ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso
                      Terasamo mahaviyuhasuttaniddeso
     [600] Yekecime ditthiparibbasana
                      idameva saccanti pavadayanti 1-
                      sabbeva te nindamanvanayanti
                      atho pasamsampi labhanti tattha.
     [601]   Yekecime   ditthiparibbasanati  yekeciti  sabbena  sabbam
sabbatha   sabbam   asesam   nissesam   pariyadayavacanametam   yekeciti  .
Ditthiparibbasanati     santeke     samanabrahmana    ditthigatika    te
dvasatthiya   ditthigatanam   annatarannataram  ditthigatam  gahetva  uggahetva
ganhitva   paramasitva   abhinivisitva   sakaya   sakaya  ditthiya  vasanti
samvasanti   avasanti  parivasanti  .  yatha  agarika  va  gharesu  vasanti
sapattika   va   apattisu   vasanti   sakilesa  va  kilesesu  vasanti
evameva    santeke   samanabrahmana   ditthigatika   te   dvasatthiya
ditthigatanam   annatarannataram   ditthigatam   gahetva   uggahetva  ganhitva
paramasitva   abhinivisitva   sakaya   sakaya   ditthiya   vasanti  samvasanti
avasanti parivasantiti yekecime ditthiparibbasana.
     [602]   Idameva  saccanti  pavadayantiti  sassato  loko  idameva
saccam    moghamannanti    vadanti   kathenti   bhananti   dipayanti   voharanti
asassato  loko  .pe.  neva  hoti  na  na  hoti  tathagato parammarana
idameva      saccam     moghamannanti     vadanti     kathenti     bhananti
@Footnote: 1 Ma. ca vadayanti.
Dipayanti voharantiti idameva saccanti pavadayanti.
     [603]    Sabbeva    te    nindamanvanayantiti    sabbeva   te
samanabrahmana      nindameva     anventi     garahameva     anventi
akittimeva    anventi    sabbe    ninditayeva   honti   garahitayeva
honti akittitayeva hontiti sabbeva te nindamanvanayanti.
     [604]   Atho   pasamsampi  labhanti  tatthati  tattha  sakaya  ditthiya
sakaya   khantiya   sakaya   ruciya  sakaya  laddhiya  pasamsam  thomanam  kittim
vannaharikam   labhanti   patilabhanti  [1]-  adhigacchanti  2-  vindantiti  atho
pasamsampi labhanti tattha. Tenaha so nimmito
                      yekecime ditthiparibbasana
                      idameva saccanti pavadayanti
                      sabbeva te nindamanvanayanti
                      atho pasamsampi labhanti tatthati.
     [605] Appam hi etam na alam samaya
                      duve vivadassa phalani brumi
                      etampi disva na vivadayetha 3-
                      khemabhipassam avivadabhummam 4-.
     [606]   Appam   hi  etam  na  alam  samayati  appam  hi  etanti
appakam   etam   omakam   etam  thokam  etam  lamakam  etam  jatukkam  etam
parittakam   etanti   appam   hi   etam   .   na   alam  samayati  nalam
@Footnote: 1 Po. Ma. upagacchanti. 2 Ma. ayam patho na dissati. 3 Yu. vivadiyetha.
@4 Ma. avivadabhummim.
Ragassa    samaya    dosassa    samaya    mohassa    samaya   kodhassa
upanahassa    makkhassa    palasassa    issaya    macchariyassa    mayaya
satheyyassa    thambhassa    sarambhassa    manassa    atimanassa   madassa
pamadassa        sabbakilesanam       sabbaduccaritanam       sabbadarathanam
sabbaparilahanam          sabbasantapanam         sabbakusalabhisankharanam
samaya      upasamaya      vupasamaya      nibbanaya     patinissaggaya
patippassaddhiyati appam hi etam na alam samaya.
     [607]  Duve  vivadassa  phalani  brumiti  ditthikalahassa ditthibhandanassa
ditthiviggahassa    ditthivivadassa    ditthimedhagassa   dve   phalani   honti
jayaparajayo   hoti   labhalabho   hoti   yasayaso  hoti  nindapasamso
hoti    sukhadukkham   hoti   somanassadomanassam   hoti   itthanittham   hoti
anunayapatigham   hoti   ugghatinigghati   hoti   anurodhavirodho   hoti  .
Athava      tam      kammam     nirayasamvattanikam     tiracchanayonikasamvattanikam
pittivisayikasamvattanikanti     brumi     acikkhami    desemi    pannapemi
patthapemi    vivarami    vibhajami    uttanikaromi    pakasemiti    duve
vivadassa phalani brumi.
     [608]  Etampi  disva  na  vivadayethati  etampi  disvati etam
adinavam   disva   passitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva  vibhutam
katva    ditthikalahesu    ditthibhandanesu    ditthiviggahesu    ditthivivadesu
ditthimedhagesuti    etampi    disva    .    na    vivadayethati    na
Kalaham   kareyya   na   bhandanam   kareyya  na  viggaham  kareyya  na  vivadam
kareyya   na   medhagam   kareyya   kalahabhandanaviggahavivadamedhagam   pajaheyya
vinodeyya      byantikareyya     anabhavangameyya     kalahabhandanaviggaha-
vivadamedhaga   arato   assa   virato  pativirato  nikkhanto  nissattho
vippamutto     visannutto     vimariyadikatena    cetasa    vihareyyati
etampi disva na vivadayetha.
     [609]    Khemabhipassam    avivadabhummanti    avivadabhummam   vuccati
amatanibbanam     yo     so    sabbasankharasamatho    sabbupadhipatinissaggo
tanhakkhayo   virago   nirodho  nibbanam  .  etam  avivadabhummam  khemato
tanato   lenato   saranato   abhayato   accutato   amatato  nibbanato
passanto    dakkhanto    olokento    nijjhayanto    upaparikkhantoti
khemabhipassam avivadabhummam. Tenaha bhagava
                      appam hi etam na alam samaya
                      duve vivadassa phalani brumi
                      etampi disva na vivadayetha
                      khemabhipassam avivadabhummanti.
     [610] Yakacima sammatiyo 1- puthujja
                      sabbava eta na upeti viddha
                      anupayo so upayam kimeyya
                      ditthe sute khantimakubbamano.
@Footnote: 1 Ma. sammutiyo.
     [611]   Yakacima   sammatiyo   puthujjati   yakaciti   sabbena
sabbam   sabbatha  sabbam  asesam  nissesam  pariyadayavacanametam  yakaciti .
Sammatiyoti   sammatiyo   vuccanti   dvasatthi   ditthigatani   .  puthujjati
puthujjanehi   janita   va   ta  sammatiyoti  puthujja  .  puthunanajanehi
janita va ta sammatiyoti puthujjati yakacima sammatiyo puthujja.
     [612]   Sabbava  eta  na  upeti  viddhati  viddha  vijjagato
nani   vibhavi   medhavi   sabbava   eta   ditthisammatiyo   neti   na
upeti    na    upagacchati   na   ganhati   na   paramasati   nabhinivisatiti
sabbava eta na upeti viddha.
     [613]   Anupayo   so  upayam  kimeyyati  upayoti  dve  upaya
tanhupayo   ca   ditthupayo   ca   .pe.   ayam   tanhupayo   .pe.  ayam
ditthupayo    .    tassa    tanhupayo   pahino   ditthupayo   patinissattho
tanhupayassa     pahinatta     ditthupayassa     patinissatthatta     anupayo
puggalo    kim    rupam   upeyya   upagaccheyya   ganheyya   paramaseyya
abhiniviseyya   atta   meti  .  kim  vedanam  kim  sannam  kim  sankhare  kim
vinnanam   kim   gatim   kim   upapattim  kim  patisandhim  kim  bhavam  kim  samsaram  kim
vattam   upeyya   upagaccheyya   ganheyya   paramaseyya   abhiniviseyyati
anupayo so upayam kimeyya.
     [614]  Ditthe  sute  khantimakubbamanoti  ditthe  va  ditthasuddhiya
va    sute   va   sutasuddhiya   va   mute   va   mutasuddhiya   va
Khantim    akubbamano   chandam   akubbamano   pemam   akubbamano   ragam
akubbamano      ajanayamano      asanjanayamano      anibbattayamano
nabhinibbattayamanoti      ditthe      sute     khantimakubbamano    .
Tenaha bhagava
                      yakacima sammatiyo puthujja
                      sabbava eta na upeti viddha
                      anupayo so upayam kimeyya
                      ditthe sute khantimakubbamanoti.
     [615] Siluttama sannamenahu suddhim
                      vattam samadaya upatthitase
                      idheva sikkhema athassa suddhim
                      bhavupanita kusalavadana.
     [616]     Siluttama     sannamenahu     suddhinti     santeke
samanabrahmana     siluttamavada     te    silamattena    sannamamattena
samvaramattena   avitikkamamattena   suddhim   visuddhim   parisuddhim   muttim  vimuttim
parimuttim   1-   ahu   vadanti   kathenti  bhananti  dipayanti  voharanti .
Samanamundikaputto    evamaha    catuhi    kho    aham   thapati   dhammehi
samannagatam     purisapuggalam     pannapemi     sampannakusalam     paramakusalam
uttamappattippattam   samanam   ayojjham   katamehi   catuhi   idha   thapati  2-
na   kayena   papakammam   karoti   na  papikam  vacam  bhasati  na  papakam
sankappam   sankappati   na   papakam   ajivam   ajivati   imehi  kho  aham
@Footnote: 1 Ma. parivimuttim. 2 Po. Ma. gahapati.
Thapati     catuhi     dhammehi     samannagatam    purisapuggalam    pannapemi
sampannakusalam    paramakusalam    uttamappattippattam    samanam    ayojjham   .
Evameva   santeke   samanabrahmana   siluttamavada   te   silamattena
sannamamattena     samvaramattena     avitikkamamattena     suddhim     visuddhim
parisuddhim    muttim   vimuttim   parimuttim   ahu   vadanti   kathenti   bhananti
dipayanti voharantiti siluttama sannamenahu suddhim.
     [617]    Vattam   samadaya   upatthitaseti   vattanti   hatthivattam
va  assavattam  va  govattam  va  ajavattam  va  kukkuravattam va kakavattam
va    vasudevavattam   va   [1]-   punnabhaddavattam   va   manibhaddavattam
va   aggivattam   va   nagavattam   va  supannavattam  va  yakkhavattam  va
asuravattam   va   gandhabbavattam   va   maharajavattam  va  candavattam  va
suriyavattam  va  indavattam  va  brahmavattam  va  devavattam va disavattam 2-
va    adaya   samadaya   adayitva   3-   ganhitva   paramasitva
abhinivisitva    upatthita   paccupatthita   allina   upagata   ajjhosita
adhimuttati vattam samadaya upatthitase.
     [618]  Idheva  sikkhema  athassa  suddhinti  idhati  sakaya  ditthiya
sakaya   khantiya   sakaya   ruciya   sakaya  laddhiya  sikkhema  acarema
samacarema   samadaya   vattemati  idheva  sikkhema  .  athassa  suddhinti
athavassa   suddhim   visuddhim   parisuddhim  muttim  vimuttim  parimuttinti  idheva
sikkhema athassa suddhim.
@Footnote: 1 Ma. baladevavatam. 2 Ma. Yu. disavattam. 3 Po. Ma. adiyitva.
     [619]    Bhavupanita    kusalavadanati    bhavupanitati    bhavupanita
bhavupagata   bhavajjhosita   bhavadhimuttati   bhavupanita   .   kusalavadanati
kusalavada     panditavada     dhiravada     nanavada     hetuvada
lakkhanavada    karanavada   thanavada   sakaya   laddhiyati   bhavupanita
kusalavadana. Tenaha bhagava
                      siluttama sannamenahu suddhim
                      vattam samadaya upatthitase
                      idheva sikkhema athassa suddhim
                      bhavupanita kusalavadanati.
     [620] Sace cuto silavatato 1- hoti
                      sa vedhati 2- kamma viradhayitva
                      sa jappati 3- patthayati ca suddhim
                      satthavahino pavasam gharamha.
     [621]  Sace  cuto  silavatato  hotiti  dvihi karanehi silabbatato
cavati paravicchindanaya va cavati anabhisambhunanto va cavati.
     {621.1}   Katham  paravicchindanaya  cavati  .  paro  vicchindati  so
sattha   na   sabbannu   dhammo   na   svakkhato  gano  na  supatipanno
ditthi   na   bhaddika   patipada   na   supannatta  maggo  na  niyyaniko
natthettha  suddhi  va  visuddhi  va  parisuddhi  va  mutti  va  vimutti  va
@Footnote: 1 Po. Ma. silavatato. 2 pavedhatitipi patho. 3 pajappatitipi patho.
Parimutti   va   na  tattha  sujjhanti  va  visujjhanti  va  parisujjhanti  va
muccanti   va   vimuccanti   va  parimuccanti  va  hina  nihina  omaka
lamaka  jatukka  parittati  evam  paro  vicchindati. Evam vicchindiyamano
satthara   cavati   dhammakkhana   cavati   gana   cavati   ditthiya   cavati
patipadaya cavati maggato cavati evam paravicchindanaya cavati.
     {621.2}   Katham   anabhisambhunanto  cavati  .  silam  anabhisambhunanto
silato    cavati    vattam    anabhisambhunanto    vattato   cavati   silabbatam
anabhisambhunanto      silabbatato      cavati     evam     anabhisambhunanto
cavatiti sace cuto silavatato hoti.
     [622]   Sa   vedhati  kamma  viradhayitvati  sa  vedhatiti  silam  va
vattam    va   silabbatam   va   viraddham   maya   aparaddham   maya   khalitam
maya    galitam   maya   annaya   aparaddho   ahanti   vedhati   pavedhati
sampavedhatiti    sa   vedhati   .   kamma   viradhayitvati   punnabhisankharam
va   apunnabhisankharam   va   anenjabhisankharam   va   viraddham   maya
aparaddham    maya    khalitam    maya   galitam   maya   annaya   aparaddho
ahanti vedhati pavedhati sampavedhatiti sa vedhati kamma viradhayitva.
     [623]   Sa   jappati   patthayati   ca   suddhinti  sa  jappatiti  silam
va   jappati   vattam   va   jappati   silabbatam   va   jappati   pajappati
abhijappatiti   sa   jappati   .   patthayati   ca   suddhinti   silasuddhim   va
pattheti   vattasuddhim   va   pattheti   silabbatasuddhim  va  pattheti  piheti
Abhijappatiti sa jappati patthayati ca suddhim.
     [624]   Satthavahino   pavasam   gharamhati   yatha   puriso  gharato
nikkhanto   satthena   saha   vasanto   sattha   ohino   tam  va  sattham
anubandhati   sakam   va   gharam   paccagacchati   evameva   so  ditthigatiko
tam   va   sattharam   ganhati   annam   va   sattharam  ganhati  tam  va
dhammakkhanam    ganhati    annam   va   dhammakkhanam   ganhati   tam   va
ganam   ganhati   annam   va   ganam   ganhati   tam   va  ditthim  ganhati
annam    va    ditthim    ganhati   tam   va   patipadam   ganhati   annam
va   patipadam   ganhati   tam   va   maggam   ganhati   annam  va  maggam
ganhati    paramasati    abhinivisatiti   satthavahino   pavasam   gharamha  .
Tenaha bhagava
                      sace cuto silavatato hoti
                      sa vedhati kamma viradhayitva
                      sa jappati patthayati ca suddhim
                      satthavahino pavasam gharamhati.
     [625] Silabbatam vapi pahaya sabbam
                      kammanca savajjanavajjametam
                      suddhim asuddhinti apatthayano
                      virato care santimanuggahaya.
     [626]   Silabbatam   vapi   pahaya   sabbanti   sabba  silasuddhiyo
Pahaya     pajahitva     vinoditva    byantikaritva    anabhavangamitva
sabba    vattasuddhiyo    pahaya   pajahitva   vinoditva   byantikaritva
anabhavangamitva   sabba   silabbatasuddhiyo   pahaya  pajahitva  vinoditva
byantikaritva anabhavangamitvati silabbatam vapi pahaya sabbam.
     [627]    Kammanca    savajjanavajjametanti   savajjakammam   vuccati
kanham   kanhavipakam   .   anavajjakammam   vuccati   sukkam   sukkavipakam  .
Savajjanca   kammam   anavajjanca   kammam   pahaya   pajahitva   vinoditva
byantikaritva anabhavangamitvati kammanca savajjanavajjametam.
     [628]  Suddhim  asuddhinti  apatthayanoti  asuddhim  patthenti  akusale
dhamme    patthenti    suddhim    patthenti   panca   kamagune   patthenti
asuddhim    patthenti    akusale    dhamme   patthenti   panca   kamagune
patthenti    suddhim    patthenti   dvasatthiditthigatani   patthenti   asuddhim
patthenti    akusale   dhamme   patthenti   panca   kamagune   patthenti
dvasatthiditthigatani    patthenti   suddhim   patthenti   tedhatuke   kusale
dhamme   patthenti   asuddhim   patthenti  akusale  dhamme  patthenti  panca
kamagune     patthenti    dvasatthiditthigatani    patthenti    tedhatuke
kusale    dhamme   patthenti   suddhim   patthenti   kalyanaputhujjana   1-
niyamavakkantim   patthenti   sekkha   aggadhammam   arahattam  patthenti .
Arahattappatte   araha   neva   akusale   dhamme   pattheti  napi  panca
kamagune   pattheti   napi   dvasatthiditthigatani  pattheti  napi  tedhatuke
@Footnote: 1 Po. Ma. puthujjanakalyanaka.
Kusale   dhamme   pattheti   napi  niyamavakkantim  pattheti  napi  aggadhammam
arahattam    pattheti    .   patthanam   samatikkanto   araha   vuddhiparihanim
vitivatto  .  so  vutthavaso  cinnacarano  .pe.  natthi  tassa punabbhavoti
suddhim asuddhinti apatthayano.
     [629]   Virato   care  santimanuggahayati  viratoti  suddhiasuddhiya
arato   virato   pativirato  nikkhanto  nissattho  vippamutto  visannutto
vimariyadikatena cetasa viharatiti virato. Careti careyya vicareyya iriyeyya
vatteyya  paleyya  yapeyya  yapeyyati virato care. Santimanuggahayati
santiyo    vuccanti   dvasatthi   ditthigatani   ditthisantiyo   agganhanto
aparamasanto   anabhinivisantoti  virato  care  santimanuggahaya  .  tenaha
bhagava
                      silabbatam vapi pahaya sabbam
                      kammanca savajjanavajjametam
                      suddhim asuddhinti apatthayano
                      virato care santimanuggahayati.
     [630] Tamupanissaya 1- jigucchitam va
                      atha vapi ditthamva sutam mutam va
                      uddhamsara suddhimanutthunanti
                      avitatanhase bhavabhavesu.
@Footnote: 1 Yu. tapupanissaya.
     [631]   Tamupanissaya   jigucchitam   vati  santeke  samanabrahmana
tapojigucchavada    tapojigucchasara    tapojiguccham   nissita   sannissita
allina upagata ajjhosita adhimuttati tamupanissaya jigucchitam va.
     [632]   Athavapi   ditthamva  sutam  mutam  vati  dittham  va  ditthasuddhim
va  sutam  va  sutasuddhim  va  mutam  va  mutasuddhim  va  nissaya upanissaya
ganhitva paramasitva abhinivisitvati athavapi ditthamva sutam mutam va.
     [633]   Uddhamsara   suddhimanutthunantiti   santeke   samanabrahmana
uddhamsaravada  .  katame  [1]-  samanabrahmana  uddhamsaravada . Ye
te    samanabrahmana    accantasuddhika    samsarasuddhika   akiriyaditthika
sassatavada    ime   te   samanabrahmana   uddhamsaravada   .   te
samsarena  2-  suddhim  visuddhim  parisuddhim muttim vimuttim parimuttim anutthunanti
vadanti     kathenti     bhananti     dipayanti     voharantiti    uddhamsara
suddhimanutthunanti.
     [634]  Avitatanhase  bhavabhavesuti  tanhati  rupatanha  saddatanha
gandhatanha    rasatanha   photthabbatanha   dhammatanha   .   bhavabhavesuti
bhavabhave   kammabhave  punabbhave  kamabhave  kammabhave  kamabhave  punabbhave
rupabhave   kammabhave   rupabhave   punabbhave  arupabhave  kammabhave  arupabhave
punabbhave    punappunam    bhave   punappunam   gatiya   punappunam   upapattiya
punappunam      patisandhiya      punappunam     attabhavabhinibbattiya    .
@Footnote: 1 Ma. Yu. te .  2 Po. Ma. samsare.
Avitatanhaseti       avitatanha       avigatatanha       accattatanha
avantatanha      amuttatanha     appahinatanha     appatinissatthatanhati
avitatanhase bhavabhavesu. Tenaha bhagava
                      tamupanissaya jigucchitam va
                      athavapi ditthamva sutam mutam va
                      uddhamsara suddhimanutthunanti
                      avitatanhase bhavabhavesuti.
     [635] Patthayamanassa hi jappitani
                      samvedhitam 1- vapi pakappitesu
                      cutupapato idha yassa natthi
                      sa kena vedheyya kuhim pajappe.
     [636]   Patthayamanassa   hi   jappitaniti  patthana  vuccati  tanha
yo  rago  sarago  .pe.  abhijjha lobho akusalamulam. Patthayamanassati
patthayamanassa       icchamanassa       sadiyamanassa       pihayamanassa
abhijappayamanassati    patthayamanassa    hi    .    jappitaniti   jappana
vuccati  tanha  yo  rago  sarago  .pe.  abhijjha lobho akusalamulanti
patthayamanassa hi jappitani.
     [637]   Samvedhitam  vapi  pakappitesuti  pakappanati  dve  pakappana
tanhapakappana   ca   ditthipakappana   ca   .pe.   ayam   tanhapakappana
.pe.    ayam    ditthipakappana    .    vatthuacchedasankinopi   vedhenti
@Footnote: 1 pavedhitantipi patho.
Acchijjantepi   vedhenti   acchinnepi   vedhenti   vatthuviparinamasankinopi
vedhenti   viparinamantepi   vedhenti   viparinatepi  vedhenti  pavedhenti
sampavedhentiti samvedhitam vapi pakappitesu.
     [638]    Cutupapato   idha   yassa   natthiti   yassati   arahato
khinasavassa   agamanam   gamanam   gamanagamanam   kalam   gati   bhavabhavo  cuti
ca   upapatti   ca   nibbatti   ca   bhedo   ca  jatijaramaranam  natthi  na
santi    na    samvijjanti    nupalabbhanti   pahina   samucchinna   vupasanta
patippassaddha     abhabbuppattika    nanaggina    daddhati    cutupapato
idha yassa natthi.
     [639]  Sa  kena vedheyya kuhim pajappeti so kena ragena vedheyya
kena  dosena  vedheyya  kena  mohena  vedheyya kena manena vedheyya
kaya   ditthiya  vedheyya  kena  uddhaccena  vedheyya  kaya  vicikicchaya
vedheyya  kehi  anusayehi  vedheyya  rattoti  va  dutthoti  va mulhoti
va  vinibandhoti  va  paramatthoti  va  vikkhepagatoti  va  anitthangatoti
va   thamagatoti   va   .   te   abhisankhara   pahina  abhisankharanam
pahinatta  gatiya  kena  vedheyya  nerayikoti  va  tiracchanayonikoti va
pittivisayikoti  va  manussoti  va  devoti  va  rupiti  va  arupiti  va
sanniti    va    asanniti    va    nevasanninasanniti   va   .   so
hetu   natthi   paccayo  natthi  karanam  natthi  yena  vedheyya  pavedheyya
Sampavedheyyati  sa  kena  vedheyya  .  kuhim  pajappeti  kimhi  jappeyya
pajappeyya   abhijappeyyati   sa   kena   vedheyya   kuhim   pajappe .
Tenaha bhagava
                      patthayamanassa hi jappitani
                      samvedhitam vapi pakappitesu
                      cutupapato idha yassa natthi
                      sa kena vedheyya kuhim pajappeti.
     [640] Yamahu dhammam paramanti eke
                      tameva hinanti panahu anne
                      sacco nu vado katamo imesam
                      sabbeva hime kusalavadana.
     [641]   Yamahu  dhammam  paramanti  eketi  yam  dhammam  ditthim  patipadam
maggam   eke   samanabrahmana   idam   paramam   aggam   settham   visettham
pamokkham   uttamam   pavaranti   evamahamsu   evam  kathenti  evam  bhananti
evam dipayanti evam voharantiti yamahu dhammam paramanti eke.
     [642]   Tameva   hinanti   panahu   anneti  tameva  dhammam  ditthim
patipadam   maggam   eke   samanabrahmana  hinam  etam  nihinam  etam  omakam
etam   lamakam   etam  jatukkam  etam  parittakam  etanti  evamahamsu  evam
kathenti   evam  bhananti  evam  dipayanti  evam  voharantiti  tameva  hinanti
panahu anne.
     [643]  Sacco  nu  vado  katamo imesanti imesam samanabrahmananam
vado  katamo sacco taccho tatho bhuto yathavo aviparitoti sacco nu vado
katamo imesam.
     [644]  Sabbeva  hime  kusalavadanati sabbeva hime samanabrahmana
kusalavada   panditavada   dhiravada  nanavada  hetuvada  lakkhanavada
karanavada  thanavada  sakaya  laddhiyati  sabbeva  hime kusalavadana.
Tenaha bhagava
                      yamahu dhammam paramanti eke
                      tameva hinanti panahu anne
                      sacco nu vado katamo imesam
                      sabbeva hime kusalavadanati.
     [645] Sakam hi dhammam paripunnamahu
                      annassa dhammam pana hinamahu
                      evampi viggayha vivadayanti
                      sakam sakam sammatimahu saccam.
     [646]   Sakam   hi   dhammam   paripunnamahuti   sakam  hi  dhammam  ditthim
patipadam    maggam    eke    samanabrahmana    idam    samattam   paripunnam
anomanti   evamahamsu   evam   kathenti   evam   bhananti  evam  dipayanti
evam voharantiti sakam hi dhammam paripunnamahu.
     [647]   Annassa   dhammam   pana   hinamahuti  annassa  dhammam  ditthim
Patipadam   maggam   eke   samanabrahmana  hinam  etam  nihinam  etam  omakam
etam   lamakam   ekam  jatukkam  etam  parittakam  etanti  evamahamsu  evam
kathenti   evam   bhananti   evam   dipayanti   evam   voharantiti  annassa
dhammam pana hinamahu.
     [648]  Evampi  viggayha  vivadayantiti  evam  gahetva  ganhitva
paramasitva   abhinivisitva   vivadayanti   kalaham  karonti  bhandanam  karonti
viggaham  karonti  vivadam  karonti  medhagam  karonti  na  tvam  imam dhammavinayam
ajanasi   .pe.   nibbedhehi   va  sace  pahositi  evampi  viggayha
vivadayanti.
     [649]   Sakam   sakam  sammatimahu  saccanti  sassato  loko  .pe.
Neva   hoti   na   na   hoti   tathagato   parammarana   idameva  saccam
moghamannanti sakam sakam sammatimahu saccam. Tenaha bhagava
                      sakam hi dhammam paripunnamahu
                      annassa dhammam pana hinamahu
                      evampi viggayha vivadayanti
                      sakam sakam sammatimahu saccanti.
     [650] Parassa ce vambhayitena hino
                      na koci dhammesu visesi assa
                      puthu hi annassa vadanti dhammam
                      nihinato samhi dalhamvadana.
     [651]  Parassa  ce  vambhayitena  hinoti  parassa ce vambhayitakarana
ninditakarana     garahitakarana     upavaditakarana     paro     balo
hoti   hino   nihino   omako   lamako   jatukko   parittoti  parassa
ce vambhayitena hino.
     [652]   Na   koci  dhammesu  visesi  assati  dhammesu  na  koci
aggo   settho   visettho   pamokkho   uttamo  pavaro  assati  na
koci dhammesu visesi assa.
     [653]   Puthu   hi   annassa   vadanti   dhammam  nihinatoti  bahukapi
bahunnam   dhammam   vadanti   upavadanti   nindanti   garahanti  hinato  nihinato
omakato   lamakato   jatukkato   parittato   bahukapi   ekassa   dhammam
vadanti    upavadanti    nindanti   garahanti   hinato   nihinato   omakato
lamakato    jatukkato    parittato    ekopi    bahunnam   dhammam   vadati
upavadati    nindati    garahati    hinato   nihinato   omakato   lamakato
jatukkato    parittato    ekopi    ekassa    dhammam   vadati   upavadati
nindati    garahati    hinato   nihinato   omakato   lamakato   jatukkato
parittatoti puthu hi annassa vadanti dhammam nihinato.
     [654]   Samhi   dalhamvadanati   dhammo   sakayanam  ditthi  sakayanam
patipada   sakayanam   maggo  sakayanam  .  sakayane  dalhavada  thiravada
balikavada     avatthitavadati    samhi    dalhamvadana    .    tenaha
bhagava
                      Parassa ce vambhayitena hino
                      na koci dhammesu visesi assa
                      puthu hi annassa vadanti dhammam
                      nihinato samhi dalhamvadanati.
     [655] Sadhammapuja 1- ca pana tatheva
                      yatha pasamsanti sakayanani
                      sabbe 2- pavada tathiva bhaveyyum
                      suddhi hi nesam paccattameva.
     [656]   Sadhammapuja   ca  pana  tathevati  katama  sadhammapuja .
Sakam   sattharam   sakkaroti   garukaroti   maneti   pujeti   ayam   sattha
sabbannuti    ayam    sadhammapuja    .    sakam    dhammakkhanam   sakam   ganam
sakam   ditthim   sakam   patipadam   sakam   maggam   sakkaroti  garukaroti  maneti
pujeti   ayam   maggo   niyyanikoti   ayam   sadhammapuja   .  sadhammapuja
ca    pana   tathevati   sadhammapuja   tatha   taccha   bhuta   yathava
aviparitati sadhammapuja ca pana tatheva.
     [657]   Yatha   pasamsanti   sakayananiti   dhammo   sakayanam  ditthi
sakayanam   patipada   sakayanam   maggo   sakayanam  .  sakayanani  pasamsanti
thomenti kittenti vannentiti yatha pasamsanti sakayanani.
     [658]   Sabbe   pavada   tathiva   bhaveyyunti  sabbe  pavada
tatha   taccha   bhuta   yathava  aviparita  bhaveyyunti  sabbe  pavada
tathiva bhaveyyum.
@Footnote: 1 Ma. saddhammapuja. sabbattha idisameva 2 Po. Ma. sabbeva vada.
     [659]   Suddhi   hi   nesam   paccattamevati   paccattameva  tesam
samanabrahmananam   suddhi   visuddhi   parisuddhi   mutti   vimutti  parimuttiti
suddhi hi nesam paccattameva. Tenaha bhagava
                      sadhammapuja ca pana tatheva
                      yatha pasamsanti sakayanani
                      sabbe pavada tathiva bhaveyyum
                      suddhi hi nesam paccattamevati.
     [660] Na brahmanassa paraneyyamatthi
                      dhammesu niccheyya samuggahitam
                      tasma vivadani upativatto
                      na hi setthato passati dhammamannam.
     [661]   Na   brahmanassa   paraneyyamatthiti  nati  patikkhepo .
Brahmanoti    sattannam    dhammanam    bahitatta    brahmano   .pe.
Anissito   1-   tadi   pavuccate   sa   brahma   .  na  brahmanassa
paraneyyamatthiti    brahmanassa    paraneyyata    natthi   brahmano   na
paraneyyo   na   parapattiyo   na   parapaccayo  na  parapatibaddhagu  janati
passati    asammulho    sampajano   patissato   .   sabbe   sankhara
aniccati   brahmanassa   paraneyyata   natthi  brahmano  na  paraneyyo
na   parapattiyo   na   parapaccayo   na   parapatibaddhagu   janati   passati
asammulho   sampajano  patissato  .  sabbe  sankhara  dukkhati  .pe.
@Footnote: 1 Po. Ma. asito.
Yankinci      samudayadhammam     sabbantam     nirodhadhammanti     brahmanassa
paraneyyata   natthi   brahmano   na   paraneyyo   na   parapattiyo  na
parapaccayo     na     parapatibaddhagu     janati    passati    asammulho
sampajano patissatoti na brahmanassa paraneyyamatthi.
     [662]   Dhammesu   niccheyya  samuggahitanti  dhammesuti  dvasatthiya
ditthigatesu    .    niccheyyati    nicchinitva   vinicchinitva   vicinitva
pavicinitva     tulayitva    tirayitva    vibhavayitva    vibhutam    katva
odhiggaho    vilaggaho   varaggaho   kotthasaggaho   uccayaggaho
samuccayaggaho   idam   saccam   tatham   taccham   bhutam   yathavam   aviparitanti
gahitam   paramattham   abhinivittham   ajjhositam   adhimuttam   natthi   na  samvijjati
nupalabbhati    pahinam    samucchinnam    vupasantam   patippassaddham   abhabbuppattikam
nanaggina daddhanti dhammesu niccheyya samuggahitam.
     [663]    Tasma    vivadani   upativattoti   tasmati   tasma
tamkarana   tamhetu   tappaccaya   tamnidana   ditthikalahani   ditthibhandanani
ditthiviggahani    ditthivivadani   ditthimedhagani   upativatto   atikkanto
samatikkanto vitivattoti tasma vivadani upativatto.
     [664]   Na   hi   setthato  passati  dhammamannanti  annam  sattharam
dhammakkhanam    ganam    ditthim    patipadam    maggam   annatra   satipatthanehi
annatra      sammappadhanehi     annatra     iddhippadehi     annatra
indriyehi     annatra    balehi    annatra    bojjhangehi    annatra
Ariya   atthangika   magga   aggam   settham  visettham  pamokkham  uttamam
pavaram   dhammam   na   passati  na  dakkhati  na  oloketi  na  nijjhayati  na
upaparikkhatiti na hi setthato passati dhammamannam. Tenaha bhagava
                      na brahmanassa paraneyyamatthi
                      dhammesu niccheyya samuggahitam
                      tasma vivadani upativatto
                      na hi setthato passati dhammamannanti.
     [665] Janami passami tatheva etam
                      ditthiya eke paccenti suddhim
                      addakkhi ce kinhi tumassa tena
                      atisitva annena vadanti suddhim.
     [666]  Janami  passami  tatheva  etanti janamiti paracittananena
va   janami   pubbenivasanussatinanena   va   janami  .  passamiti
mamsacakkhuna  va  passami  dibbena  va  cakkhuna passami. Tatheva etanti
etam tatham taccham bhutam yathavam aviparitanti janami passami tatheva etam.
     [667]   Ditthiya   eke   paccenti   suddhinti  ditthiya  eke
samanabrahmana    suddhim    visuddhim    parisuddhim   muttim   vimuttim   parimuttim
paccenti   .   sassato   loko   idameva  saccam  moghamannanti  ditthiya
eke    samanabrahmana    suddhim    visuddhim    parisuddhim   muttim   vimuttim
Parimuttim   paccenti   .   asassato  loko  .pe.  neva  hoti  na  na
hoti   tathagato   parammarana   idameva   saccam   moghamannanti   ditthiya
eke    samanabrahmana    suddhim    visuddhim    parisuddhim   muttim   vimuttim
parimuttim paccentiti ditthiya eke paccenti suddhim.
     [668]    Addakkhi    ce   kinhi   tumassa   tenati   addakkhiti
paracittananena     va     addakkhi    pubbenivasanussatinanena    va
addakkhi   mamsacakkhuna   va   addakkhi   dibbena  va  cakkhuna  addakkhiti
addakkhi  ce  .  kinhi  tumassa  tenati tassa tena dassanena kim katham [1]-
dukkhaparinna   atthi   na   samudayassa   pahanam   atthi   na   maggabhavana
atthi   na   phalasacchikiriya  atthi  na  ragassa  samucchedappahanam  atthi  na
dosassa   samucchedappahanam   atthi   na   mohassa  samucchedappahanam  atthi
na   kilesanam   samucchedappahanam  atthi  na  samsaravattassa  ucchedo  2-
atthiti addakkhi ce kinhi tumassa tena.
     [669]   Atisitva   annena  vadanti  suddhinti  te  ditthiya  3-
suddhimaggam   visuddhimaggam   parisuddhimaggam   vodatamaggam   pariyodatamaggam  4-
atikkamitva    samatikkamitva    vitikkamitva    annatra    satipatthanehi
annatra      sammappadhanehi     annatra     iddhippadehi     annatra
indriyehi   annatra   balehi   annatra   bojjhangehi   annatra  ariya
atthangika   magga   suddhim   visuddhim   parisuddhim  muttim  vimuttim  parimuttim
vadanti    kathenti   bhananti   dipayanti   voharantiti   evampi   atisitva
@Footnote: 1 Ma. nasaddo atthi. 2 Ma. upacchedo. 3 Ma. Yu. titthiya. 4 parivodatamaggam
@itipi patho.
Annena  vadanti  suddhim  .  athava  buddha  ca buddhasavaka ca paccekabuddha
ca    tesam    ditthiya   1-   asuddhimaggam   avisuddhimaggam   aparisuddhimaggam
avodatamaggam      apariyodatamaggam      atikkamitva      samatikkamitva
vitivattitva    catuhi    satipatthanehi    catuhi    sammappadhanehi   catuhi
iddhippadehi   pancahi   indriyehi   pancahi  balehi  sattahi  bojjhangehi
ariyena   atthangikena   maggena   suddhim   visuddhim  parisuddhim  muttim  vimuttim
parimuttim    vadanti    kathenti   bhananti   dipayanti   voharantiti   evampi
atisitva annena vadanti suddhim. Tenaha bhagava
                      janami passami tatheva etam
                      ditthiya eke paccenti suddhim
                      addakkhi ce kinhi tumassa tena
                      atisitva annena vadanti suddhinti.
     [670] Passam naro dakkhati namarupam
                      disvana vannassati 2- tanimeva
                      kamam bahum passatu appakam va
                      na hi tena suddhim kusala vadanti.
     [671]  Passam  naro  dakkhati  namarupanti passam naroti paracittananena
va   passanto   pubbenivasanussatinanena   va   passanto  mamsacakkhuna
va    passanto    dibbena   va   cakkhuna   passanto   namarupanneva
dakkhati    niccato    sukhato    attato   na   tesam   dhammanam   samudayam
@Footnote: 1 Ma. Yu. titthiyanam. 2 Ma. disvana va nayati.
Va   atthangamam  va  assadam  va  adinavam  va  nissaranam  va  dakkhatiti
passam naro dakkhati namarupam.
     [672]  Disvana  vannassati  tanimevati  disvati  paracittananena
va   disva   pubbenivasanussatinanena   va   disva  mamsacakkhuna  va
disva   dibbena   va   cakkhuna   disva  namarupanneva  disva  nassati
niccato  sukhato  attato  na  tesam  dhammanam  samudayam  va  atthangamam  va
assadam   va  adinavam  va  nissaranam  va  nassatiti  disvana  vannassati
tanimeva.
     [673]  Kamam  bahum  passatu  appakam  vati  kamam bahukam va passanto
namarupam  appakam  va  niccato  sukhato  attatoti  kamam  bahum passatu appakam
va.
     [674]  Na  hi tena suddhim kusala vadantiti kusalati ye te khandhakusala
dhatukusala     ayatanakusala     paticcasamuppadakusala    satipatthanakusala
sammappadhanakusala      iddhippadakusala      indriyakusala     balakusala
bojjhangakusala    maggakusala    phalakusala   nibbanakusala   te   kusala
paracittananena    va    pubbenivasanussatinanena    va    mamsacakkhuna
va  dibbena  va  cakkhuna  namarupadassanena  suddhim  visuddhim  parisuddhim muttim
vimuttim  parimuttim  na  vadanti  na  kathenti na bhananti na dipayanti na voharantiti
na hi tena suddhim kusala vadanti. Tenaha bhagava
                      Passam naro dakkhati namarupam
                      disvana vannassati tanimeva
                      kamam bahum passatu appakam va
                      na hi tena suddhim kusala vadantiti.
     [675] Nivissavadi na hi subbinayo
                      pakappitam 1- ditthi purekkharano
                      yam nissito tattha subhamvadano
                      suddhimvado tattha tathaddasa so.
     [676]  Nivissavadi  na  hi  subbinayoti  sassato  loko  idameva
saccam   moghamannanti   nivissavadi   .   asassato   loko  .pe.  neva
hoti   na   na  hoti  tathagato  parammarana  idameva  saccam  moghamannanti
nivissavadi  .  na  hi  subbinayoti  nivissavadi  dubbinayo  dunnapayo 2-
dunnijjhapayo    duppekkhapayo    duppasadayoti    nivissavadi   na   hi
subbinayo.
     [677]    Pakappitam   ditthi   purekkharanoti   pakappitam   abhisankhatam
santhapitam    ditthim    purakkhato    purato    katva    carati   ditthiddhajo
ditthiketu    ditthadhipateyyo    ditthiya   parivarito   caratiti   pakappitam
ditthi purekkharano.
     [678]   Yam   nissito   tattha   subhamvadanoti   yam   nissitoti  yam
sattharam   dhammakkhanam   ganam   ditthim   patipadam   maggam  nissito  sannissito
@Footnote: 1 Ma. pakappita. 2 Ma. duppannapayo.
Allino   upagato   ajjhosito   adhimuttoti   yam   nissito  .  tatthati
sakaya   ditthiya   sakaya   khantiya  sakaya  ruciya  sakaya  laddhiya .
Subhamvadanoti   subhavado   sobhanavado  panditavado  dhiravado  nanavado
hetuvado   lakkhanavado   karanavado   thanavado   sakaya   laddhiyati
yam nissito tattha subhamvadano.
     [679]   Suddhimvado  tattha  tathaddasa  soti  suddhimvadoti  suddhivado
visuddhivado  parisuddhivado  vodatavado  pariyodatavado  1- . Athava
suddhidassano      visuddhidassano      parisuddhidassano      vodatadassano
pariyodatadassanoti   2-   suddhimvado   3-  .  tatthati  sakaya  ditthiya
sakaya  khantiya  sakaya  ruciya  sakaya  laddhiya  .  tathaddasa  soti tatham
taccham   bhutam   yathavam   aviparitanti   addasa   addakkhi  apassi  pativijjhiti
suddhimvado 2- tattha tathaddasa so. Tenaha bhagava
                      nivissavadi na hi subbinayo
                      pakappitam ditthi purekkharano
                      yam nissito tattha subhamvadano
                      suddhimvado tattha tathaddasa soti.
     [680] Na brahmano kappamupeti sankham 4-
                      na ditthisari napi nanabandhu
                      natva ca so sammatiyo puthujja
                      upekkhati uggahananti manne.
@Footnote: 1-2 parivodata .. itipi patho. 3 Ma. suddhimvado. 4 Ma. sankha. sabbattha
@idisameva.
     [681]  Na  brahmano  kappamupeti  sankhanti  nati  patikkhepo .
Brahmanoti    sattannam    dhammanam    bahitatta    brahmano   .pe.
Anissito   tadi   pavuccate   sa   brahma   .  kappati  dve  kappa
tanhakappo   ca   ditthikappo   ca   .pe.   ayam   tanhakappo  .pe.
Ayam   ditthikappo   .   sankha   vuccati   nanam   ya  panna  pajanana
.pe.    amoho    dhammavicayo    sammaditthi    .    na   brahmano
kappamupeti    sankhanti    brahmano    sankhaya    janitva   tulayitva
tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katva   sabbe   sankhara   aniccati
sabbe    sankhara   dukkhati   .pe.   yankinci   samudayadhammam   sabbantam
nirodhadhammanti   sankhaya   janitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva
vibhutam   katva   tanhakappam   va  ditthikappam  va  [1]-  na  upeti  na
upagacchati   na   ganhati   na   paramasati   nabhinivisatiti   na  brahmano
kappamupeti sankham.
     [682]  Na  ditthisari  napi  nanabandhuti  tassa  dvasatthi ditthigatani
pahinani    samucchinnani    vupasantani   patippassaddhani   abhabbuppattikani
nanaggina  daddhani  so  ditthiya  na yayati na niyyati na vuyhati na samhariyati
napi  tam ditthigatam sarato pacceti paccagacchatiti na ditthisari. Napi nanabandhuti
atthasamapattinanena    va    pancabhinnananena    va   micchananena
va  tanhabandham  va  ditthibandham  va  na  karoti  na janeti na sanjaneti na
@Footnote: 1 Ma. neti.
Nibbatteti nabhinibbattetiti na ditthisari napi nanabandhu.
     [683]    Natva    ca    so   sammatiyo   puthujjati   natvati
natva   janitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katva
sabbe    sankhara    aniccati   sabbe   sankhara   dukkhati   .pe.
Yankinci    samudayadhammam    sabbantam    nirodhadhammanti    natva   janitva
tulayitva    tirayitva    vibhavayitva    vibhutam    katvati   natva   ca
so  .  sammatiyoti  vuccanti  dvasatthi  ditthigatani  [1]-  .  puthujjati
puthujjanehi   janita   va   ta  sammatiyoti  puthujja  .  puthunanajanehi
janita   va   ta   sammatiyoti   puthujjati   natva  ca  so  sammatiyo
puthujja.
     [684]   Upekkhati   uggahananti   manneti   anne   tanhavasena
ditthivasena    ganhanti    paramasanti    abhinivisanti    araha   upekkhati
na    ganhati    na    paramasati   nabhinivisatiti   upekkhati   uggahananti
manne. Tenaha bhagava
                      na brahmano kappamupeti sankham
                      na ditthisari napi nanabandhu
                      natva ca so sammatiyo puthujja
                      upekkhati uggahananti manneti.
     [685] Visajja ganthani munidha loke
                      vivadajatesu na vaggasari
@Footnote: 1 Po. Ma. ditthisammutiyo.
                      Santo asantesu upekkhako so
                      anuggaho uggahananti manne.
     [686]  Visajja  ganthani  munidha  loketi  ganthati  cattaro gantha
abhijjha    kayagantho    byapado    kayagantho    silabbattaparamaso
kayagantho   idamsaccabhiniveso   kayagantho  .  attano  ditthiya  rago
abhijjha   kayagantho   .   paravadesu  aghato  appaccayo  byapado
kayagantho   .  attano  silam  va  vattam  va  silabbattam  va  paramasati
silabbattaparamaso  kayagantho  .  attano  ditthi  1-  idamsaccabhiniveso
kayagantho . Visajjati ganthe vossajjitva va 2- visajja. Athava ganthe
gathite  ganthite  bandhe  vibandhe abandhe lagge laggite palibuddhe bandhane
photayitva  va  2-  visajja. Yatha vayham va ratham va sakatam va sandamanikam
va   sajjam  visajjam  karonti  vikopenti  evameva  ganthe  vossajjitva
va  3-  visajja  athava  ganthe  gathite  ganthite bandhe vibandhe abandhe
lagge  laggite  palibuddhe  bandhane  photayitva  va  4-  visajja. Muniti
monam   vuccati   nanam   ya   panna   pajanana  .pe.  sangajalamaticca
so  muni  .  idhati  imissa  ditthiya  .pe. Imasmim manussaloketi visajja
ganthani munidha loke.
     [687]   Vivadajatesu   na  vaggasariti  vivadajatesu  sanjatesu
nibbattesu     abhinibbattesu     patubhutesu     chandagatim    gacchantesu
@Footnote: 1 Ma. ditthim abhiniveso kayagantho. 2-3-4. Ma. vasaddo natthi.
Dosagatim   gacchantesu   mohagatim   gacchantesu   bhayagatim  gacchantesu  na
chandagatim   gacchati   na   dosagatim   gacchati   na   mohagatim  gacchati  na
bhayagatim   gacchati   na   ragavasena   gacchati   na  dosavasena  gacchati  na
mohavasena   gacchati   na   manavasena   gacchati   na   ditthivasena  gacchati
na   uddhaccavasena   gacchati   na  vicikicchavasena  gacchati  na  anusayavasena
gacchati    na   vaggehi   dhammehi   yayati   niyyati   vuyhati   samhariyatiti
vivadajatesu na vaggasari.
     [688]   Santo   asantesu   upekkhako  soti  santoti  ragassa
santatta    santo   dosassa   santatta   santo   mohassa   santatta
santo     .pe.     sabbakusalabhisankharanam     santatta    samitatta
vupasamitatta    vijjhatatta    nibbutatta    vigatatta   patippassaddhatta
santo    upasanto   vupasanto   nibbuto   patippassaddhoti   santo  .
Asantesuti     asantesu     anupasantesu     avupasantesu    anibbutesu
appatippassaddhesuti   santo   asantesu   .   upekkhako   soti  araha
chalangupekkhaya   samannagato   cakkhuna  rupam  disva  neva  sumano  hoti
na   dummano   upekkhako   viharati  sato  sampajano  .  sotena  saddam
sutva   .pe.  kalam  kankhati  bhavito  sudantoti  1-  santo  asantesu
upekkhako so.
     [689]   Anuggaho   uggahananti   manneti   anne   tanhavasena
ditthivasena   ganhanti   2-   paramasanti   abhinivisanti   araha  upekkhati
@Footnote: 1 Ma. santoti. 2 Po. Ma. ganhante paramasante abhinivisante.
Na    ganhati    na    paramasati   nabhinivisatiti   anuggaho   uggahananti
manne. Tenaha bhagava
                      visajja ganthani munidha loke
                      vivadajatesu na vaggasari
                      santo asantesu upekkhako so
                      anuggaho uggahananti manneti.
     [690] Pubbasave hitva nave akubbam
                      na chandagu nopi nivissavadi
                      sa vippamutto ditthigatehi dhiro
                      na limpati loke anattagarahi.
     [691]   Pubbasave  hitva  nave  akubbanti  pubbasava  vuccanti
atita  rupam  1-  vedana  sanna  sankhara  vinnanam . Atite sankhare
arabbha   ye   kilesa   uppajjeyyum   te   kilese  hitva  cajitva
pariccajitva   pajahitva  vinoditva  2-  byantikaritva  anabhavangamitvati
pubbasave   hitva   .   nave   akubbanti  nava  vuccanti  paccuppanna
rupam   vedana   sanna   sankhara   vinnanam  .  paccuppanne  sankhare
arabbha   chandam   akubbamano   pemam   akubbamano   ragam  akubbamano
ajanayamano    asanjanayamano    anibbattayamano    nabhinibbattayamanoti
pubbasave hitva nave akubbam.
     [692]  Na  chandagu  nopi  nivissavaditi  na  chandaguti  na  chandagatim
@Footnote: 1 Ma. rupa ... sankharavinnana. 2 Ma. vinodetva byantimkaritva.
Gacchati   na   dosagatim   gacchati   na   mohagatim   gacchati   na  bhayagatim
gacchati   na   ragavasena   gacchati  na  dosavasena  gacchati  na  mohavasena
gacchati   na  manavasena  gacchati  na  ditthivasena  gacchati  na  uddhaccavasena
gacchati    na    vicikicchavasena    gacchati    na    anusayavasena   gacchati
na   vaggehi   dhammehi  yayati  niyyati  vuyhati  samhariyatiti  na  chandagu .
Nopi    nivissavaditi   sassato   loko   idameva   saccam   moghamannanti
[1]-  Nivissavadi  asassato  loko  idameva  saccam  moghamannanti  .pe.
Neva   hoti   na   na   hoti   tathagato   parammarana   idameva  saccam
moghamannanti nivissavaditi na chandagu nopi nivissavadi.
     [693]  Sa  vippamutto  ditthigatehi dhiroti tassa dvasatthi ditthigatani
pahinani    samucchinnani    vupasantani   patippassaddhani   abhabbuppattikani
nanaggina    daddhani    so    ditthigatehi    vippamutto    visannutto
vimariyadikatena   cetasa   viharatiti   .  dhiroti  dhiro  pandito  pannava
buddhima nani vibhavi medhaviti sa vippamutto ditthigatehi dhiro.
     [694]  Na  limpati  loke  anattagarahiti  lepoti  2- dve lepa
tanhalepo   ca   ditthilepo  ca  .pe.  ayam  tanhalepo  .pe.  ayam
ditthilepo  .  tassa  tanhalepo  pahino  ditthilepo  patinissattho [3]-
tanhalepassa        pahinatta       ditthilepassa       patinissatthatta
anupalitto  4-  apayaloke  na  limpati  manussaloke na limpati devaloke
@Footnote: 1 Ma. nasaddo atthi. 2 Ma. lepati. 3 Ma. tassa. 4 Ma. ayam patho na
@dissati.
Na   limpati  khandhaloke  na  limpati  dhatuloke  na  limpati  ayatanaloke
na   limpati   na   samlimpati   nupalimpati   alitto   asamlitto  anupalitto
nikkhanto   nissattho   vippamutto   visannutto   vimariyadikatena  cetasa
viharatiti   na   limpati  loke  .  anattagarahiti  dvihi  karanehi  attanam
garahati   katatta   ca  akatatta  ca  .  katham  katatta  ca  akatatta  ca
attanam   garahati   .   katam  me  kayaduccaritam  akatam  me  kayasucaritanti
attanam  garahati  katam  me  vaciduccaritam  katam  me  manoduccaritam  kato  me
panatipato   .pe.   kata  me  micchaditthi  akata  me  sammaditthiti
attanam garahati. Evam katatta ca akatatta ca attanam garahati.
     {694.1}  Athava  silesumhi  na  paripurikariti  1- attanam garahati
indriyesumhi     aguttadvaroti     bhojane     amattannumhiti     2-
jagariyamananuyuttoti   3-   na   satisampajannena   samannagatoti  abhavita
me   cattaro   satipatthanati  abhavita  me  cattaro  sammappadhanati
abhavita   me  cattaro  iddhippadati  abhavitani  me  pancindriyaniti
abhavitani   me   panca   balaniti   abhavita   me  satta  bojjhangati
abhavito   me   ariyo   atthangiko  maggoti  dukkham  me  aparinnatanti
dukkhasamudayo   me   appahinoti   maggo   me  abhavitoti  nirodho  me
asacchikatoti  attanam  garahati  .  evam  katatta  ca  akatatta ca attanam
garahati   .   evam   attagarahiyam   4-   kammam  akubbamano  ajanayamano
@Footnote: 1 Ma. Yu. paripurakari. 2 Ma. bhojanemhi amattannuti. 3 Ma. jagariyamhi.
@satisampajannenamhi. 4 Ma. attagarahi. tayidam kammam.
Asanjanayamano           anibbattayamano          nabhinibbattayamano
anattagarahiti na limpati loke anattagarahi. Tenaha bhagava
                      pubbasave hitva nave akubbam
                      na chandagu nopi nivissavadi
                      sa vippamutto ditthigatehi dhiro
                      na limpati loke anattagarahiti.
     [695] Sa sabbadhammesu visenibhuto
                      yankinci ditthamva sutam mutam va
                      sa pannabharo muni vippamutto
                      na kappiyo nuparato na patthiyoti bhagava.
     [696]   Sa   sabbadhammesu  visenibhuto  yankinci  ditthamva  sutam  mutam
vati    sena    vuccati    marasena   .   kayaduccaritam   marasena
vaciduccaritam   marasena   manoduccaritam  marasena  rago  doso  moho
kodho   upanaho   makkho   palaso  issa  macchariyam  maya  satheyyam
thambho   sarambho   mano   atimano   mado  pamado  sabbe  kilesa
sabbe   duccarita   sabbe   daratha  sabbe  parilaha  sabbe  santapa
sabbakusalabhisankhara marasena. Vuttam hetam bhagavata
         kama te pathama sena     dutiyarati vuccati
         tatiya khuppipasa te       catutthi tanha pavuccati
         pancamam thinamiddhante       chattha bhiru pavuccati
         Sattami vicikiccha te         makkho thambho te atthamo
         labho siloko sakkaro     micchaladdho ca yo yaso
         yo cattanam samukkamse       pare ca avajanati
         esa namuci te sena        kanhassabhippaharini
         na nam asuro jinati            jetva ca 1- labhate sukhanti.
     {696.1}  Yato  catuhi  ariyamaggehi sabba ca marasena sabbe ca
patisenikara  kilesa  jita  ca parajita ca bhagga vippalutta parammukha so
vuccati   visenibhuto   .  so  ditthe  visenibhuto  sute  mute  vinnate
visenibhutoti    sa    sabbadhammesu   visenibhuto   yankinci   ditthamva   sutam
mutam va.
     [697]  Sa  pannabharo  muni  vippamuttoti  bharoti 2- tayo bhara
khandhabharo   kilesabharo   abhisankharabharo   .   katamo  khandhabharo .
Patisandhiya    rupam    vedana    sanna    sankhara    vinnanam    ayam
khandhabharo   .   katamo  kilesabharo  .  rago  doso  moho  .pe.
Sabbakusalabhisankhara   ayam  kilesabharo  .  katamo  abhisankharabharo .
Punnabhisankharo      apunnabhisankharo     anenjabhisankharo     ayam
abhisankharabharo   .  yato  khandhabharo  ca  kilesabharo  ca  abhisankhara-
bharo   ca   pahina  honti  ucchinnamula  talavatthukata  anabhavangata
ayatim     anuppadadhamma    so    vuccati    pannabharo    patitabharo
oropitabharo samoropitabharo nikkhittabharo patippassaddhabharo.
@Footnote: 1 Ma. va .  2 Ma. bharati.
     {697.1}   Muniti   monam   vuccati  nanam  ya  panna  pajanana
vicayo    pavicayo   dhammavicayo   sallakkhana   upalakkhana   paccupalakkhana
pandiccam   kosallam   nepunnam   vebhabya  cinta  upaparikkha  bhuri  medha
parinayika    vipassana    sampajannam    patodo    panna    pannindriyam
pannabalam        pannasattham       pannapasado       pannaaloko
pannaobhaso    pannapajjoto    pannaratanam    amoho    dhammavicayo
sammaditthi   tena   nanena   samannagato   muni  monappattoti  1- .
Tini moneyyani kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam.
     {697.2}  Katamam  kayamoneyyam  .  tividhanam kayaduccaritanam pahanam
kayamoneyyam   .  tividham  kayasucaritam  kayamoneyyam  .  kayarammanam  2-
nanam   kayamoneyyam   .  kayaparinna  kayamoneyyam  .  parinnasahagato
maggo   kayamoneyyam  .  kaye  chandaragassa  pahanam  kayamoneyyam .
Kayasankharanirodho    catutthajjhanasamapatti    kayamoneyyam    .    idam
kayamoneyyam.
     {697.3}  Katamam  vacimoneyyam  .  catubbidhanam vaciduccaritanam pahanam
vacimoneyyam   .   catubbidham  vacisucaritam  vacimoneyyam  .  vacarammanam  3-
nanam   vacimoneyyam   .   vacaparinna  vacimoneyyam  .  parinnasahagato
sahagato  maggo  vacimoneyyam . Vacaya chandaragassa pahanam vacimoneyyam.
Vacisankharanirodho dutiyajjhanasamapatti vacimoneyyam. Idam vacimoneyyam.
@Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi. 2 Ma. kayarammane. 3 Ma. vacarammane.
     {697.4}  Katamam  manomoneyyam  .  tividhanam manoduccaritanam pahanam
manomoneyyam   .  tividham  manosucaritam  manomoneyyam  .  cittarammanam  1-
nanam   manomoneyyam   .  cittaparinna  manomoneyyam  .  parinnasahagato
sahagato  maggo  manomoneyyam. Citte chandaragassa pahanam manomoneyyam.
Cittasankharanirodho     sannavedayitanirodhasamapatti    manomoneyyam   .
Idam manomoneyyam.
         Kayamunim vacamunim            manomunimanasavam
         munim moneyyasampannam       ahu sabbappahayinam.
         Kayamunim vacamunim            manomunimanasavam
         munim moneyyasampannam       ahu ninhatapapakanti.
Imehi  [2]-  moneyyehi  dhammehi  samannagata  cha munayo agaramunayo
anagaramunayo   sekkhamunayo   asekkhamunayo  paccekamunayo  munimunayo .
Katame  agaramunayo  .  ye  te  agarika  ditthapada  vinnatasasana
ime   agaramunayo  .  katame  anagaramunayo  .  ye  te  pabbajita
ditthapada   vinnatasasana   ime   anagaramunayo   .   satta  sekkha
sekkhamunayo  .  arahanto  asekkhamunayo . Paccekabuddha paccekamunayo.
Munimunayo tathagata arahanto sammasambuddha.
         Na monena muni hoti        mulharupo aviddasu
         yo ca tulamva paggayha       varamadaya pandito
@Footnote: 1 Ma. cittarammane .  2 Ma. tihi.
         Papani parivajjeti         sa muni tena so muni
         yo munati ubho loke     muni tena pavuccati
                 asatanca satanca natva dhammam
                 ajjhattam bahiddha ca sabbaloke
                 devamanussehi pujito
                 yo so 1- sangajalamaticca so muni.
Vippamuttoti  munino  raga  cittam  muttam  vimuttam  suvimuttam  dosa  cittam
moha   cittam   muttam   vimuttam   suvimuttam  .pe.  sabbakusalabhisankharehi
cittam muttam vimuttam suvimuttanti sa pannabharo muni vippamutto.
     [698]  Na  kappiyo  nuparato  na  patthiyoti  bhagavati  kappoti 2-
dve   kappa  tanhakappo  ca  ditthikappo  ca  .pe.  ayam  tanhakappo
.pe.   ayam   ditthikappo   .   tassa   tanhakappo  pahino  ditthikappo
patinissattho        tanhakappassa        pahinatta        ditthikappassa
patinissatthatta   tanhakappam   va   ditthikappam   va   na   kappeti   na
janeti   na   sanjaneti  na  nibbatteti  nabhinibbattetiti  na  kappiyo .
Nuparatoti   sabbe   balaputhujjana   rajjanti   kalyanaputhujjanam   upadaya
satta   sekkha   appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya  asacchikatassa
sacchikiriyaya    aramanti    viramanti    pativiramanti    araha    arato
assa    3-    virato    pativirato   nikkhanto   nissattho   vippamutto
@Footnote: 1 Ma. ayam patho na dissati. 2 Po. Ma. kappati. 3 Ma. ayam patho na
@dissati.
Visannutto  vimariyadikatena  cetasa  vihareyyati  na  kappiyo  nuparato.
Na  patthiyoti  patthana  vuccati  tanha  yo rago sarago .pe. Abhijjha
lobho   akusalamulam   .   yassesa   patthana  [1]-  pahina  samucchinna
vupasanta    patippassaddha    abhabbuppattika   nanaggina   daddha   so
vuccati   na   patthiyo  .  bhagavati  garavadhivacanam  .  apica  bhaggaragoti
bhagava  .  bhaggadosoti  bhagava  .  bhaggamohoti  bhagava  .  bhaggamanoti
bhagava  .  bhaggaditthiti  bhagava  .  bhaggakantakoti  bhagava . Bhaggakilesoti
bhagava  .  bhaji  vibhaji  pativibhaji  dhammaratananti  bhagava . Bhavanam antakaroti
bhagava.
     {698.1}   Bhavitakayoti  bhagava  .  bhavitasiloti  bhavitacittoti
bhavitapannoti    bhagava    .    bhaji    va   bhagava   arannavanapatthani
pantani    senasanani    appasaddani    appanigghosani    vijanavatani
manussarahaseyyakani    patisallanasarupaniti    bhagava   .   bhagi   va
bhagava civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti
bhagava   .   bhagi   va   bhagava   attharasassa  dhammarasassa  vimuttirasassa
adhisilassa   adhicittassa   adhipannayati   bhagava   .   bhagi  va  bhagava
catunnam    jhananam    catunnam    appamannanam   catunnam   arupasamapattinanti
bhagava  .  bhagi  va  bhagava  atthannam  vimokkhanam  atthannam abhibhayatananam
navannam     anupubbaviharasamapattinanti     bhagava     .    bhagi    va
bhagava      dasannam      sannabhavananam      dasannam     kasinasamapattinam
anapanassatisamadhissa    asubhasamapattiyati    bhagava   .   bhagi   va
@Footnote: 1 Po. Ma. tanha.
Bhagava    catunnam    satipatthananam    catunnam    sammappadhananam    catunnam
iddhippadanam    pancannam    indriyanam    pancannam    balanam    sattannam
bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava.
     {698.2}   Bhagi   va   bhagava   dasannam  tathagatabalanam  catunnam
vesarajjanam     catunnam     patisambhidanam    channam    abhinnanam    channam
buddhadhammananti   bhagava   .   bhagavati   netam   namam  matara  katam  na
pitara   katam  na  bhatara  katam  na  bhaginiya  katam  na  mittamaccehi  katam
na   natisalohitehi   katam   na   samanabrahmanehi   katam   na  devatahi
katam    vimokkhantikametam    buddhanam   bhagavantanam   bodhiya   mule   saha
sabbannutananassa       patilabha      sacchika      pannatti      yadidam
bhagavati   na   kappiyo   nuparato   na   patthiyoti   bhagava  .  tenaha
bhagava
                 sa sabbadhammesu visenibhuto
                 yankinci ditthamva sutam mutam va
                 sa pannabharo muni vippamutto
                 na kappiyo nuparato na patthiyoti bhagavati.
            Terasamo mahaviyuhasuttaniddeso nitthito.
                  ------------------



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 367-408. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=600&items=99&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=600&items=99&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=29&item=600&items=99&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=600&items=99&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=600              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8477              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8477              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :