param  danam dadantam vareti so tinnam
anutarayakaro   hoti   tinnam   paripanthiko   katamesam   tinnam   dayakasusa
Punnantarayakaro     hoti     patiggahakanam    labhantarayakaro    hoti
pubbeva  kho  panassa  atta  khato  ca  hoti  upahato  ca  yo kho vaccha
param   danam   dadantam   vareti   so  imesam  tinnam  antarayakaro  hoti
tinnam paripanthiko.
     {497.2}  Aham  kho  pana vaccha evam vadami yepi te candanikaya va
oliggalle  va  pana  tatrapi  yo  thalidhovanam  va  saravadhovanam  va
chaddeti  ye  tattha  pana  te  tena  1-  yapentuti  tatonidanam  aham
vaccha  punnassa  agamam  vadami  ko  pana  vado  manussabhute  .  apicaham
vaccha  silavato  dinnam  mahapphalam  vadami  no  tatha dussile 2- so ca hoti
pancangavippahino    pancangasamannagato    katamani   pancangani   pahinani
honti  kamacchando  pahino  hoti  byapado  pahino  hoti thinamiddham pahinam
hoti   uddhaccakukkuccam   pahinam   hoti   vicikiccha   pahina  hoti  imani
pancangani   pahinani   honti   katamehi   pancangehi  samannagato  hoti
asekhena   silakkhandhena   samannagato   hoti   asekhena  samadhikkhandhena
samannagato  hoti  asekhena  pannakkhandhena  samannagato  hoti asekhena
vimuttikkhandhena   samannagato   hoti   asekhena  vimuttinanadassanakkhandhena
samannagato    hoti    imehi   paccangehi   samannagato   hoti   iti
pancangavippahine pancangasamannagate dinnam mahapphalanti vadamiti.
         Iti kanhasu setasu         rohinisu harisu va
         kammasasu sarupasu          gosu parevatasu va
@Footnote: 1 Yu. yena .   2 Ma. dussilassa.
         Yasukasuci 1- etasu        danto jayati pungavo
         dhorayho balasampanno     kalyanajavanikkamo
         tameva bhare yunjanti        nassa vannam parikkhare
         evameva manussesu             yasmimkasminci jatiyam 2-
         khattiye brahmane vesse   sudde candalapukkuse
         yasukasuci etasu             danto jayati subbato
         dhammattho silasampanno    saccavadi hirimano
         pahinajatimarano               brahmacariyassa kevali
         pannabharo visamyutto         katakicco anasavo
         paragu sabbadhammanam          anupadaya nibbuto
         tasmim ve 3- viraje khette   vipula hoti dakkhina.
         Bala ca avijananta        dummedha assutavino
         bahiddha dadanti danani 4-   nahi sante upasare.
         Ye ca sante upasenti       sappanne dhirasammate
         saddha ca nesam sugate          mulajata patitthita
         devalokanca te yanti        kule va idha jayare
         anupubbena nibbanam        adhigacchanti panditati.
     [498]    59    Athakho   tikanno   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami    upasankamitva    bhagavata    saddhim   sammodi   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho
@Footnote: 1 Po. Yu. yasukasu ca. ito param idisameva .  2 Po. Ma. jatiye. 3 Ma. Yu.
@tasmimyeva .  4 Yu. dana.
Tikanno     brahmano     bhagavato     sammukha     tevijjanam    sudam
brahmananam     vannam     bhasati    evampi    tevijja    brahmana
itipi   tevijja   brahmanati   .  yathakatham  pana  brahmana  brahmana
brahmanam   tevijjam   pannapentiti   .   idha   bho  gotama  brahmano
ubhato    sujato    hoti   matito   ca   pitito   ca   samsuddhagahaniko
yava    sattama   pitamahayuga   akkhitto    anupakkuttho   jativadena
ajjhayako    mantadharo    tinnam    vedanam    paragu   sanighanduketubhanam
sakkharappabhedanam       itihasapancamanam      padako      veyyakarano
lokayatamahapurisalakkhanesu    anavayoti    evam    kho    bho    gotama
brahmana     brahmanam     tevijjam    pannapentiti    .    annatha
kho     brahmana    brahmana    brahmanam    tevijjam    pannapenti
annatha   ca   pana   ariyassa   vinaye   tevijjo   hotiti  .  yathakatham
pana   bho   gotama   ariyassa   vinaye  tevijjo  hoti  sadhu  me  bhavam
gotamo   tatha   dhammam   desetu   yatha   ariyassa   vinaye   tevijjo
hotiti     .    tenahi    brahmana    sunahi    sadhukam    manasikarohi
bhasissamiti   .   evam   bhoti   kho   tikanno   brahmano   bhagavato
paccassosi.
     {498.1}   Bhagava   etadavoca   idha  brahmana  bhikkhu  vivicceva
kamehi   vivicca   akusalehi  dhammehi  savitakkam  savicaram  vivekajam  pitisukham
pathamam   jhanam   upasampajja   viharati   vitakkavicaranam   vupasama   ajjhattam
sampasadanam   cetaso   ekodibhavam   avitakkam   avicaram  samadhijam  pitisukham
dutiyam   jhanam   upasampajja   viharati   pitiya   ca   viraga   upekkhako
ca   viharati   sato   ca  sampajano  sukhanca  kayena  patisamvedeti  yantam
Ariya    acikkhanti    upekkhako   satima   sukhavihariti   tatiyam   jhanam
upasampajja    viharati    sukhassa   ca   pahana   dukkhassa   ca   pahana
pubbeva        somanassadomanassanam       atthangama       adukkhamasukham
upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati
     {498.2}   so   evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
pubbenivasanussatinanaya        cittam        abhininnameti       so
anekavihitam    pubbenivasam    anussarati    seyyathidam    ekampi    jatim
dvepi    jatiyo    tissopi    jatiyo   catassopi   jatiyo   pancapi
jatiyo   dasapi   jatiyo  visampi  jatiyo  timsampi  jatiyo  cattalisampi
jatiyo      pannasampi      jatiyo     jatisatampi     jatisahassampi
jatisatasahassampi    anekepi    samvattakappe    anekepi    vivattakappe
anekepi    samvattavivattakappe    amutrasim    evamnamo    evamgotto
evamvanno     evamaharo    evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto
so   tato   cuto  amutra  udapadim  tatrapasim  evamnamo  evamgotto
evamgotto      evamvanno      evamaharo     evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto    so    tato   cuto   idhupapannoti   iti   sakaram
sauddesam    anekavihitam    pubbenivasam    anussarati    ayamassa   pathama
vijja   adhigata   hoti   avijja   vihata   vijja   uppanna   tamo
vihato    aloko    uppanno    yathatam    appamattassa    atapino
pahitattassa viharato.
     {498.3}   So   evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
Sattanam   cutupapatananaya   cittam   abhininnameti  so  dibbena  cakkhuna
visuddhena   atikkantamanusakena   satte   passati  cavamane  upapajjamane
hine    panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage
satte   pajanati   ime   1-   vata   bhonto  satta  kayaduccaritena
samannagata   vaciduccaritena   samannagata   manoduccaritena   samannagata
ariyanam    upavadaka    micchaditthika    micchaditthikammasamadana   te
kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna
ime  va  pana  bhonto  satta  kayasucaritena  samannagata  vacisucaritena
samannagata  manosucaritena  samannagata  ariyanam anupavadaka sammaditthika
sammaditthikammasamadana   te   kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam
lokam  upapannati  [2]-  iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena
satte  passati  cavamane  upapajjamane  hine  panite  suvanne  dubbanne
sugate  duggate  yathakammupage  satte  pajanati  ayamassa  dutiya  vijja
adhigata  hoti  avijja  vihata  vijja  uppanna  tamo  vihato aloko
uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato.
     {498.4}  So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane
vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite   anenjappatte  asavanam
khayananaya   cittam   abhininnameti  so  idam  dukkhanti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhoti  yathabhutam
pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam  pajanati  ime
@Footnote: 1 Yu. ime va pana .  2 Yu. so.
Asavati   yathabhutam   pajanati   ayam  asavasamudayoti  yathabhutam  pajanati
ayam    asavanirodhoti    yathabhutam    pajanati   ayam   asavanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati.
     {498.5}   Tassa   evam   janato   evam  passato  kamasavapi
cittam    vimuccati    bhavasavapi   cittam   vimuccati   avijjasavapi   cittam
vimuccati    vimuttasmim    vimuttamiti   nanam   hoti   khina   jati   vusitam
brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam   itthattayati   pajanati   ayamassa
tatiya   vijja   adhigata   hoti   avijja   vihata   vijja  uppanna
tamo     vihato     aloko     uppanno     yathatam    appamattassa
atapino pahitattassa viharatoti.
          Anuccavacasilassa            nipakassa ca jhayino
          cittam yassa vasibhutam            ekaggam susamahitam
          tam ve tamonudam dhiram             tevijjam maccuhayinam
          hitam devamanussanam           ahu saccappahayinam 1-
          tihi vijjahi sampannam      asammulhaviharinam
          buddham antimasariram 2-      tam namassanti gotamam.
          Pubbenivasam yo vedi        saggapayanca passati
          atho jatikkhayam patto      abhinnavosito muni
          etahi tihi vijjahi         tevijjo hoti brahmano
          tamaham vadami tevijjam        nannam lapitalapananti.
@Footnote: 1 Po. Ma. sabbappahayinam  2 Po. antimadehadharam Ma. antimadehinam Yu. antimasariram.
     Evam  kho  brahmana  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotiti. Annatha
bho   gotama   brahmananam  tevijjo  annatha  ca  pana  ariyassa  vinaye
tevijjo   hoti   imassa   ca  bho  gotama  ariyassa  vinaye  tevijjassa
brahmananam    tevijjo    kalam    nagghati    solasim   abhikkantam   bho
gotama    .pe.   upasakam   mam   bhavam   gotamo   dharetu   ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
     [499]   60   Athakho   janussoni   brahmano   yena   bhagava
tenupasankami     .pe.     ekamantam     nisinno    kho    janussoni
brahmano    bhagavantam    etadavoca    yassassu   bho   gotama   yanno
va    saddham    va   thalipako   va   deyyadhammam   va   tevijjesu
brahmanesu    danam    dadeyyati   .   yatha   katham   pana   brahmana
brahmana    brahmanam    tevijjam    pannapentiti    .    idha   bho
gotama    brahmano   ubhato   sujato   hoti   matito   ca   pitito
ca     samsuddhagahaniko     yava     sattama    pitamahayuga    akkhitto
anupakkuttho       jativadena      ajjhayako     mantadharo     tinnam
vedanam        paragu        sanighanduketubhanam       sakkharappabhedanam
itihasapancamanam        padako        veyyakarano        lokayata-
mahapurisalakkhanesu   anavayoti   evam   kho   bho   gotama   brahmana
brahmanam    tevijjam    pannapentiti    .   annatha   kho   brahmana
brahmana    brahmanam    tevijjam    pannapenti   annatha   ca   pana
ariyassa   vinaye   tevijjo   hotiti   .   yathakatham   pana  bho  gotama
ariyassa   vinaye  tevijjo  hoti  sadhu  me  bhavam  gotamo  tatha  dhammam
desetu   yatha  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotiti  .  tenahi  brahmana
Sunahi    sadhukam    manasikarohi   bhasissamiti   .   evam   bhoti   kho
janussoni brahmano bhagavato paccassosi.
     {499.1}   Bhagava   etadavoca   idha  brahmana  bhikkhu  vivicceva
kamehi   .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja  viharati  so  evam  samahite
citte    parisuddhe   pariyodate   anangane   vigatupakkilese   mudubhute
kammaniye      thite      anenjappatte     pubbenivasanussatinanaya
cittam    abhininnameti    so    anekavihitam    pubbenivasam    anussarati
.pe.   ayamassa   pathama   vijja   adhigata   hoti   avijja   vihata
vijja    uppanna    tamo    vihato    aloko   uppanno   yathatam
appamattassa atapino pahitattassa viharato.
     {499.2}   So   evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
sattanam    cutupapatananaya    cittam    abhininnameti    so    dibbena
cakkhuna    visuddhena    atikkantamanusakena    satte    passati   .pe.
Ayamassa   dutiya   vijja   adhigata   hoti   avijja   vihata   vijja
uppanna   tamo   vihato   aloko   uppanno   yathatam   appamattassa
atapino pahitattassa viharato.
     {499.3}   So   evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
asava   nam   khayananaya   cittam   abhininnameti   so   idam   dukkhanti
yathabhutam     pajanati    .pe.    ayam    dukkhanirodhagamini    patipadati
yathabhutam   pajanati   ime   asavati   yathabhutam  pajanati  .pe.  ayam
asavanirodhagamini    patipadati    yathabhutam    pajanati    tassa    evam
Janato    evam   passato   kamasavapi   cittam   vimuccati   bhavasavapi
cittam     vimuccati     avijjasavapi     cittam     vimuccati    vimuttasmim
vimuttamiti   nanam   hoti   khina   jati   vusitam  brahmacariyam  katam  karaniyam
naparam   itthattayati   pajanati   ayamassa   tatiya   vijja   adhigata
hoti   avijja   vihata   vijja   uppanna   tamo   vihato  aloko
uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharatoti.
         Yo 1- silabbatasampanno   pahitatto samahito
         cittam yassa vasibhutam               ekaggam susamahitam
         pubbenivasam yo vedi           saggapayanca passati
         atho jatikkhayam patto         abhinnavosito muni
         etahi tihi vijjahi            tevijjo hoti brahmano
         tamaham vadami tevijjam           nannam lapitalapananti.
     Evam  kho  brahmana  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotiti. Annatha
bho   gotama   brahmananam  tevijjo  annatha  ca  pana  ariyassa  vinaye
tevijjo   hoti   imassa   ca  bho  gotama  ariyassa  vinaye  tevijjassa
brahmananam   tevijjo   kalam   nagghati   solsim  abhikkantam  bho  gotama
.pe.   upasakam  mam  bhavam  gotamo  dharetu  ajjatagge  panupetam  saranam
gatanti.
     [500]  61  Athakho  sangaravo brahmano yena bhagava tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
@Footnote: 1 Yu. so.
Vitisaretva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho  sangaravo
brahmano   bhagavantam   etadavoca   mayamassu   bho   gotama   brahmana
nama  yannam  yajamapi  yajapemapi  tatra  bho  gotama  yo  ceva yannam 1-
yajati   yo   ca   yajapeti   sabbe   te   anekasaririkam   punnapatipadam
patipanna    honti   yadidam   yannadhikaranam   yo   panayam   bho   gotama
yassa    va    tassa   va   kula   agarasma   anagariyam   pabbajito
ekamattanam      dameti      ekamattanam      sameti     ekamattanam
parinibbapeti     evamassayam     ekasaririka     2-    punnapatipada
hoti yadidam pabbajjadhikarananti.
     {500.1}   Tenahi   brahmana   tannevettha  patipucchissami  yatha
te   khameyya   tatha  nam  byakareyyasi  tam  kim  mannasi  brahmana  idha
tathagato   loke   uppajjati   araham  sammasambuddho  vijjacaranasampanno
sugato    lokavidu    anuttaro   purisadammasarathi   sattha   devamanussanam
buddho   bhagava   so   evamaha  etthayam  maggo  ayam  patipada  yatha
patipanno   aham   anuttaram   brahmacariyogadham   sayam   abhinna   sacchikatva
pavedemi   etha   tumhepi   tatha   patipajjatha  yatha  patipanna  tumhepi
anuttaram    brahmacariyogadham    sayam    abhinna    sacchikatva   upasampajja
viharissathati  iti  ayam  ceva  sattha  dhammam  deseti  pare  ca  tathattaya
patipajjanti   tani   kho   pana   honti  anekanipi   satani  anekanipi
sahassani    anekanipi    satasahassani    tam   kim    mannasi   brahmana
iccayam    evam    sante   ekasaririka   va    punnapatipada   hoti
anekasaririka va yadidam pabbajjadhikarananti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi 2 Ma. Yu. ekasaririkam punnapatipadam patipanno hoti.
     {500.2}   Iccayampi   bho  gotama  evam  sante  anekasaririka
punnapatipada    hoti    yadidam    pabbajjadhikarananti   .   evam   vutte
ayasma   anando   sangaravam   brahmanam   etadavoca   imasam   te
brahmana    dvinnam   patipadanam   katama   patipada   khamati   appatthatara
ca   appasamarambhatara   ca   mahapphalatara   ca   mahanisamsatara  cati .
Evam   vutte   sangaravo   brahmano  ayasmantam  anandam  etadavoca
seyyathapi  bhavam  gotamo  bhavancanando  ete  me  pujja  ete  me
pasamsati.
     {500.3}  Dutiyampi  kho  ayasma  anando  sangaravam  brahmanam
etadavoca  na  kho  tyaham  brahmana evam pucchami ke va te pujja ke
va  te  pasamsati  evanca  kho  tyaham  brahmana  pucchami  imasam te
brahmana   dvinnam   patipadanam   katama   patipada  khamati  appatthatara  ca
appasamarambhatara   ca  mahapphalatara  ca  mahanisamsatara  cati  .  dutiyampi
kho   sangaravo  brahmano  ayasmantam  anandam  etadavoca  seyyathapi
bhavam gotamo bhavancanando ete me pujja ete me pasamsati.
     {500.4}  Tatiyampi  kho  ayasma  anando  sangaravam  brahmanam
etadavoca   na   kho  tyaham  brahmana  pucchami  ke  va  te  pujja
ke   va   te   pasamsati   evanca   kho  tyaham  brahmana  pucchami
imasam   te   brahmana   dvinnam   patipadanam   katama   patipada   khamati
appatthatara   ca   appasamarambhatara   ca  mahapphalatara  ca  mahanisamsatara
cati   .   tatiyampi   kho   sangaravo  brahmano  ayasmantam  anandam
etadavoca  seyyathapi  bhavam  gotamo bhavancanando ete me pujja ete
Me  pasamsati  .  athakho  bhagavato  etadahosi yavatatiyampi kho sangaravo
brahmano    anandena    sahadhammikam   panham   puttho   samsadeti   no
vissajjeti   yannunaham   parimoceyyanti   .   athakho   bhagava  sangaravam
brahmanam   etadavoca   kanujja   brahmana   rajantepure  rajaparisayam
sannisinnanam   sannipatitanam   antarakatha   udapaditi   .   ayam   khvajja
bho    gotama   rajantepure   rajaparisayam   sannisinnanam   sannipatitanam
antarakatha    udapadi    pubbassudam   appatara   ceva   bhikkhu   ahesum
bahutara    ca    uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam   dassesum   etarahi
kho    bahutara    ceva    bhikkhu    appatara    ca   uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam   dassentiti   ayam   khvajja   bho   gotama  rajantepure
rajaparisayam sannisinnanam sannipatitanam  antarakatha udapaditi.
     {500.5}   Tini   kho   imani  brahmana  patihariyani  katamani
tini    iddhipatihariyam    adesanapatihariyam    anusasanipatihariyam  .
Katamanca   brahmana  iddhipatihariyam  idha  brahmana  ekacco  anekavihitam
iddhividham   paccanubhoti   ekopi   hutva   bahudha  hoti  bahudhapi  hutva
eko   hoti   avibhavam   tirobhavam  tirokuddam  tiropakaram  tiropabbatam
asajjamano   gacchati   seyyathapi   akase   pathaviyapi   ummujjanimujjam
karoti   seyyathapi   udake   udakepi   abhijjamane  gacchati  seyyathapi
pathaviya   akasepi   pallankena   kamati  seyyathapi  pakkhisakuno  imepi
candimasuriye   evammahiddhike  evammahanubhave  panina  parimasati  parimajjati
yavabrahmalokapi    kayena   vasam   vatteti   idam   vuccati   brahmana
Iddhipatihariyam.
     {500.6}    Katamanca    brahmana    adesanapatihariyam    idha
brahmana   ekacco   nimittena   adisati  evampi  te  mano  itthampi
te   mano   itipi   te   cittanti  so  bahuncepi  adisati  tatheva  tam
hoti   no   annatha   idha   pana   brahmana  ekacco  na  heva  kho
nimittena  adisati  apica  kho  manussanam  va  amanussanam  va  devatanam
va   saddam   sutva   adisati  evampi  te  mano  itthampi  te  mano
itipi   te   cittanti   so   bahuncepi  adisati  tatheva  tam  hoti  no
annatha   idha   pana   brahmana   ekacco   na   heva  kho  nimittena
adisati   napi   manussanam   va   amanussanam  va  devatanam  va  saddam
sutva   adisati   apica   kho   vitakkayato  vicarayato  vitakkavicarasaddam
sutva   adisati   evampi   te   mano   itthampi   te   mano  itipi
te   cittanti   so  bahuncepi  adisati  tatheva  tam  hoti  no  annatha
idha   pana   brahmana  ekacco  na  heva  kho  nimittena  adisati  napi
manussanam   va   amanussanam  va  devatanam  va  saddam  sutva  adisati
napi   vitakkayato   vicarayato   vitakkavicarasaddam   sutva  adisati  apica
kho   avitakkam   avicaram   samadhim   samapannassa  cetasa  ceto  paricca
pajanati    yatha    imassa   bhoto   manosankhara   panihita   imassa
cittassa   anantara   amunnama   vitakkam   vitakkissatiti   so   bahuncepi
adisati   tatheva   tam   hoti   no   annatha   idam   vuccati  brahmana
adesanapatihariyam.
     {500.7}     Katamanca    brahmana    anusasanipatihariyam    idha
Brahmana   ekacco   evam   anusasati   evam   vitakketha   ma  evam
vitakkayittha   evam   manasikarotha  ma  evam  manasakattha  idam  pajahatha  idam
upasampajja   viharathati   idam   vuccati   brahmana  anusasanipatihariyam .
Imani   kho   brahmana   tini  patihariyani  .  imesam  te  brahmana
tinnam    patihariyanam    katamam    patihariyam    khamati    abhikkantataranca
panitatarancati.
     {500.8}   Tatra  bho  gotama  yamidam  1-  patihariyam  idhekacco
anekavihitam   iddhividham   paccanubhoti    .pe.   yavabrahmalokapi  kayena
vasam  vattetiti  idam  bho  gotama patihariyam yo ca 2- nam karoti so ca 3-
nam  patisamvedeti  yo  ca  nam  karoti  tassa  4-  ceva  tam  hoti idam me
bho   gotama   patihariyam   mayasahadhammarupam   viya   khayati  yampidam  bho
gotama   patihariyam   idhekacco  nimittena  adisati  evampi  te  mano
itthampi te mano itipi te cittanti
     {500.9}  so  bahuncepi  adisati  tatheva  tam  hoti  no annatha
idha   pana   bho   gotama   ekacco  na  heva  kho  nimittena  adisati
apica   kho   manussanam   va   amanussanam   va   devatanam  va  saddam
sutva   adisati  ...  napi  manusasanam  va  amanussanam  va   devatanam
va    saddam   sutva   adisati   apica   kho   vitakkayato   vicarayato
vitakkavicarasaddam   sutva   adisati   ...   napi  vitakkayato  vicarayato
vitakkavicarasaddam   sutva   adisati  apica  kho  avitakkam  avicaram  samadhim
samapannassa   cetasa   ceto   paricca  pajanati  yatha  imassa  bhoto
manosankhara    panihita    imassa    cittassa    anantara    amunnama
@Footnote: 1 Po. Ma. yadidam  2-3 Ma. va.. ito param idisameva .  4 Ma. tasseva.
Vitakkam    vitakkissatiti   so   bahuncepi   adisati   tatheva   tam   hoti
no   annathati   idampi   bho   gotama  patihariyam  yo  ca  nam  karoti
so  ca  nam  patisamvedeti  yo  ca  nam  karoti  tassa  ceva tam hoti idampi
me   bho   gotama   patihariyam   mayasahadhammarupam   viya   khayati  yanca
kho   idam   bho   gotama  patihariyam  idhekacco  evam  anusasati  evam
vitakketha    ma   evam   vitakkayittha   evam   manasikarotha   ma   evam
manasakattha    idam    pajahatha   idam   upasampajja   viharathati   idam   me
bho    gotama    patihariyam    khamati    imesam    tinnam   patihariyanam
abhikkantataranca panitataranca.
     {500.10}   Acchariyam   bho   gotama   abbhutam  bho  gotama  yava
subhasitancidam   bhota   gotamena   imehi   ca   mayam  tihi  patihariyehi
samannagatam    bhavantam   gotamam   dharema   bhavanhi   gotamo   anekavihitam
iddhividham   paccanubhoti   .pe.   yavabrahmalokapi  kayena  vasam  vatteti
bhavanhi   gotamo  avitakkam  avicaram  samadhim  samapannassa  cetasa  ceto
paricca    pajanati    yatha   imassa   bhoto   manosankhara   panihita
imassa     cittassa     anantara    amunnama    vitakkam    vitakkissatiti
bhavanhi  gotamo  evam  anusasati  evam  vitakketha  ma  evam  vitakkayittha
evam   manasikarotha   ma  evam  manasakattha  idam  pajahatha  idam  upasampajja
viharathati.
     {500.11}   Addha  kho  tyaham  brahmana  asajja  upaniyavaca
bhasita   apica   tyaham   byakarissami   ahanhi   brahmana  anekavihitam
iddhividham   paccanubhomi   .pe.   yavabrahmalokapi  kayena  vasam  vattemi
Ahanhi   brahmana   avitakkam   avicaram   samadhim   samapannassa   cetasa
ceto   paricca   pajanami  yatha  imassa  bhoto  manosankhara  panihita
imassa   cittassa   anantara   amunnama   vitakkam   vitakkissatiti   ahanhi
brahmana   evam   anusasami   evam  vitakketha   ma  evam  vitakkayittha
evam   manasikarotha   ma  evam  manasakattha  idam  pajahatha  idam  upasampajja
viharathati.
     {500.12}  Atthi  pana  bho  gotama  anno  ekabhikkhupi yo imehi
tihi   patihariyehi   samannagato   annatra  bhota  gotamenati  .  na
kho   brahmana   ekamyeva   satam   na   dve   satani  na  tinim  satani
na   cattari   satani   na   panca   satani  athakho  bhiyyova  ye  bhikkhu
imehi   tihi   patihariyehi   samannagatati   .  kaham  pana  bho  gotama
etarahi  te  bhikkhu  viharantiti  .  imasmimyeva kho brahmana bhikkhusangheti.
Abhikkantam    bho   gotama   abhikkantam   bho   gotama   seyyathapi   bho
gotama   nikkujjitam   va  ukkujjeyya  paticchannam  va  vivareyya  mulhassa
va   maggam   acikkheyya   andhakare   va   telappajjotam   dhareyya
cakkhumanto  rupani  dakkhantiti  evamevam  bhota  gotamena anekapariyayena
dhammo   pakasito   esaham   bhavantam   gotamam   saranam  gacchami  dhammanca
bhikkhusanghanca   upasakam   mam  bhavam  gotamo  dharetu  ajjatagge  panupetam
saranam gatanti.
                   Brahmanavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
        dve jana brahmana ceva    paribbajakena nibbutam
        palobhajappo tikanno        soni sangaravena cati.
                     -------------
                     Mahavaggo dutiyo
     [501]   62   Tinimani   bhikkhave  titthayatanani  yani  panditehi
samanuyunjiyamanani     samanuggahiyamanani     samanubhasiyamanani    parampi
gantva   akiriyaya   santhahanti   katamani   tini   santi  bhikkhave  eke
samanabrahmana    evamvadino    evamditthino   yankincayam   purisapuggalo
patisamvedeti   sukham   va   dukkham   va  adukkhamasukham  va  sabbantam  pubbe
katahetuti  santi  bhikkhave  eke  samanabrahmana  evamvadino evamditthino
yankincayam   purisapuggalo   patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va  adukkhamasukham
va   sabbantam  issaranimmanahetuti  santi  bhikkhave  eke  samanabrahmana
evamvadino    evamditthino    yankincayam    purisapuggalo    patisamvedeti
sukham va dukkham va adukkhamasukham va sabbantam ahetuappaccayati.
     {501.1}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samanabrahmana  evamvadino
evamditthino   yankincayam  purisapuggalo  patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va
adukkhamasukham   va  sabbantam  pubbe  katahetuti  tyaham  upasankamitva  evam
vadami  saccam  kira  tumhe  ayasmanto evamvadino evamditthino yankincayam
purisapuggalo  patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va  adukkhamasukham  va  sabbantam
Pubbe  katahetuti  .  te  ce  1-  me  evam puttha amati patijananti
tyaham   evam  vadami  tenahayasmanto  panatipatino  bhavissanti  pubbe
katahetu   adinnadayino   bhavissanti   pubbe   katahetu   abrahmacarino
bhavissanti   pubbe   katahetu   musavadino   bhavissanti   pubbe  katahetu
pisunavaca   bhavissanti   pubbe   katahetu   pharusavaca  bhavissanti  pubbe
katahetu    samphappalapino    bhavissanti   pubbe   katahetu   abhijjhaluno
bhavissanti   pubbe   katahetu   byapannacitta  bhavissanti  pubbe  katahetu
micchaditthika  bhavissanti  pubbe  katahetu  .  pubbe  katam kho pana bhikkhave
sarato   paccagacchatam   na  hoti  chando  va  vayamo  va  idam  va
karaniyam   idam   va   akaraniyanti  iti  karaniyakaraniye  kho  pana  saccato
thetato   anupalabbhiyamane   mutthassatinam   anarakkhanam   viharatam  na  hoti
paccattam    sahadhammiko   samanavado   ayam   kho   me   bhikkhave   tesu
samanabrahmanesu   evamvadisu   evamditthisu   pathamo   sahadhammiko  niggaho
hoti.
     {501.2}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samanabrahmana  evamvadino
evamditthino   yankincayam  purisapuggalo  patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va
adukkhamasukham   va   sabbantam   issaranimmanahetuti   tyaham   upasankamitva
evam   vadami  saccam  kira  tumhe  ayasmanto  evamvadino  evamditthino
yankincayam   purisapuggalo   patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va  adukkhamasukham
va  sabbantam  issaranimmanahetuti  .  te ce 2- me evam puttha amati
patijananti    tyaham   evam   vadami   tenahayasmanto   panatipatino
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca.
Bhavissanti     issaranimmanahetu     .pe.    micchaditthika    bhavissanti
issaranimmanahetu   .   issaranimmananam   kho   pana   bhikkhave  sarato
paccagacchatam  na  hoti  chando  va  vayamo  va  idam  va  karaniyam idam
va   akaraniyanti   iti   karaniyakaraniye   kho   pana   saccato  thetato
anupalabbhiyamane   mutthassatinam   anarakkhanam   viharatam   na  hoti  paccattam
sahadhammiko   samanavado   ayam  kho  me  bhikkhave  tesu  samanabrahmanesu
evamvadisu evamditthisu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
     {501.3}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samanabrahmana  evamvadino
evamditthino  yankincayam  purisapuggalo  patisamvedeti  sukham  va  dukkham   va
adukkhamasukham   va   sabbantam   ahetuappaccayati    tyaham   upasankamitva
evam   vadami  saccam  kira  tumhe  ayasmanto  evamvadino  evamditthino
yankincayam   purisapuggalo   patisamvedeti  sukham  va  dukkham  va  adukkhamasukham
va  sabbantam  ahetuappaccayati  .  te  ce  me  evam  puttha amati
patijananti    tyaham   evam   vadami   tenahayasmanto   panatipatino
bhavissanti     ahetuappaccaya     .pe.     micchaditthika    bhavissanti
ahetuappaccaya  .  ahetu  1-  kho  pana  bhikkhave  sarato paccagacchatam
na  hoti  chando  va  vayamo  va  idam  va karaniyam idam va akaraniyanti
iti  karaniyakaraniye  kho  pana  saccato thetato anupalabbhiyamane mutthassatinam
anarakkhanam    viharatam    na   hoti   paccattam   sahadhammiko   samanavado
ayam   kho   me  bhikkhave  tesu  samanabrahmanesu  evamvadisu  evamditthisu
@Footnote: 1 Ma. ahetuappaccayam. Yu. ahetuappaccaya.
Tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
     {501.4}  Imani  kho  bhikkhave  tini  titthayatanani yani panditehi
samanuyunjiyamanani     samanuggahiyamanani     samanubhasiyamanani    parampi
gantva  akiriyaya  santhahanti  .  ayam kho pana bhikkhave maya dhammo desito
aniggahito   asankilittho  anupavajjo  appatikkuttho  samanehi  brahmanehi
vinnuhi  katamo  ca  bhikkhave  maya  dhammo  desito aniggahito asankilittho
anupavajjo   appatikkuttho   samanehi   brahmanehi   vinnuhi   ima   cha
dhatuyoti  bhikkhave  maya  dhammo desito aniggahito asankilittho anupavajjo
appatikkuttho  samanehi  brahmanehi  vinnuhi  .  imani  cha phassayatananiti
bhikkhave   maya   dhammo   desito   aniggahito  asankilittho  anupavajjo
appatikkuttho    samanehi   brahmanehi   vinnuhi   .   ime   attharasa
manopavicarati   bhikkhave  maya  dhammo  desito  aniggahito  asankilittho
anupavajjo   appatikkuttho   samanehi   brahmanehi   vinnuhi   .  imani
cattari   ariyasaccaniti   bhikkhave   maya   dhammo   desito  aniggahito
asankilittho     anupavajjo     appatikkuttho    samanehi    brahmanehi
vinnuhi.
     {501.5}   Ima   cha  dhatuyoti  bhikkhave  maya  dhammo  desito
aniggahito     asankilittho     anupavajjo     appatikkuttho    samanehi
brahmanehi     vinnuhiti     iti    kho    panetam    vuttam    kincetam
paticca    vuttam    chayima    bhikkhave   dhatuyo   pathavidhatu   apodhatu
tejodhatu         vayodhatu        akasadhatu        vinnanadhatu
Ima   cha   dhatuyoti   bhikkhave   maya   dhammo   desito   aniggahito
asankilittho     anupavajjo     appatikkuttho    samanehi    brahmanehi
vinnuhiti   iti   yantam   vuttam   idametam   paticca   vuttam  .  imani  cha
phassayatananiti     bhikkhave    maya    dhammo    desito    aniggahito
asankilittho     anupavajjo     appatikkuttho    samanehi    brahmanehi
vinnuhiti   iti   kho   panetam   vuttam   kincetam   paticca  vuttam  chayimani
bhikkhave     phassayatanani    cakkhum    phassayatanam    sotam    phassayatanam
ghanam    phassayatanam    jivha   phassayatanam   kayo   phassayatanam   mano
phassayatanam    imani    cha    phassayatananiti   bhikkhave   maya   dhammo
desito     aniggahito     asankilittho     anupavajjo    appatikkuttho
samanehi    brahmanehi    vinnuhiti    iti    yantam    vuttam    idametam
paticca vuttam.
     {501.6}  Ime  attharasa  manopavicarati  bhikkhave  maya  dhammo
desito   aniggahito   asankilittho   anupavajjo   appatikkuttho  samanehi
brahmanehi   vinnuhiti   iti   kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam
cakkhuna   rupam   disva  somanassatthaniyam  rupam  upavicarati  domanassatthaniyam
rupam  upavicarati  upekkhatthaniyam  rupam  upavicarati  sotena saddam sutva ...
Ghanena  gandham  ghayitva ... Jivhaya rasam sayitva ... Kayena photthabbam
phusitva   ...  manasa  dhammam  vinnaya  somanassatthaniyam  dhammam  upavicarati
domanassatthaniyam   dhammam   upavicarati   upekkhatthaniyam   dhammam   upavicarati
ime  attharasa  manopavicarati  bhikkhave  maya  dhammo desito aniggahito
asankilittho   anupavajjo   appatikkuttho   samanehi  brahmanehi  vinnuhiti
Iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
     {501.7}   Imani  cattari  ariyasaccaniti  bhikkhave  maya  dhammo
desito   aniggahito   asankilittho   anupavajjo   appatikkuttho  samanehi
brahmanehi   vinnuhiti   iti   kho  panetam  vuttam  kincetam  paticca  vuttam
channam   bhikkhave   dhatunam   upadaya  gabbhassavakkanti  hoti  okkantiya
sati    namarupam    namarupapaccaya   salayatanam   salayatanapaccaya   phasso
phassapaccaya   vedana  vediyamanassa  kho  panaham  bhikkhave  idam  dukkhanti
pannapemi    ayam    dukkhasamudayoti    pannapemi    ayam   dukkhanirodhoti
pannapemi ayam dukkhanirodhagamini patipadati pannapemi
     {501.8}  katamanca  bhikkhave  dukkham  ariyasaccam  jatipi dukkha jarapi
dukkha   [1]-  maranampi  dukkham  sokaparidevadukkhadomanassupayasapi  dukkha
appiyehi  2-  sampayogo  dukkho  piyehi  vippayogo  dukkho  yampiccham na
labhati   tampi   dukkham  sankhittena  pancupadanakkhandha  dukkha  idam  vuccati
bhikkhave dukkham ariyasaccam
     {501.9}    katamanca    bhikkhave   dukkhasamudayo   3-   ariyasaccam
avijjapaccaya    sankhara    sankharapaccaya   vinnanam   vinnanapaccaya
namarupam     namarupapaccaya     salayatanam     salayatanapaccaya    phasso
phassapaccaya     vedana     vedanapaccaya     tanha    tanhapaccaya
upadanam    upadanapaccaya    bhavo   bhavapaccaya   jati   jatipaccaya
jaramaranam          sokaparidevadukkhadomanassupayasa          sambhavanti
evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti   idam   vuccati
bhikkhave dukkhasamudayo 4- ariyasaccam
     {501.10}  katamanca  bhikkhave  dukkhanirodho  5- ariyasaccam avijjaya
@Footnote: 1 Po. Yu. byadhipi dukkha. 2 Po. Ma. Yu. appiyehi ... dukkhoti ime patha
@natthi. 3-4 Po. Ma. Yu. dukkhasamudayam. 5 Po. Ma. Yu. dukkhanirodham.
Tveva  asesaviraganirodha  sankharanirodho  sankharanirodha  vinnananirodho
vinnananirodha     namarupanirodho     namarupanirodha    salayatananirodho
salayatananirodha  phassanirodho  phassanirodha  vedananirodho  vedananirodha
tanhanirodho     tanhanirodha     upadananirodho     upadananirodha
bhavanirodho     bhavanirodha     jatinirodho     jatinirodha    jaramaranam
sokaparidevadukkhadomanassupayasa    nirujjhanti    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti idam vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccam
     {501.11}  katamanca  bhikkhave  dukkhanirodhagamini  patipada  ariyasaccam
ayameva  ariyo  atthangiko  maggo  seyyathidam  sammaditthi  sammasankappo
sammavaca   sammakammanto   sammaajivo   sammavayamo   sammasati
sammasamadhi   idam   vuccati  bhikkhave  dukkhanirodhagamini  patipada  ariyasaccam
imani  cattari  ariyasaccaniti  bhikkhave  maya  dhammo  desito aniggahito
asankilittho     anupavajjo     appatikkuttho    samanehi    brahmanehi
vinnuhiti iti yantam vuttam idametam paticca vuttanti.
     [502]    63    Tinimani   bhikkhave   amataputtikani   bhayaniti
assutava   puthujjano   bhasati  katamani  tini  hoti  so  bhikkhave  samayo
yam    mahaaggidaho    vutthati   mahaaggidahe   kho   pana   bhikkhave
vutthite    tena    gamapi    dayhanti    nigamapi   dayhanti   nagarapi
dayhanti    gamesupi   dayhamanesu   nigamesupi   dayhamanesu   nagaresupi
dayhamanesu   tattha   matapi   puttam   na   patilabhati   puttopi   mataram
Na   patilabhati   idam   bhikkhave   pathamam   amataputtikam   bhayanti  assutava
puthujjano bhasati.
     {502.1}  Puna  ca  param  bhikkhave  hoti  so  samayo yam mahamegho
vutthati   mahameghe   kho   pana   bhikkhave   vutthite   mahaudakavahako
sanjayati    mahaudakavahake    [1]-    sanjate    tena    gamapi
vuyhanti     nigamapi     vuyhanti     nagarapi     vuyhanti    gamesupi
vuyhamanesu    nigamesupi   vuyhamanesu   nagaresupi   vuyhamanesu   tattha
matapi   puttam   na   patilabhati   puttopi   mataram   na   patilabhati   idam
bhikkhave dutiyam amataputtikam bhayanti assutava puthujjano bhasati.
     {502.2}  Puna  ca  param  bhikkhave  hoti  so  samayo  yam bhayam hoti
atavisankopo    cakkasamarulha    janapada    pariyayanti   bhaye   kho
pana    bhikkhave    sati    atavisankope    cakkasamarulhesu   janapadesu
pariyayantesu   tattha   matapi   puttam   na   patilabhati   puttopi  mataram
na   patilabhati   idam   bhikkhave   tatiyam   amataputtikam   bhayanti  assutava
puthujjano   bhasati   .   imani   kho   bhikkhave   tini  amataputtikani
bhayaniti assutava puthujjano bhasati.
     {502.3}  Tani  kho  panimani  bhikkhave  tini  samataputtikaniyeva
bhayani   amataputtikani   2-   bhayaniti   assutava   puthujjano  bhasati
katamani   tini   hoti  so  bhikkhave  samayo  yam  mahaaggidaho  vutthati
mahaaggidahe  kho  pana  bhikkhave  vutthite  tena gamapi dayhanti nigamapi
dayhanti  nagarapi  dayhanti  gamesupi  dayhamanesu  nigamesupi  dayhamanesu
nagaresupi   dayhamanesu   hoti  so  samayo  yam  kadaci  karahaci  matapi
@Footnote: 1 Ma. kho pana bhikkhave sanjayante .  2 Po. Yu. amataputtikaniyeva.
Puttam    patilabhati    puttopi   mataram   patilabhati   idam   bhikkhave   pathamam
samataputtikanneva      bhayam     amataputtikam     bhayanti     assutava
puthujjano bhasati.
     {502.4}  Puna   ca  param  bhikkhave  hoti  so samayo yam mahamegho
vutthati   mahameghe   kho   pana   bhikkhave   vutthite   mahaudakavahako
sanjayati   mahaudakavahake   sanjate  tena  gamapi  vuyhanti  nigamapi
vuyhanti    nagarapi    vuyhanti    gamesupi    vuyhamanesu    nigamesupi
vuyhamanesu   nagaresupi   vuyhamanesu   hoti   so   samayo  yam  kadaci
karahaci    matapi   puttam   patilabhati   puttopi   mataram   patilabhati   idam
bhikkhave   dutiyam  samataputtikanneva  bhayam  amataputtikam  bhayanti  assutava
puthujjano bhasati.
     {502.5}  Puna  ca  param  bhikkhave  hoti  so  samayo  yam bhayam hoti
atavisankopo    cakkasamarulha    janapada    pariyayanti   bhaye   kho
pana    bhikkhave    sati    atavisankope    cakkasamarulhesu   janapadesu
pariyayantesu   hoti   so   samayo   yam  kadaci  karahaci  matapi  puttam
patilabhati  puttopi  mataram  patilabhati  idam  bhikkhave  tatiyam samataputtikanneva
bhayam   amataputtikam  bhayanti  assutava  puthujjano  bhasati  .  imani  kho
bhikkhave   tini   samataputtikaniyeva   bhayani   amataputtikani  bhayaniti
assutava puthujjano bhasati.
     {502.6}     Tinimani     bhikkhave    amataputtikani    bhayani
katamani   tini   jarabhayam   byadhibhayam   maranabhayam  1-  na  bhikkhave  mata
puttam   jiramanam   evam   labhati   aham   jirami   ma  me  putto  jiriti
putto   va   pana   mataram  jiramanam  na  evam  labhati  aham  jirami  ma
@Footnote: 1 Po. Ma. maranabhayanti.
Me  mata  jiriti  .  na  bhikkhave  mata  puttam  byadhiyamanam evam labhati
aham   byadhiyami   ma  me  putto  byadhiyiti  putto  va  pana  mataram
byadhiyamanam   na   evam   labhati   aham   byadhiyami   ma   me  mata
byadhiyiti   .   na   bhikkhave  mata  puttam  miyyamanam  evam  labhati  aham
miyyami    ma    me   putto   miyyiti   putto   va   pana   mataram
miyyamanam   na   evam  labhati  aham  miyyami  ma  me  mata  miyyiti .
Imani kho bhikkhave tini amataputtikani bhayani 1-.
     {502.7}  Atthi  bhikkhave  maggo  atthi  patipada  imesanca  tinnam
samataputtikanam    bhayanam   imesanca   tinnam   amataputtikanam   bhayanam
pahanaya  samatikkamaya  samvattati  katamo  ca  bhikkhave  maggo katama [2]-
patipada   imesanca   tinnam   samataputtikanam   bhayanam   imesanca  tinnam
amataputtikanam   bhayanam   pahanaya    samatikkamaya   samvattati   ayameva
ariyo    atthangiko    maggo   seyyathidam   sammaditthi   sammasankappo
sammavaca   sammakammanto   sammaajivo   sammavayamo   sammasati
sammasamadhi   ayam   kho  bhikkhave  maggo  ayam  patipada  imesanca  tinnam
samataputtikanam    bhayanam   imesanca   tinnam   amataputtikanam   bhayanam
pahanaya samatikkamaya samvattatiti.
     [503]  64  Ekam  samayam  bhagava  kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena   saddhim   yena   venagapuram  nama  kosalanam  brahmanagamo
tadavasari   .   assosum   kho   venagapurika   brahmanagahapatika  samano
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhayaniti .  2 Po. Ma. ca.
Khalu    bho    gotamo   sakyaputto   sakyakula   pabbajito   venagapuram
anuppatto   tam   kho   pana  bhavantam  gotamam  evam  kalyano  kittisaddo
abbhuggato   itipi  so  bhagava  araham  sammasambuddho  vijjacaranasampanno
sugato    lokavidu    anuttaro   purisadammasarathi   sattha   devamanussanam
buddho   bhagava   1-   so   imam   lokam   sadevakam  samarakam  sabrahmakam
sassamanabrahmanim    pajam    sadevamanussam    sayam    abhinna    sacchikatva
pavedeti     so     dhammam    deseti    adikalyanam    majjhekalyanam
pariyosanakalyanam     sattham     sabyanjanam     kevalaparipunnam    parisuddham
brahmacariyam   pakaseti   sadhu   kho   pana   tatharupanam   arahatam  dassanam
hotiti.
     {503.1}   Athakho  venagapurika  brahmanagahapatika  yena  bhagava
tenupasankamimsu    upasankamitva    appekacce    bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidimsu   appekacce   bhagavata   saddhim  sammodimsu  sammodaniyam
katham  saraniyam  vitisaretva  ekamantam  nisidimsu  appekacce  yena bhagava
tenanjalimpanametva    ekamantam    nisidimsu    appekacce   namagottam
savetva   ekamantam   nisidimsu  appekacce  tunhibhuta  ekamantam  nisidimsu
ekamantam    nisinno    kho    venagapuriko   vacchagotto   brahmano
bhagavantam  etadavoca  acchariyam  bho  gotama  abbhutam  bho  gotama  yavancidam
bhoto    gotamassa    vippasannani    indriyani   parisuddho   chavivanno
pariyodato    seyyathapi   bho   gotama   saradam   badarapandum   parisuddham
hoti   pariyodatam   evameva  bhoto  gotamassa  vippasannani  indriyani
@Footnote: 1 Po. Ma. bhagavati.
Parisuddho   chavivanno   pariyodato   seyyathapi   bho  gotama  talapakkam
sampati   bandhana   pamuttam   parisuddham  hoti  pariyodatam  evameva  bhoto
gotamassa   vippasannani   indriyani   parisuddho   chavivanno  pariyodato
seyyathapi   bho   gotama   nekkham  jambonadam  dakkhakammaraputtasuparikammakatam
kusalasampahattham  1-  pandukambale  nikkhittam  bhasate  ca  tapate  ca virocati
ca  evameva  bhoto  gotamassa  vippasannani indriyani parisuddho chavivanno
pariyodato   yani  nuna  2-  tani  bho  gotama   uccasayanamahasayanani
seyyathidam   asandi   pallanko   gonako  cittika  3-  patika  patalika
tulika   vikatika   uddhalomi   ekantalomi   katthissam   koseyyam  kuttakam
hatthattharam    assattharam    rathattharam   ajinappaveni   kadasimigapavarapaccattharanam
sauttaracchadam    ubhatolohitakupadhanam    evarupanam    nuna   bhavam   gotamo
uccasayanamahasayananam nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
     {503.2}  Yani  kho  pana  tani  brahmana  uccasayanamahasayanani
seyyathidam    asandi    ...    ubhatolohitakupadhanam    dullabhani   tani
pabbajitanam    laddhani   ca   4-   na   kappanti   tini    kho   imani
brahmana     uccasayanamahasayanani    yesaham    etarahi    nikamalabhi
akicchalabhi    akasiralabhi    katamani    tini   dibbam   uccasayanamahasayanam
brahmam     uccasayanamahasayanam     ariyam    uccasayanamahasayanam    imani
kho    brahmana    tini    uccasayanamahasayanani     yesaham   etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
@Footnote: 1 Ma. ukkamukhe sukusalasampahattham .  2 Ma. ayam patho natthi. 3 Po. Yu.
@cittaka. Ma. cittako. 4 Po. Ma. ca pana.
     {503.3}   Katamam  pana  tam  bho  gotama  dibbam  uccasayanamahasayanam
yassa   bhavam   gotamo   etarahi  nikamalabhi  akicchalabhi  akasiralabhiti .
Idhaham   brahmana   yam  gamam  va  nigamam  va  upanissaya  viharami  so
pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya   tameva   gamam  va  nigamam
va     pindaya    pavisami    so    pacchabhattam    pindapatapatikkanto
vanantamyeva  1-  pacarayami  2-  so  yadeva  tattha  honti  tinani  va
pannani   va   tani  ekajjham  sangharitva  nisidami  pallankam  abhujitva
ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva
     {503.4}  so  vivicceva  kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam
savicaram    vivekajam    pitisukham    pathamam    jhanam    upasampajja   viharami
vitakkavicaranam   vupasama   ajjhattam   sampasadanam   cetaso   ekodibhavam
avitakkam   avicaram   samadhijam   pitisukham   dutiyam  jhanam  upasampajja  viharami
pitiya  ca  viraga  upekkhako  ca  viharami  sato  ca  sampajano sukhanca
kayena   patisamvedemi   yantam   ariya   acikkhanti   upekkhako  satima
sukhavihariti   tatiyam   jhanam   upasampajja   viharami   sukhassa   ca  pahana
dukkhassa    ca    pahana    pubbeva   somanassadomanassanam   atthangama
adukkhamasukham     upekkhasatiparisuddhim     catuttham     jhanam     upasampajja
viharami   so   ce   aham  brahmana  evambhuto  cankamami  dibbo  me
eso  tasmim  samaye  cankamo  hoti  so  ce  aham  brahmana evambhuto
titthami   dibbam   me   etam   tasmim   samaye   thanam   hoti  so  ce
aham    brahmana    evambhuto    nisidami   dibbam   me   etam   tasmim
@Footnote: 1 Ma. vanantayeva pavisami. ito param idisameva. 2 Po. patarayami. ito param
@ idisameva.
Samaye  asanam  hoti  so  ce  aham  brahmana  evambhuto seyyam kappemi
dibbam  me  etam  tasmim  samaye  uccasayanamahasayanam  hoti  idam kho tam 1-
brahmana    dibbam   uccasayanamahasayanam   yassaham   etarahi   nikamalabhi
akicchalabhi akasiralabhiti.
     {503.5}  Acchariyam  bho  gotama  abbhutam  bho  gotama  ko  canno
evarupassa    dibbassa    uccasayanamahasayanassa    nikamalabhi    bhavissati
akicchalabhi   akasiralabhi   annatra  bhota  gotamena  katamam  pana  tam  bho
gotama    brahmam   uccasayanamahasayanam   yassa   bhavam   gotamo   etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
     {503.6}  Idhaham  brahmana  yam  gamam  va  nigamam  va upanissaya
viharami   so   pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya  tameva  gamam
va   nigamam   va  pindaya  pavisami  so  pacchabhattam  pindapatapatikkanto
vanantamyeva   pacarayami  so  yadeva  tattha  honti  tinani  va  pannani
va  tani  ekajjham  sangharitva  nisidami  pallankam  abhujitva  ujum  kayam
panidhaya  parimukham  satim  upatthapetva  so  mettasahagatena  cetasa  ekam
disam  pharitva  viharami  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho
tiriyam    sabbadhi    sabbattataya    sabbavantam    lokam   mettasahagatena
cetasa   vipulena   mahaggatena   appamanena    averena  abyapajjhena
pharitva  viharami  karunasahagatena  cetasa  ...  muditasahagatena  cetasa
...   upekkhasahagatena   cetasa   ekam  disam  pharitva  viharami  tatha
dutiyam   tatha   tatiyam   tatha   catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.
Sabbattataya   sabbavantam   lokam   upekkhasahagatena   cetasa   vipulena
mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva   viharami
so  ce  aham  brahmana  evambhuto  cankamami  brahma  me eso tasmim
samaye  cankamo  hoti  so  ce  aham  brahmana  evambhuto titthami ...
Nisidami   ...   seyyam   kappemi   brahmam   me   etam  tasmim  samaye
uccasayanamahasayanam    hoti    idam    kho    tam    brahmana    brahmam
uccasayanamahasayanam     yassaham     etarahi    nikamalabhi    akicchalabhi
akasiralabhiti.
     {503.7}  Acchariyam  bho  gotama  abbhutam  bho  gotama  ko  canno
evarupassa    brahmassa    uccasayanamahasayanassa    nikamalabhi   bhavissati
akicchalabhi   akasiralabhi   annatra  bhota  gotamena  katamam  pana  tam  bho
gotama    ariyam    uccasayanamahasayanam   yassa   bhavam   gotamo   etarahi
nikamalabhi   akicchalabhi   akasiralabhiti   .   idhaham  brahmana  yam  gamam
va   nigamam   va   upanissaya   viharami  so  pubbanhasamayam  nivasetva
pattacivaramadaya   tameva   gamam  va  nigamam  va  pindaya  pavisami  so
pacchabhattam     pindapatapatikkanto     vanantamyeva     pacarayami    so
yadeva   tattha   honti   tinani   va   pannani   va   tani  ekajjham
sangharitva    nisidami    pallankam    abhujitva   ujum   kayam   panidhaya
parimukham   satim   upatthapetva   so  evam  pajanami  rago  me  pahino
ucchinnamulo    talavatthukato    anabhavangato   ayatim   anuppadadhammo
doso   me   pahino  ucchinnamulo  talavatthukato  anabhavangato  ayatim
anuppadadhammo    moho    me   pahino   ucchinnamulo   talavatthukato
Anabhavangato    ayatim    anuppadadhammo   so   ce   aham   brahmana
evambhuto   cankamami  ariyo  me  eso  tasmim  samaye  cankamo  hoti
so  ce  aham  brahmana  evambhuto  titthami  ...  nisidami ... Seyyam
kappemi   ariyam   me   etam   tasmim   samaye  uccasayanamahasayanam  hoti
idam   kho   tam   brahmana   ariyam  uccasayanamahasayanam  yassaham  etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
     {503.8}  Acchariyam   bho  gotama  abbhutam  bho  gotama  ko canno
evarupassa    ariyassa    uccasayanamahasayanassa    nikamalabhi    bhavissati
akicchalabhi    akasiralabhi    annatra    bhota    gotamena    abhikkantam
bho   gotama   abhikkantam  bho  gotama  seyyathapi  bho  gotama  nikkujjitam
va   ukkujjeyya   paticchannam   va   vivareyya   mulhassa   va   maggam
acikkheyya  andhakare  va  telappajjotam  dhareyya  cakkhumanto  rupani
dakkhantiti  evamevam [1]- bhota gotamena anekapariyayena dhammo pakasito
ete   mayam   bhavantam   gotamam   saranam   gacchama   dhammanca  bhikkhusanghanca
upasake no bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupete saranam gateti.
     [504]  65  Ekam samayam bhagava rajagahe viharati gijjhakute pabbate.
Tena  kho  pana  samayena  sarabho  nama  paribbajako  acirapakkanto  hoti
imasma  dhammavinaya  so  rajagahe  parisati  evam  vacam  bhasati annato
maya   samananam  sakyaputtiyanam  2-  dhammo  annaya  ca  panaham  samananam
sakyaputtiyanam   dhammam   evaham   tasma   dhammavinaya   apakkantoti  .
Athakho   sambahula   bhikkhu   pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya
@Footnote: 1 Ma. kho .  2 Po. Ma. sakyaputtikanam. ito param idisameva.
Rajagaham  pindaya  pavisimsu  .  assosum  kho te bhikkhu sarabhassa paribbajakassa
rajagahe   parisati   evam   vacam  bhasamanassa  annato  maya  samananam
sakyaputtiyanam   dhammo   annaya   ca   panaham   samananam   sakyaputtiyanam
dhammam   evaham   tasma  dhammavinaya  apakkantoti  .  athakho  te  bhikkhu
rajagahe    pindaya   caritva   pacchabhattam   pindapatapatikkanta   yena
bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam
nisidimsu   ekamantam  nisinna  kho  te  bhikkhu  bhagavantam  etadavocum  sarabho
nama   bhante   paribbajako   acirapakkanto   imasma   dhammavinaya  so
rajagahe   parisati   evam   vacam   bhasati   annato   maya   samananam
sakyaputtiyanam   dhammo   annaya   ca   panaham   samananam   sakyaputtiyanam
dhammam   evaham   tasma   dhammavinaya  apakkantoti  sadhu  bhante  bhagava
yena   sappiniya  1-  tiram  paribbajakaramo  yena  sarabho  paribbajako
tenupasankamatu anukampam upadayati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
     {504.1}   Athakho   bhagava   sayanhasamayam   patisallana  vutthito
yena   sappiniya  2-  tiram  paribbajakaramo  yena  sarabho  paribbajako
tenupasankami   upasankamitva   pannatte   asane   nisidi   nisajja   kho
bhagava  sarabham  paribbajakam  etadavoca  saccam  kira  tvam  sarabha  evam vadesi
annato   maya   samananam   sakyaputtiyanam   dhammo  annaya  ca  panaham
samananam  sakyaputtiyanam  dhammam  evaham  tasma  dhammavinaya  apakkantoti.
Evam  vutte  sarabho  paribbajako  tunhi  ahosi  .  dutiyampi  kho bhagava
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. sappinika. ito param idisameva.
Sarabham   paribbajakam   etadavoca   vadehi   sarabha   kinti   te  annato
samananam   sakyaputtiyanam   dhammo   sace   te   aparipuram   bhavissati  aham
paripuressami   sace  pana  te  paripuram  bhavissati  aham  anumodissamiti .
Dutiyampi   kho   sarabho   paribbajako   tunhi   ahosi  .  tatiyampi  kho
bhagava   sarabham   paribbajakam  etadavoca  maya  1-  kho  sarabha  pannayati
samananam   sakyaputtiyanam   dhammo   vadehi   sarabha   kinti  te  annato
samananam   sakyaputtiyanam   dhammo   sace   te   aparipuram   bhavissati  aham
paripuressami   sace  pana  te  paripuram  bhavissati  aham  anumodissamiti .
Tatiyampi  kho  sarabho paribbajako tunhi ahosi. Athakho te paribbajaka 2-
sarabham   paribbajakam   etadavocum   yadeva  kho  tvam  avuso  sarabha  samanam
gotamam   yaceyyasi   tadeva   te   samano  gotamo  pavareti  vadehi
avuso   sarabha   kinti   te   annato  samananam  sakyaputtiyanam  dhammo
sace   te   aparipuram   bhavissati   samano   gotamo   paripuressati  sace
pana te paripuram bhavissati samano gotamo anumodissatiti.
     {504.2}  Evam  vutte  sarabho  paribbajako  tunhibhuto  mankubhuto
pattakkhandho   adhomukho   pajjhayanto   appatibhano   nisidi   .  athakho
bhagava    sarabham   paribbajakam   tunhibhutam   mankubhutam   pattakkhandham   adhomukham
pajjhayantam    appatibhanam    viditva    te    paribbajake   etadavoca
yo   kho   mam   paribbajaka   3-   evam   vadeyya   sammasambuddhassa
te      patijanato     ime     dhamma     anabhisambuddhati     tamaham
@Footnote: 1 Ma. yo kho .  2 Yu. paribbajaka rajagahaka .  3 Po. Yu. paribbajako.
@ito param idisameva.
Tattha    sadhukam    samanuyunjeyyam    samanuggaheyyam   samanubhaseyyam   so
vata      maya      sadhukam      samanuyunjiyamano     samanuggahiyamano
samanubhasiyamano   atthanametam   anavakaso   yam   so   tinnam   thananam
nannataram    thanam    nigaccheyya    annena    va   annam   paticarissati
bahiddha     katham    apanamessati    kopanca    dosanca    appaccayanca
patukarissati    tunhibhuto    va    mankubhuto    pattakkhandho   adhomukho
pajjhayanto      appatibhano      nisidissati     seyyathapi     sarabho
paribbajako   yo   kho   mam   paribbajaka   evam  vadeyya  khinasavassa
te   patijanato   ime   asava   aparikkhinati   tamaham   tattha  sadhukam
samanuyunjeyyam    samanuggaheyyam    samanubhaseyyam    so    vata    maya
sadhukam      samanuyunjiyamano      samanuggahiyamano     samanubhasiyamano
atthanametam   anavakaso   yam   so   tinnam   thananam   nannataram  thanam
nigaccheyya    annena    va    annam    paticarissati    bahiddha    katham
apanamessati     kopanca     dosanca     appaccayanca     patukarissati
tunhibhuto    va    mankubhuto    pattakkhandho    adhomukho   pajjhayanto
appatibhano nisidissati seyyathapi sarabho paribbajako
     {504.3}  yo  kho  mam paribbajaka evam vadeyya yassa kho pana te
atthaya  dhammo  desito  so  na  niyyati  takkarassa sammadukkhakkhayayati
tamaham    tattha    sadhukam   samanuyunjeyyam   samanuggaheyyam   samanubhaseyyam
so     vata    maya    sadhukam    samanuyunjiyamano    samanuggahiyamano
samanubhasiyamano   atthanametam   anavakaso   yam   so   tinnam   thananam
nannataram   thanam   nigaccheyya   annena  va  annam  paticarissati  bahiddha
Katham    apanamessati    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukarissati
tunhibhuto    va    mankubhuto    pattakkhandho    adhomukho   pajjhayanto
appatibhano nisidissati seyyathapi sarabho paribbajakoti.
     {504.4}   Athakho   bhagava   sappiniya   tire  paribbajakarame
tikkhattum    sihanadam    naditva   vehasam   pakkami   .   athakho   te
paribbajaka    acirapakkantassa   bhagavato   sarabham   paribbajakam   samantato
vacaya   sannitodakena   sanjambharim   akamsu   seyyathapi   avuso  sarabha
braharanne    jarasigalo    sihanadam   nadissamiti   segalakamyeva   1-
nadati  bherandakamyeva  nadati  evameva  kho  tvam  avuso  sarabha annatreva
samanena  gotamena  sihanadam nadissamiti segalakamyeva 2- nadasi bherandakamyeva
nadasi  seyyathapi  avuso  sarabha ambakamaddari 3- pussakaravitam 4- ravissamiti
ambakamaddariravitamyeva  5-  ravati  evameva kho tvam avuso sarabha annatreva
samanena   gotamena   pussakaravitam   ravissamiti  ambakamaddariravitamyeva  ravasi
seyyathapi   avuso  sarabha  usabho  sunnaya  gosalaya  gambhiram  naditabbam
mannati   evameva   kho   tvam   avuso   sarabha   annatreva   samanena
gotamena   gambhiram  naditabbam  mannasiti  .  athakho  te  paribbajaka  sarabham
paribbajakam samantato vacaya sannitodakena sanjambharim akamsuti.
     [505]  66  Ekam  samayam  bhagava  kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena  saddhim  yena  kesaputtam  nama  kalamanam  nigamo  tadavasari.
Assosum  kho  kesaputtiya  kalama  samano  khalu  bho gotamo sakyaputto
@Footnote: 1-2 Ma. singalakamyeva. ito param idisameva .  3 Ma. ambukasancari.
@4 Ma. purisakaravitam. 5 Ma. ambukasancariravitamyeva .  6 Ma. kesamuttam.
Sakyakula   pabbajito   kesaputtam   anuppatto   tam   kho   pana  bhagavantam
gotamam   evam   kalyano   kittisaddo   abbhuggato   itipi  so  bhagava
araham   sammasambuddho   vijjacaranasampanno   sugato   lokavidu  anuttaro
purisadammasarathi   sattha   devamanussanam   buddho  bhagava  so  imam  lokam
sadevakam   samarakam   sabrahmakam   sassamanabrahmanim   pajam  sadevamanussam  sayam
abhinna    sacchikatva   pavedeti   so   dhammam   deseti   adikalyanam
majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam   kevalaparipunnam
parisuddham   brahmacariyam   pakaseti   sadhu   kho   pana  tatharupanam  arahatam
dassanam hotiti.
     {505.1}  Athakho  kesaputtiya  kalama yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva     appekacce     bhagavantam    abhivadetva    ekamantam
nisidimsu    appekacce    bhagavata   saddhim   sammodimsu   sammodaniyam   katham
saraniyam   vitisaretva   ekamantam   nisidimsu  appekacce  yena  bhagava
tenanjalimpanametva    ekamantam    nisidimsu    appekacce   namagottam
savetva   ekamantam   nisidimsu  appekacce  tunhibhuta  ekamantam  nisidimsu
ekamantam  nisinna  kho  1-  kesaputtiya  kalama  bhagavantam  etadavocum
santi    bhante   eke   samanabrahmana   kesaputtam   agacchanti   te
sakamyeva  vadam  dipenti  jotenti  paravadam  2-  pana  khumsenti  vambhenti
paribhavanti  opapakkhim  3-  karonti  aparepi  bhante  eke samanabrahmana
kesaputtam  agacchanti  tepi  sakamyeva  vadam  dipenti jotenti paravadam 4-
pana   khumsenti   vambhenti  paribhavanti  opapakkhim  5-  karonti  tesam  no
@Footnote: 1 Ma. te .  2-4 Po. Ma. parappavadam .  3-5 Ma. omakkhim.
Bhante   amhakam   hoteva    kankha  hoti  vicikiccha  kosunama  imesam
bhavantanam samanabrahmananam saccam aha ko musati.
     {505.2}  Alam hi vo kalama kankhitum alam vicikicchitum kankhaniyeva 1-
pana  vo  thane  vicikiccha  uppanna etha tumhe kalama ma anussavena
ma  paramparaya  ma  itikiraya  ma  pitakasampadanena  ma  takkahetu ma
nayahetu    ma    akaraparivitakkena   ma   ditthinijjhanakkhantiya   ma
bhabbarupataya   ma  samano  no  garuti  yada  tumhe  kalama  attanava
janeyyatha  ime  dhamma  akusala  ime  dhamma  savajja  ime dhamma
vinnugarahita   ime   dhamma   samatta   samadinna   ahitaya   dukkhaya
samvattantiti  atha  tumhe  kalama  pajaheyyatha  tam  kim  mannatha  kalama
lobho    purisassa    ajjhattam   uppajjamano   uppajjati   hitaya   va
ahitaya vati. Ahitaya bhante.
     {505.3}    Luddho   panayam   kalama   purisapuggalo   lobhena
abhibhuto    pariyadinnacitto    panampi    hanati    adinnampi    adiyati
paradarampi    gacchati    musapi   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti
yamsa  2-  hoti  digharattam  ahitaya  dukkhayati  .  evam  bhante . Tam kim
mannatha     kalama     doso    purisassa    ajjhattam    uppajjamano
uppajjati hitaya va ahitaya vati. Ahitaya bhante.
     {505.4}  Duttho  panayam  kalama  purisapuggalo  dosena abhibhuto
pariyadinnacitto    panampi    hanati    adinnampi   adiyati   paradarampi
gacchati   musapi  bhanati  parampi  tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti  digharattam
ahitaya   dukkhayati   .   evam   bhante  .  tam  kim  mannatha  kalama
@Footnote: 1 Ma. kankhaniyeva  .  2 Po. yam tassa.
Moho   purisassa  ajjhattam  uppajjamano  uppajjati  hitaya  va  ahitaya
vati. Ahitaya bhante.
     {505.5}  Mulho  panayam  kalama  purisapuggalo  mohena abhibhuto
parayadinnacitto    panampi    hanati    adinnampi   adiyati   paradarampi
gacchati   musapi  bhanati  parampi  tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti  digharattam
ahitaya dukkhayati. Evam bhante.
     {505.6}  Tam  kim  mannatha  kalama ime dhamma kusala va akusala
vati. Akusala bhante. Savajja va anavajja vati. Savajja bhante.
Vinnugarahita   va   vinnuppasattha   vati   .   vinnugarahita  bhante .
Samatta  samadinna  ahitaya  dukkhaya  samvattanti  no  va katham va ettha
hotiti  .  samatta  bhante  samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti evam no
ettha  hotiti. Iti kho kalama yantam avocumha 1- etha tumhe kalama
ma  anussavena  ma  paramparaya  ma  itikiraya  ma pitakasampadanena ma
takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena  ma ditthinajjhanakkhantiya
ma  bhabbarupataya  ma  samano  no  garuti  yada tumhe kalama attanava
janeyyatha  ime  dhamma  akusala  ime  dhamma  savajja  ime dhamma
vinnugarahita   ime   dhamma   samatta   samadinna   ahitaya   dukkhaya
samvattantiti    atha    tumhe    kalama   pajaheyyathati   iti   yantam
vuttam  idametam  paticca  vuttam  .  etha  tumhe  kalama  ma anussavena
ma   paramparaya   ma   itikiraya  ma  pitakasampadanena  ma  takkahetu
ma    nayahetu    ma   akaraparivitakkena   ma   ditthinijjhanakkhantiya
@Footnote: 1 Ma. avocumha.
Ma   bhabbarupataya   ma   samano   no   garuti  yada  tumhe  kalama
attanava   janeyyatha   ime   dhamma  kusala  ime  dhamma  anavajja
ime    dhamma    vinnuppasattha   ime   dhamma   samatta   samadinna
hitaya    sukhaya    samvattantiti    atha   tumhe   kalama   upasampajja
vihareyyatha.
     {505.7}   Tam   kim  mannatha  kalama  alobho  purisassa  ajjhattam
uppajjamano  uppajjati  hitaya  va  ahitaya  vati  .  hitaya bhante.
Aluddho  panayam  kalama  purisapuggalo lobhena anabhibhuto apariyadinnacitto
neva  panam  hanati  na  adinnam  adiyati  na  paradaram  gacchati na musa bhanati
parampi   tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti  digharattam  hitaya  sukhayati .
Evam bhante.
     {505.8}   Tam   kim  mannatha  kalama  adoso  purisassa  ajjhattam
uppajjamano  uppajjati  hitaya  va  ahitaya  vati  .  hitaya bhante.
Aduttho     panayam    kalama    purisapuggalo    dosena    anabhibhuto
apariyadinnacitto   neva   panam  hanati  na  adinnam  adiyati  na  paradaram
gacchati   na   musa   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti  yamsa  hoti
digharattam hitaya  sukhayati. Evam bhante.
     {505.9}   Tam   kim  mannatha  kalama  amoho  purisassa  ajjhattam
uppajjamano  uppajjati  hitaya  va  ahitaya  vati  .  hitaya bhante.
Amulho  panayam  kalama  purisapuggalo mohena anabhibhuto apariyadinnacitto
neva  panam  hanati  na  adinnam  adiyati  na  paradaram  gacchati na musa bhanati
parampi  tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti  digharattam hitaya sukhayati. Evam
Bhante.
     {505.10}   Tam  kim  mannatha  kalama  ime  dhamma  kusala  va
akusala  vati . Kusala bhante. Savajja va anavajja vati. Anavajja
bhante   .   vinnugarahita   va   vinnuppasattha  vati  .  vinnuppasattha
bhante  .  samatta  samadinna  hitaya  sukhaya  samvattanti no va katham va
ettha  hotiti  .  samatta  bhante  samadinna  hitaya  sukhaya  samvattanti
evam no ettha hotiti.
     {505.11}  Iti  kho kalama yantam avocumha etha tumhe kalama
ma  anussavena  ma  paramparaya  ma  itikiraya  ma pitakasampadanena ma
takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena  ma ditthinijjhanakkhantiya
ma  bhabbarupataya  ma  samano  no  garuti  yada tumhe kalama attanava
janeyyatha  ime  dhamma  kusala  ime  dhamma  anavajja  ime  dhamma
vinnuppasattha    ime   dhamma   samatta   samadinna   hitaya   sukhaya
samvattantiti  atha  tumhe  kalama  upasampajja  vihareyyathati  iti  yantam
vuttam idametam paticca vuttam.
     {505.12}  Sa  kho  so  kalama  ariyasavako evam vigatabhijjho
vigatabyapado    asammulho    sampajano   patissato   mettasahagatena
cetasa  ekam  disam  pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha tatiyam tatha catuttham
iti    uddhamadho    tiriyam    sabbadhi    sabbattataya   sabbavantam   lokam
mettasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena  appamanena  averena
abyapajjhena  pharitva  viharati  karunasahagatena cetasa ... Muditasahagatena
cetasa  ...  upekkhasahagatena  cetasa  ekam  disam pharitva viharati tatha
Dutiyam   tatha   tatiyam   tatha   catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi
sabbattataya     sabbavantam     lokam     upekkhasahagatena     cetasa
vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva
viharati.
     {505.13}  Sa kho so kalama ariyasavako evam averacitto evam
abyapajjhacitto    evam   asankilitthacitto   evam   visuddhacitto   tassa
dittheva  dhamme  cattaro  assasa  adhigata  honti  sace kho pana atthi
paro   loko   atthi  sukatadukkatanam  kammanam  phalavipako  thanametam  1-
yenaham   kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam  lokam  upapajjissamiti
ayamassa   pathamo   assaso   adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  natthi
paro    loko    natthi   sukatadukkatanam   kammanam   phalavipako   idhaham
dittheva  dhamme  averam  abyapajjham  anigham  sukhi  2-  attanam  pariharamiti
ayamassa   dutiyo  assaso  adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  karoto
kariyati   papam   na   kho  panaham  kassaci  papam  cetemi  akarontam  kho
pana   mam   papakammam   kuto  dukkham  phusissatiti  ayamassa  tatiyo  assaso
adhigato   hoti   .  sace  kho  pana  karoto  na  kariyati  papam  idhaham
ubhayeneva   visuddham   attanam  samanupassamiti  ayamassa  catuttho  assaso
adhigato hoti.
     {505.14}  Sa  kho  so  kalama  ariyasavako evam averacitto
evam    abyapajjhacitto   evam   asankilitthacitto   evam   visuddhacitto
tassa   dittheva  dhamme  ime  cattaro  assasa  adhigata  hontiti .
Evametam   bhagava   evametam   sugata  sa  kho  so  bhante  ariyasavako
@Footnote: 1 Ma. athaham. ito param idisameva. Yu. thanamaham .  2 Ma. Yu. sukhim.
Evam   averacitto  evam  abyapajjhacitto  evam  asankilitthacitto  evam
visuddhacitto   tassa   dittheva   dhamme   cattaro   assasa   adhigata
honti   sace   kho   pana   atthi   paro   loko  atthi  sukatadukkatanam
kammanam   phalavipako   thanametam   yenaham   kayassa  bheda  parammarana
sugatim    saggam    lokam    upapajjissamiti   ayamassa   pathamo   assaso
adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  natthi  paro loko natthi sukatadukkatanam
kammanam    phalavipako   idhaham   dittheva   dhamme   averam   abyapajjham
anigham   sukhi   attanam   pariharamiti   ayamassa  dutiyo  assaso  adhigato
hoti  .  sace  kho  pana  karoto  kariyati  papam  na  kho  panaham kassaci
papam   cetemi   akarontam   kho   pana   mam   papakammam   kuto   dukkham
phusissatiti  ayamassa  tatiyo  assaso  adhigato  hoti  .  sace  kho  pana
karoto  na  kariyati  papam  idhaham  ubhayeneva visuddham attanam samanupassamiti
ayamassa catuttho assaso adhigato hoti.
     {505.15}  Sa  kho  so bhante ariyasavako evam averacitto evam
abyapajjhacitto    evam   asankilitthacitto   evam   visuddhacitto   tassa
dittheva   dhamme   ime  cattaro  assasa  adhigata  honti  abhikkantam
bhante   .pe.   ete   mayam  bhante  bhagavantam  saranam  gacchama  dhammanca
bhikkhusanghanca    upasake   no   bhante   bhagava   dharetu   ajjatagge
panupete saranam gateti.
     [506]  Ekam  samayam  ayasma nandako savatthiyam viharati pubbarame
migaramatupasade   .   athakho  salho  ca  migaranatta  rohano  1-
@Footnote: 1 Ma. sano.
Ca  pekhuniyanatta  1-  yenayasma  nandako  tenupasankamimsu  upasankamitva
ayasmantam   nandakam   abhivadetva   ekamantam  nisidimsu  ekamantam  nisinnam
kho   salham  migaranattaram  ayasma  nandako  etadavoca  etha  tumhe
salha    ma   anussavena   ma   paramparaya   ma   itikiraya   ma
pitakasampadanena   ma   takkahetu  ma  nayahetu  ma  akaraparivitakkena
ma  ditthinijjhanakkhantiya  ma  bhabbarupataya  ma  samano  no  garuti yada
tumhe   salha   attanava   janeyyatha  ime  dhamma  akusala  ime
dhamma   savajja   ime   dhamma   vinnugarahita  ime  dhamma  samatta
samadinna    ahitaya    dukkhaya   samvattantiti   atha   tumhe   salha
pajaheyyatha tam kim mannatha salha atthi lobhoti. Evam bhante.
     {506.1}  Abhijjhati  kho  aham  salha etamattham vadami luddho kho
ayam    salha    abhijjhalu    panampi    hanati    adinnampi   adiyati
paradarampi    gacchati    musapi   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti
yamsa  hoti  digharattam  ahitaya  dukkhayati  .  evam  bhante. Tam kim mannatha
salha  atthi  dosoti  .  evam  bhante . Byapadoti kho aham salha
etamattham   vadami   duttho   kho  ayam  salha  byapannacitto  panampi
hanati   adinnampi   adiyati   paradarampi   gacchati   musapi  bhanati  parampi
tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti  digharattam  ahitaya  dukkhayati  .  evam
bhante  .  tam  kim  mannatha  salha  atthi  mohoti  .  evam  bhante .
Avijjati   kho   aham   salha   etamattham   vadami   mulho  kho  ayam
@Footnote: 1 Ma. sekhuniyanatta.
Salha   avijjagato   panampi   hanati   adinnampi  adiyati  paradarampi
gacchati    musapi   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti   yamsa   hoti
digharattam  ahitaya  dukkhayati  .  evam  bhante  .  tam  kim mannatha salha
ime  dhamma  kusala  va  akusala vati. Akusala bhante. Savajja va
anavajja  vati  .  savajja  bhante  .  vinnugarahita  va vinnuppasattha
vati  .  vinnugarahita  bhante  .  samatta  samadinna  ahitaya  dukkhaya
samvattanti   no   va   katham   va   ettha  hotiti  .  samatta  bhante
samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti 1- evam no ettha hotiti.
     {506.2}  Iti  kho  salha  yantam  avocumha etha tumhe salha
ma   anussavena   ma  paramparaya  ma  itikiraya  ma  pitakasampadanena
ma   takkahetu   2-   ma   nayahetu   ma   akaraparivitakkena   ma
ditthinijjhanakkhantiya    ma    bhabbarupataya   ma   samano   no   garuti
yada   tumhe   salha   attanava  janeyyatha  ime  dhamma  akusala
ime  dhamma  savajja  ime  dhamma  vinnugarahita  ime  dhamma samatta
samadinna    ahitaya    dukkhaya   samvattantiti   atha   tumhe   salha
pajaheyyathati iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
     {506.3}  Etha  3-  tumhe salha ma anussavena ma paramparaya
ma   itikiraya  ma  pitakasampadanena  ma  takkahetu  ma  nayahetu  ma
akaraparivitakkena    ma    ditthinijjhanakkhantiya    ma    bhabbarupataya
ma    samano    no    garuti    yada    tumhe   salha   attanava
janeyyatha   ime   dhamma   kusala   ime   dhamma   anavajja  ime
@Footnote: 1 Ma. Yu. samvattantiti .  2 Yu. vitakkahetu .  3 Yu. evam.
Dhamma    vinnuppasattha   ime   dhamma   samatta   samadinna   hitaya
sukhaya   samvattantiti   atha   tumhe   salha   upasampajja   vihareyyatha
tam kim mannatha salha atthi alobhoti. Evam bhante.
     {506.4}  Anabhijjhati  kho aham salha etamattham vadami aluddho kho
ayam   salha    anabhijjhalu  neva  panam  hanati  na  adinnam  adiyati  na
paradaram  gacchati  na  musa  bhanati  parampi  tathattaya  samadapeti  yamsa hoti
digharattam  hitaya  sukhayati  .  evam  bhante  .  tam  kim  mannatha  salha
atthi   adosoti  .  evam  bhante  .  abyapadoti  kho  aham  salha
etamattham    vadami    aduttho   kho   ayam   salha   abyapannacitto
neva   panam   hanati  na  adinnam  adiyati  na  paradaram  gacchati  na  musa
bhanati  parampi  tathattaya  samadapeti  yamsa  hoti digharattam hitaya sukhayati.
Evam  bhante  .  tam  kim  mannatha  salha atthi amohoti. Evam bhante.
Vijjati  kho  aham  salha  etamattham  vadami  amulho  kho  ayam salha
vijjagato  neva  panam  hanati  na  adinnam  adiyati   na  paradaram  gacchati
na   musa   bhanati   parampi   tathattaya   samadapeti  yamsa  hoti  digharattam
hitaya  sukhayati  .  evam  bhante  .  tam  kim mannatha salha ime dhamma
kusala  va  akusala  vati  .  kusala  bhante . Savajja va anavajja
vati   .   anavajja   bhante   .   vinnugarahita   va   vinnuppasattha
vati   .   vinnuppasattha   bhante   .   samatta   samadinna   hitaya
sukhaya  samvattanti  no  va  katham  va  ettha  hotiti  .  samatta bhante
Samadinna hitaya sukhaya samvattanti 1- evam no ettha hotiti.
     {506.5}  Iti  kho  salha  yantam  avocumha etha tumhe salha
ma   anussavena   ma  paramparaya  ma  itikiraya  ma  pitakasampadanena
ma    takkahetu    ma    nayahetu    ma    akaraparivitakkena   ma
ditthinijjhanakkhantiya    ma    bhabbarupataya   ma   samano   no   garuti
yada   tumhe   salha   attanava   janeyyatha  ime  dhamma  kusala
ime   dhamma   anavajja   ime   dhamma   vinnuppasattha  ime  dhamma
samatta   samadinna   [2]-   hitaya   sukhaya  samvattantiti  atha  tumhe
salha    upasampajja    vihareyyathati   iti   yantam   vuttam   idametam
paticca vuttam.
     {506.6}  Sa  kho  so  salha  ariyasavako  evam  vigatabhijjho
vigatabyapado    asammulho    sampajano   patissato   mettasahagatena
cetasa  ekam  disam  pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha tatiyam tatha catuttham
iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi   sabbattataya   sabbavantam  lokam  ...
Karunasahagatena    cetasa    .pe.   muditasahagatena   cetasa   .pe.
Upekkhasahagatena   cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam
tatha   tatiyam   tatha   catuttham  iti  uddhamadho  tiriyam  sabbadhi  sabbattataya
sabbavantam    lokam   upekkhasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena
appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva   viharati   so   evam
pajanati     atthi   idam   atthi   hinam   atthi   panitam   atthi   imassa
sannagatassa   uttarim   3-   nissarananti   tassa   evam   janato  evam
passato    kamasavapi   cittam   vimuccati   bhavasavapi   cittam   vimuccati
@Footnote: 1 Po. Ma. samvattantiti .  2 Ma. digharattam .  3 Po. Ma. uttari.
Avijjasavapi    cittam    vimuccati   vimuttasmim   vimuttamiti   nanam   hoti
khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam   karaniyam   naparam  itthattayati
pajanati   so   evam   pajanati   ahu   pubbe  lobho  tadahu  akusalam
so  etarahi  natthi  iccetam  kusalam  ahu  pubbe  doso  ... Ahu pubbe
moho   tadahu   akusalam  so  etarahi  natthi  iccetam  kusalanti  iti  1-
so    dittheva    dhamme   nicchato   nibbuto   sitibhuto   sukhapatisamvedi
brahmabhutena attana viharatiti.
     [507]   68   Tinimani  bhikkhave  kathavatthuni  katamani  tini  atitam
va  bhikkhave  addhanam  arabbha  katham  katheyya  evam ahosi atitamaddhananti
anagatam   va   bhikkhave  addhanam  arabbha  katham  katheyya  evam  bhavissati
anagatamaddhananti    etarahi    va    bhikkhave    paccuppannam   addhanam
arabbha katham katheyya evam hoti etarahi paccuppannanti 2-.
     {507.1}  Kathasampayogena  bhikkhave  puggalo  veditabbo  yadi va
kaccho  yadi  va  akacchoti  sacayam  bhikkhave  puggalo panham puttho samano
ekamsabyakaraniyam    panham   na   ekamsena   byakaroti   vibhajjabyakaraniyam
panham     na     vibhajjabyakaroti     patipucchabyakaraniyam    panham    na
patipucchabyakaroti   thapaniyam   panham   na  thapeti  evam  santayam  bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panayam  bhikkhave  puggalo  panham  puttho
samano   ekamsabyakaraniyam   panham  ekamsena  byakaroti  vibhajjabyakaraniyam
panham   vibhajjabyakaroti   patipucchabyakaraniyam   panham   patipucchabyakaroti
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi .  2 Ma. paccuppannamaddhananti.
Thapaniyam panham thapeti evam santayam bhikkhave puggalo kaccho hoti.
     {507.2}   Kathasampayogena   bhikkhave   puggalo  veditabbo  yadi
va  kaccho  yadi  va  akacchoti  sacayam  bhikkhave  puggalo  panham  puttho
samano  thanatthane  na  santhati  parikappe  na  santhati  annavade 1-
na    santhati    patipadaya    na   santhati   evam   santayam   bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panayam  bhikkhave  puggalo  panham  puttho
samano   thanatthane   santhati   parikappe   santhati   annavade  2-
santhati    patipadaya    santhati    evam   santayam   bhikkhave   puggalo
kaccho hoti.
     {507.3}   Kathasampayogena   bhikkhave   puggalo  veditabbo  yadi
va   kaccho   yadi   va   akacchoti   sacayam   bhikkhave  puggalo  panham
puttho    samano   annenannam   paticarati   bahiddha   katham   apanameti
kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti   evam   santayam  bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panayam  bhikkhave  puggalo  panham  puttho
samano   nannenannam   paticarati   na   bahiddha   katham   apanameti  na
kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti   evam   santayam  bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
     {507.4}    Kathasampayogena    bhikkhave    puggalo   veditabbo
yadi   va   kaccho  yadi  va  akacchoti  sacayam  bhikkhave  puggalo  panham
puttho    samano    abhiharati   abhimaddati   anupajagghati   khalitam   ganhati
evam    santayam   bhikkhave   puggalo   akaccho   hoti   sace   panayam
bhikkhave   puggalo   panham   puttho   samano  na  abhiharati  na  abhimaddati
@Footnote: 1-2 Ma. annatavade.
Na    anupajagghati    na    khalitam    ganhati   evam   santayam   bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
     {507.5}    Kathasampayogena    bhikkhave    puggalo   veditabbo
yadi   va   saupaniso   yadi   va   anupanisoti   anohitasoto  bhikkhave
anupaniso   hoti   ohitasoto  saupaniso  hoti  so  saupaniso  samano
abhijanati   ekam   dhammam   parijanati  ekam  dhammam  pajahati  ekam  dhammam
sacchikaroti   ekam   dhammam   so   abhijananto  ekam  dhammam  parijananto
ekam   dhammam   pajahanto  ekam  dhammam  sacchikaronto  ekam  dhammam  samma
vimuttim  phusati  .  etadattha  bhikkhave  katha etadattha mantana etadattha
upanisa etadattham sotavadhanam yadidam anupada cittassa vimokkhoti.
         Ye viruddha sallapanti          vinivittha samussita
         anariyagunamasajja               annonnavivaresino 1-
         dubbhasitam vikkhalitam             sampamoham parajayam
         annamannabhinandanti 2-  tadariyo kathanacare.
         Sace cassa kathakamo           kalamannaya pandito
         dhammatthapatisamyutta             ya ariyacarita katha
         tam katham kathaye dhiro                 aviruddho  anussito
         anuttinnena 3- manasa      apalaso asahaso
         anusuyyamano 4- so          sammadannaya bhasati
         subhasitam anumodeyya           dubbhatthe napasadaye 5-
         uparambham na sikkheyya          khalitanca na gahaye
@Footnote: 1 Ma. annamannam vivaresino .  2 Po. Ma. annonnassabhinandanti.
@3 Ma. anunnatena Yu. anupadinnena .  4 Po. Ma. anusuyayamano. 5 Yu. navasadaye.
         Nabhihare nabhimadde           na vacam payutam bhane.
         Annanattham pasadattham       satam ve hoti mantana
         evam kho ariya mantenti       esa ariyanamantana
         etadannaya medhavi            na samusseyya mantayeti.
     [508]  69  Sace  bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam puccheyyum
tayome   avuso   dhamma   katame  tayo  rago  doso  moho  ime
kho   avuso   tayo   dhamma   imesam   avuso   tinnam  dhammanam  ko
viseso   ko  adhippayaso  1-  kim  nanakarananti  evam  puttha  tumhe
bhikkhave   tesam  annatitthiyanam  paribbajakanam  kinti  byakareyyathati .
Bhagavammulaka   no   bhante   dhamma   bhagavamnettika   bhagavampatisarana  sadhu
vata   bhante   bhagavantamyeva  patibhatu  etassa  bhasitassa  attho  bhagavato
sutva  bhikkhu  dharessantiti  .  tenahi  bhikkhave  sunatha sadhukam manasikarotha
bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum .
Bhagava   etadavoca   sace   bhikkhave   annatitthiya   paribbajaka  evam
puccheyyum  tayome  avuso  dhamma  katame  tayo  rago  doso  moho
ime   kho  avuso  tayo  dhamma  imesam  avuso  tinnam  dhammanam  ko
viseso   ko   adhippayaso   kim   nanakarananti  evam   puttha  tumhe
bhikkhave   tesam   annatitthiyanam   paribbajakanam   evam    byakareyyatha
rago   kho   avuso  appasavajjo  dandhaviragi   doso  mahasavajjo
khippaviragi moho mahasavajjo  dandhaviragiti.
@Footnote: 1 Po. adhippayo. Ma. Yu. adhippayaso.
     {508.1}  Ko  panavuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno va
rago   uppajjati   uppanno   va   rago   bhiyyobhavaya  vepullaya
samvattatiti    .   subhanimittantissa   vacaniyam   tassa   subhanimittam   ayoniso
manasikaroto  anuppanno  ceva  1-  rago  uppajjati  uppanno  ca  2-
rago  bhiyyobhavaya  vepullaya  samvattati  ayam  kho  avuso  hetu  ayam
paccayo   yena   anuppanno   va   rago   uppajjati   uppanno  va
rago bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
     {508.2}  Ko  panavuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno va
doso   uppajjati   uppanno   va   doso   bhiyyobhavaya  vepullaya
samvattatiti   .   patighanimittantissa   vacaniyam   tassa   patighanimittam  ayoniso
manasikaroto  anuppanno  ceva  3-  doso  uppajjati  uppanno  ca  4-
doso  bhiyyobhavaya  vepullaya  samvattati  ayam  kho  avuso  hetu  ayam
paccayo  yena  anuppanno  va  doso  uppajjati  uppanno  va  doso
bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
     {508.3} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno va moho
uppajjati  uppanno  va  moho  bhiyyobhavaya  vepullaya  samvattatiti .
Ayoniso  manasikarotissa  vacaniyam  tassa  ayoniso  manasikaroto anuppanno
ceva  5-  moho uppajjati uppanno ca 6- moho bhiyyobhavaya vepullaya
samvattati  ayam   kho  avuso  hetu ayam paccayo yena anuppanno va moho
uppajjati uppanno va moho bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
     {508.4}    Ko    panavuso    hetu    ko   paccayo   yena
anuppanno      va      7-     rago     nuppajjati     uppanno
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. va. 7 Ma. ceva. ito param idisameva.
Va   rago   pahiyatiti   .   asubhanimittantissa  vacaniyam  tassa  asubhanimittam
yoniso   manasikaroto  anuppanno  ceva  rago  nuppajjati  uppanno  ca
rago  pahiyati  ayam  kho  avuso  hetu  ayam  paccayo  yena  anuppanno
va rago nuppajjati uppanno va rago pahiyatiti.
     {508.5}  Ko  panavuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno va
doso    nuppajjati   uppanno   va   doso   pahiyatiti   .   metta
cetovimuttitissa  vacaniyam  tassa  mettam  cetovimuttim  yoniso  manasikaroto
anuppanno  ceva  doso  nuppajjati  uppanno  ca  doso  pahiyati 1- ayam
kho  avuso  hetu  ayam  paccayo  yena  anuppanno  va doso nuppajjati
uppanno va doso pahiyatiti.
     {508.6}   Ko  panavuso  hetu  ko  paccayo  yena  anuppanno
va   moho   nuppajjati   uppanno   va  moho  pahiyatiti  .  yoniso
manasikarotissa   vacaniyam   tassa   yoniso  manasikaroto  anuppanno  ceva
moho   nuppajjati   uppanno   ca   moho   pahiyati  ayam  kho  avuso
hetu   ayam  paccayo  yena  anuppanno  va  moho  nuppajjati  uppanno
va moho pahiyatiti.
     [509]  70   Tinimani  bhikkhave  akusalamulani  katamani  tini lobho
akusalamulam   doso   akusalamulam   moho   akusalamulam   .   yadapi  bhikkhave
lobho   tadapi  akusalam  2-  yadapi  luddho  abhisankharoti  kayena  vacaya
manasa   tadapi   akusalam  yadapi  luddho  lobhena  abhibhuto  pariyadinnacitto
parassa  asata  dukkham  upadahati  3-  vadhena  va  bandhena va janiya va
@Footnote: 1 Yu. pahiyatiti. 2 Po. Ma. akusalamulam. ito param idisameva. 3 Ma. uppadayati.
@ito param idisameva.
Garahaya   va   pabbajanaya  va  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  akusalam
itissame  lobhaja  lobhanidana  lobhasamudaya  lobhapaccaya aneke papaka
akusala   dhamma   sambhavanti   .   yadapi  bhikkhave  doso  tadapi  akusalam
yadapi  duttho  abhisankharoti  kayena  vacaya  manasa  tadapi  akusalam  yadapi
duttho  dosena  abhibhuto  pariyadinnacitto  parassa  asata  dukkham  upadahati
vadhena  va  bandhena  va  janiya  va  garahaya  va  pabbajanaya  va
balavamhi   balattho   itipi  tadapi  akusalam  itissame  dosaja  dosanidana
dosasamudaya  dosapaccaya  aneke  papaka  akusala  dhamma  sambhavanti.
Yadapi  bhikkhave  moho  tadapi  akusalam  yadapi  mulho  abhisankharoti  kayena
vacaya    manasa   tadapi   akusalam   yadapi   mulho   mohena   abhibhuto
pariyadinnacitto  parassa  asata  dukkham  upadahati  vadhena  va  bandhena va
janiya   va   garahaya  va  pabbajanaya  va  balavamhi  balattho  itipi
tadapi   akusalam  itissame  mohaja  mohanidana  mohasamudaya  mohapaccaya
aneke papaka akusala dhamma sambhavanti.
     {509.1}  Evarupo  cayam  bhikkhave  puggalo  vuccati akalavaditipi
abhutavaditipi    anatthavaditipi    adhammavaditipi    avinayavaditipi    kasma
cayam   bhikkhave   evarupo   puggalo  vuccati  akalavaditipi  abhutavaditipi
anatthavaditipi     adhammavaditipi     avinayavaditipi    tathahayam    bhikkhave
puggalo  parassa  asata  dukkham  upadahati  vadhena  va  bandhena va janiya
va    garahaya    va   pabbajanaya   va   balavamhi   balattho   itipi
bhutena   kho   pana   vuccamano   avajanati   no  patijanati  abhutena
Vuccamano   na   atappam   karoti  tassa  nibbethanaya   itipetam  ataccham
itipetam   abhutanti   tasma   evarupo   puggalo   vuccati  akalavaditipi
abhutavaditipi anatthavaditipi adhammavaditipi avinayavaditipi.
     {509.2}  Evarupo  bhikkhave  puggalo lobhajehi papakehi akusalehi
dhammehi   abhibhuto   pariyadinnacitto  dittheva  1-  dhamme  dukkham  viharati
savighatam   saupayasam   saparilaham   kayassa   [2]-   bheda  parammarana
duggati  patikankha  .   dosajehi  .pe.  mohajehi  papakehi  akusalehi
dhammehi   abhibhuto   pariyadinnacitto   dittheva   dhamme   dukkham   viharati
savighatam   saupayasam   saparilaham   kayassa   bheda   parammarana  duggati
patikankha  .  seyyathapi  bhikkhave  salo  va dhavo va phandano va tihi
maluvalatahi   uddhaseto   3-   pariyonaddho   anayam  apajjati  byasanam
apajjati  anayabyasanam  apajjati  evameva  kho  bhikkhave evarupo puggalo
lobhajehi  papakehi  akusalehi  dhammehi  abhibhuto  pariyadinnacitto dittheva
dhamme   dukkham   viharati   savighatam  saupayasam  saparilaham  kayassa  bheda
parammarana   duggati   patikankha   dosajehi  .pe.  mohajehi  papakehi
akusalehi   dhammehi   abhibhuto   pariyadinnacitto   dittheva  dhamme  dukkham
viharati   savighatam   saupayasam   saparilaham   kayassa   bheda  parammarana
duggati patikankha. Imani kho bhikkhave tini akusalamulani 4-.
     {509.3}   Tinimani   bhikkhave  kusalamulani  katamani  tini  alobho
kusalamulam   adoso   kusalamulam   amoho   kusalamulam   .   yadapi   bhikkhave
alobho   tadapi   kusalam   yadapi   aluddho  abhisankharoti  kayena  vacaya
@Footnote: 1 Ma. ditthe ceva. ito param idisameva .  2 Ma. ca. ito param idisameva.
@3 Ma. uddhasto. ito param idisameva .  4 Ma. Yu. akusalamulaniti.
Manasa  tadapi  kusalam  yadapi  aluddho  lobhena  anabhibhuto  apariyadinnacitto
na  parassa  asata  dukkham  upadahati  vadhena  va  bandhena  va janiya va
garahaya   va   pabbajanaya   va  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  kusalam
itissame   alobhaja  alobhanidana  alobhasamudaya  alobhapaccaya  aneke
kusala   dhamma   sambhavanti   .   yadapi   bhikkhave  adoso  tadapi  kusalam
yadapi  aduttho  abhisankharoti  kayena  vacaya  manasa  tadapi  kusalam  yadapi
aduttho   dosena  anabhibhuto  apariyadinnacitto  na  parassa  asata  dukkham
upadahati  vadhena  va  bandhena  va  janiya  va garahaya va pabbajanaya
va  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  kusalam itissame adosaja adosanidana
adosasamudaya   adosapaccaya   aneke   kusala   dhamma   sambhavanti .
Yadapi   bhikkhave   amoho   tadapi   kusalam   yadapi   amulho  abhisankharoti
kayena  vacaya  manasa  tadapi  kusalam  yadapi  amulho  mohena  anabhibhuto
apariyadinnacitto  na  parassa  asata  dukkham  upadahati  vadhena  va bandhena
va  janiya  va  garahaya  va  pabbajanaya  va  balavamhi balattho itipi
tadapi    kusalam    itissame    amohaja    amohanidana   amohasamudaya
amohapaccaya aneke kusala dhamma sambhavanti.
     {509.4}  Evarupo  cayam  bhikkhave  puggalo  vuccati  kalavaditipi
bhutavaditipi     atthavaditipi     dhammavaditipi     vinayavaditipi     kasma
cayam   bhikkhave   evarupo   puggalo   vuccati   kalavaditipi  bhutavaditipi
atthavaditipi      dhammavaditipi     vinayavaditipi     tathahayam     bhikkhave
puggalo   na   parassa  asata  dukkham  upadahati  vadhena  va  bandhena  va
Janiya   va   garahaya  va  pabbajanaya  va  balavamhi  balattho  itipi
bhutena   kho   pana   vuccamano   patijanati   no  avajanati  abhutena
vuccamano  atappam  karoti  tassa  nibbethanaya  itipetam  ataccham  itipetam
abhutanti   tasma   evarupo   puggalo   vuccati  kalavaditipi  bhutavaditipi
atthavaditipi  dhammavaditipi  vinayavaditipi  .  evarupassa  bhikkhave  puggalassa
lobhaja   papaka   akusala  dhamma  pahina  ucchinnamula  talavatthukata
anabhavam   gata   ayatim   anuppadadhamma   dittheva  dhamme  sukham  viharati
avighatam  anupayasam  aparilaham  dittheva  dhamme parinibbayati dosaja .pe.
Mohaja   papaka   akusala  dhamma  pahina  ucchinnamula  talavatthukata
anabhavam   gata   ayatim   anuppadadhamma   dittheva  dhamme  sukham  viharati
avighatam anupayasam aparilaham dittheva dhamme parinibbayati.
     {509.5}  Seyyathapi  bhikkhave  salo  va  dhavo va phandano va
tihi  maluvalatahi  uddhaseto  pariyonaddho  atha  1-  puriso agaccheyya
kuddalapitakam   2-   adaya  so  tam  maluvalatam  mule  chindeyya  mule
chetva    palikhaneyya    palikhanitva    mulani    uddhareyya   antamaso
usiranalamattanipi   3-   so   tam   maluvalatam   khandakhandikam  chindeyya
khandakhandikam   chetva   phaleyya   phaletva   sakalikam   4-   kareyya
sakalikam   5-   karitva   vatatape  visoseyya  vatatape  visosetva
aggina   daheyya   aggina   dahitva   masim   kareyya   masim   karitva
mahavate    va   ophuneyya   nadiya   va   sighasotaya   pavaheyya
evamassa    ta   bhikkhave   maluvalata   ucchinnamula   talavatthukata
@Footnote: 1 Yu. atho. 2 Ma. kudalapitakam. Yu. kuddalapitakamva. 3 Ma. usiranali....
@4-5 Ma. Yu. amenditam.
Anabhavam    gata    ayatim   anuppadadhamma   evameva   kho   bhikkhave
evarupassa    puggalassa   lobhaja   papaka   akusala   dhamma   pahina
ucchinnamula   talavatthukata   anabhavam   gata   ayatim   anuppadadhamma
dittheva   dhamme   sukham   viharati  avighatam  anupayasam  aparilaham  dittheva
dhamme   parinibbayati  dosaja  .pe.  mohaja  papaka  akusala  dhamma
pahina  ucchinnamula  talavatthukata  anabhavam  gata  ayatim anuppadadhamma
dittheva   dhamme   sukham   viharati  avighatam  anupayasam  aparilaham  dittheva
dhamme parinibbayati. Imani kho bhikkhave tini kusalamulaniti.
     [510]   71   Ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati  pubbarame
migaramatupasade   .  athakho  visakha  migaramata  tadahuposathe  yena
bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam
nisidi   ekamantam   nisinnam   kho  visakham  migaramataram  bhagava  etadavoca
handa  kuto  nu  tvam  visakhe  agacchasi  diva  divassati  .  uposathaham
bhante ajja upavasamiti.
     {510.1}   Tayome   1-   visakhe   uposatha   katame   tayo
gopalakuposatho    niganthuposatho    ariyuposatho   .   kathanca   visakhe
gopalakuposatho   hoti   seyyathapi   visakhe  gopalako  sayanhasamaye
samikanam   gavo   niyyadetva   iti  patisancikkhati  ajja  kho  gavo
amusminca   amusminca   padese   carimsu   amusminca   amusminca   padese
paniyani   pivimsu   2-   svedani  gavo  amusminca  amusminca  padese
carissanti    amusminca    amusminca    padese    paniyani   pivissantiti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tayo kho me .  2 Yu. apamsu.
Evameva   kho   visakhe  idhekacco  uposathiko  iti  patisancikkhati  aham
khvajja    idancidanca    khadaniyam    khadim   idancidanca   bhojaniyam   bhunjim
svedanaham    idancidanca   khadaniyam   khadissami   idancidanca   bhojaniyam
bhunjissamiti   so   tena  lobhena  1-  abhijjhasahagatena  cetasa  divasam
atinameti   evam  kho  visakhe  gopalakuposatho  hoti  evam  upavuttho
kho   visakhe   gopalakuposatho   na   mahapphalo   hoti  na  mahanisamso
na mahajutiko na mahavippharo.
     {510.2}   Kathanca   visakhe  niganthuposatho  hoti  atthi  visakhe
nigantha   nama  samanajatika  te  savakam  evam  samadapenti  ehi  tvam
ambho   purisa  ye  puratthimaya  disaya  pana  paramyojanasatam  tesu  dandam
nikkhipahi   ye   pacchimaya   disaya   pana   paramyojanasatam  tesu  dandam
nikkhipahi   ye   uttaraya   disaya   pana   paramyojanasatam  tesu  dandam
nikkhipahi   ye   dakkhinaya   disaya   pana   paramyojanasatam  tesu  dandam
nikkhipahiti    iti    ekaccanam    pananam    anuddayaya    anukampaya
samadapenti     ekaccanam     pananam     nanuddayaya    nanukampaya
samadapenti     te     tadahuposathe    savakam    evam    samadapenti
ehi   tvam   ambho  purisa  sabbacelani  nikkhipitva  evam  vadehi  naham
kvacini  2-  kassaci  kincanam  3-  tasmim  na  ca  mama  kvacini  kisminci 4-
kincanatthiti   5-   jananti   kho   panassa   matapitaro   ayam  amhakam
puttoti  sopi  janati  ime  mayham  matapitaroti  janati  kho  panassa
@Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. kvacani. Yu. kuvaci .  3 Ma. kincanatasmim.
@4 Ma. kvacani katthaci kincanatatthiti .  5 Yu. mama kvaci kassaci kincanam natthiti.
Puttadaro   ayam  mayham  bhattati  sopi  janati  ayam  mayham  puttadaroti
jananti     kho     panassa     dasakammakaraporisa     ayam    amhakam
ayyoti    sopi    janati   ime   mayham   dasakammakaraporisati   iti
yasmim samaye sacce 1- samadapetabba musavade tasmim samaye samadapeti 2-
idamassa   musavadasmim   vadami   so   tassa   rattiya  accayena  te
bhoge   adinnamyeva   paribhunjati   idamassa   adinnadanasmim  vadami  evam
kho   visakhe   niganthuposatho   hoti   evam   upavuttho   kho  visakhe
niganthuposatho   na   mahapphalo   hoti  na  mahanisamso  na  mahajutiko  na
mahavippharo.
     {510.3}   Kathanca   visakhe   ariyuposatho   hoti  upakkilitthassa
visakhe   cittassa   upakkamena   pariyodapana   hoti   kathanca   visakhe
upakkilitthassa   cittassa   upakkamena   pariyodapana   hoti  idha  visakhe
ariyasavako  tathagatam  anussarati  itipi  so  bhagava  araham  sammasambuddho
vijjacaranasampanno     sugato    lokavidu    anuttaro    purisadammasarathi
sattha   devamanussanam   buddho   bhagavati   tassa   tathagatam   anussarato
cittam   pasidati   pamujjam   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesa  te
pahiyanti    seyyathapi    visakhe    upakkilitthassa   sisassa   upakkamena
pariyodapana     hoti     kathanca    visakhe    upakkilitthassa    sisassa
upakkamena   pariyodapana   hoti   kakkanca   paticca   mattikanca   paticca
udakanca  paticca  purisassa  ca  tajjam  vayamam  paticca  evam  kho  visakhe
upakkilitthassa    sisassa    upakkamena    pariyodapana   hoti   evameva
@Footnote: 1 Yu. sabbe .  2 Ma. Yu. samadapenti.
Kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana hoti
     {510.4}   kathanca   visakhe   upakkilitthassa  cittassa  upakkamena
pariyodapana   hoti  idha  visakhe  ariyasavako  tathagatam  anussarati  itipi
so   bhagava   .pe.  buddho  bhagavati  tassa  tathagatam  anussarato  cittam
pasidati   pamujjam   1-   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesa   te
pahiyanti   ayam   vuccati   visakhe   ariyasavako   brahmuposatham   upavasati
brahmuna    saddhim    samvasati    brahmancassa    arabbha   cittam   pasidati
pamujjam   uppajjati  1-  ye  cittassa  upakkilesa  te  pahiyanti  evam
kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana hoti.
     {510.5}  Upakkilitthassa  visakhe  cittassa  upakkamena pariyodapana
hoti   kathanca   visakhe  upakkilitthassa  cittassa  upakkamena  pariyodapana
hoti  idha  visakhe  ariyasavako dhammam anussarati svakkhato bhagavata dhammo
sanditthiko   akaliko  ehipassiko  opanayiko  2-  paccattam  veditabbo
vinnuhiti     tassa    dhammam    anussarato    cittam    pasidati    pamujjam
uppajjati    ye    cittassa   upakkilesa   te   pahiyanti   seyyathapi
visakhe   upakkilitthassa   kayassa  upakkamena  pariyodapana  hoti  kathanca
visakhe    upakkilitthassa    kayassa    upakkamena   pariyodapana   hoti
sottinca   paticca   cunnanca   paticca   udakanca   paticca   purisassa   ca
tajjam   vayamam   paticca   evam   kho   visakhe  upakkilitthassa  kayassa
upakkamena   pariyodapana   hoti   evameva  kho  visakhe  upakkilitthassa
@Footnote: 1 Po. Ma. pamojjam. ito param idisameva  .  2 Ma. opaneyyiko.
Cittassa   upakkamena   pariyodapana  hoti  kathanca  visakhe  upakkilitthassa
cittassa   upakkamena   pariyodapana   hoti   idha   visakhe  ariyasavako
dhammam  anussarati  svakkhato  bhagavata  dhammo  .pe.  veditabbo vinnuhiti
tassa    dhammam   anussarato   cittam   pasidati   pamujjam   uppajjati   ye
cittassa   upakkilesa   te  pahiyanti  ayam  vuccati  visakhe  ariyasavako
dhammuposatham    upavasati   dhammena   saddhim   samvasati   dhammancassa   arabbha
cittam   pasidati   pamujjam   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesa  te
pahiyanti    evam   kho   visakhe   upakkilitthassa   cittassa   upakkamena
pariyodapana hoti.
     {510.6}  Upakkilitthassa  visakhe  cittassa  upakkamena pariyodapana
hoti   kathanca   visakhe  upakkilitthassa  cittassa  upakkamena  pariyodapana
hoti   idha   visakhe  ariyasavako  sangham  anussarati  supatipanno  bhagavato
savakasangho     ujupatipanno    bhagavato    savakasangho    nayapatipanno
bhagavato    savakasangho   samicipatipanno   bhagavato   savakasangho   yadidam
cattari   purisayugani   attha   purisapuggala   esa  bhagavato  savakasangho
ahuneyyo     pahuneyyo    dakkhineyyo    anjalikaraniyo    anuttaram
punnakkhettam    lokassati    tassa   sangham   anussarato   cittam   pasidati
pamujjam    uppajjati    ye    cittassa    upakkilesa   te   pahiyanti
seyyathapi      visakhe      upakkilitthassa     vatthassa     upakkamena
pariyodapana     hoti    kathanca    visakhe    upakkilitthassa    vatthassa
upakkamena   pariyodapana   hoti   usanca   1-  paticca  kharanca  paticca
@Footnote: 1 Po. osanca. Ma. usamanca.
Gomayanca    paticca   udakanca   paticca   purisassa   ca   tajjam   vayamam
paticca    evam    kho   visakhe   upakkilitthassa   vatthassa   upakkamena
pariyodapana   hoti   evameva   kho   visakhe   upakkilitthassa  cittassa
upakkamena    pariyodapana    hoti    kathanca    visakhe   upakkilitthassa
cittassa   upakkamena   pariyodapana   hoti   idha   visakhe  ariyasavako
sangham   anussarati   supatipanno   bhagavato   savakasangho   ...   anuttaram
punnakkhettam    lokassati    tassa   sangham   anussarato   cittam   pasidati
pamujjam  uppajjati  ye  cittassa  upakkilesa  te  pahiyanti  ayam  vuccati
visakhe   ariyasavako   sanghuposatham   upavasati   sanghena   saddhim   samvasati
sanghancassa    arabbha    cittam    pasidati    pamujjam    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesa   te  pahiyanti  evam  kho  visakhe  upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti.
     {510.7}  Upakkilitthassa  visakhe  cittassa  upakkamena pariyodapana
hoti   kathanca   visakhe  upakkilitthassa  cittassa  upakkamena  pariyodapana
hoti   idha   visakhe  ariyasavako  attano  silani  anussarati  akhandani
acchiddani     asabalani     akammasani    bhujissani    vinnuppasatthani
aparamatthani    samadhisamvattanikani    tassa    silam    anussarato   cittam
pasidati   pamujjam   uppajjati   ye   cittassa  upakkilesa  te  pahiyanti
seyyathapi     visakhe     upakkilitthassa     adasassa     upakkamena
pariyodapana       hoti       kathanca      visakhe      upakkilitthassa
adasassa       upakkamena      pariyodapana      hoti      telanca
Paticca   charikanca   paticca   valandukanca   paticca   purisassa   ca  tajjam
vayamam    paticca    evam   kho   visakhe   upakkilitthassa   adasassa
upakkamena   pariyodapana   hoti   evameva  kho  visakhe  upakkilitthassa
cittassa   upakkamena   pariyodapana  hoti  kathanca  visakhe  upakkilitthassa
cittassa   upakkamena   pariyodapana   hoti   idha   visakhe  ariyasavako
attano  silani  anussarati  akhandani  acchiddani  ...  samadhisamvattanikani
tassa    silam    anussarato   cittam   pasidati   pamujjam   uppajjati   ye
cittassa   upakkilesa   te  pahiyanti  ayam  vuccati  visakhe  ariyasavako
siluposatham   upavasati   silena   saddhim   samvasati   silancassa  arabbha  cittam
pasidati   pamujjam   uppajjati   ye   cittassa  upakkilesa  te  pahiyanti
evam   kho   visakhe   upakkilitthassa   cittassa  upakkamena  pariyodapana
hoti.
     {510.8}     Upakkilitthassa    visakhe    cittassa    upakkamena
pariyodapana     hoti    kathanca    visakhe    upakkilitthassa    cittassa
upakkamena   pariyodapana   hoti   idha   visakhe   ariyasavako  devata
anussarati   santi   deva   catummaharajika   santi   deva  tavatimsa
santi   deva  yama  santi  deva  tusita  santi  deva  nimmanaratino
santi   deva   paranimmitavasavattino   santi   deva  brahmakayika  santi
deva  taduttari  1-  yatharupaya  saddhaya  samannagata  ta devata ito
cuta  tatthupapanna  mayhampi  tatharupa  saddha  samvijjati  yatharupena  silena
samannagata   ta   devata   ito  cuta  tatthupapanna  mayhampi  tatharupam
@Footnote: 1 Ma. tatuttari. Yu. tatuttarim.
Silam   samvijjati   yatharupena   sutena   samannagata   ta  devata  ito
cuta   tatthupapanna   mayhampi  tatharupam  sutam  samvijjati  yatharupena  cagena
samannagata   ta   devata  ito  cuta  tatthupapanna  mayhampi  tatharupo
cago    samvijjati   yatharupaya   pannaya   samannagata   ta   devata
ito    cuta    tatthupapanna    mayhampi   tatharupa   panna   samvijjatiti
tassa   attano  ca  tasanca  devatanam  saddhanca  silanca  sutanca  caganca
pannanca    anussarato    cittam    pasidati    pamujjam    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesa   te  pahiyanti  seyyathapi  visakhe  upakkilitthassa
jatarupassa     upakkamena    pariyodapana    hoti    kathanca    visakhe
upakkilitthassa      jatarupassa     upakkamena     pariyodapana     hoti
ukkanca   paticca   lonanca   paticca   gerunca   paticca   nalisandasanca
paticca  purisassa  ca  tajjam  vayamam  paticca evam kho visakhe upakkilitthassa
jatarupassa upakkamena pariyodapana hoti
     {510.9}  evameva  kho  visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana   hoti   kathanca  visakhe  upakkilitthassa  cittassa  upakkamena
pariyodapana  hoti  idha  visakhe ariyasavako devata anussarati santi deva
catummaharajika  santi  deva  tavatimsa .pe. Santi deva brahmakayika
santi  deva  taduttari  yatharupaya  saddhaya  samannagata ta devata ito
cuta  tatthupapanna  mayhampi  tatharupa saddha samvijjati yatharupena silena ...
Sutena   ...  cagena  ...  pannaya  samannagata  ta  devata  ito
Cuta    tatthupapanna    mayhampi    tatharupa   panna   samvijjatiti   tassa
attano   ca   tasanca   devatanam   saddhanca   silanca   sutanca  caganca
pannanca    anussarato    cittam    pasidati    pamujjam    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesa   te  pahiyanti  ayam  vuccati  visakhe  ariyasavako
devatuposatham   upavasati   devatahi  saddhim  samvasati  devata  cassa  arabbha
cittam   pasidati   pamujjam   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesa  te
pahiyanti    evam   kho   visakhe   upakkilitthassa   cittassa   upakkamena
pariyodapana hoti.
     {510.10}  Sa  kho  so  visakhe  ariyasavako  iti  patisancikkhati
yavajivam    arahanto    panatipatam   pahaya   panatipata   pativirata
nihitadanda    nihitasattha    lajji    dayapanna    sabbapanabhutahitanukampi
viharanti    ahampajja    imanca    rattim    imanca   divasam   panatipatam
pahaya      panatipata      pativirato     nihitadando     nihitasattho
lajji     dayapanno     sabbapanabhutahitanukampi     viharami     iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.11}  Yavajivam  arahanto  adinnadanam  pahaya  adinnadana
pativirata  dinnadayi  dinnapatikankhi  athenena  sucibhutena  attana viharanti
ahampajja  imanca  rattim  imanca  divasam  adinnadanam  pahaya  adinnadana
pativirato  dinnadayi  dinnapatikankhi  athenena  sucibhutena  attana viharami
iminapi angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.12}     Yajivam     arahanto     abrahmacariyam     pahaya
brahmacari     aracari     1-     virata    methuna    gamadhamma
@Footnote: 1 Yu. anacari.
Ahampajja   imanca   rattim  imanca  divasam  abrahmacariyam  pahaya  brahmacari
aracari  virato  methuna  gamadhamma  iminapi  angena arahatam anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.13}  Yavajivam  arahanto musavadam pahaya musavada pativirata
saccavadi   saccasandha  theta  paccayika  avisamvadaka  lokassa  ahampajja
imanca   rattim   imanca   divasam   musavadam  pahaya  musavada  pativirato
saccavadi   saccasandho   theto  paccayiko  avisamvadako  lokassa  iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.14}   Yavajivam  arahanto  suramerayamajjapamadatthanam  pahaya
suramerayamajjapamadatthana   pativirata   ahampajja   imanca  rattim  imanca
divasam    suramerayamajjapamadatthanam    pahaya   suramerayamajjapamadatthana
pativirato  iminapi  angena  arahatam  anukaromi  uposatho  ca me upavuttho
bhavissati.
     {510.15}   Yavajivam   arahanto  ekabhattika  rattuparata  virata
vikalabhojana   ahampajja   imanca   rattim   imanca   divasam   ekabhattiko
rattuparato   virato   vikalabhojana   iminapi  angena  arahatam  anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.16}     Yavajivam     arahanto    naccagitavaditavisukadassana
malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana pativirata
ahampajja    imanca    rattim    imanca   divasam   naccagitavaditavisukadassana
malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana        pativirato       iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.17}      Yavajivam      arahanto      uccasayanamahasayanam
pahaya uccasayanamahasayana pativirata
Nicaseyyam    kappenti   mancake   va   tinasantharake   va   ahampajja
imanca     rattim     imanca     divasam     uccasayanamahasayanam    pahaya
uccasayanamahasayana     pativirato     nicaseyyam     kappemi    mancake
va    tinasantharake    va    iminapi    angena   arahatam   anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissatiti.
     {510.18}  Evam  kho  visakhe  ariyuposatho  hoti evam upavuttho
kho   visakhe   ariyuposatho   mahapphalo   hoti   mahanisamso  mahajutiko
mahavippharo     kivamahapphalo    hoti    kivamahanisamso    kivamahajutiko
kivamahavippharo  seyyathapi  visakhe  yo  imesam  solasannam mahajanapadanam
pahutasattaratananam  1-  issariyadhipaccam  2- rajjam kareyya seyyathidam anganam
magadhanam  kasinam  kosalanam  vajjinam  mallanam  cetinam vamsanam kurunam pancalanam
macchanam    surasenanam    assakanam    avantinam   gandharanam   kambojanam
atthangasamannagatassa  uposathassa  etam  3-  kalam  nagghati  solasim tam kissa
hetu   kapanam   visakhe   manusakam   rajjam   dibbam   sukham  upanidhaya  yani
visakhe   manusakani   pannasa   vassani   catummaharajikanam   devanam
eso   eko   rattindivo   taya   rattiya  timsarattiyo  maso  tena
masena   dvadasamasiyo   samvaccharo   tena   samvaccharena  dibbani  panca
vassasatani   catummaharajikanam  devanam  ayuppamanam  thanam  kho  panetam
visakhe  vijjati  yam  idhekacco  itthi  va  puriso  va atthangasamannagatam
uposatham   upavasitva   kayassa   bheda   parammarana  catummaharajikanam
@Footnote: 1 Yu. pahutamahasattaratananam .  2 Yu. issaradhipaccam .  3 Yu. ekam kalam.
Devanam   sahabyatam   upapajjeyya   idam   kho   panetam  visakhe  sandhaya
bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
     {510.19}   Yam   visakhe  manusakam  vassasatam  tavatimsanam  devanam
eso  eko  rattindivo  taya  rattiya  timsarattiyo maso tena masena
dvadasamasiyo    samvaccharo    tena    samvaccharena    dibbam   vassasahassam
tavatimsanam   devanam   ayuppamanam   thanam  kho  panetam  visakhe  vijjati
yam   idhekacco   itthi   va   puriso   va  atthangasamannagatam  uposatham
upavasitva    kayassa    bheda    parammarana    tavatimsanam    devanam
sahabyatam   upapajjeyya   idam   kho   panetam   visakhe   sandhaya  bhasitam
kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
     {510.20}    Yani    visakhe   manusakani   dve   vassasatani
yamanam   devanam  eso  eko  rattindivo  taya  rattiya  timsarattiyo
maso   tena   masena   dvadasamasiyo   samvaccharo   tena  samvaccharena
dibbani    dve    vassasahassani    yamanam    devanam    ayuppamanam
thanam  kho  panetam  visakhe  vijjati  yam  idhekacco  itthi  va puriso va
atthangasamannagatam   uposatham   upavasitva   kayassa   bheda   parammarana
yamanam   devanam   sahabyatam   upapajjeyya   idam   kho  panetam  visakhe
sandhaya   bhasitam   kapanam  manusakam  rajjam  dibbam  sukham  upanidhaya  .  yani
visakhe   manusakani   cattari   vassasatani   tusitanam   devanam  eso
eko   rattindivo   taya   rattiya  timsarattiyo  maso  tena  masena
dvadasamasiyo    samvaccharo    tena    samvaccharena    dibbani   cattari
vassasahassani       tusitanam      devanam      ayuppamanam      thanam
Kho   panetam   visakhe   vijjati  yam  idhekacco  itthi  va  puriso  va
atthangasamannagatam   uposatham   upavasitva   kayassa   bheda   parammarana
tusitanam   devanam   sahabyatam   upapajjeyya   idam   kho  panetam  visakhe
sandhaya bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
     {510.21}    Yani    visakhe   manusakani   attha   vassasatani
nimmanaratinam    devanam   eso   eko   rattindivo   taya   rattiya
timsarattiyo   maso   tena   masena   dvadasamasiyo   samvaccharo  tena
samvaccharena    dibbani    attha    vassasahassani   nimmanaratinam   devanam
ayuppamanam   thanam   kho  panetam  visakhe  vijjati  yam  idhekacco  itthi
va   puriso   va   atthangasamannagatam   uposatham   upavasitva   kayassa
bheda    parammarana    nimmanaratinam    devanam   sahabyatam   upapajjeyya
idam   kho  panetam  visakhe  sandhaya  bhasitam  kapanam  manusakam  rajjam  dibbam
sukham upanidhaya.
     {510.22}    Yani   visakhe   manusakani   solasa   vassasatani
paranimmitavasavattinam   devanam   eso   eko  rattindivo  taya  rattiya
timsarattiyo   maso   tena   masena   dvadasamasiyo   samvaccharo  tena
samvaccharena     dibbani     solasa    vassasahassani    paranimmitavasavattinam
devanam    ayuppamanam    thanam    kho    panetam    visakhe    vijjati
yam   idhekacco   itthi   va   puriso   va  atthangasamannagatam  uposatham
upavasitva   kayassa   bheda   parammarana   paranimmitavasavattinam   devanam
sahabyatam   upapajjeyya   idam   kho   panetam   visakhe   sandhaya  bhasitam
kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhayati.
                Panam na hanne  1- na cadinnamadiye
                musa na bhase na ca majjapo siya
                abrahmacara 2- virameyya methuna
                rattim na bhunjeyya vikalabhojanam
                malam na dhare 3- na ca gandhamacare
                mance chamayamva sayetha santhate
                etanhi atthangikamahuposatham
                buddhena dukkhantaguna pakasitam.
                Cando ca suro 4- ca ubho sudassana
                obhasayanta 5- anuyanti yavata
                tamonuda te pana antalikkhaga
                nabhe pabhasanti disavirocana
                etamhi yam vijjati antare dhanam
                mutta 6- mani veluriyanca bhaddakam
                singisuvannam athavapi kancanam 7-
                yam jatarupam hatakanti vuccati
                atthangupetassa uposathassa
                kallampi te nanubhavanti solasim
                candappabha taragana ca sabbe
                tasma hi nari ca naro ca silava
@Footnote: 1 Po. hane. Yu. hane. 2 Po. Ma. Yu. abrahmacariya. 3 Yu. dharaye.
@4 Po. Ma. Yu. suriyo. 5 Po. Ma. Yu. obhasayam anupariyante. 6 Yu. muttam manim ...
@7 Po. Ma. Yu. kancanam.
                Atthangupetam upavassuposatham
                punnani katvana sukhudrayani
                anindita saggamupenti thananti.
                     Mahavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         titthabhayanca venago       sarabho kesaputtiyo
         salho capi kathavatthu     titthiya muluposathoti.
                       ---------
                    Anandavaggo tatiyo
     [511]   72   Ekam   samayam  bhagava  savatthiyam  viharati  jetavane
anathapindikassa   arame   .  athakho  channo  paribbajako  yenayasma
anando   tenupasankami   upasankamitva   ayasmata   anandena   saddhim
sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam  nisidi
ekamantam  nisinno  kho  channo  paribbajako ayasmantam anandam etadavoca
tumhepi    avuso   ananda   ragassa   pahanam   pannapetha   dosassa
pahanam   pannapetha   mohassa   pahanam   pannapethati   .   mayam   kho
avuso   ragassa   pahanam   pannapema   dosassa   pahanam   pannapema
mohassa   pahanam   pannapemati   .   kim  pana  tumhe  avuso  rage
adinavam  disva  ragassa  pahanam  pannapetha  kim  dose  adinavam  disva
dosassa   pahanam   pannapetha   kim   mohe   adinavam   disva  mohassa
Pahanam pannapethati.
     {511.1}  Ratto  kho  avuso  ragena  abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi   ceteti   parabyabadhayapi  ceteti  ubhayabyabadhayapi
ceteti   cetasikampi   dukkham  domanassam  patisamvedeti  rage  pahine  neva
attabyabadhaya  ceteti  na  parabyabadhaya  ceteti  na ubhayabyabadhaya
ceteti  na  cetasikam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  ratto  kho  avuso
ragena   abhibhuto   pariyadinnacitto   kayena   duccaritam  carati  vacaya
duccaritam   carati   manasa   duccaritam  carati  rage  pahine  neva  kayena
duccaritam   carati   na  vacaya  duccaritam  carati  na  manasa  duccaritam  carati
ratto   kho   avuso   ragena   abhibhuto   pariyadinnacitto  attatthampi
yathabhutam    nappajanati    paratthampi    yathabhutam   nappajanati   ubhayatthampi
yathabhutam   nappajanati   rage   pahine   attatthampi   yathabhutam  pajanati
paratthampi   yathabhutam   pajanati   ubhayatthampi   yathabhutam   pajanati   rago
kho      avuso      andhakarano      acakkhukarano      annanakarano
pannanirodhiko            vighatapakkhiko           anibbanasamvattaniko
duttho kho avuso .pe.
     {511.2}  Mulho  kho  avuso  mohena  abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi   ceteti   parabyabadhayapi  ceteti  ubhayabyabadhayapi
ceteti   cetasikampi   dukkham  domanassam  patisamvedeti  mohe  pahine  neva
attabyabadhaya  ceteti  na  parabyabadhaya  ceteti  na ubhayabyabadhaya
ceteti  na  cetasikam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  mulho  kho  avuso
mohena   abhibhuto   pariyadinnacitto   kayena   duccaritam  carati  vacaya
Duccaritam   carati   manasa   duccaritam  carati  mohe  pahine  neva  kayena
duccaritam   carati   na  vacaya  duccaritam  carati  na  manasa  duccaritam  carati
mulho  kho  avuso  mohena  abhibhuto  pariyadinnacitto attatthampi yathabhutam
nappajanati    paratthampi    yathabhutam    nappajanati   ubhayatthampi   yathabhutam
nappajanati   mohe   pahine   attatthampi   yathabhutam   pajanati  paratthampi
yathabhutam   pajanati   ubhayatthampi  yathabhutam  pajanati  moho  kho  avuso
andhakarano   acakkhukarano   annanakarano   pannanirodhiko   vighatapakkhiko
anibbanasamvattaniko   idam   kho   mayam   avuso  rage  adinavam  disva
ragassa   pahanam   pannapema   idam   dose   adinavam  disva  dosassa
pahanam   pannapema   idam   mohe   adinavam   disva   mohassa  pahanam
pannapemati.
     {511.3}   Atthi   panavuso   maggo   atthi   patipada  etassa
ragassa   dosassa   mohassa   pahanayati  .  atthavuso  maggo  atthi
patipada   etassa   ragassa   dosassa  mohassa  pahanayati  .  katamo
panavuso   maggo   katama  patipada  etassa  ragassa  dosassa  mohassa
pahanayati  .  ayameva  ariyo  atthangiko  maggo  seyyathidam sammaditthi
sammasankappo      sammavaca      sammakammanto      sammaajivo
sammavayamo   sammasati   sammasamadhi  ayam  kho  avuso  maggo  ayam
patipada   etassa   ragassa  dosassa  mohassa  pahanayati  .  bhaddako
[1]-   Avuso   maggo   bhaddika  patipada  etassa  ragassa  dosassa
mohassa pahanaya alanca panavuso ananda appamadayati.
@Footnote: 1  Po. Ma. kho.
     [512]   73  Ekam  samayam  ayasma  anando  kosambiyam  viharati
ghositarame   .  athakho  annataro  ajivakasavako  gahapati  yenayasma
anando   tenupasankami  upasankamitva  ayasmantam  anandam  abhivadetva
ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno  kho  so  ajivakasavako  gahapati
ayasmantam   anandam   etadavoca   kesanno   bhante   ananda  dhammo
svakkhato   ke   loke   supatipanna   ke  loke  sugatati  1- .
Tenahi   gahapati   tannevettha   patipucchissami  yatha  te  khameyya  tatha
nam   byakareyyasi   tam   kim   mannasi   gahapati  ye  ragassa  pahanaya
dhammam   desenti  dosassa  pahanaya  dhammam  desenti  mohassa  pahanaya
dhammam   desenti   tesam   dhammo  svakkhato  no  va  katham  va  te
ettha   hotiti   .   ye   bhante  ragassa  pahanaya  dhammam  desenti
dosassa    pahanaya    dhammam    desenti   mohassa   pahanaya   dhammam
desenti tesam dhammo svakkhato evam me ettha hotiti.
     {512.1}  Tam  kim  mannasi  gahapati  ye  ragassa pahanaya patipanna
dosassa   pahanaya  patipanna  mohassa  pahanaya  patipanna  te  loke
supatipanna  no  va  katham  va  te  ettha  hotiti. Ye bhante ragassa
pahanaya     patipanna    dosassa    pahanaya    patipanna    mohassa
pahanaya patipanna te loke supatipanna evam me ettha hotiti.
     {512.2}    Tam   kim   mannasi   gahapati   yesam   rago   pahino
ucchinnamulo       talavatthukato      anabhavam      gato      ayatim
anuppadadhammo    yesam    doso    pahino    .pe.    yesam   moho
@Footnote: 1 Ma. sukatati. ito param idisameva.
Pahino     ucchinnamulo    talavatthukato    anabhavam    kato    ayatim
anuppadadhammo   te   loke   sugata  no  va  katham  va  te  ettha
hotiti   .    yesam  bhante  rago  pahino  ucchinnamulo  talavatthukato
anabhavam   gato   ayatim   anuppadadhammo   yesam  doso  pahino  .pe.
Yesam   moho   pahino   ucchinnamulo   talavatthukato   anabhavam   gato
ayatim  anuppadadhammo  te  loke  sugata  evam  me  ettha  hotiti.
Iti  kho  gahapati  tayavetam  1-  byakatam  ye  bhante  ragassa pahanaya
dhammam   desenti  dosassa  pahanaya  dhammam  desenti  mohassa  pahanaya
dhammam   desenti   tesam   dhammo  svakkhatoti  tayavetam  byakatam  ye
bhante   ragassa   pahanaya   patipanna   dosassa   pahanaya  patipanna
mohassa   pahanaya   patipanna   te   loke   supatipannati   tayavetam
byakatam   yesam   bhante   rago   pahino   ucchinnamulo  talavatthukato
anabhavam   gato   ayatim   anuppadadhammo   yesam  doso  pahino  .pe.
Yesam   moho   pahino   ucchinnamulo   talavatthukato   anabhavam   gato
ayatim anuppadadhammo te loke sugatati.
     {512.3}  Acchariyam  bhante abbhutam bhante na ceva nama sadhammukkamsana
bhavissati   na   ca   paradhammapasadana   ayataneva   dhammadesana  attho
ca   vutto   atta   ca   anupanito   tumhe  bhante  ananda  ragassa
pahanaya   dhammam   desetha   dosassa  pahanaya  dhammam  desetha  mohassa
pahanaya   dhammam   desetha  tumhakam  dhammo  svakkhato  tumhe  bhante
ananda   ragassa   pahanaya   patipanna   dosassa  pahanaya  patipanna
@Footnote: 1 Yu. tayacetam. ito param idisameva.
Mohassa   pahanaya   patipanna   tumhe   loke   supatipanna   tumhakam
bhante   ananda   rago   pahino  ucchinnamulo  talavatthukato  anabhavam
gato   ayatim   anuppadadhammo  tumhakam  doso  pahino  .pe.  tumhakam
moho     pahino    ucchinnamulo    talavatthukato    anabhavam    gato
ayatim    anuppadadhammo   tumhe   loke   sugata   abhikkantam   bhante
abhikkantam   bhante   seyyathapi   bhante   nikkujjitam   va   ukkujjeyya
paticchannam   va   vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya  andhakare
va   telappajjotam   dhareyya   cakkhumanto  rupani  dakkhantiti  evamevam
ayyena   anandena  anekapariyayena  dhammo  pakasito  esaham  bhante
ananda    bhagavantam   saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca   upasakam
mam ayyo anando dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [513]   74   Ekam  samayam  bhagava  sakkesu  viharati  kapilavatthusmim
nigrodharame  .  tena  kho  pana  samayena  bhagava gilana vutthito hoti
aciravutthito   gelanna   .   athakho   mahanamo  sakko  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam    nisinno   kho   mahanamo   sakko   bhagavantam   etadavoca
digharattaham   bhante  bhagavata  evam  dhammam  desitam  ajanami  samahitassa
nanam   no   asamahitassati   samadhi   nu   kho  bhante  pubbe  paccha
nanam   udahu   nanam   pubbe   paccha  samadhiti  .  athakho  ayasmato
anandassa   etadahosi   bhagava   kho   gilana   vutthito  aciravutthito
Gelanna   ayanca   mahanamo  sakko  bhagavantam  atigambhiram  panham  pucchati
yannunaham mananamam sakkam ekamantam apanetva dhammam deseyyanti.
     {513.1}   Athakho  ayasma  anando  mahanamam  sakkam  bahayam
gahetva  ekamantam  apanetva  mahanamam  sakkam  etadavoca  sekhampi kho
mahanama   silam   vuttam  bhagavata  asekhampi  silam  vuttam  bhagavata  sekhopi
samadhi  vutto  bhagavata  asekhopi  samadhi  vutto  bhagavata sekhapi panna
vutta   bhagavata   asekhapi  panna  vutta  bhagavata  katamanca  mahanama
sekham  silam  idha  mahanama  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati
sikkhapadesu  idam  vuccati  mahanama  sekham  silam  katamo ca mahanama sekho
samadhi   idha   mahanama  bhikkhu  vivicceva  kamehi  .pe.  catuttham  jhanam
upasampajja   viharati   ayam   vuccati  mahanama  sekho  samadhi  katama  ca
mahanama   sekha   panna  idha  mahanama  bhikkhu  idam  dukkhanti  yathabhutam
pajanati   .pe.   ayam   dukkhanirodhagamini  patipadati  yathabhutam  pajanati
ayam  vuccati  mahanama  sekha  panna  sa  kho  so mahanama ariyasavako
evam    silasampanno    evam    samadhisampanno   evam   pannasampanno
asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam
abhinna   sacchikatva   upasampajja  viharati  evam  kho  mahanama  sekhampi
silam   vuttam   bhagavata   asekhampi   silam  vuttam  bhagavata  sekhopi  samadhi
vutto   bhagavata   asekhopi   samadhi   vutto  bhagavata  sekhapi  panna
vutta bhagavata asekhapi panna vutta bhagavatati.
     [514]   75  Ekam  samayam  ayasma  anando  vesaliyam  viharati
mahavane  kutagarasalayam  .  athakho  abhayo  ca licchavi panditakumarako ca
licchavi   yenayasma   anando  tenupasankamimsu  upasankamitva  ayasmantam
anandam   abhivadetva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam   nisinno   kho
abhayo  licchavi  ayasmantam  anandam  etadavoca  nigantho bhante nataputto
sabbannu    sabbadassavi    aparisesam    nanadassanam   patijanati   carato
ca  me  titthato  ca  suttassa  ca  jagarassa  ca  satatam  samitam  nanadassanam
paccupatthitanti     so     purananam    kammanam    tapasa    byantibhavam
pannapeti    navanam   kammanam   akarana   setughatam   iti   kammakkhaya
dukkhakkhayo    dukkhakkhaya    vedanakkhayo   vedanakkhaya   sabbam   dukkham
nijjinnam    bhavissati   evametissa   sanditthikaya   nijjaraya   visuddhiya
samatikkamo hoti idha bhante bhagava kimahati.
     {514.1}  Tisso  kho  ima  abhaya nijjara visuddhiyo tena bhagavata
janata   passata   arahata   sammasambuddhena   sammadakkhata   sattanam
visuddhiya   sokaparidevanam   samatikkamaya   dukkhadomanassanam   atthangamaya
nayassa  adhigamaya  nibbanassa  sacchikiriyaya  katama  tisso idha abhaya bhikkhu
silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  so  navanca kammam na
karoti   purananca   kammam  phussa  phussa  byantikaroti  sanditthika  nijjara
akalika  ehipassika  opanayika  1-  paccattam veditabba vinnuhiti sa kho
so  abhaya  bhikkhu  evam  silasampanno  vivicceva kamehi .pe. Catuttham jhanam
@Footnote: 1 Ma. opaneyyika. ito param idisameva.
Upasampajja   viharati   so   navanca   kammam   na  karoti  purananca  kammam
phussa   phussa   byantikaroti   sanditthika  nijjara  akalika  ehipassika
opanayika   paccattam   veditabba   vinnuhiti   sa  kho  so  abhaya  bhikkhu
evam   silasampanno   evam   samadhisampanno   asavanam   khaya  anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja   viharati   so   navanca   kammam   na  karoti  purananca  kammam
phussa   phussa   byantikaroti   sanditthika  nijjara  akalika  ehipassika
opanayika   paccattam   veditabba   vinnuhiti   ima   kho  abhaya  tisso
nijjara    visuddhiyo    tena    bhagavata   janata   passata   arahata
sammasambuddhena    sammadakkhata    sattanam   visuddhiya   sokaparidevanam
samatikkamaya     dukkhadomanassanam    atthangamaya    nayassa    adhigamaya
nibbanassa sacchikiriyayati.
     {514.2}   Evam   vutte   panditakumarako  licchavi  abhayam  licchavim
etadavoca   kimpana   tvam   samma  abhaya  ayasmato  anandassa  subhasitam
subhasitato  nabbhanumodasiti  .  kyaham  samma  [1]- ayasmato anandassa
subhasitam   subhasitato   nabbhanumodissami   muddhapi  tassa  vipateyya  yo
ayasmato anandassa subhasitam subhasitato nabbhanumodeyyati.
     [515]  76  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinnam   kho  ayasmantam  anandam  bhagava  etadavoca   yam  2-  ananda
anukampeyyatha  ye  ca  sotabbam  manneyyum  mitta  va amacca va nati
@Footnote: 1 Ma. panditakumaraka .  2 Ma. ye.
Va   salohita   va  te  vo  ananda  tisu  thanesu  samadapetabba
nivesetabba   patitthapetabba   katamesu   tisu  buddhe  aveccappasade
samadapetabba   nivesetabba  patitthapetabba  itipi  so  bhagava  araham
sammasambuddho     vijjacaranasampanno    sugato    lokavidu    anuttaro
purisadammasarathi    sattha    devamanussanam    buddho    bhagavati   dhamme
aveccappasade     samadapetabba     nivesetabba    patitthapetabba
svakkhato    bhagavata    dhammo   sanditthiko   akaliko   ehipassiko
opanayiko    paccattam   veditabbo   vinnuhiti   sanghe   aveccappasade
samadapetabba    nivesetabba   patitthapetabba   supatipanno   bhagavato
savakasangho     ujupatipanno    bhagavato    savakasangho    nayapatipanno
bhagavato    savakasangho   samicipatipanno   bhagavato   savakasangho   yadidam
cattari   purisayugani   attha   purisapuggala   esa  bhagavato  savakasangho
ahuneyyo     pahuneyyo    dakkhineyyo    anjalikaraniyo    anuttaram
punnakkhettam lokassati
     {515.1}    siya    ananda    catunnam   mahabhutanam   annathattam
pathavidhatuya   apodhatuya   tejodhatuya   vayodhatuya    na  tveva
buddhe     aveccappasadena     samannagatassa    ariyasavakassa    siya
annathattam      tatridam      annathattam     so     vatananda     buddhe
aveccappasadena      samannagato      ariyasavako     nirayam     va
tiracchanayoni     va     pettivisayam     va    upapajjissatiti    netam
thanam      vijjati      siya      ananda      catunnam     mahabhutanam
annathattam        pathavidhatuya        apodhatuya       tejodhatuya
vayodhatuya    na    tveva    dhamme   .pe.   na   tveva   sanghe
Aveccappasadena    samannagatassa    ariyasavakassa    siya    annathattam
tatridam     annathattam    so    vatananda    sanghe    aveccappasadena
samannagato     ariyasavako     nirayam     va    tiracchanayonim    va
pettivisayam   va   upapajjissatiti   netam  thanam  vijjati  yam  1-  ananda
anukampeyyatha   ye   ca   sotabbam   manneyyum   mitta   va  amacca
va  nati  va  salohita  va  te  vo  ananda  imesu  tisu thanesu
samadapetabba nivesetabba patitthapetabbati.
     [516]  77  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno  kho  ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca bhavo bhavoti bhante
vuccati  kittavata  nu  kho  bhante  bhavo  hotiti  .  kamadhatuvepakkanca
ananda   kammam   nabhavissa   api   nu  kho  kamabhavo  pannayethati .
No   hetam   bhante  .  iti  kho  ananda  kammam  khettam  vinnanam  bijam
tanha   sineho   avijjanivarananam   sattanam   tanhasannojananam  hinaya
dhatuya   vinnanam   patitthitam   evam   ayatim   punabbhavabhinibbatti   hoti
rupadhatuvepakkanca   ananda   kammam   nabhavissa   api   nu  kho  rupabhavo
pannayethati  .  no  hetam bhante. Iti kho ananda kammam khettam vinnanam
bijam    tanha   sineho   avijjanivarananam   sattanam   tanhasannojananam
majjhimaya   dhatuya   vinnanam   patitthitam  evam  ayatim  punabbhavabhinibbatti
hoti       arupadhatuvepakkanca      ananda      kammam      nabhavissa
@Footnote: 1 Ma. ye.
Api   nu   kho  arupabhavo  pannayethati  .  no  hetam  bhante  .  iti
kho  ananda  kammam  khettam  vinnanam  bijam  tanhasineho  avijjanivarananam
sattanam      tanhasannojananam      panitaya      dhatuya     vinnanam
patitthitam   evam   ayatim   punabbhavabhinibbatti   hoti  evam  kho  ananda
bhavo hotiti.
     [517]  78  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   ayasma   anando  bhagavantam  etadavoca  bhavo  bhavoti
bhante  vuccati  kittavata  nu kho bhante bhavo hotiti. Kamadhatuvepakkanca
ananda   kammam   nabhavissa   api   nu  kho  kamabhavo  pannayethati .
No  hetam  bhante  .  iti  kho  ananda  kammam khettam vinnanam bijam tanha
sineho     avijjanivarananam     sattanam    tanhasannojananam    hinaya
dhatuya    cetana    patitthita    patthana   patitthita   evam   ayatim
punabbhavabhinibbatti     hoti     rupadhatuvepakkanca     ananda     kammam
nabhavissa  api  nu  kho  rupabhavo  pannayethati  .  no  hetam  bhante.
Iti    kho   ananda   kammam   khettam   vinnanam   bijam  tanha  sineho
avijjanivarananam    sattanam    tanhasannojananam    majjhimaya    dhatuya
cetana   patitthita   patthana  patitthita  evam  ayatim  punabbhavabhinibbatti
hoti   arupadhatuvepakkanca   ananda   kammam   nabhavissa   api   nu  kho
arupabhavo   pannayethati   .  no  hetam  bhante  .  iti  kho  ananda
Kammam    khettam    vinnanam    bijam   tanha   sineho   avijjanivarananam
sattanam    tanhasannojananam    panitaya   dhatuya   cetana   patitthita
patthana   patitthita   evam   ayatimpunabbhavabhinibbatti   hoti   evam  kho
ananda bhavo hotiti.
     [518]  79  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinnam   kho   ayasmantam   anandam   bhagava  etadavoca  sabbam  nu  kho
ananda   silabbatam   jivitam   brahmacariyam   upatthanasaram   saphalanti  .  na
khvettha   bhante   ekamsenati   .  tenahananda  vibhajassuti  .  yanhissa
bhante  silabbatam  jivitam  brahmacariyam  upatthanasaram  sevato  akusala dhamma
abhivaddhanti    kusala    dhamma   parihayanti   evarupam   silabbatam   jivitam
brahmacariyam    upatthanasaram    aphalam   yanca   khvassa   bhante   silabbatam
jivitam   brahmacariyam   upatthanasaram   sevato  akusala  dhamma  parihayanti
kusala    dhamma    abhivaddhanti   evarupam   silabbatam   jivitam   brahmacariyam
upatthanasaram   saphalanti   .   idamavoca   ayasma  anando  samanunno
sattha   ahosi  .  athakho  ayasma  anando  samanunno  me  satthati
utthayasana  bhagavantam  abhivadetva  padakkhinam  katva  pakkami . Athakho
bhagava   acirapakkante   ayasmante  anande  bhikkhu  amantesi  sekho
bhikkhave anando na ca panassa sulabharupo samasamo pannayati.
     [519]  80  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno
kho    ayasma    anando   bhagavantam   etadavoca   tinimani   bhante
gandhajatani   yesam   anuvatamyeva  gandho  gacchati  no  pativatam  katamani
tini   mulagandho   saragandho   pupphagandho   imani   kho   bhante   tini
gandhajatani   yesam   anuvatamyeva   gandho   gacchati  no  pativatam  atthi
nu   kho   bhante   kinci   gandhajatam   yassa  anuvatampi  gandho  gacchati
pativatampi   gandho   gacchati   anuvatapativatampi   gandho   gacchatiti  .
Atthananda  gandhajatam  yassa  anuvatampi  gandho  gacchati  pativatampi gandho
gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti.
     {519.1}  Katamam  pana  tam  bhante  gandhajatam yassa anuvatampi gandho
gacchati  pativatampi  gandho  gacchati  anuvatapativatampi  gandho  gacchatiti .
Idhananda  yasmim  game  va  nigame  va  itthi va puriso va buddham saranam
gato  hoti  dhammam  saranam  gato  hoti  sangham saranam gato hoti panatipata
pativirato   hoti   adinnadana   pativirato  hoti  kamesu  micchacara
pativirato   hoti  musavada  pativirato  hoti  suramerayamajjapamadatthana
pativirato   hoti  silava  hoti  kalyanadhammo  vigatamalamaccherena  cetasa
agaram   ajjhavasati   muttacago   payatapani   vossaggarato   yacayogo
danasamvibhagarato  tassa  disasu  samanabrahmana  vannam  bhasanti asukasmim 1-
nama  game  va  nigame  va  itthi  va  puriso  va  buddham saranam gato
@Footnote: 1 Po. amukamhi. Ma. amukasmim.
Dhammam    saranam   gato   sangham   saranam   gato   panatipata   pativirato
adinnadana   pativirato   kamesu   micchacara   pativirato  musavada
pativirato   suramerayamajjapamadatthana   pativirato   silava  kalyanadhammo
vigatamalamaccherena   cetasa   agaram   ajjhavasati   muttacago  payatapani
vossaggarato   yacayogo   danasamvibhagaratoti   devatapissa   1-  vannam
bhasanti  asukasmim  nama  game  va  nigame va itthi va puriso va buddham
saranam   gato   .pe.   yacayogo   danasamvibhagaratoti   idam   kho   tam
ananda    gandhajatam   yassa   anuvatampi   gandho   gacchati   pativatampi
gandho gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti.
               Na pupphagandho pativatameti
               na candanam tagaramallika va
               satanca gandho pativatameti
               sabba disa sappuriso pavayatiti.
     [520]  81  Athakho  ayasma  anando  yena bhagava tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca  sammukha  metam
bhante   bhagavato   sutam   sammukha   patiggahitam   bhagavato  ananda  sikhissa
abhibhu    nama   savako   brahmaloke   thito   sahassilokadhatum   sarena
vinnapesiti   bhagava   pana  bhante  araham  sammasambuddho  kivatakam  pahoti
@Footnote: 1 Yu. devatapissa amanussa.
Sarena  vinnapetunti  .  savako  so  ananda appameyya tathagatati.
Dutiyampi   kho   ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca  sammukha  metam
bhante   bhagavato   sutam   sammukha   patiggahitam   bhagavato  ananda  sikhissa
abhibhu    nama   savako   brahmaloke   thito   sahassilokadhatum   sarena
vinnapesiti   bhagava   pana  bhante  araham  sammasambuddho  kivatakam  pahoti
sarena    vinnapetunti    .    savako   so   ananda   appameyya
tathagatati   .   tatiyampi  kho  ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca
sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam  bhagavato ananda
sikhissa   abhibhu  nama  savako  brahmaloke  thito  sahassilokadhatum  sarena
vinnapesiti    bhagava    pana   bhante   araham   sammasambuddho   kivatakam
pahoti sarena vinnapetunti.
     {520.1}   Suta   te  ananda  sahassi  culanika  lokadhatuti .
Etassa   bhagava   kalo  etassa  sugata  kalo  yam  bhagava   bhaseyya
bhagavato    sutva    bhikkhu   dharessantiti   .   tenahananda    sunahi
sadhukam   manasikarohi   bhasissamiti   .   evam  bhanteti  kho   ayasma
anando   bhagavato   paccassosi   .   bhagava  etadavoca   yavatananda
candimasuriya   pariharanti   disa  bhanti  virocana  tava  sahassadha  loko
tasmim   1-  sahassam  candanam  sahassam  suriyanam  sahassam  sinerupabbatarajanam
sahassam   jambudipanam   sahassam   aparagoyanam   2-   sahassam    uttarakurunam
sahassam        pubbavidehanam        cattari        mahasamuddasahassani
cattari     maharajasahassani    sahassam    catummaharajikanam    sahassam
@Footnote: 1 Po. Ma. tasmim sahassadha loke sahassam candanam. 2 Ma. Yu. aparagoyananam.
Tavatimsanam  sahassam  yamanam  sahassam  tusitanam  sahassam  nimmanaratinam  sahassam
paranimmitavasavattinam    sahassam   brahmalokanam   ayam   vuccatananda   sahassi
culanika   lokadhatu   yavatananda   sahassi   culanika   lokadhatu   tava
sahassadha   loko   ayam   vuccatananda   dvisahassi   majjhimika  lokadhatu
yavatananda   dvisahassi   majjhimika   lokadhatu   tava  sahassadha  loko
ayam    vuccatananda    tisahassi    mahasahassi   lokadhatu   akankhamano
ananda   tathagato   tisahassim  mahasahassim  lokadhatum  sarena  vinnapeyya
yavata va 1- pana akankheyyati.
     {520.2}   Yathakatham   pana   bhante   bhagava  tisahassim  mahasahassim
lokadhatum   sarena   vinnapeyya   yavata  va  pana  akankheyyati .
Idhananda    tathagato    tisahassim    mahasahassim   lokadhatum   obhasena
phareyya  yada  te  satta  tam  alokam  sanjaneyyum  atha tathagato ghosam
kareyya   saddamanussaveyya   evam   kho   ananda   tathagato  tisahassim
mahasahassim    lokadhatum    sarena    vinnapeyya   yavata   va   pana
akankheyyati  .  evam  vutte  ayasma  anando  ayasmantam  udayim
etadavoca  labha  vata  me  suladdham vata me yassa me sattha evammahiddhiko
evam   mahanubhavoti   .   evam   vutte  ayasma  udayi  ayasmantam
anandam   etadavoca   kim  tuyhettha  avuso  ananda  yadi  te  sattha
evammahiddhiko  evammahanubhavoti  .  evam  vutte bhagava ayasmantam udayim
etadavoca   mahevam  udayi  sacevam  udayi  anando  avitarago  kalam
kareyya   tena   cittappasadena  sattakkhattum  devesu  devarajjam  kareyya
@Footnote: 1 Ma. Yu. vasaddo natthi.
Sattakkhattum   imasmimyeva   jambudipe   maharajjam   kareyya  apica  udayi
anando dittheva dhamme parinibbayissatiti.
                    Anandavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
         channo ajivako sakko     nigantha samadapako
         navapi ca tatha bhavo       silabbata gandha ca culaniti.
                       ---------
                     Samanavaggo catuttho
     [521]  82  Tinimani  bhikkhave samanassa [1]- samanakaraniyani katamani
tini   adhisilasikkhasamadanam   adhicittasikkhasamadanam  adhipannasikkhasamadanam
imani    kho    bhikkhave   tini   samanassa   [2]-   samanakaraniyani  .
Tasma   tiha   bhikkhave   evam   sikkhitabbam  tibbo  no  chando  bhavissati
adhisilasikkhasamadane  tibbo  no  chando  bhavissati adhicittasikkhasamadane
tibbo      no      chando     bhavissati     adhipannasikkhasamadaneti
evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [522]  83  Seyyathapi  bhikkhave  gadrabho  goganam pitthito pitthito
anubaddho  3-  hoti  ahampi  4-  amha  ahampi amhati tassa na tadiso
vanno   hoti   seyyathapi   gunnam  na  tadiso  saro  hoti  seyyathapi
gunnam   na   tadisam   padam   hoti   seyyathapi   gunnam   so  goganamyeva
pitthito   pitthito   anubaddho  hoti  ahampi  amha  ahampi  amhati .
@Footnote: 1-2 Ma. samaniyani .  3 Po. Ma. anubandho. 4 Po. ahampi amma ahampi
@amma. Ma. ahampi dammo ahampi dammo.
Evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  bhikkhu  bhikkhusangham  pitthito  pitthito
anubaddho   hoti   ahampi   bhikkhu   ahampi   bhikkhuti   tassa  na  tadiso
chando   hoti   adhisilasikkhasamadane   seyyathapi   annesam  bhikkhunam  na
tadiso   chando   hoti   adhicittasikkhasamadane   seyyathapi   annesam
bhikkhunam   na   tadiso  chando  hoti  adhipannasikkhasamadane  seyyathapi
annesam    bhikkhunam   so   bhikkhusanghamyeva   pitthito   pitthito   anubaddho
hoti   ahampi   bhikkhu   ahampi   bhikkhuti  .  tasma  tiha  bhikkhave  evam
sikkhitabbam   tibbo   no   chando  bhavissati  adhisilasikkhasamadane  tibbo
no  chando  bhavissati  adhicittasikkhasamadane  tibbo  no  chando bhavissati
adhipannasikkhasamadaneti evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [523]   84   Tinimani   bhikkhave   kassakassa   gahapatissa  pubbe
karaniyani   katamani   tini   idha   bhikkhave   kassako  gahapati  patikacceva
khettam   sukattham   karoti   sumatikatam   patikacceva  khettam  sukattham  karitva
sumatikatam   kalena   bijani  patitthapeti  kalena  bijani  patitthapetva
samayena    udakam   abhinetipi   apanetipi   imani   kho   bhikkhave   tini
kassakassa  gahapatissa  pubbe  karaniyani  .  evameva  kho bhikkhave tinimani
bhikkhussa    pubbe    karaniyani    katamani    tini   adhisilasikkhasamadanam
adhicittasikkhasamadanam    adhipannasikkhasamadanam   imani   kho   bhikkhave
tini   bhikkhussa   pubbe   karaniyani   .   tasma   tiha   bhikkhave  evam
sikkhitabbam    tibbo    no    chando    bhavissati   adhisilasikkhasamadane
Tibbo   no   chando   bhavissati   adhicittasikkhasamadane   tibbo   no
chando    bhavissati   adhipannasikkhasamadaneti   evanhi   vo   bhikkhave
sikkhitabbanti.
     [524]   85   Ekam   samayam  bhagava  vesaliyam  viharati  mahavane
kutagarasalayam   .  athakho  annataro  vajjiputtako  bhikkhu  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinno   kho   so  vajjiputtako  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca
sadhikamidam   bhante   diyaddhasikkhapadasatam   anvaddhamasam   uddesam  agacchati
naham  bhante  ettha  sakkomi 1- sikkhitunti. Sakkhasi 2- pana tvam bhikkhu tisu
sikkhasu   sikkhitum   adhisilasikkhaya   adhicittasikkhaya  adhipannasikkhayati .
Sakkomaham   bhante   tisu   sikkhasu  sikkhitum  adhisilasikkhaya  adhicittasikkhaya
adhipannasikkhayati   .   tasma  tiha  tvam  bhikkhu  tisu  sikkhasu  sikkhassu
adhisilasikkhaya   adhicittasikkhaya   adhipannasikkhaya   yato  kho  tvam  bhikkhu
adhisilampi   sikkhissasi   adhicittampi   sikkhissasi  adhipannampi  sikkhissasi
tassa  3-  tuyham  [4]-  adhisilampi  sikkhato adhicittampi sikkhato adhipannampi
sikkhato    rago    pahiyissati   doso   pahiyissati   moho   pahiyissati
so   tvam   ragassa   pahana   dosassa  pahana  mohassa  pahana  yam
akusalam  tam  na  karissasi  yam  papam  tam  5-  na  sevissasiti . Athakho so
bhikkhu    aparena    samayena    adhisilampi    sikkhi    adhicittampi   sikkhi
adhipannampi   sikkhi   .   tassa   adhisilampi  sikkhato  adhicittampi  sikkhato
@Footnote: 1 Po. sakkhissami .  2 Po. Ma. sakkhissasi. 3 Yu. tasma. 4 Po. Ma. Yu.
@bhikkhu. 5 Yu. tvam.
Adhipannampi    sikkhato   rago   pahiyi   doso   pahiyi   moho   pahiyi
so   ragassa   pahana  dosassa  pahana  mohassa  pahana  yam  akusalam
tam nakasi yam papam tam na seviti.
     [525]   86  Athakho  annataro  bhikkhu  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  sekho  sekhoti  bhante
vuccati   kittavata   nu   kho  bhante  sekho  hotiti  .  sikkhatiti  kho
bhikkhu   tasma   sekhoti   vuccati   kinca   sikkhati  .  adhisilampi  sikkhati
adhicittampi   sikkhati   adhipannampi   sikkhati   sikkhatiti   [1]-  kho  bhikkhu
tasma sekhoti vuccatiti.
         Sekhassa sikkhamanassa          ujumagganusarino
         khayasmim pathamam nanam              tato anna anantara
         tato annavimuttassa 2-  nanam ve hoti tadino
         akuppa me vimuttiti            bhavasannojanakkhayeti.
     [526]   87   Sadhikamidam  bhikkhave  diyaddhasikkhapadasatam  anvaddhamasam
uddesam   agacchati   yattha   atthakama   kulaputta  sikkhanti  .  tisso
ima   bhikkhave   sikkha   yatthetam   sabbam   samodhanam   gacchati   katama
tisso    adhisilasikkha    adhicittasikkha    adhipannasikkha    ima   kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
     {526.1} Idha bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim mattasokari
@Footnote: 1 Yu. so .  2 Po. annam vimuttassa.
Pannaya   mattasokari   so   yani  tani  khuddanukhuddakani  sikkhapadani
tani   apajjatipi   vutthatipi   tam  kissa  hetu  na  hi  mettha  bhikkhave
abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani  adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca  hoti  thitasilo  ca  samadaya
sikkhati   sikkhapadesu   so   tinnam   sannojananam  parikkhaya  sotapanno
hoti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano.
     {526.2}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
mattasokari   pannaya   mattasokari   so  yani  tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani  tani  apajjatipi  vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani  adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca  hoti  thitasilo  ca  samadaya
sikkhati     sikkhapadesu     so     tinnam     sannojananam    parikkhaya
ragadosamohanam     tanutta     sakadagami    hoti    sakideva    imam
lokam  agantva dukkhassantam karoti.
     {526.3}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari   pannaya   mattasokari   so   yani  tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani   tani   apajjatipi   vutthatipi   tam   kissa   hetu  na  hi
mettha   bhikkhave   abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani
adibrahmacariyakani    brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca   hoti
thitasilo  ca  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  so  pancannam  orambhagiyanam
sannojananam     parikkhaya     opapatiko     hoti     tatthaparinibbayi
Anavattidhammo tasma loka.
     {526.4}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari   pannaya   paripurakari   so   yani   tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani  tani  apajjatipi  vutthatipi  tam  kissa  hetu  na  hi  mettha
bhikkhave    abhabbata    vutta   yani   ca   kho   tani   sikkhapadani
adibrahmacariyakani    brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca   hoti
thitasilo   ca   samadaya   sikkhati   sikkhapadesu   so   asavanam  khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharati   iti  kho  bhikkhave  padesam  padesakari
aradheti  paripuram  paripurakari  avanjhanitvevaham  1- bhikkhave sikkhapadani
vadamiti.
     [527]   88   Sadhikamidam  bhikkhave  diyaddhasikkhapadasatam  anvaddhamasam
uddesam   agacchati   yattha   atthakama   kulaputta  sikkhanti  .  tisso
ima   bhikkhave   sikkha   yatthetam   sabbam   samodhanam   gacchati   katama
tisso    adhisilasikkha    adhicittasikkha    adhipannasikkha    ima   kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
     {527.1}  Idha  bhikkhave  bhikkhu  silesu  paripurakari  hoti samadhismim
mattasokari   pannaya   mattasokari   so  yani  tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani  tani  apajjatipi  vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani  adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca  hoti  thitasilo  ca  samadaya
@Footnote: 1 Po. Yu. avajjhani .... ito param idisameva.
Sikkhati     sikkhapadesu     so     tinnam     sannojananam    parikkhaya
sattakkhattuparamo    hoti    sattakkhattuparamam   deve   ca   manusse   ca
sandhavitva   samsaritva   dukkhassantam   karoti   so   tinnam  sannojananam
parikkhaya   kolamkolo   hoti  dve  va  tini  va  kulani  sandhavitva
samsaritva    dukkhassantam   karoti   so   tinnam   sannojananam   parikkhaya
ekabiji   hoti   ekamyeva   manusakam   bhavam   nibbattetva   dukkhassantam
karoti     so    tinnam    sannojananam    parikkhaya    ragadosamohanam
tanutta    sakadagami    hoti    sakideva    imam    lokam   agantva
dukkhassantam karoti.
     {527.2}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari   pannaya   mattasokari   so   yani  tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani  tani  apajjatipi  vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani  adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca  hoti  thitasilo  ca  samadaya
sikkhati  sikkhapadesu  so  pancannam  orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya
uddhamsoto    hoti    akanitthagami    so    pancannam    orambhagiyanam
sannojananam    parikkhaya    sasankharaparinibbayi    hoti   so   pancannam
orambhagiyanam   sannojananam   parikkhaya   asankharaparinibbayi  hoti  so
pancannam   orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya  upahaccaparinibbayi  hoti
so   pancannam   orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya  antaraparinibbayi
hoti.
     {527.3}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
Paripurakari   pannaya   paripurakari   so   yani   tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani   tani   apajjatipi   vutthatipi   tam   kissa   hetu  na  hi
mettha   bhikkhave   abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani
adibrahmacariyakani    brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca   hoti
thitasilo   ca   samadaya   sikkhati   sikkhapadesu   so   asavanam  khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva    upasampajja    viharati    iti    kho    bhikkhave    padesam
padesakari     aradheti     paripuram    paripurakari    avanjhanitvevaham
bhikkhave sikkhapadani vadamiti.
     [528]   89   Sadhikamidam  bhikkhave  diyaddhasikkhapadasatam  anvaddhamasam
uddesam   agacchati   yattha   atthakama   kulaputta  sikkhanti  .  tisso
ima   bhikkhave   sikkha   yatthetam   sabbam   samodhanam   gacchati   katama
tisso    adhisilasikkha    adhicittasikkha    adhipannasikkha    ima   kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
     {528.1}  Idha  bhikkhave  bhikkhu  silesu  paripurakari  hoti samadhismim
paripurakari   pannaya   paripurakari   so   yani   tani  khuddanukhuddakani
sikkhapadani  tani  apajjatipi  vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata   vutta  yani  ca  kho  tani  sikkhapadani  adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani   tattha   dhuvasilo   ca  hoti  thitasilo  ca  samadaya
sikkhati    sikkhapadesu   so   asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim
Pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharati   tam   va   pana  anabhisambhavam  appativijjham  pancannam  orambhagiyanam
sannojananam    parikkhaya    antaraparinibbayi    hoti   tam   va   pana
anabhisambhavam   appativijjham   pancannam  orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya
upahaccaparinibbayi    hoti    tam    va   pana   anabhisambhavam   appativijjham
pancannam    orambhagiyanam   sannojananam   parikkhaya   asankharaparinibbayi
hoti.
     {528.2}  Tam  va pana anabhisambhavam appativijjham pancannam orambhagiyanam
sannojananam    parikkhaya    sasankharaparinibbayi   hoti   tam   va   pana
anabhisambhavam   appativijjham   pancannam  orambhagiyanam  sannojananam  parikkhaya
uddhamsoto   hoti   akanitthagami   tam   va  pana  anabhisambhavam  appativijjham
tinnam   sannojananam   parikkhaya   ragadosamohanam   tanutta   sakadagami
hoti   sakideva  imam  lokam  agantva  dukkhassantam  karoti  tam  va  pana
anabhisambhavam    appativijjham    tinnam    sannojananam    parikkhaya   ekabiji
hoti   ekamyeva   manusakam   bhavam   nibbattetva  dukkhassantam  karoti  tam
va    pana    anabhisambhavam   appativijjham   tinnam   sannojananam   parikkhaya
kolamkolo   hoti   dve  va  tini  va  kulani  sandhavitva  samsaritva
dukkhassantam    karoti   tam   va   pana   anabhisambhavam   appativijjham   tinnam
sannojananam   parikkhaya   sattakkhattuparamo   hoti  sattakkhattuparamam  deve
ca  manuse  ca  sandhavitva  samsaritva  dukkhassantam karoti iti kho bhikkhave
paripuram   paripurakari   aradheti   padesam   padesakari  avanjhanitvevaham
Bhikkhave sikkhapadani vadamiti.
     [529]  90  Tisso  ima bhikkhave sikkha katama tisso adhisilasikkha
adhicittasikkha   adhipannasikkha   .   katama   ca   bhikkhave  adhisilasikkha
idha  bhikkhave  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
ayam  vuccati  bhikkhave  adhisilasikkha  .  katama  ca  bhikkhave  adhicittasikkha
idha  bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kamehi  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja
viharati   ayam   vuccati   bhikkhave  adhicittasikkha  .  katama   ca  bhikkhave
adhipannasikkha   idha   bhikkhave   bhikkhu  idam  dukkhanti  yathabhutam  pajanati
.pe.   ayam  dukkhanirodhagamini  patipadati  yathabhutam  pajanati  ayam  vuccati
bhikkhave adhipannasikkha. Ima kho bhikkhave tisso sikkhati.
     [530]  91  Tisso  ima bhikkhave sikkha katama tisso adhisilasikkha
adhicittasikkha   adhipannasikkha   .   katama   ca   bhikkhave  adhisilasikkha
idha    bhikkhave    bhikkhu    silava   hoti   .pe.   samadaya   sikkhati
sikkhapadesu   ayam  vuccati  bhikkhave  adhisilasikkha  .  katama  ca  bhikkhave
adhicittasikkha    idha    bhikkhave    bhikkhu   vivicceva   kamehi   .pe.
Catuttham  jhanam  upasampajja  viharati  ayam  vuccati  bhikkhave  adhicittasikkha .
Katama  ca  bhikkhave  adhipannasikkha  idha  bhikkhave  bhikkhu  asavanam  khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva   upasampajja  viharati  ayam  vuccati  bhikkhave  adhipannasikkha .
Ima kho bhikkhave tisso sikkhati.
         Adhisilam adhicittam                   adhipannanca viriyava
         thamava dhitima jhayi             sato guttindriyo care
         yatha pure tatha paccha          yatha paccha tatha pure
         yatha adho tatha uddham            yatha uddham tatha adho
         yatha diva tatha rattim            yatha rattim tatha diva
         abhibhuyya disa sabba           appamanasamadhina.
         Tamahu sekkham 1- patipadam      atho samsuddhacarinam 2-
         tamahu loke sambuddham         dhiram patipadantagum.
         Vinnanassa nirodhena         tanhakkhayavimuttino
         pajjotasseva nibbanam       vimokkho hoti cetasoti.
     [531]  92  Ekam  samayam  bhagava  kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena  saddhim  yena  pankadha  3-  nama  kosalanam nigamo tadavasari.
Tatra  sudam  bhagava  pankadhayam  viharati  pankadha  nama  kosalanam  nigamo.
Tena  kho  pana  samayena  kassapagotto  nama  bhikkhu  pankadhayam avasiko
hoti  .  tatra  sudam  bhagava  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya  kathaya  bhikkhu
sandasseti  samadapeti  samuttejeti  sampahamseti  .  athakho kassapagottassa
bhikkhuno   bhagavata   4-   sikkhapadapatisamyuttaya   dhammiya   kathaya  bhikkhu
sandassente  samadapente  samuttejente  sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu  appaccayo  adhisallekhatevayam  5-  samanoti. Athakho bhagava pankadhayam
@Footnote: 1 Ma. sekham .  2 Ma. samsuddhacariyam .  3 Ma. sankava nama. ito param idisameva.
@4 Ma. bhagavati .  5 Ma. Yu. adhisallikhatevayam. ito param idisameva.
Yathabhirantam   viharitva  yena  rajagaham  tena  carikam  pakkami  anupubbena
carikam  caramano  yena  rajagaham  tadavasari  .  tatra  sudam bhagava rajagahe
viharati gijjhakute 1- pabbate. Athakho kassapagottassa bhikkhuno acirapakkantassa
bhagavato    ahudeva    kukkuccam    ahu    vippatisaro    alabha   vata
me   na   vata   me   labha  dulladdham  vata  me  na  vata  me  suladdham
yassa   me   bhagavata   2-  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya  kathaya  bhikkhu
sandassente  samadapente  samuttejente  sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu    appaccayo    adhisallekhatevayam    samanoti    yannunaham    yena
bhagava    tenupasankameyyam    upasankamitva   bhagavato   santike   accayam
accayato deseyyanti.
     {531.1}   Athakho   kassapagotto   bhikkhu  senasanam  samsametva
pattacivaramadaya     yena    rajagaham    tena    pakkami    anupubbena
yena   rajagaham   [3]-   gijjhakuto  pabbato  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno    kho   kassapagotto   bhikkhu   bhagavantam   etadavoca   ekamidam
bhante   samayam   bhagava   pankudhayam   viharati   pankudha   nama  kosalanam
nigamo  tatra  sudam  4-  bhagava  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya kathaya bhikkhu
sandasseti  5-  samadapeti  samuttejeti  sampahamseti tassa mayham bhante 6-
bhagavata   sikkhapadapatisamyuttaya   dhammiya   kathaya   bhikkhu   sandassente
samadapente   samuttejente   sampahamsente   ahudeva   akkhanti   ahu
@Footnote: 1 Ma. gijjhakute pabbateti ime dve patha na dissanti .  2 Ma. bhagavati.
@3 Ma. Yu. yena. 4 Po. Ma. bhante. 5 Po. Ma. Yu. sandassesi ... sampahamsesi.
@6 Ma. ayam patho natthi.
Appaccayo    adhisallekhatevayam    samanoti   athakho   bhagava   pankadhayam
yathabhirantam   viharitva   yena   rajagaham   tena   carikam  pakkami  tassa
mayham  bhante  acirapakkantassa  bhagavato  ahudeva  kukkuccam  ahu vippatisaro
alabha  vata  me  na  vata  me  labha  dulladdham  vata  me  na  vata me
suladdham   yassa  me  bhagavata  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya  kathaya  bhikkhu
sandassente  samadapente  samuttejente  sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu    appaccayo    adhisallekhatevayam    samanoti    yannunaham    yena
bhagava    tenupasankameyyam    upasankamitva   bhagavato   santike   accayam
accayato  deseyyanti  accayo  mam  bhante  accagama  yathabalam yathamulham
yathaakusalam   yassa   me   bhagavata  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya  kathaya
bhikkhu  sandassente  samadapente  samuttejente  sampahamsente  ahudeva
akkhanti    ahu   appaccayo   adhisallekhatevayam   samanoti   tassa   me
bhante bhagava accayam accayato patigganhatu ayatim samvarayati.
     {531.2}  Taggha  tam 1- kassapa accayo accagama yathabalam yathamulham
yathaakusalam   yassa  te  maya  2-  sikkhapadapatisamyuttaya  dhammiya  kathaya
bhikkhu  sandassente  samadapente  samuttejente  sampahamsente  ahudeva
akkhanti  ahu  appaccayo  adhisallekhatevayam  samanoti  yato  ca  kho  tvam
kassapa   accayam   accayato   disva   yathadhammam   patikarosi  tante  mayam
patigganhama   vuddhi   hesa   kassapa   ariyassa   vinaye   yo   accayam
accayato   disva   yathadhammam  patikaroti  ayatim  samvaram  apajjati  thero
@Footnote: 1 Po. Yu. tvam. 2 Ma. mayi.
Cepi   kassapa   bhikkhu   hoti   na   sikkhakamo   sikkhasamadanassa  na
vannavadi   ye   canne   bhikkhu   na  sikkhakama  te  ca  sikkhaya  na
samadapeti   ye   canne   bhikkhu  sikkhakama  tesanca  na  vannam  bhanati
bhutam   taccham   kalena   evarupassaham   kassapa   therassa   bhikkhuno   na
vannam    bhanami    tam    kissa   hetu   sattha   hissa   vannam   bhanatiti
anne   nam   bhikkhu   bhajeyyum   ye   nam   bhajeyyum   tyassa  ditthanugatim
apajjeyyum  yassa  1-  ditthanugatim  apajjeyyum  tesantam  assa  digharattam
ahitaya   dukkhayati   tasmaham  kassapa  evarupassa  therassa  bhikkhuno  na
vannam bhanami majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
     {531.3}   Navo   cepi   kassapa   bhikkhu  hoti  na  sikkhakamo
sikkhasamadanassa   na   vannavadi   ye   canne  bhikkhu  na  sikkhakama
te  ca  sikkhaya  na  samadapeti  ye  canne  bhikkhu  sikkhakama tesanca
na   vannam   bhanati   bhutam   taccham   kalena  evarupassaham  kassapa  navassa
bhikkhuno   na   vannam   bhanami   tam   kissa   hetu   sattha  hissa  vannam
bhanatiti   anne  nam  bhikkhu  bhajeyyum  ye  nam  bhajeyyum  tyassa  ditthanugatim
apajjeyyum   yassa   ditthanugatim   apajjeyyum   tesantam  assa  digharattam
ahitaya   dukkhayati   tasmaham   kassapa   evarupassa   navassa   bhikkhuno
na   vannam   bhanami   thero   cepi   kassapa   bhikkhu  hoti  sikkhakamo
sikkhasamadanassa   vannavadi   ye   canne  bhikkhu  na  sikkhakama  te
ca   sikkhaya  samadapeti  ye  canne  bhikkhu  sikkhakama  tesanca  vannam
@Footnote: 1 Ma. yyassa. ito param idisameva.
Bhanati   bhutam   taccham   kalena   evarupassaham   kassapa  therassa  bhikkhuno
vannam    bhanami    tam    kissa   hetu   sattha   hissa   vannam   bhanatiti
anne   nam   bhikkhu   bhajeyyum   ye   nam   bhajeyyum   tyassa  ditthanugatim
apajjeyyum   yassa   ditthanugatim   apajjeyyum   tesantam  assa  digharattam
hitaya   sukhayati   tasmaham  kassapa  evarupassa  therassa  bhikkhuno  vannam
bhanami majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
     {531.4}    Navo   cepi   kassapa   bhikkhu   hoti   sikkhakamo
sikkhasamadanassa    vannavadi   ye   canne   bhikkhu   na   sikkhakama
te   ca   sikkhaya  samadapeti  ye  canne  bhikkhu  sikkhakama  tesanca
vannam   bhanati  bhutam  taccham  kalena  evarupassaham  kassapa  navassa  bhikkhuno
vannam   bhanami   tam   kissa   hetu   sattha  hissa  vannam  bhanatiti  anne
nam   bhikkhu   bhajeyyum   ye  nam  bhajeyyum  tyassa  ditthanugatim  apajjeyyum
yassa    ditthanugatim    apajjeyyum   tesantam   assa   digharattam   hitaya
sukhayati     tasmaham    kassapa   evarupassa   navassa   bhikkhuno   vannam
bhanamiti.
                    Samanavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
         samano gadrabho khetto      vajjiputto ca sekhina
         tayo ca sekhino vutta          dve sikkha pankadhena cati.
                      -----------
                    Lonaphalavaggo pancamo
     [532]   93  Tinimani  bhikkhave  kassakassa  gahapatissa  accayikani
karaniyani    katamani   tini   idha   bhikkhave   kassako   gahapati   sighasigham
khettam   sukattham   karoti   sumatikatam   sighasigham   khettam   sukattham   karitva
sumatikatam   sighasigham   bijani   patitthapeti   sighasigham  bijani  patitthapetva
sighasigham   udakam  abhinetipi  apanetipi  imani  kho  bhikkhave  tini  kassakassa
gahapatissa   accayikani  karaniyani  .  tassa  kho  tam  bhikkhave  kassakassa
gahapatissa  natthi  sa  iddhi  va  anubhavo  va  ajjeva  me  dhannani
jayantu  sveva  gabbhiniyo  1-  hontu  uttarasve pacantuti athakho bhikkhave
hoti   so   samayo   yam   tassa   kassakassa   gahapatissa  tani  dhannani
utuparinamini jayantipi gabbhinipi honti pacantipi.
     {532.1}  Evameva  kho  bhikkhave  tinimani  bhikkhussa  accayikani
karaniyani    katamani   tini   adhisilasikkhasamadanam   adhicittasikkhasamadanam
adhipannasikkhasamadanam   imani  kho  bhikkhave  tini  bhikkhussa  accayikani
karaniyani  .  tassa  kho  tam bhikkhave bhikkhuno natthi sa iddhi va anubhavo
va  ajjeva  me  anupadaya  asavehi cittam vimuccatu sve va uttarasve
vati  athakho  bhikkhave hoti so samayo yam tassa bhikkhuno anupadaya asavehi
cittam  vimuccati  .  tasma  tiha  bhikkhave  evam sikkhitabbam tibbo no chando
bhavissati   adhisilasikkhasamadane   tibbo   no   2-   chando   bhavissati
@Footnote: 1 Po. Ma. gabbhini. 2 Po. Ma. noti saddo natki. ito param idisameva.
Adhicittasikkhasamadane      tibbo      no      chando      bhavissati
adhipannasikkhasamadaneti         evanhi        vo        bhikkhave
sikkhitabbanti.
     [533]    94    Tinimani   bhikkhave   annatitthiya   paribbajaka
pavivekani   pannapenti   katamani   tini   civarapavivekam  pindapatapavivekam
senasanapavivekam    .    tatridam    bhikkhave   annatitthiya   paribbajaka
civarapavivekasmim     pannapenti     sananipi    dharenti    masananipi
dharenti   chavadussanipi   dharenti   pamsukulanipi   dharenti   tiritakanipi
dharenti   ajinanipi   1-   dharenti  ajinakkhipampi  dharenti  kusacirampi
dharenti   vakacirampi   dharenti   phalakacirampi   dharenti  kesakambalampi
dharenti   valakambalampi   dharenti   ulukapakkhampi   dharenti  idam  kho
bhikkhave annatitthiya paribbajaka civarapavivekasmim pannapenti.
     {533.1}   Tatridam  bhikkhave  annatitthiya  paribbajaka  pindapata-
pavivekasmim     pannapenti    sakabhakkhapi    honti    samakabhakkhapi
honti    nivarabhakkhapi    honti    daddulabhakkhapi   honti   hatabhakkhapi
honti    kanabhakkhapi   honti   acamabhakkhapi   honti   pinnakabhakkhapi
honti    tinabhakkhapi   honti   gomayabhakkhapi   honti   vanamulaphalahara
yapenti   pavattaphalabhoji   idam   kho  bhikkhave  annatitthiya  paribbajaka
pindapatapavivekasmim      pannapenti      .      tatridam      bhikkhave
annatitthiya      paribbajaka      senasanapavivekasmim      pannapenti
arannam     rukkhamulam     susanam     vanapattham    abbhokasam    palalapunjam
bhusagaram     idam     kho     bhikkhave     annatitthiya    paribbajaka
senasanapavivekasmim     pannapenti     .    imani    kho    bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. ajinampi.
Tini annatitthiya paribbajaka pavivekani pannapenti.
     {533.2}  Tini  kho  panimani  bhikkhave  imasmim  dhammavinaye bhikkhuno
pavivekani  katamani  tini  idha  bhikkhave  bhikkhu  silava ca hoti dussilancassa
pahinam  hoti  tena  ca  vivitto  hoti  sammaditthiko  ca  hoti micchaditthi
cassa   pahina   hoti   taya   ca  vivitto  hoti  khinasavo   ca  hoti
asava   cassa  pahina  honti  tehi  ca  vivitto  hoti  .  yato  kho
bhikkhave   bhikkhu   silava   hoti   dussilancassa   pahinam   hoti  tena  ca
vivitto   hoti   sammaditthiko   ca   hoti   micchaditthi   cassa  pahina
hoti   taya   ca   vivitto   hoti  khinasavo  ca  hoti  asava  cassa
pahina   honti   tehi   ca  vivitto  hoti  ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhu
aggappatto sarappatto suddho sare patitthito.
     {533.3}   Seyyathapi   bhikkhave   kassakassa  gahapatikassa  sampannam
salikhettam  tamenam  kassako  gahapati sighasigham vapapeyya , sighasigham vapapetva
sighasigham   sangharapeyya   sighasigham   sangharapetva   sighasigham  ubbahapeyya
sighasigham   ubbahapetva   sighasigham   punjam   karapeyya   sighasigham   punjam
karapetva    sighasigham    maddapeyya   sighasigham   maddapetva   sighasigham
palalani    uddharapeyya   sighasigham   palalani   uddharapetva   sighasigham
bhusikam   uddharapeyya  sighasigham  bhusikam  uddharapetva  sighasigham  ophunapeyya
sighasigham   ophunapetva   sighasigham   atiharapeyya   sighasigham  atiharapetva
Sighasigham   kottapeyya   sighasigham   kottapetva   sighasigham   phusani   1-
uddharapeyya   evamassu  tassa  2-  bhikkhave  kassakassa  gahapatissa  tani
dhannani    aggappattani   sarappattani   suddhani   sare   patitthitani
evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  silava  ca  hoti  dussilancassa  pahinam hoti
tena    ca    vivitto   hoti   sammaditthiko   ca   hoti   micchaditthi
cassa   pahina   hoti   taya   ca   vivitto  hoti  khinasavo  ca  hoti
asava   cassa   pahina   honti  tehi  ca  vivitto  hoti  ayam  vuccati
bhikkhave bhikkhu aggappatto sarappatto suddho sare patitthitoti.
     [534]  95  Seyyathapi  bhikkhave  saradasamaye  viddhe vigatavalahake
deve    adicco    nabham   abbhussakkamano   sabbam   akasagatam   tamam
abhivihacca  bhasate  ca  tapate  ca  virocati  ca evameva kho bhikkhave yato
ariyasavakassa   virajam   vitamalam   dhammacakkhum  udapadi  3-  sahadassanuppada
bhikkhave    ariyasavakassa    tini    sannojanani   pahiyanti   sakkayaditthi
vicikiccha    silabbataparamaso    athaparam    dvihi    dhammehi   niyyati
abhijjhaya  ca  byapadena  ca  .  so  vivicceva kamehi vivicca akusalehi
dhammehi   savitakkam   savicaram   vivekajam   pitisukham  pathamam  jhanam  upasampajja
viharati  .  tasmim  ce  bhikkhave  samaye  ariyasavako  kalam  kareyya natthi
tam   sannojanam   yena   sannojanena  samyutto  ariyasavako  punayimam  lokam
agaccheyyati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. thusani. 2 Po. Ma. ayam patho natthi  3 Ma. upapajjati
     [535]  96  Tisso  ima  bhikkhave  parisa  katama tisso aggavati
parisa  vagga  parisa  samagga  parisa  .  katama  ca  bhikkhave  aggavati
parisa   idha   bhikkhave   yassam   parisayam   thera  bhikkhu  na  bahullika
honti  na  sathalika  vokkamane 1- nikkhittadhura paviveke pubbangama viriyam
arabhanti    appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya    tesam   pacchima   janata   ditthanugatim   apajjati   sapi
hoti   na   bahullika  na  sathalika  vokkamane  nikkhittadhura  paviveke
pubbangama   viriyam   arabhati   appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya
asacchikatassa   sacchikiriyaya   ayam   vuccati   bhikkhave  aggavati  parisa .
Katama   ca  bhikkhave  vagga  parisa  idha  bhikkhave  yassam  parisayam  bhikkhu
bhandanajata   kalahajata   vivadapanna   annamannam  mukhasattihi  vitudanta
viharanti   ayam   vuccati  bhikkhave  vagga  parisa  .  katama  ca  bhikkhave
samagga  parisa  idha  bhikkhave  yassam  parisayam  bhikkhu samagga sammodamana
avivadamana     khirodakibhuta     annamannam     piyacakkhuhi    sampassanta
viharanti ayam vuccati bhikkhave samagga parisa.
     {535.1}   Yasmim   bhikkhave  samaye  bhikkhu  samagga  sammodamana
avivadamana     khirodakibhuta     annamannam     piyacakkhuhi    sampassanta
viharanti    bahum    bhikkhave    bhikkhu    tasmim   samaye   punnam   pasavanti
brahmam    bhikkhave    viharam   tasmim   samaye   bhikkhu    viharanti   yadidam
muditaya     cetovimuttiya     pamuditassa    piti    jayati    pitimanassa
kayo     passambhati     passaddhakayo     sukham     vediyati     sukhino
@Footnote: 1 Po. ukkamane. Ma. okkamane. ito param idisameva.
Cittam samadhiyati.
     {535.2}   Seyyathapi  bhikkhave  uparipabbate  thullaphusitake  deve
vassante   tam   udakam   yathaninnam   vattamanam  1-  pabbatakandarapadarasakha
paripureti   pabbatakandarapadarasakha   paripura   kussobbhe  2-  paripurenti
kussobbha   paripura   mahasobbhe   paripurenti   mahasobbha   paripura
kunnadiyo    paripurenti    kunnadiyo   paripura   mahanadiyo   paripurenti
mahanadiyo   paripura   samuddam  paripurenti  evameva  kho  bhikkhave  yasmim
samaye    bhikkhu    samagga    sammodamana   avivadamana   khirodakibhuta
annamannam    piyacakkhuhi    sampassanta   viharanti   bahum   bhikkhave   bhikkhu
tasmim   samaye   punnam   pasavanti   brahmam  bhikkhave  viharam  tasmim  samaye
bhikkhu    viharanti    yadidam    muditaya   cetovimuttiya   pamuditassa   piti
jayati    pitimanassa   kayo   passambhati   passaddhakayo   sukham   vediyati
sukhino cittam samadhiyati. Ima kho bhikkhave tisso parisati.
     [536]  97  Tihi  bhikkhave  angehi  samannagato ranno bhaddo 3-
assajaniyo    rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno   angantveva
sankham  4-  gacchati  katamehi  tihi  idha  bhikkhave ranno bhaddo assajaniyo
vannasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho  bhikkhave  tihangehi  samannagato ranno bhaddo assajaniyo rajaraho
hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham  gacchati  .  evameva  kho
bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo  hoti pahuneyyo
dakkhineyyo   anjalikaraniyo   anuttaram   punnakkhettam   lokassa   katamehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavattamanam .  2 Ma. Yu. kussubbhe. 3 Ma. bhadro. ito param idisameva.
@4 Ma. sankhayam. ito param idisameva.
Tihi   idha   bhikkhave   bhikkhu   vannasampanno   ca  hoti  balasampanno  ca
javasampanno ca.
     {536.1}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   vannasampanno   hoti  idha
bhikkhave     bhikkhu     silava    hoti    patimokkhasamvarasamvuto    viharati
acaragocarasampanno    anumattesu    vajjesu    bhayadassavi   samadaya
sikkhati sikkhapadesu evam kho bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti.
     {536.2}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam   pahanaya  kusalanam
dhammanam     upasampadaya     thamava     dalhaparakkamo    anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti.
     {536.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   idam   dukkhanti   yathabhutam   pajanati  ayam  dukkhasamudayoti  yathabhutam
pajanati   ayam   dukkhanirodhoti  yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati  yathabhutam  pajanati  evam  kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti.
Imehi  kho  bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo hoti
pahuneyyo     dakkhineyyo    anjalikaraniyo    anuttaram    punnakkhettam
lokassati.
     [537]   98  Tihi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  bhaddo
assajaniyo   rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham
gacchati   katamehi   tihi   idha   bhikkhave   ranno   bhaddo  assajaniyo
vannasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho   bhikkhave   tihangehi   samannagato   ranno   bhaddo  assajaniyo
Rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno  angantveva  sankham  gacchati .
Evameva   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo
hoti  .pe.  anuttaram  punnakkhettam  lokassa  katamehi  tihi  idha  bhikkhave
bhikkhu vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca.
     {537.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  vannasampanno  hoti idha bhikkhave
bhikkhu   silava   hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  evam  kho
bhikkhave  bhikkhu  vannasampanno  hoti  .  kathanca  bhikkhave bhikkhu balasampanno
hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  araddhaviriyo  viharati  .pe.  anikkhittadhuro
kusalesu  dhammesu  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti. Kathanca
bhikkhave   bhikkhu   javasampanno   hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   pancannam
orambhagiyanam     sannojananam     parikkhaya     opapatiko     hoti
tatthaparinibbayi   anavattidhammo   tasma   loka   evam   kho  bhikkhave
bhikkhu   javasampanno   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi
samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti   .pe.  anuttaram  punnakkhettam
lokassati.
     [538]   99  Tihi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  bhaddo
assajaniyo   rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham
gacchati   katamehi   tihi   idha   bhikkhave   ranno   bhaddo  assajaniyo
vannasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho   bhikkhave   tihangehi   samannagato   ranno   bhaddo  assajaniyo
Rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno  angantveva  sankham  gacchati .
Evameva   kho   bhikkhave  tihi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo
hoti   .pe.   anuttaram   punnakkhettam   lokassa   katamehi   tihi   idha
bhikkhave   bhikkhu   vannasampanno   ca  hoti  balasampanno  ca  javasampanno
ca.
     {538.1}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhave  bhikkhu  vannasampanno  hoti
idha  bhikkhave  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  vannasampanno  hoti  .  kathanca  bhikkhave bhikkhu
balasampanno   hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  araddhaviriyo  viharati  .pe.
Anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno
hoti   .   kathanca   bhikkhave   bhikkhu   javasampanno  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim  dittheva
dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharati   evam   kho
bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tihi dhammehi
samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti   .pe.  anuttaram  punnakkhettam
lokassati.
     [539]   100   Navopi   bhikkhave  potthako  dubbanno  ca  hoti
dukkhasamphasso    ca    appaggho    ca   majjhimopi   bhikkhave   potthako
dubbanno    ca    hoti   dukkhasamphasso   ca   appaggho   ca   jinnopi
bhikkhave   potthako   dubbanno   ca   hoti  dukkhasamphasso  ca  appaggho
ca   .   jinnampi   bhikkhave   potthakam   ukkhaliparimaddanam   va   karonti
Sankarakute  va  nam  chaddenti  .  evameva  kho  bhikkhave  navo  cepi
bhikkhu    hoti    dussilo   papadhammo   idamassa   dubbannataya   vadami
seyyathapi   so   bhikkhave   potthako   dubbanno   tathupamaham   bhikkhave
imam   puggalam  vadami  .  ye  kho  panassa  sevanti  bhajanti  payirupasanti
ditthanugatim   apajjanti   tesantam   hoti   digharattam   ahitaya   dukkhaya
idamassa   dukkhasamphassataya   vadami   seyyathapi  so  bhikkhave  potthako
dukkhasamphasso   tathupamaham   bhikkhave   imam  puggalam  vadami  .  yesam  kho
pana   [1]-  patigganhati  civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam
tesantam   na   mahapphalam   hoti   na   mahanisamsam   idamassa   appagghataya
vadami    seyyathapi   so   bhikkhave   potthako   appaggho   tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami.
     {539.1}  Majjhimo  cepi  bhikkhave  bhikkhu  hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave    bhikkhu   hoti   dussilo   papadhammo   idamassa   dubbannataya
vadami    seyyathapi   so   bhikkhave   potthako   dubbanno   tathupamaham
bhikkhave  imam  puggalam  vadami . Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupasanti
ditthanugatim   apajjanti   tesantam   hoti   digharattam   ahitaya   dukkhaya
idamassa     dukkhasamphassataya    vadami    seyyathapi    so    bhikkhave
potthako   dukkhasamphasso   tathupamaham   bhikkhave   imam  puggalam  vadami .
Yesam    kho   pana   [2]-   patigganhati   civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharam   tesantam   na   mahapphalam   hoti   na   mahanisamsam
idamassa   appagghataya   vadami   seyyathapi   so   bhikkhave   potthako
@Footnote: 1-2 Ma. so.
Appaggho   tathupamaham   bhikkhave  imam  puggalam  vadami  .  evarupo  cayam
bhikkhave   thero   bhikkhu  sanghamajjhe  bhanati  .  tamenam  bhikkhu  evamahamsu
kim   kho   1-  tuyham  balassa  abyattassa  bhanitena  tvam  nama  bhanitabbam
mannasiti  .  so  kupito  anattamano  tatharupim  vacam nicchareti yatharupaya
vacaya   sangho  [2]-  ukkhipati  sankarakuteva  nam  potthakam  .  navampi
bhikkhave     kasikam    vattham    vannavantanceva    hoti    sukhasamphassanca
mahagghanca   majjhimampi   bhikkhave   kasikam   vattham   vannavantanceva   hoti
sukhasamphassanca     mahagghanca     jinnampi     bhikkhave    kasikam    vattham
vannavantanceva   hoti   sukhasamphassanca   mahagghanca   .  jinnampi  bhikkhave
kasikam   vattham   ratanapalivethanam   va   karonti   gandhakarandake   va  nam
nikkhipanti 3-.
     {539.2}  Evameva  kho  bhikkhave  navo  cepi  bhikkhu hoti silava
kalyanadhammo   idamassa   suvannataya   vadami   seyyathapi   tam  bhikkhave
kasikam   vattham   vannavantam   tathupamaham   bhikkhave  imam  puggalam  vadami .
Ye   kho   panassa  sevanti  bhajanti  payirupasanti  ditthanugatim  apajjanti
tesantam    hoti   digharattam   hitaya   sukhaya   idamassa   sukhasamphassataya
vadami   seyyathapi   tam   bhikkhave   kasikam  vattham  sukhasamphassam  tathupamaham
bhikkhave   imam   puggalam  vadami  .  yesam  kho  pana  [4]-  patigganhati
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam tesantam
mahapphalam   hoti   mahanisamsam   idamassa   mahagghataya   vadami   seyyathapi
tam bhikkhave kasikam vattham mahaggham tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
@Footnote: 1 Ma. dim nu kho .  2 Ma. Yu. tam .  3 Ma. pakkhipanti .  4 Ma. so.
     {539.3}  Majjhimo  cepi  bhikkhave  bhikkhu  hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave   bhikkhu  hoti  silava  kalyanadhammo  idamassa  suvannataya  vadami
seyyathapi  tam  bhikkhave  kasikam  vattham  vannavantam  tathupamaham  bhikkhave  imam
puggalam  vadami  .  ye  kho  panassa sevanti bhajanti payirupasanti ditthanugatim
apajjanti    tesantam    hoti    digharattam    hitaya   sukhaya   idamassa
sukhasamphassataya  vadami   seyyathapi  tam  bhikkhave  kasikam  vattham sukhasamphassam
tathupamaham  bhikkhave  imam  puggalam  vadami  .  yesam  kho  pana  patigganhati
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam      tesantam     mahapphalam
hoti   mahanisamsam   idamassa   mahagghataya  vadami  seyyathapi  tam  bhikkhave
kasikam   vattham   mahaggham   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam  vadami .
Evarupo  cayam  bhikkhave  thero  bhikkhu  sanghamajjhe  bhanati . Tamenam bhikkhu
evamahamsu   appasadda   ayasmanto   hotha   thero   bhikkhu   dhammanca
vinayanca   bhanatiti   tasma  tiha  bhikkhave  evam  sikkhitabbam  kasikavatthupama
bhavissama na potthakupamati evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [540]  101  Yo kho 1- bhikkhave evam vadeyya yatha yathayam puriso
kammam   karoti  tatha  tatha  tam  patisamvediyatiti  2-  evam  santam  bhikkhave
brahmacariyavaso   na   hoti   okaso   na  pannayati  samma  dukkhassa
antakiriyaya  .  yo  ca  kho  bhikkhave  evam  vadeyya yatha yatha vedaniyam
ayam   puriso   kammam  karoti  tatha  tathassa  vipakam  patisamvediyatiti  evam
santam   bhikkhave   brahmacariyavaso   hoti   okaso   pannayati  samma
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi .  2 Ma. patisamvedetiti. ito param idisameva.
Dukkhassa    antakiriyaya    .    idha   bhikkhave   ekaccassa   puggalassa
appamattakampi   papakammam   katam   tamenam   nirayam   upaneti  .  idha  pana
bhikkhave    ekaccassa    puggalassa   tadisamyeva   appamattakam   papakammam
katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati [1]- bahudeva.
     {540.1}   Kathamrupassa  bhikkhave  puggalassa  appamattakampi  papakammam
katam  tamenam  nirayam  upaneti. Idha bhikkhave ekacco puggalo abhavitakayo
hoti  abhavitasilo  abhavitacitto  abhavitapanno  paritto  appatumo  2-
appadukkhavihari     evarupassa    bhikkhave    puggalassa    appamattakampi
papakammam katam tamenam nirayam upaneti.
     {540.2}   Kathamrupassa   bhikkhave  puggalassa  tadisamyeva  appamattakam
papakammam   katam  ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi  khayati  bahudeva  .  idha
bhikkhave   ekacco  puggalo  bhavitakayo  hoti  bhavitasilo  bhavitacitto
bhavitapanno  aparitto  mahatta  3-  appamanavihari  evarupassa  bhikkhave
puggalassa   tadisamyeva  appamattakam  papakammam  katam  ditthadhammavedaniyam  hoti
nanupi  khayati  bahudeva  .  seyyathapi bhikkhave puriso lonaphalam 4- paritte
udakamallake   5-  pakkhipeyya  tam  kim  mannatha  bhikkhave  apinu  tam  parittam
udakamallake  udakam  amuna  lonaphalena  6-  lonam assa apeyyanti. Evam
bhante  .  tam  kissa  hetu  .  adum  hi  bhante  parittam udakamallake udakam
tam   amuna  lonaphalena  lonam  assa  apeyyanti  .  seyyathapi  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. kim. ito param idisameva. 2 Ma. Yu. appatumo. ito param idisameva.
@3 Ma. mahatto. 4 Ma. lonakapalalam .  5 Ma. udakakapallake. ito param idisameva.
@6 Ma. lonakapallena. ito param idisameva.
Puriso   lonaphalam   gangaya   nadiya  pakkhipeyya  tam  kim  mannatha  bhikkhave
apinu  sa  ganga  nadi  amuna  lonaphalena  lonam  1- assa apeyyanti.
Nohetam  bhante  .  tam  kissa  hetu  .  asu  hi  bhante  gangaya nadiya
mahaudakakkhandho  so  amuna  lonaphalena  lono [2]- assa apeyyoti.
Evameva   kho  bhikkhave  idhekaccassa  puggalassa  appamattakampi  papakammam
katam  tamenam  nirayam  upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa
tadisamyeva   appamattakam   papakammam   katam  ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi
khayati bahudeva.
     {540.3}     Kathamrupassa    bhikkhave    puggalassa    appamattakampi
papakammam  katam  tamenam  nirayam  upaneti  .  idha  bhikkhave ekacco puggalo
abhavitakayo     hoti    abhavitasilo    abhavitacitto    abhavitapanno
paritto    appatumo   appadukkhavihari   evarupassa   bhikkhave   puggalassa
appamattakampi papakammam katam tamenam nirayam upaneti.
     {540.4}   Kathamrupassa   bhikkhave  puggalassa  tadisamyeva  appamattakam
papakammam   katam  ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi  khayati  bahudeva  .  idha
bhikkhave   ekacco  puggalo  bhavitakayo  hoti  bhavitasilo  bhavitacitto
bhavitapanno    aparitto    mahatta   3-   appamanavihari   evarupassa
bhikkhave     puggalassa     tadisamyeva    appamattakam    papakammam    katam
ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi  khayati  bahudeva  .  idha bhikkhave ekacco
addhakahapanenapi    bandhanam    nigacchati    kahapanenapi   bandhanam   nigacchati
kahapanasatenapi   bandhanam   nigacchati   .   idha   pana   bhikkhave  ekacco
addhakahapanenapi       na       bandhanam      nigacchati      kahapanenapi
@Footnote: 1 Yu. lona. 2 Ma. Yu. na .  3 Ma. mahatto.
Na bandhanam nigacchati kahapanasatenapi na bandhanam nigacchati.
     {540.5}   Kathamrupo   bhikkhave   addhakahapanenapi  bandhanam  nigacchati
kahapanenapi   bandhanam   nigacchati  kahapanasatenapi  bandhanam  nigacchati  .  idha
bhikkhave  ekacco  daliddo  hoti  appassako appabhogo evarupo bhikkhave
addhakahapanenapi    bandhanam    nigacchati    kahapanenapi   bandhanam   nigacchati
kahapanasatenapi bandhanam nigacchati.
     {540.6}  Kathamrupo  bhikkhave  addhakahapanenapi  na  bandhanam  nigacchati
kahapanenapi  na  bandhanam  nigacchati  kahapanasatenapi  na  bandhanam  nigacchati .
Idha  bhikkhave  ekacco  addhohoti  mahaddhano mahabhogo evarupo bhikkhave
addhakahapanenapi   na   bandhanam  nigacchati  kahapanenapi  na  bandhanam  nigacchati
kahapanasatenapi   na   bandhanam   nigacchati   .   evameva   kho   bhikkhave
idhekaccassa   puggalassa   appamattakampi   papakammam   katam   tamenam  nirayam
upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa puggalassa tadisamyeva appamattakam
papakammam   katam   ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi  khayati  bahudeva  .pe.
Seyyathapi  bhikkhave  orabbhiko  va  urabbhaghatako  va  appekacco 1-
urabbham   adinnam   adiyamanam   pahoti   hantum  va  bandhitum  va  jhapetum
va  yathapaccayam  va  katum  appekacco  2-  urabbham  adinnam  adiyamanam
nappahoti hantum va bandhitum va jhapetum va yathapaccayam va katum.
     {540.7}  Kathamrupo  3-  bhikkhave  orabbhiko va urabbhaghatako va
urabbham  adinnam  adiyamanam pahoti hantum va bandhitum va jhapetum va yathapaccayam
va  katum  .  idha  bhikkhave  ekacco daliddo hoti appassako appabhogo
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. appekaccam. 3 Ma. Yu. kathamrupam.
Evarupo  1-  bhikkhave  orabbhiko  va  urabbhaghatako  va urabbham adinnam
adiyamanam  pahoti  hantum  va  bandhitum  va  jhapetum  va  yathapaccayam va
katum.
     {540.8}  Kathamrupo  2-  bhikkhave  orabbhiko va urabbhaghatako va
urabbham  adinnam  adiyamanam  nappahoti  hantum  va  bandhitum  va jhapetum va
yathapaccayam  va  katum  .  idha  bhikkhave  ekacco  addho hoti mahaddhano
mahabhogo  raja  va rajamahamatto va evarupo 3- bhikkhave orabbhiko
va  urabbhaghatako  va  urabbham  adinnam  adiyamanam  nappahoti  hantum  va
bandhitum   va   jhapetum   va   yathapaccayam   va   katum   .  annadatthu
panjalikova  nam  yacati  dehi  me  marisa  urabbham  va  urabbhadhanam vati.
Evameva   kho   bhikkhave  idhekaccassa  puggalassa  appamattakampi  papakammam
katam  tamenam  nirayam  upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa
tadisamyeva   appamattakam   papakammam   katam  ditthadhammavedaniyam  hoti  nanupi
khayati   bahudeva   .pe.   yo   kho   bhikkhave   evam  vadeyya  yatha
yathayam   puriso   kammam   karoti   tatha   tatha  tam  patisamvediyatiti  evam
santam   bhikkhave   brahmacariyavaso   na   hoti   okaso  na  pannayati
samma   dukkhassa  antakiriyaya  .  yo  ca  kho  bhikkhave  evam  vadeyya
yatha   yatha  vedaniyam  ayam  puriso  kammam  karoti  tatha  tathassa  vipakam
patisamvediyatiti   evam   santam   bhikkhave  brahmacariyavaso  hoti  okaso
pannayati samma dukkhassa antakiriyayati.
     [541]  102  Santi  bhikkhave  jatarupassa  olarika  upakkilesa
@Footnote: 1-3 Ma. Yu. evarupam. 2 Ma. Yu. kathamrupam.
Pamsuvalika  1-  sakkharakathala  tamenam  pamsudhovako va pamsudhovakantevasi va
doniyam   akiritva   dhovati   sandhovati   niddhovati  tasmim  pahine  tasmim
byantikate   santi   jatarupassa   majjhimasahagata  upakkilesa  sukhumasakkhara
thullavalika 2- tamenam pamsudhovako va pamsudhovakantevasi va dhovati sandhovati
niddhovati  tasmim  pahine  tasmim  byantikate  santi  jatarupassa  sukhumasahagata
upakkilesa   sukhumavalika   kalijallika   3-   tamenam  pamsudhovako  va
pamsudhovakantevasi   va  dhovati  sandhovati  niddhovati  tasmim  pahine  tasmim
bayantikate   athaparam   suvannasikatavasissanti  .  tamenam  suvannakaro  va
suvannakarantevasi  va  jatarupam  musayam  4-  pakkhipitva  dhamati  sandhamati
niddhamati  .  tam  hoti  jatarupam  adhantam  asandhantam  5-  aniddhantam  anihitam
aninnitakasavam  6-  na  ceva  mudum  hoti  na  ca  kammaniyam  na  ca pabhassaram
pabhangu   ca   na   ca   samma  upeti  kammaya  .  hoti  so  bhikkhave
samayo   yam  so  suvannakaro  va  suvannakarantevasi  va  tam  jatarupam
dhamati   sandhamati   niddhamati   tam   hoti  jatarupam  dhantam  sandhantam  niddhantam
nihitam    ninnitakasavam   mudum   ca   hoti   kammaniyanca    pabhassaranca   na
ca   pabhangu   samma  upeti  kammaya  yassa  yassa  ca  pilandhanavikatiya
akankhati  yadi  pattikaya yadi kundalaya yadi giveyyake 7- yadi suvannamalaya
tancassa attham anubhoti.
     {541.1}   Evameva   kho   bhikkhave   santi   adhicittamanuyuttassa
bhikkhuno     olarika     upakkilesa     kayaduccaritam    vaciduccaritam
manoduccaritam     tamenam     sacetaso    bhikkhu    dabbajatiko    pajahati
@Footnote: 1 Ma. pamsuvaluka. 2 Ma. thulavaluka .  3 Ma. kalajallika. 4 musayam. 5 Yu.
@dhantam sandhantam. 6 Ma. dhantam sandhantam niddhantam aniddhantakasavam.
@7 Ma. giveyyakena.
Vinodeti   byantikaroti  anabhavam  gameti  tasmim  pahine  tasmim  byantikate
santi     adhicittamanuyuttassa     bhikkhuno    majjhimasahagata    upakkilesa
kamavitakko   byapadavitakko   vihimsavitakko   tamenam   sacetaso  bhikkhu
dabbajatiko   pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavam   gameti  tasmim
pahine     tasmim    byantikate    santi    adhicittamanuyuttassa    bhikkhuno
sukhumasahagata        upakkilesa       jativitakko       janapadavitakko
anavannattipatisamyutto      vitakko      tamenam      sacetaso     bhikkhu
dabbajatiko    pajahati    vinodeti    byantikaroti    anabhavam    gameti
tasmim   pahine   tasmim  byanatikate  athaparam  dhammavitakkavasissanti  .  1-
so  hoti  samadhi  na  ceva  santo  nappanito  nappatippassaddhaladdho  3-
na ekodibhavadhigato sasankharaniggayhavaritavato 4-.
     {541.2}   Hoti  so  bhikkhave  samayo  yantam  cittam  ajjhattamyeva
santitthati   sannisidati  ekodibhavo  5-  hoti  samadhiyati  .  so  hoti
samadhi    santo    panito   patippassaddhaladdho   ekodibhavadhigato   na
sasankharaniggayhavaritavato    yassa    yassa    ca    abhinnasacchikaraniyassa
dhammassa    cittam    abhininnameti   abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva
sakkhibhabbatam   papunati   sati   sati   ayatane   so   sace   akankhati
anekavihitam     iddhividham    paccanubhaveyyam    ekopi    hutva    bahudha
assam   bahudhapi   hutva   eko   assam  avibhavam  tirobhavam  tirokuddam
tiropakaram     tiropabbatam     asajjamano     gaccheyyam    seyyathapi
akase   pathaviyapi  ummujjanimujjam  kareyyam  seyyathapi  udake  udakepi
abhijjamane    gaccheyyam   seyyathapi   pathaviyam   akasepi   pallankena
@Footnote: 1 Ma. dhammavitakkovasissati. Ma. na ca panito. 3 Ma. nappatippassaddhiladdho.
@4 Ma. sasankharaniggayhavaritagato .  5 Ma. Yu. ekodi.
Kameyyam   seyyathapi   pakkhisakuno   imepi  candimasuriye  evam  mahiddhike
evammahanubhave   panina   parimaseyyam  parimajjeyyam  yava  brahmalokapi
kayena   vasam   vatteyyanti   tatra  tatreva  sakkhibhabbatam  papunati  sati
sati ayatane.
     {541.3}   So  sace  akankhati  dibbaya  sotadhatuya  visuddhaya
atikkantamanusikaya   ubho  sadde  suneyyam  dibbe  ca  manuse  ca  ye
dure  santike  cati  1-  tatra  tatreva  sakkhibhabbatam  papunati  sati sati
ayatane   .   so   sace  akankhati  parasattanam  parapuggalanam  cetasa
ceto  paricca  pajaneyyam  saragam  va  cittam  saragam  cittanti pajaneyyam
vitaragam   va   cittam   vitaragam  cittanti  pajaneyyam  sadosam  va  cittam
sadosam   cittanti   pajaneyyam   vitadosam   va   cittam  vitadosam  cittanti
pajaneyyam   samoham   va   cittam   samoham  cittanti  pajaneyyam  vitamoham
va   cittam   vitamoham  cittanti  pajaneyyam  sankhittam  va  cittam  sankhittam
cittanti   pajaneyyam  vikkhittam  va  cittam  vikkhittam  cittanti  pajaneyyam
mahaggatam   va   cittam   mahaggatam   cittanti   pajaneyyam   amahaggatam  va
cittam   amahaggatam   cittanti   pajaneyyam   sauttaram   va  cittam  sauttaram
cittanti   pajaneyyam   anuttaram  va  cittam  anuttaram  cittanti  pajaneyyam
samahitam   va  cittam  samahitam  cittanti  pajaneyyam  asamahitam  va  cittam
asamahitam   cittanti   pajaneyyam   vimuttam   va   cittam  vimuttam  cittanti
pajaneyyam    avimuttam   va   cittam   avimuttam   cittanti   pajaneyyanti
tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayatane.
@Footnote: 1 Yu. dure va santike vati.
     {541.4}  So  sace  akankhati  anekavihitam  pubbenivasam anussareyyam
seyyathidam   ekampi   jatim  dvepi  jatiyo  tissopi  jatiyo  catassopi
jatiyo   pancapi   jatiyo   dasampi   jatiyo   visampi  jatiyo  timsampi
jatiyo    cattalisampi    jatiyo    pannasampi   jatiyo   jatisatampi
jatisahassampi    jatisatasahassampi    anekepi    samvattakappe   anekepi
vivattakappe    anekepi    samvattavivattakappe    amutrasim    evamnamo
evamgotto      evamvanno      evamaharo     evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto    so   tato   cuto   amutra   udapadi   tatrapasim
evamnamo   evamgotto   evamvanno  evamaharo  evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto  so  tato  cuto  idhupapannoti  iti  sakaram  sauddesam
anekavihitam   pubbenivasam   anussareyyanti   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayatane.
     {541.5}   So   sace   akankhati   dibbena  cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena   satte   passeyyam   cavamane   upapajjamane  hine
panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage   satte
pajaneyyam   ime   vata   bhonto   satta  kayaduccaritena  samannagata
vaciduccaritena    samannagata    manoduccaritena    samannagata   ariyanam
upavadaka    micchaditthika    micchaditthikammasamadana    te   kayassa
bheda   parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna  ime  va
pana    bhonto    satta    kayasucaritena    samannagata   vacisucaritena
samannagata     manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka
sammaditthika        sammaditthikammasamadana       te       kayassa
Bheda   parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapannati   iti   dibbena
cakkhuna   visuddhena   atikkantamanusakena   satte   passeyyam   cavamane
upapajjamane    hine   panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate
yathakammupage    satte    pajaneyyanti    tatra   tatreva   sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayatane.
     {541.6}  So  sace  akankhati asavanam khaya anasavam cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayataneti.
     [542]  103  Adhicittamanuyuttena  bhikkhave  bhikkhuna  tini  nimittani
kalena   kalam  manasikatabbani  kalena  kalam  samadhinimittam  manasikatabbam
kalena     kalam     paggahanimittam    manasikatabbam    kalena    kalam
upekkhanimittam   manasikatabbam   .  sace  bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu
ekantam    samadhinimittamyeva   manasikareyya   thanantam   cittam   kosajjaya
samvatteyya . Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantam paggahanimittamyeva
manasikareyya    thanantam    cittam    uddhaccaya   samvatteyya   .   sace
bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu  ekantam  upekkhanimittamyeva  manasikareyya
thanantam cittam na samma samadhiyeyya asavanam khayaya.
     {542.1}   Yato   [1]-   kho  bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu
kalena     kalam     samadhinimittam     manasikaroti     kalena    kalam
paggahanimittam      manasikaroti     kalena     kalam     upekkhanimittam
manasikaroti    tam   hoti   cittam   mudunca   kammaniyanca   pabhassaranca   na
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ca. ito param idisameva.
Ca   pabhangu  samma  samadhiyati  asavanam  khayaya  .  seyyathapi  bhikkhave
suvannakaro   va   suvannakarantevasi   va   ukkam  bandhati  1-  ukkam
bandhitva  ukkamukham  alimpeti  2-  ukkamukham  alimpetva  sandasena
jatarupam  gahetva  [3]-  ukkamukhe  pakkhipitva  kalena  kalam abhidhamati
kalena   kalam   udakena   paripphoseti  kalena  kalam  ajjhupekkhati .
Sace   bhikkhave   suvannakaro  va  suvannakarantevasi  va  tam  jatarupam
ekantam   abhidhameyya   thanantam   jatarupam   daheyya   .  sace  bhikkhave
suvannakaro    va   suvannakarantevasi   va   tam   jatarupam   ekantam
udakena  paripphoseyya  thanantam  jatarupam  nibbapeyya  .  sace  bhikkhave
suvannakaro    va   suvannakarantevasi   va   tam   jatarupam   ekantam
ajjhupekkheyya   thanantam   jatarupam   na   samma  paripakam  gaccheyya .
Yato   kho   bhikkhave   suvannakaro   va   suvannakarantevasi  va  tam
jatarupam   kalena   kalam  abhidhamati  kalena  kalam  udakena  paripphoseti
kalena   kalam   ajjhupekkhati   tam   hoti   jatarupam  mudunca  kammaniyanca
pabhassaranca   na   ca  pabhangu  samma  upeti  kammaya  yassa  yassa  ca
pilandhanavikatiya    akankhati    yadi    pattikaya   4-   yadi   kundalaya
yadi giveyyake yadi suvannamalaya tancassa attham anubhoti.
     {542.2}  Evameva  kho  bhikkhave  adhicittamanuyuttena  bhikkhuna tini
nimittani   kalena   kalam   manasikatabbani  kalena  kalam  samadhinimittam
manasikatabbam      kalena      kalam     paggahanimittam     manasikatabbam
kalena    kalam    upekkhanimittam   manasikatabbam   .   sace   bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. bandheyya .  2 Ma. alimpeyya .  3 Ma. ukkamukhe pakkhipeyya.
@4 Po. Yu. pattakaya.
Adhicittamanuyutto     bhikkhu    ekantam    samadhinimittamyeva    manasikareyya
thanantam  cittam  kosajjaya  samvatteyya  .  sace  bhikkhave adhicittamanuyutto
bhikkhu    ekantam    paggahanimittamyeva    manasikareyya    thanantam   cittam
uddhaccaya   samvatteyya   .   sace   bhikkhave   adhicittamanuyutto   bhikkhu
ekantam   upekkhanimittamyeva   manasikareyya   thanantam   cittam  na  samma
samadhiyeyya   asavanam  khayaya  .  yato  kho  bhikkhave  adhicittamanuyutto
bhikkhu    kalena    kalam    samadhinimittam   manasikaroti   kalena   kalam
paggahanimittam   manasikaroti   kalena   kalam   upekkhanimittam  manasikaroti
tam   hoti   cittam  mudunca  kammaniyanca  pabhassaranca  na  ca  pabhangu  samma
samadhiyati   asavanam   khayaya   yassa   yassa   ca   abhinnasacchikaraniyassa
dhammassa    cittam    abhininnameti   abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva
sakkhibhabbatam   papunati   sati   sati   ayatane   so   sace   akankhati
anekavihitam   iddhividham   paccanubhaveyyam   .pe.   asavanam   khaya   ...
Sacchikatva    upasampajja    vihareyyanti    tatra   tatreva   sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayataneti.
                  Lonaphalavaggo 1- pancamo.
                        Tassuddanam
         accayikam vivittanca        sarada parisa tisso
         tayo ajaniya ve       lonake sanghasamuggatati.
                 Dutiyo pannasako samatto.
                       --------
@Footnote: 1 Ma. lonakapallavaggo.
                      Tatiyapannasako
                    sambodhivaggo pathamo
     [543]   104   Pubbeva  me  bhikkhave  sambodha  anabhisambuddhassa
bodhisattasseva   sato   etadahosi  ko  nu  kho  loke  assado  ko
adinavo   kim   nissarananti   .   tassa   mayham  bhikkhave  etadahosi  yam
kho  loke  1-  paticca  uppajjati  sukham  somanassam  ayam  loke assado
yam   loko  anicco  dukkho  viparinamadhammo  ayam  loke  adinavo  yo
loke   chandaragapativinayo   chandaragappahanam  idam  loke  nissarananti .
Yavakivancaham  bhikkhave  evam  lokassa  assadanca  assadato  adinavanca
adinavato    nissarananca    nissaranato    yathabhutam   nabbhannasim   neva
tavaham  bhikkhave  sadevake  loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya
pajaya    sadevamanussaya    anuttaram   sammasambodhim   abhisambuddho   2-
paccannasim   .   yato   ca   khoham  bhikkhave  evam  lokassa  assadanca
assadato   adinavanca   adinavato   nissarananca   nissaranato   yathabhutam
abbhannasim   athaham   bhikkhave   sadevake   loke  samarake  sabrahmake
sassamanabrahmaniya    pajaya    sadevamanussaya   anuttaram   sammasambodhim
abhisambuddho   paccannasim   .   nananca   pana   me   dassanam   udapadi
akuppa me vimutti ayamantima jati natthidani punabbhavoti.
@Footnote: 1 Po. Ma. lokam .  2 Ma. abhisambuddhoti. ito param idisameva.
     [544]  105  Lokassaham  bhikkhave  assadapariyesanam acarim 1- yo
loke  assado  tadajjhagamam  yavatako  loke  assado  pannaya me so
sudittho   .   lokassaham  bhikkhave  adinavapariyesanam  acarim  yo  loke
adinavo    tadajjhagamam    yavatako   loke   adinavo   pannaya   me
so  sudittho  .  lokassaham  bhikkhave  nissaranapariyesanam  acarim  yam loke
nissaranam    tadajjhagamam   yavatakam   loke   nissaranam   pannaya   me   tam
sudittham   .   yavakivancaham   bhikkhave   lokassa   assadanca  assadato
adinavanca      adinavato      nissarananca     nissaranato     yathabhutam
nabbhannasim   neva   tavaham   bhikkhave   sadevake   loke   samarake
sabrahmake    sassamanabrahmaniya    pajaya    sadevamanussaya    anuttaram
sammasambodhim abhisambuddho paccannasim.
     {544.1}  Yato  ca  khoham  bhikkhave  lokassa assadanca assadato
adinavanca      adinavato      nissarananca     nissaranato     yathabhutam
abbhannasim   athaham   bhikkhave   sadevake   loke  samarake  sabrahmake
sassamanabrahmaniya    pajaya    sadevamanussaya   anuttaram   sammasambodhim
abhisambuddho   paccannasim   .   nananca   pana   me   dassanam   udapadi
akuppa me vimutti ayamantima jati natthidani punabbhavoti.
     [545]  106  No  cetam  2-  bhikkhave  loke  assado abhavissa
nayidam  satta  loke  sarajjeyyum  yasma  ca  kho  bhikkhave  atthi loke
assado  tasma  satta  loke  sarajjanti  .  no cetam bhikkhave loke
@Footnote: 1 Ma. acarim. ito param idisameva .  2 Ma. cedam. ito param idisameva.
Adinavo   abhavissa   nayidam   satta   loke   nibbindeyyum   yasma  ca
kho  bhikkhave  atthi  loke  adinavo  tasma  satta loke nibbindanti.
No   cetam   bhikkhave  loke  nissaranam  abhavissa  nayidam  satta  lokamha
nissareyyum   yasma   ca   kho   bhikkhave  atthi  loke  nissaranam  tasma
satta   lokamha   nissaranti   .  yavakivanca  bhikkhave  satta  lokassa
assadanca     assadato     adinavanca     adinavato     nissarananca
nissaranato  yathabhutam  nabbhannasum  neva  tava  bhikkhave  satta  sadevaka
loka   samaraka  sabrahmaka  sassamanabrahmaniya  pajaya  sadevamanussaya
nissata visamyutta vippamutta vimariyadikatena cetasa viharimsu.
     {545.1}  Yato ca kho bhikkhave satta lokassa assadanca assadato
adinavanca   adinavato  nissarananca  nissaranato  yathabhutam  abbhannasum  atha
bhikkhave  satta  sadevaka  loka  samaraka sabrahmaka sassamanabrahmaniya
pajaya   sadevamanussaya   nissata   visamyutta  vippamutta  vimariyadikatena
cetasa viharantiti.
     [546]  107  Yekeci  bhikkhave  samana va brahmana va lokassa
assadanca   assadato   adinavanca   adinavato  nissarananca  nissaranato
yathabhutam   nappajananti   na   me  te  bhikkhave  samana  va  brahmana
va   samanesu   va  samanasammata  brahmanesu  va  brahmanasammata  na
ca  pana  te  ayasmanto  samannatthanca  1-  brahmannatthanca 2- dittheva
dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharanti  .  ye  ca  kho
@Footnote: 1-2 Ma. va.
Keci   bhikkhave   samana   va   brahmana   va   lokassa  assadanca
assadato   adinavanca   adinavato   nissarananca   nissaranato   yathabhutam
pajananti   te   khome  bhikkhave  samana  va  brahmana  va  samanesu
va    samanasammata    brahmanesu    va   brahmanasammata   te   ca
panayasmanto        samannatthanca       brahmannatthanca       dittheva
dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharantiti.
     [547]   108   Runnamidam   bhikkhave   ariyassa  vinaye  yadidam  gitam
ummattakamidam   bhikkhave   ariyassa   vinaye  yadidam  naccam  komarikamidam  1-
bhikkhave   ariyassa   vinaye   yadidam  ativelam  dantavidamsakahasitam  tasma  tiha
bhikkhave   setughato  gite  setughato  nacce  alam  vo  dhammapamoditanam
satam sitam sitamattayati.
     [548]   109  Tinnam  bhikkhave  patisevanaya  natthi  titti  katamesam
tinnam  suppassa  2-  bhikkhave  patisevanaya  natthi  tatti  suramerayapanassa
bhikkhave    patisevanaya   natthi   titti   methunadhammasamapattiya   bhikkhave
patisevanaya   natthi   titti   imesam   kho   bhikkhave  tinnam  patisevanaya
natthi tittiti.
     [549]   110   Athakho   anathapindiko   gahapati   yena   bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinnam   kho  anathapindikam  gahapatim  bhagava  etadavoca  citte
gahapati   arakkhite   kayakammampi   arakkhitam   hoti   vacikammampi  arakkhitam
@Footnote: 1 Ma. Yu. komarakamidam .  2 Ma. Yu. soppassa.
Hoti   manokammampi   arakkhitam   hoti   tassa   arakkhitakayakammassa   1-
arakkhitavacikammassa     2-     arakkhitamanokammassa    3-    kayakammampi
avassutam   hoti   vacikammampi  avassutam  hoti  manokammampi  avassutam  hoti
tassa  avassutakayakammassa  4- avassutavacikammassa 5- avassutamanokammassa 6-
kayakammampi    putikam    hoti   vacikammampi   putikam   hoti   manokammampi
putikam   hoti   tassa   putikayakammassa   putivacikammassa  putimanokammassa  na
bhaddakam   maranam   hoti   na   bhaddika   kalakiriya   seyyathapi   gahapati
kutagare   ducchanne   kutampi   arakkhitam  hoti  gopanasiyopi  arakkhita
honti   bhittipi   arakkhita   hoti  kutampi  avassutam  hoti  gopanasiyopi
avassuta    honti   bhittipi   avassuta   hoti   kutampi   putikam   hoti
gopanasiyopi   putika   honti   bhittipi   putika   hoti  evameva  kho
gahapati citte arakkhite .pe.
     {549.1}  Na  bhaddakam  maranam  hoti  na  bhaddika  kalakiriya citte
gahapati    rakkhite    kayakammampi   rakkhitam   hoti   vacikammampi   rakkhitam
hoti     manokammampi     rakkhitam    hoti    tassa    rakkhitakayakammassa
rakkhitavacikammassa      rakkhitamanokammassa      kayakammampi      anavassutam
hoti     vacikammampi     anavassutam    hoti    manokammampi    anavassutam
hoti    tassa    anavassutakayakammassa    anavassutavacikammassa   anavassuta-
manokammassa   kayakammampi   aputikam   hoti   vacikammampi   aputikam  hoti
manokammampi    aputikam   hoti   tassa   aputikayakammassa   aputivacikammassa
aputimanokammassa   bhaddakam   maranam   hoti  bhaddika  kalakiriya  seyyathapi
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. Yu. ...kammantassa. ito param idisameva.
Gahapati   kutagare   succhanne   kutampi   rakkhitam   hoti   gopanasiyopi
rakkhita   honti   bhittipi   rakkhita   hoti   kutampi   anavassutam   hoti
gopanasiyopi   anavassuta   honti   bhittipi   anavassuta   hoti  kutampi
aputikam   hoti   gopanasiyopi   aputika   honti  bhittipi  aputika  hoti
evameva   kho   gahapati   citte   rakkhite  .pe.  bhaddakam  maranam  hoti
bhaddika kalakiriyati.
     [550]   111   Athakho   anathapindiko   gahapati   yena   bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinnam   kho  anathapindikam  gahapatim  bhagava  etadavoca  citte
gahapati   byapanne   kayakammampi  byapannam  hoti  vacikammampi  byapannam
hoti    manokammampi    byapannam    hoti   tassa   byapannakayakammassa
byapannavacikammassa    byapannamanokammassa    na   bhaddakam   maranam   hoti
na  bhaddika  kalakiriya  seyyathapi  gahapati  kutagare  ducchanne  kutampi
byapannam   hoti   gopanasiyopi   byapanna  honti  bhittipi  byapanna
hoti   evameva   kho   gahapati   citte  byapanne  .pe.  na  bhaddakam
maranam   hoti   na   bhaddika   kalakiriya   citte   gahapati  abyapanne
kayakammampi    abyapannam    hoti    vacikammampi    abyapannam    hoti
manokammampi     abyapannam     hoti     tassa    abyapannakayakammassa
abyapannavacikammassa    abyapannamanokammassa    bhaddakam    maranam    hoti
Bhaddika   kalakiriya   seyyathapi   gahapati  kutagare  succhanne  kutampi
abyapannam    hoti    gopanasiyopi    abyapanna    honti    bhittipi
abyapanna   hoti   evameva  kho  gahapati  citte  abyapanne  .pe.
Bhaddakam maranam hoti bhaddika kalakiriyati.
     [551]   112   Tinimani   bhikkhave  nidanani  kammanam  samudayaya
katamani   tini   lobho   nidanam   kammanam   samudayaya   doso   nidanam
kammanam   samudayaya   moho  nidanam  kammanam  samudayaya  .  yam  bhikkhave
lobhapakatam   kammam   lobhajam   lobhanidanam   lobhasamudayam   tam   kammam  akusalam
tam   kammam   savajjam   tam   kammam   dukkhavipakam   tam  kammam  kammasamudayaya
samvattati  na  tam  kammam  kammanirodhaya  samvattati  .  yam  bhikkhave  dosapakatam
kammam   dosajam   dosanidanam   dosasamudayam   tam   kammam   akusalam  tam  kammam
savajjam   tam   kammam   dukkhavipakam   tam   kammam   kammasamudayaya   samvattati
na   tam   kammam  kammanirodhaya  samvattati  .  yam  bhikkhave  mohapakatam  kammam
mohajam   mohanidanam   mohasamudayam   tam   kammam  akusalam  tam  kammam  savajjam
tam   kammam   dukkhavipakam   tam   kammam   kammasamudayaya   samvattati   na   tam
kammam   kammanirodhaya   samvattati  .  imani  kho  bhikkhave  tini  nidanani
kammanam samudayaya.
     {551.1}    Tinimani   bhikkhave   nidanani   kammanam   samudayaya
katamani   tini   alobho   nidanam   kammanam   samudayaya  adoso  nidanam
kammanam   samudayaya  amoho  nidanam  kammanam  samudayaya  .  yam  bhikkhave
alobhapakatam   kammam   alobhajam   alobhanidanam  alobhasamudayam  tam  kammam  kusalam
Tam   kammam   anavajjam   tam   kammam   sukhavipakam   tam   kammam  kammanirodhaya
samvattati  na  tam  kammam  kammasamudayaya  samvattati  .  yam  bhikkhave adosapakatam
kammam    adosajam    adosanidanam   adosasamudayam   tam   kammam   kusalam   tam
kammam    anavajjam    tam    kammam   sukhavipakam   tam   kammam   kammanirodhaya
samvattati   na   tam   kammam   kammasamudayaya   samvattati   .   yam   bhikkhave
amohapakatam   kammam   amohajam   amohanidanam  amohasamudayam  tam  kammam  kusalam
tam   kammam   anavajjam   tam   kammam   sukhavipakam   tam   kammam  kammanirodhaya
samvattati   na  tam  kammam  kammasamudayaya  samvattati  .  imani  kho  bhikkhave
tini nidanani kammanam samudayayati.
     [552]   113   Tinimani   bhikkhave  nidanani  kammanam  samudayaya
katamani  tini  atite  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando
jayati   anagate   bhikkhave   chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando
jayati   paccuppanne  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando
jayati.
     {552.1}  Kathanca  bhikkhave  atite chandaragatthaniye dhamme arabbha
chando   jayati   atite    bhikkhave   chandaragatthaniye  dhamme  arabbha
cetasa   anuvitakketi   anuvicareti   tassa   atite   chandaragatthaniye
dhamme   arabbha   cetasa   anuvitakkayato  anuvicarayato  chando  jayati
chandajato  tehi  dhammehi  samyutto  hoti  etaham  1- bhikkhave sannojanam
vadami  yo 2- cetaso sarago evam kho bhikkhave atite chandaragatthaniye
dhamme arabbha chando jayati.
@Footnote: 1 Ma. etamaham. ito param idisameva. 2 Yu. so. ito param idisameva.
     {552.2}   Kathanca   bhikkhave  anagate  chandaragatthaniye  dhamme
arabbha   chando   jayati   anagate  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme
arabbha  cetasa  anuvitakketi anuvicareti tassa anagate chandaragatthaniye
dhamme   arabbha   cetasa   anuvitakkayato  anuvicarayato  chando  jayati
chandajato   tehi   dhammehi  samyutto  hoti  etaham  bhikkhave  sannojanam
vadami  yo  cetaso sarago evam kho bhikkhave anagate chandaragatthaniye
dhamme arabbha chando jayati.
     {552.3}  Kathanca  bhikkhave  paccuppanne  chandaragatthaniye  dhamme
arabbha   chando  jayati  paccuppanne  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme
arabbha    cetasa    anuvitakketi    anuvicareti   tassa   paccuppanne
chandaragatthaniye   dhamme  arabbha  cetasa  anuvitakkayato  anuvicarayato
chando  jayati  chandajato  tehi  dhammehi  samyutto  hoti etaham bhikkhave
sannojanam  vadami  yo  cetaso  sarago  evam  kho bhikkhave paccuppanne
chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando  jayati  .  imani kho bhikkhave
tini nidanani kammanam samudayaya.
     {552.4}  Tinimani  bhikkhave  nidanani  kammanam  samudayaya katamani
tini  atite  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando na jayati
anagate  bhikkhave  chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando  na  jayati
paccuppanne bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati.
     {552.5}   Kathanca   bhikkhave   atite   chandaragatthaniye  dhamme
arabbha   chando   na   jayati   atitanam   bhikkhave   chandaragatthaniyanam
dhammanam        ayatim        vipakam        pajanati        ayatim
Vipakam   viditva   tadabhinivajjeti   1-   tadabhinivajjetva   2-  cetasa
abhivirajetva  3-  pannaya  ativijjha  passati  evam  kho  bhikkhave atite
chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati.
     {552.6}   Kathanca   bhikkhave  anagate  chandaragatthaniye  dhamme
arabbha   chando   na   jayati   anagatanam  bhikkhave  chandaragatthaniyanam
dhammanam  ayatim  vipakam  pajanati  ayatim  vipakam  viditva  tadabhinivajjeti
tadabhinivajjetva   cetasa   abhivirajetva   pannaya   ativijjha   passati
evam  kho  bhikkhave  anagate  chandaragatthaniye  dhamme  arabbha  chando
na jayati.
     {552.7}    Kathanca    bhikkhave   paccuppanne   chandaragatthaniye
dhamme    arabbha    chando    na    jayati    paccuppannanam   bhikkhave
chandaragatthaniyanam    dhammanam    ayatim    vipakam    pajanati   ayatim
vipakam      viditva     tadabhinivajjeti     tadabhinivajjetva     cetasa
abhivirajetva    pannaya    ativijjha    passati   evam   kho   bhikkhave
paccuppanne   chandaragatthaniye   dhamme  arabbha  chando  na  jayati .
Imani kho bhikkhave nidanani kammanam samudayayati.
                   Sambodhivaggo pathamo.
                        Tassuddanam
        pubbe manusse assado     samano ronapancamam
        atitta dve ca kutani         nidana apare duveti.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. tadabhinivatteti. Yu. tadabhinivaddheti .  2 Ma. tadabhinivattetva.
@Yu. tadabhinivaddhetva. 3 Ma. abhinivijjhitva.
                    Apayikavaggo dutiyo
     [553]  114  Tayome  bhikkhave  apayika  nerayika idamappahaya
katame  tayo  yo  ca abrahmacari abrahmacaripatinno yo ca suddhabrahmacarim
suddham   brahmacariyam   carantam  amulakena  brahmacariyena  anuddhamseti  yocayam
evamvadi  evamditthi   natthi  kamesu  dosoti  so  1- kamesu patabyatam
apajjati ime kho bhikkhave tayo apayika nerayika idamappahayati.
     [554]  115  Tinnam  bhikkhave  patubhavo  dullabho lokasmim katamesam
tinnam    tathagatassa    bhikkhave   arahato   sammasambuddhassa   patubhavo
dullabho   lokasmim   tathagatappaveditassa   dhammavinayassa  deseta  puggalo
dullabho    lokasmim    katannu    katavedi   puggalo   dullabho   lokasmim
imesam kho bhikkhave tinnam patubhavo dullabho lokasminti.
     [555]  116  Tayome  bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame   tayo   suppameyyo   duppameyyo   appameyyo  .  katamo  ca
bhikkhave  puggalo  suppameyyo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  uddhato
hoti   unnalo   capalo   mukharo   vikinnavaco   mutthassati  asampajano
asamahito   vibbhantacitto   pakatindriyo  ayam  vuccati  bhikkhave  puggalo
suppameyyo  .  katamo  ca  bhikkhave  puggalo  duppameyyo  idha  bhikkhave
ekacco  puggalo   anuddhato hoti anunnalo acapalo amukharo avikinnavaco
upatthitassati     sampajano    samahito    ekaggacitto    samvutindriyo
@Footnote: 1 Ma. taya.
Ayam  vuccati  bhikkhave  puggalo  duppameyyo  .  katamo ca bhikkhave puggalo
appameyyo   idha   bhikkhave   bhikkhu  araham  hoti  khinasavo  ayam  vuccati
bhikkhave   puggalo   appameyyo  .  ime  kho  bhikkhave  tayo  puggala
santo samvijjamana lokasminti.
     [556]  117  Tayome  bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame   tayo   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  sabbaso  rupasannanam
samatikkama    patighasannanam    atthangama    nanattasannanam   amanasikara
ananto  akasoti  akasanancayatanam  upasampajja viharati so tadassadeti
tam   nikameti   tena   ca   vittim   apajjati   tattha  thito  tadadhimutto
tabbahulavihari  aparihino  kalam  kurumano  akasanancayatanupaganam devanam
sahabyatam   upapajjati   akasanancayatanupaganam   bhikkhave   devanam  visati
kappasahassani    ayuppamanam    tattha    puthujjano   yavatayukam   thatva
yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam   tam  sabbam  khepetva  nirayampi
gacchati   tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato  pana
savako   tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam  ayuppamanam
tam   sabbam  khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam   kho  bhikkhave
viseso  ayam  adhippayaso  idam nanakaranam sutavato ariyasavakassa assutavata
puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {556.1}   Puna   ca  param  bhikkhave  idhekacco  puggalo  sabbaso
akasanancayatanam        samatikkamma        anantam        vinnananti
vinnanancayatanam      upasampajja      viharati      so     tadassadeti
Tam   nikameti   tena    ca   vittim   apajjati  tattha  thito  tadadhimutto
tabbahulavihari   aparihino  kalam  kurumano  vinnanancayatanupaganam  devanam
sahabyatam   upapajjati   vinnanancayatanupaganam   bhikkhave  devanam  cattalisa
kappasahassani    ayuppamanam    tattha    puthujjano   yavatayukam   thatva
yavatakam   tesam   devanam   ayuppamanam   tam  sabbam  khepetva  nirayampi
gacchati   tiracchanayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato  pana
savako   tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam  ayuppamanam
tam   sabbam   khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam  kho  bhikkhave
viseso  ayam  adhippayaso  idam nanakaranam sutavato ariyasavakassa assutavata
puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
     {556.2}   Puna   ca  param  bhikkhave  idhekacco  puggalo  sabbaso
vinnanancayatanam     samatikkamma     natthi     kinciti    akincannayatanam
upasampajja  viharati  so  tadassadeti  tam  nikameti tena ca vittim apajjati
tattha   thito   tadadhimutto   tabbahulavihari   aparihino   kalam   kurumano
akincannayatanupaganam        devanam        sahabyatam        upapajjati
akincannayatanupaganam     bhikkhave     devanam    satthi    kappasahassani
ayuppamanam    tattha   puthujjano   yavatayukam   thatva   yavatakam   tesam
devanam    ayuppamanam    tam    sabbam    khepetva   nirayampi   gacchati
tiracchanayonimpi     gacchati    pittivisayampi    gacchati    bhagavato    pana
savako   tattha  yavatayukam  thatva  yavatakam  tesam  devanam  ayuppamanam
tam   sabbam   khepetva  tasmimyeva  bhave  parinibbayati  ayam  kho  bhikkhave
Viseso   ayam   adhippayaso   idam   nanakaranam   sutavato  ariyasavakassa
assutavata   puthujjanena   yadidam   gatiya  upapattiya  sati  .  ime  kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
     [557]   118   Tisso  ima  bhikkhave  vipattiyo  katama  tisso
silavipatti   cittavipatti   ditthivipatti   .   katama  ca  bhikkhave  silavipatti
idha   bhikkhave  ekacco  panatipati  hoti  adinnadayi  hoti  kamesu
micchacari    hoti   musavadi   hoti   pisunavaco   hoti   pharusavaco
hoti    samphappalapi    hoti   ayam   vuccati   bhikkhave   silavipatti  .
Katama   ca   bhikkhave   cittavipatti   idha   bhikkhave  ekacco  abhijjhalu
hoti   byapannacitto   hoti   ayam   vuccati   bhikkhave   cittavipatti .
Katama   ca   bhikkhave  ditthivipatti  idha  bhikkhave  ekacco  micchaditthiko
hoti    viparitadassano    natthi    dinnam    natthi    yittham   natthi   hutam
natthi   sukatadukkatanam   kammanam   phalavipako   natthi   ayam  loko  natthi
paro   loko   natthi   mata   natthi  pita  natthi  satta  opapatika
natthi   loke   samanabrahmana   sammaggata  sammapatipanna  ye  imanca
lokam   paranca   lokam   sayam   abhinna   sacchikatva   pavedentiti   ayam
vuccati bhikkhave ditthivipatti.
     {557.1}   Silavipattihetu   va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda
parammarana   apayam   duggatim   vinipatam  nirayam  upapajjanti  cittavipattihetu
va   bhikkhave   satta   kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim
vinipatam     nirayam     upapajjanti     ditthivipattihetu    va    bhikkhave
Satta   kayassa   bheda   parammarana   apayam   duggatim  vinipatam  nirayam
upapajjanti   .  ima  kho  bhikkhave  tisso  vipattiyo  .  tisso  ima
bhikkhave  sampada  katama  tisso  silasampada  cittasampada  ditthisampada.
Katama     ca    bhikkhave    silasampada    idha    bhikkhave    ekacco
panatipata   pativirato   hoti  adinnadana  pativirato  hoti  kamesu
micchacara   pativirato   hoti   musavada   pativirato   hoti  pisunaya
vacaya  pativirato  hoti  pharusaya  vacaya  pativirato  hoti samphappalapa
pativirato    hoti    ayam   vuccati   bhikkhave   silasampada   .   katama
ca   bhikkhave   cittasampada   idha   bhikkhave  ekacco  anabhijjhalu  hoti
abyapannacitto   hoti   ayam   vuccati  bhikkhave  cittasampada  .  katama
ca   bhikkhave   ditthisampada  idha  bhikkhave  ekacco  sammaditthiko  hoti
aviparitadassano    atthi    dinnam    atthi    yittham   atthi   hutam   atthi
sukatadukkatanam   kammanam   phalavipako   atthi   ayam   loko  atthi  paro
loko    atthi    mata   atthi   pita   atthi   satta   opapatika
atthi   loke   samanabrahmana   sammaggata  sammapatipanna  ye  imanca
lokam   paranca   lokam   sayam   abhinna   sacchikatva   pavedentiti   ayam
vuccati bhikkhave ditthisampada.
     {557.2}   Silasampadahetu  va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda
parammarana    sugatim   saggam   lokam   upapajjanti   cittasampadahetu   va
bhikkhave  satta  kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam lokam upapajjanti
ditthisampadahetu  va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda  parammarana  sugatim
Saggam lokam upapajjanti. Ima kho bhikkhave tisso sampadati.
     [558]   119   Tisso  ima  bhikkhave  vipattiyo  katama  tisso
silavipatti   cittavipatti   ditthivipatti   .   katama  ca  bhikkhave  silavipatti
idha   bhikkhave   ekacco  panatipati  hoti  .pe.  samphappalapi  hoti
ayam   vuccati   bhikkhave   silavipatti   .  katama  ca  bhikkhave  cittavipatti
idha   bhikkhave   ekacco   abhijjhalu   hoti  byapannacitto  hoti  ayam
vuccati   bhikkhave   cittavipatti   .  katama  ca  bhikkhave  ditthivipatti  idha
bhikkhave   ekacco   micchaditthiko   hoti   viparitadassano   natthi  dinnam
natthi   yittham   .pe.   ye   imanca  lokam  paranca  lokam  sayam  abhinna
sacchikatva pavedentiti ayam vuccati bhikkhave ditthivipatti.
     {558.1}   Silavipattihetu   va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda
parammarana   apayam   duggatim   vinipatam  nirayam  upapajjanti  cittavipattihetu
va  ...  ditthivipattihetu  va  bhikkhave  satta kayassa bheda parammarana
apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjanti   .  seyyathapi  bhikkhave
apannako   mani   uddhamkhitto   yena   yeneva   patitthati  supatitthitamyeva
patitthati   evameva   kho  bhikkhave  silavipattihetu  va  satta  kayassa
bheda    parammarana    apayam    duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjanti
cittavipattihetu    va   ...   ditthivipattihetu   va   satta   kayassa
bheda   parammarana   apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjanti .
Ima kho bhikkhave tisso vipattiyo 1-.
     {558.2}     Tisso     ima    bhikkhave    sampada    katama
tisso       silasampada       cittasampada       ditthisampada     .
@Footnote: 1 Ma. vipattiyoti.
Katama   ca   bhikkhave  silasampada  idha  bhikkhave  ekacco  panatipata
pativirato   hoti   .pe.   samphappalapa   pativirato  hoti  ayam  vuccati
bhikkhave    silasampada   .   katama   ca   bhikkhave   cittasampada   idha
bhikkhave    ekacco    anabhijjhalu    hoti    abyapannacitto    hoti
ayam   vuccati  bhikkhave  cittasampada  .  katama  ca  bhikkhave  ditthisampada
idha   bhikkhave   ekacco   sammaditthiko   hoti   aviparitadassano  atthi
dinnam   atthi   yittham   .pe.   ye   imanca   lokam  paranca  lokam  sayam
abhinna sacchikatva pavedentiti ayam vuccati bhikkhave ditthisampada.
     {558.3}   Silasampadahetu  va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda
parammarana   sugatim   saggam  lokam  upapajjanti  cittasampadahetu  va  ...
Ditthisampadahetu  va  bhikkhave  satta  kayassa  bheda  parammarana  sugatim
saggam  lokam  upapajjanti  .  seyyathapi  bhikkhave  apannako mani uddhamkhitto
yena  yeneva  patitthati  supatitthitamyeva  patitthati  evameva  kho bhikkhave
silasampadahetu   va   satta   kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam
lokam  upapajjanti  cittasampadahetu  va  ...  ditthisampadahetu va satta
kayassa   bheda   parammarana   sugatim  saggam  lokam  upapajjanti  .  ima
kho bhikkhave tisso sampadati.
     [559]   120   Tisso  ima  bhikkhave  vipattiyo  katama  tisso
kammantavipatti  ajivavipatti  ditthivipatti  .  katama ca bhikkhave kammantavipatti
idha    bhikkhave   ekacco   panatipati   hoti   .pe.   samphappalapi
Hoti   ayam   vuccati   bhikkhave   kammantavipatti   .  katama  ca  bhikkhave
ajivavipatti  idha  bhikkhave  ekacco  micchaajivo  hoti  micchaajivena
jivitam   kappeti   ayam   vuccati   bhikkhave   ajivavipatti   .  katama  ca
bhikkhave   ditthivipatti   idha   bhikkhave   ekacco   micchaditthiko   hoti
viparitadassano   natthi   dinnam   natthi   yittham   .pe.  ye  imanca  lokam
paranca   lokam   sayam   abhinna   sacchikatva   pavedentiti   ayam  vuccati
bhikkhave ditthivipatti. Ima kho bhikkhave tisso vipattiyo.
     {559.1}   Tisso   ima   bhikkhave   sampada   katama   tisso
kammantasampada   ajivasampada   ditthisampada   .   katama   ca  bhikkhave
kammantasampada    idha    bhikkhave   ekacco   panatipata   pativirato
hoti   .pe.   samphappalapa   pativirato   hoti   ayam  vuccati  bhikkhave
kammantasampada   .   katama   ca   bhikkhave  ajivasampada  idha  bhikkhave
ekacco   sammaajivo   hoti   sammaajivena   jivitam   kappeti  ayam
vuccati   bhikkhave   ajivasampada   .   katama  ca  bhikkhave  ditthisampada
idha   bhikkhave   ekacco   sammaditthiko   hoti   aviparitadassano  atthi
dinnam  atthi  yittham  .pe.  ye  imanca  lokam  paranca  lokam  sayam abhinna
sacchikatva   pavedentiti   ayam   vuccati  bhikkhave  ditthisampada  .  ima
kho bhikkhave tisso sampadati.
     [560]   121   Tinimani   bhikkhave   soceyyani   katamani  tini
kayasoceyyam  vacisoceyyam  manosoceyyam . Katamanca bhikkhave kayasoceyyam
idha   bhikkhave   ekacco   panatipata  pativirato  hoti  adinnadana
Pativirato   hoti   kamesu   micchacara   pativirato  hoti  idam  vuccati
bhikkhave   kayasoceyyam  .  katamanca  bhikkhave  vacisoceyyam  idha  bhikkhave
ekacco   musavada   pativirato   hoti   pisunaya   vacaya  pativirato
hoti   pharusaya   vacaya   pativirato   hoti   samphappalapa   pativirato
hoti  idam  vuccati  bhikkhave  vacisoceyyam . Katamanca bhikkhave manosoceyyam
idha     bhikkhave    ekacco    anabhijjhalu    hoti    abyapannacitto
hoti   sammaditthiko   hoti   idam   vuccati   bhikkhave  manosoceyyam .
Imani kho bhikkhave tini soceyyaniti.
     [561]   122   Tinimani   bhikkhave   soceyyani   katamani  tini
kayasoceyyam  vacisoceyyam  manosoceyyam . Katamanca bhikkhave kayasoceyyam
idha   bhikkhave   bhikkhu   panatipata   pativirato   hoti   adinnadana
pativirato   hoti   abrahmacariya   pativirato  hoti  idam  vuccati  bhikkhave
kayasoceyyam.
     {561.1}   Katamanca   bhikkhave   vacisoceyyam  idha  bhikkhave  bhikkhu
musavada   pativirato  hoti  pisunaya  vacaya  pativirato  hoti  pharusaya
vacaya   pativirato   hoti   samphappalapa  pativirato  hoti  idam  vuccati
bhikkhave vacisoceyyam.
     {561.2}   Katamanca   bhikkhave  manosoceyyam  idha  bhikkhave  bhikkhu
santam   va   ajjhattam   kamacchandam   atthi   me  ajjhattam  kamacchandoti
pajanati   asantam   va   ajjhattam   kamacchandam   natthi   me   ajjhattam
kamacchandoti   pajanati  yatha  ca  anuppannassa  kamacchandassa  uppado
hoti   tanca   pajanati   yatha   ca   uppannassa  kamacchandassa  pahanam
Hoti   tanca   pajanati   yatha   ca   pahinassa   kamacchandassa   ayatim
anuppado   hoti   tanca   pajanati   santam   va   ajjhattam  byapadam
atthi   me   ajjhattam   byapadoti   pajanati   asantam   va  ajjhattam
byapadam   natthi   me   ajjhattam   byapadoti   pajanati   yatha   ca
anuppannassa   byapadassa   uppado   hoti   tanca   pajanati   yatha
ca   uppannassa   byapadassa   pahanam   hoti   tanca   pajanati  yatha
ca   pahinassa   byapadassa   ayatim   anuppado  hoti  tanca  pajanati
santam    va    ajjhattam   thinamiddham   atthi   me   ajjhattam   thinamiddhanti
pajanati    asantam    va   ajjhattam   thinamiddham   natthi   me   ajjhattam
thinamiddhanti   pajanati   yatha   ca   anuppannassa   thinamiddhassa  uppado
hoti   tanca   pajanati   yatha   ca   uppannassa   thinamiddhassa   pahanam
hoti  tanca  pajanati  yatha  ca  pahinassa  thinamiddhassa  ayatim  anuppado
hoti   tanca   pajanati   santam   va   ajjhattam   uddhaccakukkuccam  atthi
me    ajjhattam   uddhaccakukkuccanti   pajanati   asantam   va   ajjhattam
uddhaccakukkuccam natthi me ajjhattam uddhaccakukkuccanti pajanati
     {561.3}   yatha   ca   anuppannassa  uddhaccakukkuccassa  uppado
hoti   tanca   pajanati  yatha  ca  uppannassa  uddhaccakukkuccassa  pahanam
hoti   tanca   pajanati   yatha   ca  pahinassa  uddhaccakukkuccassa  ayatim
anuppado  hoti  tanca  pajanati  santam  va  ajjhattam  vicikiccham atthi me
ajjhattam  vicikicchati  pajanati  asantam  va  ajjhattam  vicikiccham  natthi  me
Ajjhattam   vicikicchati   pajanati   yatha   ca   anuppannaya   vicikicchaya
uppado   hoti   tanca   pajanati   yatha   ca  uppannaya  vicikicchaya
pahanam   hoti   tanca   pajanati  yatha  ca  pahinaya  vicikiccaya  ayatim
anuppado  hoti  tanca  pajanati  idam  vuccati  bhikkhave  manosoceyyam.
Imani kho bhikkhave tini soceyyaniti.
         Kayasucim vacasucim 1-      cetosucimanasavam
         sucim soceyyasampannam       ahu ninhatapapakanti.
     [562]   123   Tinimani   bhikkhave   moneyyani   katamani  tini
kayamoneyyam  vacimoneyyam  manomoneyyam . Katamanca bhikkhave kayamoneyyam
idha   bhikkhave   bhikkhu   panatipata   pativirato   hoti   adinnadana
pativirato  hoti  abrahmacariya   2-  pativirato  hoti  idam vuccati bhikkhave
kayamoneyyam   .   katamanca   bhikkhave  vacimoneyyam  idha  bhikkhave  bhikkhu
musavada   pativirato  hoti  pisunaya  vacaya  pativirato  hoti  pharusaya
vacaya   pativirato   hoti   samphappalapa  pativirato  hoti  idam  vuccati
bhikkhave   vacimoneyyam  .  katamanca  bhikkhave  manomoneyyam  idha  bhikkhave
bhikkhu  asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva dhamme
sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharati   idam  vuccati  bhikkhave
manomoneyyam. Imani kho bhikkhave tini moneyyaniti.
         Kayamunim vacamunim 3-        cetomunimanasavam
         munim moneyyasampannam       ahu sabbappahayinanti.
                   Apayikavaggo dutiyo.
@Footnote: 1 Ma. vacisucim. 2 Yu. kamesu micchacara. 3 Ma. vacimunim.
                        Tassuddanam
         apayiko dullabho ca        appameyyam anenjakam
         ayam apannakammanto        dve ca soceyyamoneyyati.
                       ---------
                    Kusinaravaggo tatiyo
     [563]   124  Ekam  samayam  bhagava  kusinarayam  viharati  baliharane
vanasande  .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
te   bhikkhu   bhagavato   paccassosum  .  bhagava  etadavoca  idha  bhikkhave
bhikkhu   annataram   gamam   va   nigamam   va   upanissaya  viharati  tamenam
gahapati   va   gahapatiputto   va   upasankamitva   svatanaya   bhattena
nimanteti  akankhamano  bhikkhave  bhikkhu  adhivaseti  so  tassa  rattiya
accayena    pubbanhasamyam   nivasetva   pattacivaramadaya   yena   tassa
gahapatissa     va     gahapatiputtassa    va    nivesanam    tenupasankamati
upasankamitva   pannatte   asane   nisidati   tamenam   so  gahapati  va
gahapatiputto   va   panitena  khadaniyena  bhojaniyena  sahattha  santappeti
sampavareti  tassa  evam  hoti  sadhu vata mayam 1- gahapati va gahapatiputto
va   panitena  khadaniyena  bhojaniyena  sahattha  santappeti  sampavaretiti
evampissa    hoti    aho   vata   mayam   gahapati   va   gahapatiputto
va   ayatimpi   evarupena   panitena   khadaniyena   bhojaniyena  sahattha
@Footnote: 1 Ma. mayayam. ito param idisameva.
Santappeyya   sampavareyyati   so  tam  pindapatam  gadhito  1-  mucchito
ajjhopanno     2-     anadinavadassavi    anissaranapanno    paribhunjati
so    tattha    kamavitakkampi   vitakketi   byapadavitakkampi   vitakketi
vihimsavitakkampi vitakketi
     {563.1}  evarupassaham  bhikkhave   bhikkhuno  dinnam  na mahapphalam 3-
vadami  tam  kissa  hetu  pamatto  hi  bhikkhave bhikkhu viharati idha pana bhikkhave
bhikkhu  annataram  gamam  va  nigamam  va  upanissaya  viharati  tamenam  gahapati
va   gahapatiputto   va   upasankamitva   svatanaya  bhattena  nimanteti
akankhamano  bhikkhave  bhikkhu  adhivaseti  so  tassa  rattiya  accayena
pubbanhasamayam    nivasetva   pattacivaramadaya   yena   tassa   gahapatissa
va    gahapatiputtassa    va    nivesanam    tenupasankamati   upasankamitva
pannatte   asane   nisidati  tamenam  so  gahapati  va  gahapatiputto  va
panitena    khadaniyena   bhojaniyena   sahattha   santappeti   sampavareti
tassa   na  evam  hoti  sadhu  vata  mayam  gahapati  va  gahapatiputto  va
panitena   khadaniyena   bhojaniyena   sahattha   santappeti   sampavaretiti
evampissa   na   hoti  aho  vata  mayam  gahapati  va  gahapatiputto  va
ayatimpi    evarupena    panitena    khadaniyena    bhojaniyena   sahattha
santappeyya   sampavareyyati   so   tam   pindapatam  agadhito  amucchito
anajjhopanno     adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati    so
tattha    nekkhammavitakkampi    vitakketi   abyapadavitakkampi    vitakketi
avihimsavitakkampi    vitakketi   evarupassaham   bhikkhave   bhikkhuno   dinnam
@Footnote: 1 Ma. gathito .  2 Po. ajjhapanno .  3 Ma. Yu. mahapphalanuti.
@ito param idisameva.
Mahapphalam vadami tam kissa hetu appamatto hi bhikkhave bhikkhu viharatiti.
     [564]  125  Yassam  bhikkhave  disayam  bhikkhu bhandanajata kalahajata
vivadapanna      annamannam      mukhasattihi      vitudanta     viharanti
manasikatumpi  me  esa  bhikkhave  disa  na  phasu  hoti pageva gantum nittham
ettha   gacchami   addha  te  ayasmanto  tayo  dhamme  pajahimsu  tayo
dhamme   bahulimakamsu   1-   katame   tayo  dhamme  pajahimsu  nekkhammavitakkam
abyapadavitakkam   avihimsavitakkam   ime   tayo   dhamme   pajahimsu  katame
tayo    dhamme    bahulimakamsu   kamavitakkam   byapadavitakkam   vihimsavitakkam
ime  tayo  dhamme  bahulimakamsu  yassam  bhikkhave  disayam  bhikkhu  bhandanajata
kalahajata      vivadapanna     annamannam     mukhasattihi     vitudanta
viharanti  manasikatumpi  me  esa  bhikkhave  disa  na  phasu  hoti  pageva
gantum   nittham   ettha   gacchami   addha  te  ayasmanto  ime  tayo
dhamme pajahimsu ime tayo dhamme bahulimakamsu.
     {564.1}  Yassam  [2]-  bhikkhave disayam bhikkhu samagga sammodamana
avivadamana     khirodakibhuta     annamannam     piyacakkhuhi    sampassanta
viharanti  gantumpi  me  esa  bhikkhave  disa  phasu  hoti pageva manasikatum
nittham   ettha   gacchami  addha  te  ayasmanto  [3]-  tayo  dhamme
pajahimsu   [4]-   tayo   dhamme  bahulimakamsu  katame  tayo  dhamme  pajahimsu
kamavitakkam    byapadavitakkam    vihimsavitakkam    ime    tayo    dhamme
pajahimsu     katame     tayo     dhamme     bahulimakamsu    nekkhammavitakkam
abyapadavitakkam    avihimsavitakkam    ime    tayo    dhamme   bahulimakamsu
@Footnote: 1 Ma. bahulamakamsu. ito param ihisameva .  2 Ma. pana. 3-4 Yu. ime.
Yassam   bhikkhave   disayam   bhikkhu   samagga   sammodamana   avivadamana
khirodakibhuta   annamannam   piyacakkhuhi   sampassanta   viharanti  gantumpi  me
esa   bhikkhave   disa   phasu   hoti  pageva  manasikatum  nittham  ettha
gacchami   addha   te   ayasmanto  ime  tayo  dhamme  pajahimsu  ime
tayo dhamme bahulimakamsuti.
     [565]  126 Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati gotamake cetiye.
Tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu
bhagavato    paccassosum    bhagava    etadavoca    abhinnayaham   bhikkhave
dhammam   desemi   no   anabhinnaya   sanidanaham  bhikkhave  dhammam  desemi
no    anidanam    sappatihariyaham    bhikkhave    dhammam   desemi   no
appatihariyam   tassa   mayham   bhikkhave   abhinnaya  dhammam  desayato  no
anabhinnaya   sanidanam   dhammam   desayato   no   anidanam   sappatihariyam
dhammam    desayato   no   appatihariyam   karaniyo   ovado   karaniya
anusasani   alanca   pana   vo   bhikkhave   tutthiya   alam   attamanataya
alam    somanassaya    sammasambuddho    bhagava   svakkhato   bhagavata
dhammo   supatipanno   sanghoti   .  idamavoca  bhagava  .  attamana  te
bhikkhu   bhagavato  bhasitam  abhinandum  .  1-  imasminca  pana  veyyakaranasmim
bhannamane sahassi lokadhatu akampitthati.
     [566]  127  Ekam  samayam  bhagava  kosalesu carikam caramano yena
kapilavatthu   tadavasari   .   assosi  kho  mahanamo  sakko  bhagava  kira
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhinandunti.
Kapilavatthum   anuppattoti   .   athakho   mahanamo  sakko  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam  atthasi
ekamantam  thitam  kho  mahanamam  sakkam  bhagava  etadavoca  gaccha  mahanama
kapilavatthusmim    tatharupam     avasatham   jana   yatthajja   mayam   ekarattim
vihareyyamati  .  evam bhanteti kho mahanamo sakko bhagavato patissunitva
kapilavatthum   pavisitva  kevalakappam  kapilavatthum  ahindanto  1-  na  addasa
kapilavatthusmim tatharupam avasatham yattha 2- bhagava ekarattim vihareyya.
     {566.1}   Athakho  mahanamo  sakko  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam  etadavoca  natthi  bhante  kapilavatthusmim  tatharupo
avasatho  yatthajja  bhagava  ekarattim  vihareyya ayam bhante bharandu kalamo
bhagavato    puranasabrahmacari    tassajja    bhagava   assame   ekarattim
viharatuti  .  gaccha  mahanama  santharam  pannapehiti  .  evam  bhanteti kho
mahanamo   sakko   bhagavato   patissunitva  yena  bharandussa  kalamassa
assamo    tenupasankami    upasankamitva   santharam   pannapetva   udakam
thapetva   padanam   dhovanaya  yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam   etadavoca   santhato   bhante   santharo   3-   udakam   thapitam
padanam dhovanaya yassadani bhante bhagava kalam mannatiti.
     {566.2}   Athakho   bhagava  yena  bharandussa  kalamassa  assamo
tenupasankami      upasankamitva      pannatte      asane      nisidi
nisajja   kho   bhagava   pade   pakkhalesi   .   athakho   mahanamassa
sakkassa    etadahosi    akalo    kho   ajja   bhagavantam   payirupasitum
@Footnote: 1 Ma. Yu. anvahindanto .  2 Ma. yatthajja. ito param idisameva.
@3 Po. Ma. santharo.
Kilanto    bhagava    svedanaham   bhagavantam   payirupasissamiti   bhagavantam
abhivadetva   padakkhinam   katva  pakkami  .  athakho  mahanamo  sakko
tassa   rattiya   accayena   yena   bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinnam  kho  mahanamam
sakkam   bhagava   etadavoca   tayo   khome  mahanama  sattharo  santo
samvijjamana   lokasmim   katame   tayo  idha  mahanama  ekacco  sattha
kamanam    parinnam   pannapeti   na   rupanam   parinnam   pannapeti   na
vedananam   parinnam   pannapeti   idha   pana  mahanama  ekacco  sattha
kamananceva    parinnam    pannapeti    rupananca   parinnam   pannapeti
na   vedananam  parinnam  pannapeti  idha  pana  mahanama  ekacco  sattha
kamananceva    parinnam    pannapeti    rupananca   parinnam   pannapeti
vedanananca   parinnam   pannapeti  ime  kho  mahanama  tayo  sattharo
santo   samvijjamana   lokasmim   imesam   mahanama   tinnam   sattharanam
eka nittha udahu puthu nitthati.
     {566.3}   Evam   vutte   bharandu   kalamo   mahanamam  sakkam
etadavoca   ekati   mahanama   vadehiti   .   evam   vutte  bhagava
mahanamam   sakkam   etadavoca  nanati   mahanama  vadehiti  .  dutiyampi
kho   bharandu   kalamo  mahanamam  sakkam  etadavoca  ekati  mahanama
vadehiti   .  dutiyampi  kho  bhagava  mahanamam  sakkam  etadavoca  nanati
mahanama   vadehiti  .  tatiyampi  kho  bharandu  kalamo  mahanamam  sakkam
etadavoca  ekati  mahanama  vadehiti  .  tatiyampi  kho bhagava mahanamam
Sakkam   etadavoca   nanati   mahanama   vadehiti  .  athakho  bharandussa
kalamassa    etadahosi   mahesakkhassa   vatamhi   mahanamassa   sakkassa
sammukha  samanena  gotamena  yavatatiyakam  apasadito yannunaham kapilavatthumha
pakkameyyanti     .     athakho    bharandu    kalamo    kapilavatthumha
pakkami [1]- tathapakkantova ahosi na puna pacchagacchiti.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 20 page 75-359. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=267              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=635              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=635              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :