ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

page409.

Cuddasamo tuvaṭakasuttaniddeso [699] Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ vivekaṃ santipadañca mahesiṃ kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu anupādiyāno lokasmiṃ kiñci. [700] Pucchāmi taṃ ādiccabandhunti pucchāti tisso pucchā adiṭṭhajotanā pucchā diṭṭhasaṃsandanā pucchā vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā . pakatiyā lakkhaṇaṃ añātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhāvanāya pañhaṃ pucchati ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. {700.2} Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā . pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā . pakatiyā saṃsayapakkhanno 1- hoti vimatipakkhanno dveḷhakajāto evaṃ nu kho na nu kho kinnu kho kathaṃ nu khoti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā. {700.4} Aparāpi tisso pucchā manussapucchā amanussapucchā nimmitapucchā. @Footnote: 1 Ma. saṃsayapakkhando. Yu. .. pakkhanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Katamā manussapucchā . manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti bhikkhū pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upāsakā pucchanti upāsikāyo pucchanti rājāno pucchanti khattiyā pucchanti brāhmaṇā pucchanti vessā pucchanti suddā pucchanti gahaṭṭhā pucchanti pabbajitā pucchanti ayaṃ manussapucchā. {700.6} Katamā amanussapucchā . amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti nāgā pucchanti supaṇṇā pucchanti yakkhā pucchanti asurā pucchanti gandhabbā pucchanti mahārājāno pucchanti indā pucchanti brahmāno pucchanti devatāyo pucchanti ayaṃ amanussapucchā. {700.7} Katamā nimmitapucchā . yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahinindriyaṃ [1]- so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati bhagavā [2]- visajjeti ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā. Aparāpi tisso pucchā attatthapucchā paratthapucchā ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā diṭṭhadhammikatthapucchā samparāyikatthapucchā paramatthapucchā. {700.8} Aparāpi tisso pucchā anavajjatthapucchā nikkilesatthapucchā vodānatthapucchā. @Footnote: 1 Ma. taṃ. 2 Ma. Yu. tassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Aparāpi tisso pucchā atītapucchā anāgatapucchā paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā ajjhattapucchā bahiddhāpucchā ajjhatta- bahiddhāpucchā. {700.9} Aparāpi tisso pucchā kusalapucchā akusalapucchā abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā khandhapucchā dhātupucchā āyatanapucchā aparāpi tisso pucchā satipaṭṭhānapucchā sammappadhānapucchā iddhippādapucchā. {700.10} Aparāpi tisso pucchā indriyapucchā balapucchā bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā maggapucchā phalapucchā nibbānapucchā. Pucchāmi tanti taṃ pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathayassu meti pucchāmi taṃ. Ādiccabandhunti ādicco vuccati suriyo. Suriyo gotamo gottena bhagavāpi gotamo gottena . bhagavā suriyassa gottañātako gottabandhu tasmā buddho ādiccabandhūti. Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ. [701] Vivekaṃ santipadañca mahesinti vivekoti 1- tayo vivekā @Footnote: 1 Ma. vivekāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Kāyaviveko cittaviveko upadhiviveko. {701.1} Katamo kāyaviveko . Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ kāyena ca vivitto viharati so eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti ayaṃ kāyaviveko. {701.2} Katamo cittaviveko. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ vivittaṃ hoti dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ vivittaṃ hoti tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā cittaṃ vivittaṃ hoti catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ vivittaṃ hoti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbattaparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti anāgāmissa aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā aṇusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti ayaṃ cittaviveko. {701.3} Katamo upadhiviveko . upadhi vuccanti 1- kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca . upadhiviveko vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ ayaṃ upadhiviveko. {701.4} Kāyaviveko ca vūpakaṭṭhakāyānaṃ 2- nekkhammābhiratānaṃ cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ upadhiviveko ca nirūpadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. {701.5} Santīti ekena ākārena santipi santipadaṃpi taññeva amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . vuttaṃ hetaṃ bhagavatā santametaṃ padaṃ paṇītametaṃ padaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhi- paṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti . athavā @Footnote: 1 Ma. vuccati. 2 Ma. vivekaṭṭhakāyānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Aparena ākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti seyyathīdaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhippādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ime vuccanti santipadaṃ tāṇapadaṃ leṇapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ. {701.6} Mahesinti mahesī bhagavā . Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi 1- gavesi pariyesīti mahesī . mahantaṃ samādhikkhandhaṃ mahantaṃ paññākkhandhaṃ mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahato tamokāyassa padālanaṃ mahato vippallāsassa pabhedanaṃ 2- mahato taṇhāsallassa abbūhanaṃ 3- mahato diṭṭhisaṅghātassa vinivedhanaṃ mahato mānaddhajassa pavāhanaṃ 4- mahato abhisaṅkhārassa vūpasamanaṃ 5- mahato oghassa nittharaṇaṃ mahato bhārassa nikkhepanaṃ mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ mahato santāpassa nibbāpanaṃ mahato pariḷāhassa paṭippassaddhiṃ mahato dhammaddhajassa ussāpanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahante satipaṭṭhāne mahante sammappadhāne mahante iddhippāde mahantāni indriyāni mahantāni balāni mahante bojjhaṅge mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito @Footnote: 1 Ma. esī gavesī pariyesī. 2 Ma. bhedanaṃ. 3 Ma. abbahanaṃ. 4 Ma. papātanaṃ. @5 Po. Ma. vūpasamaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhoti mahesīti vivekaṃ santipadañca mahesiṃ. [702] Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhūti kathaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā attano rāgaṃ nibbāpeti dosaṃ nibbāpeti mohaṃ nibbāpeti kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭheyyaṃ thammaṃ sārambhaṃ mānaṃ atimānaṃ madaṃ pamādaṃ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariḷāhe sabbe santāpe sabbākusalābhisaṅkhāre nibbāpeti sameti upasameti vūpasameti paṭippassambheti . bhikkhūti kalyāṇaputhujjano vā bhikkhu sekho vā bhikkhūti kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu. [703] Anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti catūhi upādānehi anupādiyamāno aggaṇhayamāno aparāmasayamāno 1- [2]- . Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke . kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagatanti anupādiyāno lokasmiṃ kiñci . Tenāha so nimmito pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ vivekaṃ santipadañca mahesiṃ kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti. @Footnote: 1 Po. Ma. aparāmasamāno. 2 Ma. anabhinivisamāno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

[704] Mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparuddhe 1- yākāci taṇhā ajjhattaṃ tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe. [705] Mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparuddheti papañcāyeva papañcasaṅkhā taṇhāpapañcasaṅkhā diṭṭhipapañcasaṅkhā. {705.1} Katamaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ . avijjā mūlaṃ ayonisomanasikāro mūlaṃ asmimāno mūlaṃ ahirikaṃ mūlaṃ anottappaṃ mūlaṃ uddhaccaṃ mūlaṃ idaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ. {705.2} Katamaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ . avijjā mūlaṃ ayonisomanasikāro mūlaṃ asmimāno mūlaṃ ahirikaṃ mūlaṃ anottappaṃ mūlaṃ uddhaccaṃ mūlaṃ idaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ. {705.3} Bhagavāti gāravādhivacanaṃ . apica bhaggarāgoti bhagavā. Bhaggadosoti bhagavā . bhaggamohoti bhagavā . bhaggamānoti bhagavā . Bhaggadiṭṭhīti bhagavā . bhaggakaṇṭakoti bhagavā . bhaggakilesoti bhagavā. Bhaji vibhaji paṭivibhaji 2- dhammaratananti bhagavā . bhavānaṃ antakaroti bhagavā . bhāvitakāyoti bhagavā . bhāvitasīloti 3- bhāvitacittoti 4- bhāvitapaññoti bhagavā . bhaji 5- vā bhagavā araññavanapatthāni @Footnote: 1 Ma. Yu. rundhe. 2 Po. Ma. pavibhaji. 3-4 Ma. itisaddo natthi. @5 Po. Ma. Yu. bhāgī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Patthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasārūpānīti bhagavā . bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā . bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā . bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā . bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā . bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā. {705.4} Bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhippādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā . bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā . bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti [1]-. {705.5} Mantā asmīti sabbamuparuddheti mantā vuccati paññā yā @Footnote: 1 Ma. Yu. mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Paññā pajānanā .pe. amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi . Asmīti rūpe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayo vedanāya saññāya saṅkhāresu viññāṇe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayo . mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparuddheti papañcasaṅkhāya mūlañca asmimānañca mantāya sabbaṃ ruddheyya uparuddheyya nirodheyya vūpasameyya atthaṅgameyya paṭippassambheyyāti mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparuddhe. [706] Yākāci taṇhā ajjhattanti yākācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādāyavacanametaṃ yākācīti . Taṇhāti rūpataṇhā .pe. dhammataṇhā . ajjhattanti ajjhattaṃ samuṭṭhāti 1- sā taṇhāti ajjhattaṃ . athavā ajjhattikaṃ vuccati cittaṃ yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu . cittena manasā sā taṇhā sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇātipi ajjhattanti yākāci taṇhā ajjhattaṃ. [707] Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ pokhānupokhaṃ udakummikajātaṃ avici santati sahitaṃ phusitaṃ purebhattaṃ @Footnote: 1 Ma. ajjhattasamuṭṭhānā vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato vedanāsu citte dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato . aparehipi catūhi kāraṇehi sato asatiparivajjanāya sato satikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ katattā sato satipaṭipakkhānaṃ dhammānaṃ hatattā sato satinimittānaṃ dhammānaṃ asammuṭṭhattā sato . aparehipi catūhi kāraṇehi sato satiyā samannāgatattā sato satiyā visitattā 1- sato satiyā pāguññatāya sato satiyā apaccorohaṇatāya sato. {707.1} Aparehipi catūhi kāraṇehi sato satattā sato santattā sato samitattā sato santadhammasamannāgatattā sato . buddhānussatiyā sato dhammānussatiyā sato saṅghānussatiyā sato sīlānussatiyā sato cāgānussatiyā sato devatānussatiyā sato ānāpānassatiyā sato maraṇassatiyā sato kāyagatāsatiyā sato upasamānussatiyā sato . yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo ayaṃ vuccati sati . imāya satiyā upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati sato. @Footnote: 1 Ma. Yu. vasitattā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

{707.2} Sikkheti tisso sikkhā adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā . katamā adhisīlasikkhā . idha bhikkhu sīlavā hoti pāṭimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu khuddako sīlakkhandho mahanto sīlakkhandho sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā ayaṃ adhisīlasikkhā. {707.3} Katamā adhicittasikkhā. Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ adhicittasikkhā. {707.4} Katamā adhipaññāsikkhā . idha bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ adhipaññāsikkhā. {707.5} Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti tāsaṃ taṇhānaṃ vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭippassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya imā tisso sikkhā āvajjento sikkheyya jānanto 1- sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya saddhāya adhimuccanto sikkheyya viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya cittaṃ samādahanto sikkheyya paññāya pajānanto sikkheyya abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe. Tenāha bhagavā mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā mantā asmīti sabbamuparuddhe yākāci taṇhā ajjhattaṃ tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. @Footnote: 1 Ma. pajānanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

[708] Yaṅkiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā na tena thāmaṃ kubbetha na hi sā nibbuti sataṃ vuttā. [709] Yaṅkiñci dhammamabhijaññā ajjhattanti yaṅkiñci attano guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme. {709.1} Katame attano guṇā. Uccākulā pabbajito vā assa 1- mahākulā pabbajito vā assa mahābhogakulā pabbajito vā assa uḷārabhogakulā pabbajito vā assa ñāto yasassī gahaṭṭhapabbajitānanti vā assa lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajja- parikkhārānanti vā assa suttantiko vā assa vinayadharo vā assa dhammakathiko vā assa āraññiko vā assa piṇḍapātiko vā assa paṃsukūliko vā assa tecīvariko vā assa sapadānacāriko vā assa khalupacchābhattiko vā assa nesajjiko vā assa yathāsanthatiko vā assa paṭhamassa jhānassa lābhīti vā assa dutiyassa jhānassa lābhīti vā assa tatiyassa jhānassa lābhīti vā assa catutthassa jhānassa lābhīti vā assa ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assa viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasamāpattiyā nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assa ime vuccanti attano @Footnote: 1 Ma. assaṃ. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Guṇā . yaṅkiñci attano guṇaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti yaṅkiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ . Athavāpi bahiddhāti upajjhāyassa vā ācariyassa vā te guṇā assūti ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā. [710] Na tena thāmaṃ kubbethāti attano vā guṇena paresaṃ vā guṇena thāmaṃ na kareyya thambhaṃ na kareyya mānaṃ na kareyya uṇṇatiṃ na kareyya uṇṇamaṃ na kareyya na tena mānaṃ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti na tena thāmaṃ kubbetha. [711] Na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti satānaṃ santānaṃ sappurisānaṃ buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ sā nibbuti 1- na vuttā nappavuttā na ācikkhitā na desitā na paññāpitā na paṭṭhapitā na vivaṭā na vibhattā na uttānīkatā nappakāsitāti na hi sā nibbuti sataṃ vuttā. Tenāha bhagavā yaṅkiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā na tena mānaṃ kubbetha na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti. [712] Seyyo na tena maññeyya nīceyyo athavāpi sarikkho @Footnote: 1 Po. Ma. nibutīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Puṭṭho 1- anekarūpehi nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe. [713] Seyyo na tena maññeyyāti seyyohamasmīti mānaṃ 2- na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtikena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjaṭṭhānena vā sutena vā paṭibhāṇena vā aññataraññatarena vā vatthunāti seyyo na tena maññeyya. [714] Nīceyyo athavāpi sarikkhoti hīnohamasmīti omānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā .pe. aññataraññatarena vā vatthunā sadisohamasmīti mānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtikena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjaṭṭhānena vā sutena vā paṭibhāṇena vā aññataraññatarena vā vatthunāti nīceyyo athavāpi sarikkho. [715] Puṭṭho anekarūpehīti anekavidhehi ākārehi puṭṭho pareto samohito samannāgatoti puṭṭho anekarūpehi. [716] Nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭheti ātumāno vuccati attā attānaṃ kappento vikappento vikappaṃ āpajjanto na tiṭṭheyyāti nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe. Tenāha bhagavā @Footnote: 1 Ma. Yu. phuṭṭho . 2 Ma. atimānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Seyyo na tena maññeyya nīceyyo athavāpi sarikkho puṭṭho anekarūpehi nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭheti. [717] Ajjhattameva upasame nāññato bhikkhu santimeseyya ajjhattaṃ upasantassa natthi attaṃ 1- kuto nirattaṃ 2- vā. [718] Ajjhattameva upasameti ajjhattaṃ rāgaṃ sameyya dosaṃ sameyya mohaṃ sameyya kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭheyyaṃ thambhaṃ sārambhaṃ mānaṃ atimānaṃ madaṃ pamādaṃ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariḷāhe sabbe santāpe sabbākusalābhisaṅkhāre sameyya upasameyya vūpasameyya nibbāpeyya paṭippassambheyyāti ajjhattameva upasame. [719] Nāññato bhikkhu santimeseyyāti aññato asuddhimaggena micchāpaṭipadāya aniyyānapathena aññatra satipaṭṭhānehi aññatra sammappadhānehi aññatra iddhippādehi aññatra indriyehi aññatra balehi aññatra bojjhaṅgehi aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyāti nāññato bhikkhu santimeseyya. @Footnote: 1 Ma. attā . 2 Ma. nirattā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

[720] Ajjhattaṃ upasantassāti ajjhattaṃ rāgaṃ santassa 1- dosaṃ santassa 1- .pe. sabbākusalābhisaṅkhāre santassa upasantassa vūpasantassa nibbutassa paṭippassaddhassāti 2- ajjhattaṃ upasantassa. [721] Natthi attaṃ kuto nirattaṃ vāti natthīti paṭikkhepo . Attanti sassatadiṭṭhi 3- natthi nirattanti ucchedadiṭṭhi natthi . Attāti gahitaṃ natthi nirattāti muñcitabbaṃ natthi . yassa natthi 4- gahitaṃ tassa natthi muñcitabbaṃ . yassatthi muñcitabbaṃ tassatthi gahitaṃ . gāhamuñcanaṃ samatikkanto arahā vuḍḍhiparihāniṃ vītivatto . So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo .pe. natthi tassa punabbhavoti natthi attaṃ kuto nirattaṃ vā. Tenāha bhagavā ajjhattameva upasame nāññato bhikkhu santimeseyya ajjhattaṃ upasantassa natthi attaṃ kuto nirattaṃ vāti. [722] Majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti evaṃ ṭhito anejassa ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. [723] Majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hotīti samuddo caturāsītiyojanasahassāni ubbedhena gambhīro heṭṭhā @Footnote: 1 Po. Yu. upasantassa. 2 Ma. paṭippassiddhiyāti. 3 Po. Ma. attāti @attadiṭṭhi. 4 Ma. yassatthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Cattāḷīsayojanasahassāni udakaṃ macchakacchapehi kampati upari cattāḷīsayojanasahassāni udakaṃ vātehi kampati majjhe cattāri yojanasahassāni udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhati anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati ṭhito hoti samuddoti evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti . Athavā sattannaṃ pabbatānaṃ antarikāsu sīdantarasamuddo 1- tatra udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhati anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati ṭhito hoti samuddoti evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti. [724] Evaṃ ṭhito anejassāti evanti opammasampaṭipādanā. Ṭhitoti lābhepi na kampati alābhepi na kampati yasepi na kampati ayasepi na kampati pasaṃsāyapi na kampati nindāyapi na kampati sukhepi na kampati dukkhepi na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatīti evaṃ ṭhito . anejassāti ejā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . yassesā ejā taṇhā pahīnā [2]- samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati anejo . ejāya pahīnattā @Footnote: 1 Ma. sattasīdantarā mahāsamuddā . 2 Ma. ucchinnā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Anejo . so lābhepi na iñjati alābhepi na iñjati yasepi na iñjati ayasepi na iñjati pasaṃsāyapi na iñjati nindāyapi na iñjati sukhepi na iñjati dukkhepi na iñjati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatīti evaṃ ṭhito anejassa. [725] Ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti ussadāti sattussadā rāgussado 1- dosussado mohussado mānussado diṭṭhussado kilesussado kammussado . taṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya . kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. Tenāha bhagavā majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti evaṃ ṭhito anejassa ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. [726] Akittayi 2- vivaṭacakkhu sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ paṭipadaṃ vadehi bhaddante pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhiṃ. [727] Akittayi 2- vivaṭacakkhūti akittayīti akittayi 3- parikittayi ācikkhi desesi paññāpesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānimakāsi @Footnote: 1 Po. Ma. rāgussadaṃ ... kammussadaṃ. 2 Ma. akittayī. 3 Po. Ma. kittitaṃ @(Po. parikittitaṃ) ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ @uttānīkataṃ pakāsitanti akittayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Pakāsesīti akittayi . vivaṭacakkhūti bhagavā pañcahi cakkhūhi vivaṭacakkhu maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu dibbacakkhunāpi vivaṭacakkhu paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu. {727.1} Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu . maṃsacakkhumhi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti nīlo ca vaṇṇo pītako ca vaṇṇo lohitako ca vaṇṇo kaṇho ca vaṇṇo odāto ca vaṇṇo . yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ ummārapupphasamānaṃ 1- . tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇṇikārapupphasamānaṃ . ubhayato ca akkhikupāni 2- bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni . majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ siniddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ aḷāriṭṭhakasamānaṃ 3- . tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ. {727.2} Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāva- pariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divāceva rattiñca . yadāpi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti suriyo ca atthaṅgamito hoti kāḷapakkho ca uposatho hoti tibbo ca vanasaṇḍo hoti mahā ca akālamegho 4- abbhuṭṭhito hoti evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā @Footnote: 1 Ma. umāpupphasamānaṃ. 2 Po. Ma. Yu. akkhikūṭāni. 3 Ma. addāriṭṭhakasamānaṃ. @4 Ma. kāḷamegho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Yojanaṃ passati . natthi so kūṭo vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gacchaṃ vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya . Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya taññeva tilaphalaṃ uddhareyya . evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikamaṃsacakkhu . Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu. {727.3} Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu . bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata 1- bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikamma- samādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. {727.4} Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya dvepi lokadhātuyo passeyya tissopi @Footnote: 1 Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Lokadhātuyo passeyya catassopi lokadhātuyo passeyya pañcapi lokadhātuyo passeyya dasapi lokadhātuyo passeyya vīsampi lokadhātuyo passeyya tiṃsampi lokadhātuyo passeyya cattāḷīsampi lokadhātuyo passeyya paññāsampi lokadhātuyo passeyya [1]- sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya mahāsahassimpi lokadhātuṃ passeyya . yāvatā vā pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya . evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu . evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu. {727.5} Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu . bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññappabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhoreyho anantañāṇo anantatejo anantayaso addho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā saññāpetā nijjhāpetā 2- pekkhetā pasādetā . so hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā asañjātassa maggassa sañjanetā anakkhātassa maggassa akkhātā maggaññū maggavidū maggakovido . Maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā . So hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto dhammabhūto @Footnote: 1 Ma. satampi lokadhātuyo passeyya. 2 Ma. paññāpetā anijjhāpetā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Ñāṇabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmi tathāgato . natthi tassa bhagavato añātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphusitaṃ paññāya . atītānāgatapaccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti . yaṅkiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho 1- vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāto 2- vā attho paramattho vā [3]- sabbantaṃ antobuddhañāṇe parivattati. {727.6} Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ anāgate paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ . sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti sabbaṃ vacīkammaṃ sabbaṃ manokammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti . yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi aññamaññaṃ pariyantaṭṭhāyino te dhammā . yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃva nātivattati uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃva nātivattati aññamaññapariyantaṭṭhāyino evameva @Footnote: 1 Yu. guyho. 2 Ma. Yu. vodāno. 3 Po. Ma. attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā . sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ parivattati . sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. {727.7} Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ parivattati . Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti anusayaṃ jānāti caritaṃ jānāti adhimuttiṃ jānāti apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte jānāti . sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati . yathā yekeci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati . Yathā yekeci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti evameva yepi te sārīputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti . buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ pañhaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati . yepi te khattiyapaṇḍitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā bālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni te pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti . [1]- kathitā visajjitā ca te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā upakkhitakā ca . te bhagavato sampajjanti . athakho bhagavā tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti . Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu. {727.8} Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu. Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante . [2]- seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānugatāni antonimuggapositāni 3- appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṇṭhitāni appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma tiṭṭhanti anūpalittāni udakena evameva bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce @Footnote: 1 Po. Ma. guḷhāni ca paṭicchannāni ca. 2 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassāvino @viharante. 3 Po. Ma. anto nimuggaposīni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Paralokavajjabhayadassāvino viharante . [1]- jānāti bhagavā ayaṃ puggalo rāgacarito ayaṃ dosacarito ayaṃ mohacarito ayaṃ vitakkacarito ayaṃ saddhācarito ayaṃ ñāṇacaritoti. {727.9} Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti . Dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati . mohacaritaṃ bhagavā puggalaṃ 2- uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti . vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati . saddhācaritassa bhagavā puggalassa pāsādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ dhammasudhammataṃ saṅghasupaṭipattiṃ sīlāni ca attano . ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa vipassanānimittaṃ ācikkhati aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ. Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito yathāpi passe janataṃ samantato tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha pāsādamāruyha samantacakkhu sokāvakiṇṇaṃ 3- janatamapetasoko avekkhassu jātijarābhibhūtanti. Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu. {727.10} Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu . Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ . bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto @Footnote: 1 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. 2 Po. Ma. mohacaritassa @bhagavā puggalassa. 3 Ma. sokāvatiṇṇaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato. Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci atho aviññātamajānitabbaṃ sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ tathāgato tena samantacakkhūti. Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti akittayi vivaṭacakkhu. [728] Sakkhidhammaṃ parissayavinayanti sakkhidhammanti na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammanti sakkhidhammaṃ . parissayavinayanti parissayāti dve parissayā pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. {728.1} Katame pākaṭaparissayā . sīhā byagghā dīpi acchataracchā kokā gomahisā 1- hatthī ahi vicchikā satapadī corā vā assu māṇavā katakammā vā akatakammā vā cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍaho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sulā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitaṃ pittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā @Footnote: 1 Ma. mahiṃsā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassā iti vā ime vuccanti pākaṭaparissayā. {728.2} Katame paṭicchannaparissayā . kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā ime vuccanti paṭicchannaparissayā. {728.3} Parissayāti kenatthena parissayā. Parisahantīti parissayā. Parihānāya saṃvattantīti parissayā. Tatrāsayāti parissayā. {728.4} Kathaṃ parisahantīti parissayā . te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti . Evaṃ parisahantīti parissayā. {728.5} Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā. Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ parihānāya 1- antarāyāya saṃvattanti . katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ . sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya @Footnote: 1 Po. Ma. antarāyāya parihānāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Apaccanīkapaṭipadāya [1]- anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrikāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhippādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ parihānāya antarāyāya saṃvattanti . evaṃ 2- parihānāya saṃvattantīti parissayā. {728.6} Kathaṃ tatrāsayāti parissayā . tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā . yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti dake dakāsayā pāṇā sayanti vane vanāsayā pāṇā sayanti rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti evampi tatrāsayāti parissayā. {728.7} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā sāntevāsiko bhikkhave bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati kathañca bhikkhave bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojanīyā tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti tasmā sāntevāsikoti vuccati te naṃ samudācaranti @Footnote: 1 Ma. aviruddhapaṭipadāya . 2 Ma. evampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Pāpakā akusalā dhammāti tasmā sācariyakoti vuccati puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojanīyā tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti tasmā sāntevāsikoti vuccati te naṃ samudācaranti pāpakā akusalā dhammāti tasmā sācariyakoti vuccati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatīti . Evampi tatrāsayāti parissayā. {728.8} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā tayome bhikkhave antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā katame tayo lobho bhikkhave antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko doso bhikkhave antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko moho bhikkhave antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko ime kho bhikkhave tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikāti. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Luddho atthaṃ na jānāti luddho dhammaṃ na passati andhatamaṃ tadā hoti yaṃ lobho sahate naraṃ anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati kuddho atthaṃ na jānāti kuddho dhammaṃ na passati andhatamaṃ tadā hoti yaṃ kodho sahate naraṃ anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati mūḷho atthaṃ na jānāti mūḷho dhammaṃ na passati andhatamaṃ tadā hoti yaṃ moho sahate naranti. Evampi tatrāsayāti parissayā. {728.9} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā tayo kho mahārāja purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya katame tayo lobho kho mahārāja purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya doso kho mahārāja purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya moho kho mahārāja purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya ime kho mahārāja tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Lobho doso ca moho ca purisaṃ pāpacetasaṃ hiṃsanti attasambhūtā tacasāraṃva samphalanti. Evampi tatrāsayāti parissayā. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā rāgo ca doso ca itonidānā aratī rati lomahaṃso ito jāto ito samuṭṭhāya manovitakkā kumārakā dhaṅkamivossajjantīti. Evampi tatrāsayāti parissayā. {728.10} Parissayavinayanti parissayavinayaṃ parissayapahānaṃ parissayavūpasamaṃ parissayapaṭinissaggaṃ parissayapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ. [729] Paṭipadaṃ vadehi bhaddanteti paṭipadaṃ vadehi sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrikāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhippāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ vadehi ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti paṭipadaṃ vadehi . bhaddanteti so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ ālapati . athavā yaṃ tvaṃ dhammaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi sabbantaṃ sundaraṃ bhaddakaṃ kalyāṇaṃ anavajjaṃ sevitabbanti paṭipadaṃ vadehi bhaddante. [730] Pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhinti pāṭimokkhanti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā . athavāpi samādhinti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhiṃ. Tenāha so nimmito akittayi vivaṭacakkhu sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ paṭipadaṃ vadehi bhaddante pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhinti. [731] Cakkhūhi neva lolassa gāmakathāya āvaraye sotaṃ rase ca nānugijjheyya na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ. [732] Cakkhūhi neva lolassāti kathaṃ cakkhulolo 1- hoti . Idhekacco cakkhulolo cakkhuloliyena 3- samannāgato hoti adiṭṭhaṃ @Footnote: 1 Ma. cakkhuloloti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. cakkhuloliyesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabbanti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anvatthitacārikaṃ anuyutto viharati rūpadassanāya evampi cakkhulolo hoti . athavā antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento assaṃ olokento rathaṃ olokento pattiṃ olokento itthiyo olokento purise olokento kumārake olokento kumārikāyo olokento antarāpaṇaṃ olokento gharamukhāni olokento uddhaṃ olokento adho olokento disāvidisaṃ pekkhamāno gacchati evampi cakkhulolo hoti. {732.1} Athavā cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya na paṭipajjati na rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati evampi cakkhulolo hoti . yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti seyyathīdaṃ naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūnaṃ sobhanagarakaṃ 1- caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahisayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ 2- meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ aṇīkadassanaṃ iti @Footnote: 1 Ma. sobhanakaṃ. 2 Po. Yu. goyuddhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Vā evampi cakkhulolo hoti. {732.2} Kathaṃ na cakkhulolo hoti . idha bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento na assaṃ olokento na rathaṃ olokento na pattiṃ olokento na itthiyo olokento na purise olokento na kumārake olokento na kumārikāyo olokento na antarāpaṇaṃ olokento na gharamukhāni olokento na uddhaṃ olokento na adho olokento na disāvidisaṃ pekkhamāno gacchati evampi na cakkhulolo hoti . Athavā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati evampi na cakkhulolo hoti . yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti seyyathīdaṃ naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ .pe. aṇīkadassanaṃ iti vā evarūpā visūkadassanānuyogā 1- paṭivirato hoti evampi na cakkhulolo hoti. {732.3} Cakkhūhi neva lolassāti cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya cakkhuloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena @Footnote: 1 Po. Ma. visūkadassanā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Cetasā vihareyyāti cakkhūhi neva lolassa. [733] Gāmakathāya āvaraye sotanti gāmakathā vuccanti battiṃsa tiracchānakathā . seyyathīdaṃ . rājakathā corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā vatthakathā yānakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā gāmakathā nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthīkathā purisakathā sūrakathā visikkhākathā kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānattakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā itibhavābhavakathā iti vāti gāmakathāya . āvaraye sotanti gāmakathāya sotaṃ āvareyya nivāreyya sannivāreyya 1- rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti gāmakathāya āvaraye sotaṃ. [734] Rase ca nānugijjheyyāti rasoti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaṃ madhuraṃ tittikaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambilaṃ 2- kasāvo sāduṃ asāduṃ sītaṃ uṇhaṃ . Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti . te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti .pe. sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti . te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena na tussanti aparāparaṃ pariyesanti manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā palibuddhā . yassesā rasataṇhā pahīnā samucchinnā .pe. @Footnote: 1 Ma. saṃvareyya. 2 Ma. lambikaṃ. Yu. ambilaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Ñāṇagginā daḍḍhā so paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsuparatiyā brahmacariyānuggahāya .pe. Phāsuvihāro cāti . yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya yathā vā pana puttamaṃsaṃ āhāreyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya evameva bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya .pe. Anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti rase ca nānugijjheyya. [735] Na ca mayāyetha kiñci lokasminti mamattāti dve mamattā taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca .pe. idaṃ taṇhāmamattaṃ .pe. idaṃ diṭṭhimamattaṃ . taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya sotaṃ ghānaṃ jivhaṃ kāyaṃ rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kulaṃ gaṇaṃ āvāsaṃ lābhaṃ yasaṃ pasaṃsaṃ sukhaṃ cīvaraṃ piṇḍapātaṃ senāsanaṃ gilāna- paccayabhesajjaparikkhāraṃ kāmadhātuṃ rūpadhātuṃ arūpadhātuṃ kāmabhavaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ saññābhavaṃ asaññābhavaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Nevasaññānāsaññābhavaṃ ekavokārabhavaṃ catuvokārabhavaṃ pañcavokārabhavaṃ atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ diṭṭha suta muta viññātabbe dhamme na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya . kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ . Lokasminti apāyaloke .pe. āyatanaloketi na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ. Tenāha bhagavā cakkhūhi neva lolassa gāmakathāya āvaraye sotaṃ rase ca nānugijjheyya na ca mamāyetha kiñci lokasminti. [736] Phassena yadā phuṭṭhassa paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci bhavañca nābhijappeyya bheravesu ca na sampavedheyya. [737] Phassena yadā phuṭṭhassāti 1- rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa sotarogena ghānarogena jivhārogena kāyarogena sīsarogena kaṇṇarogena mukharogena dantarogena kāsena sāsena pināsena ḍahena jarena kucchirogena mucchāya pakkhandikāya sulāya visūcikāya kuṭṭhena gaṇḍena kilāsena sosena apamārena dadduyā @Footnote: 1 Ma. phassoti rogaphasso. Yu. phassoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Kaṇḍuyā kacchuyā rakhasāya vitacchikāya lohitena pittena madhumehena aṃsāya piḷakāya bhagandalāya pittasamuṭṭhānehi ābādhehi semhasamuṭṭhānehi ābādhehi vātasamuṭṭhānehi ābādhehi sannipātikehi ābādhehi utupariṇāmajehi ābādhehi visamaparihārajehi ābādhehi opakkamikehi ābādhehi kammavipākajehi ābādhehi sītena uṇhena jighacchāya pipāsāya uccārena passāvena ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa- samphassehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti phassena yadā phuṭṭhassa. [738] Paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti ādevaṃ paridevaṃ ādevanaṃ paridevanaṃ ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācāpalāpaṃ vippalāpaṃ lālappaṃ lālappāyanaṃ lālappāyitattaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya . kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. [739] Bhavañca nābhijappeyyāti kāmabhavaṃ na jappeyya rūpabhavaṃ na jappeyya arūpabhavaṃ na jappeyya na pajappeyya nābhijappeyyāti bhavañca nābhijappeyya. [740] Bheravesu ca na sampavedheyyāti bheravāti ekena ākārena bhayampi bheravampi taññeva . vuttaṃ hetaṃ bhagavatā etaṃ nūna taṃ bhayaṃ bheravaṃ [1]- āgacchatīti . bahiddhārammaṇaṃ vuttaṃ sīhā @Footnote: 1 Ma. na jahe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Byagghā dīpi acchā taracchā kokā gomahisā [1]- hatthī ahi vicchikā satapadī corā vā assu māṇavā katakammā vā akatakammā vā . athāparena ākārena bhayaṃ vuccati ajjhattikaṃ cittasamuṭṭhānaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ suṃsukārabhayaṃ 2- ājīvakabhayaṃ 3- asilokabhayaṃ parisāya sārajjabhayaṃ [4]- bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso . bheravesu ca na sampavedheyyāti bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya abhiru 5- assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti bheravesu ca na sampavedheyya . Tenāha bhagavā phassena yadā phuṭṭhassa paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci bhavañca nābhijappeyya bheravesu ca na sampavedheyyāti. [741] Annānamatho pānānaṃ khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ @Footnote: 1 Ma. assā. 2 Ma. susukābhayaṃ. 3 Ma. ājīvikabhayaṃ. 4 Ma. madanabhayaṃ @duggatibhayaṃ bhayaṃ. 5 Yu. abhīru.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Laddhā na sannidhiṃ kayirā na ca parittase tāni alabbhamāno 1-. [742] Annānamatho pānānaṃ khādanīyānaṃ athopi vatthānanti annānanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ . pānānanti aṭṭha pānāni ambapānaṃ jambūpānaṃ cocapānaṃ mocapānaṃ madhukapānaṃ muddhikapānaṃ sālukapānaṃ phārusakapānaṃ . aparānipi aṭṭha pānāni kosambapānaṃ kolapānaṃ badarapānaṃ ghaṭapānaṃ telapānaṃ yāgupānaṃ payopānaṃ rasapānaṃ . khādanīyānanti piṭṭhakhajjakaṃ puvakhajjakaṃ mūlakhajjakaṃ tacakhajjakaṃ pattakhajjakaṃ pupphakhajjakaṃ phalakhajjakaṃ . vatthānanti cha cīvarāni khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅganti annānamatho pānānaṃ khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ. [743] Laddhā na sannidhiṃ kayirāti laddhāti laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā na kuhanāya na lapanāya na nemittakatāya na nippesikatāya na lābhena lābhaṃ nijigiṃsanatāya 2- na dārudānena na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na cuṇṇadānena na mattikadānena na dantakaṭṭhadānena na mukhodakadānena na pātukamyatāya na muggasūpatāya na pāribhaṭyatāya na pīṭhamaddikatāya na vatthuvijjāya na tiracchānavijjāya na aṅgavijjāya na nakkhattavijjāya na dūtagamanena na pahīnagamanena na jaṅghapesanikena 3- na vejjakammena na navakammena na piṇḍapaṭipiṇḍakena @Footnote: 1 Ma. alabhamāno. 2 Ma. nijigīsanatāya. 3 Ma. jaṅghapesaniyena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti laddhā . na sannidhiṃ kayirāti annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti laddhā na sannidhiṃ kayirā. [744] Na ca parittase tāni alabbhamānoti annaṃ vā na labhāmi pānaṃ vā na labhāmi vatthaṃ vā na labhāmi kulaṃ vā na labhāmi gaṇaṃ vā na labhāmi āvāsaṃ vā na labhāmi lābhaṃ vā na labhāmi yasaṃ vā na labhāmi pasaṃsaṃ vā na labhāmi sukhaṃ vā na labhāmi cīvaraṃ vā na labhāmi piṇḍapātaṃ vā na labhāmi senāsanaṃ vā na labhāmi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi appaññātomhīti na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya abhiru assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti na ca parittase tāni alabbhamāno . Tenāha bhagavā annānamatho pānānaṃ khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ laddhā na sannidhiṃ kayirā na ca parittase tāni alabbhamānoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

[745] Jhāyī na pādalolassa virame kukkuccā nappamajjeyya athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. [746] Jhāyī na pādalolassāti jhāyīti paṭhamenapi jhānena jhāyī dutiyenapi jhānena jhāyī tatiyenapi jhānena jhāyī catutthenapi jhānena jhāyī savitakkasavicārena pi jhānena jhāyī avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī sappītikenapi jhānena jhāyī nippītikenapi jhānena jhāyī pītisahagatenapi jhānena jhāyī sātasahagatenapi jhānena jhāyī sukhasahagatenapi jhānena jhāyī upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī suññatenapi jhānena jhāyī animittenapi jhānena jhāyī appaṇihitenapi jhānena jhāyī lokiyenapi jhānena jhāyī lokuttarenapi jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti 1- jhāyī. {746.1} Na pādalolassāti kathaṃ pādalolo hoti. Idhekacco pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavatthitacārikaṃ anuyutto viharati evampi pādalolo hoti . athavā bhikkhu antosaṅghārāme pādaloliyena samannāgato hoti na atthahetu na karaṇahetu uddhato @Footnote: 1 Ma. paramatthagarukoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati vihārato vihāraṃ gacchati aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati pāsādato pāsādaṃ gacchati hammiyato hammiyaṃ gacchati guhato guhaṃ gacchati leṇato leṇaṃ gacchati kuṭito kuṭiṃ gacchati kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati aṭṭato aṭṭaṃ gacchati māḷato māḷaṃ gacchati uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati uddhositato uddhositaṃ gacchati upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati maṇḍalamāḷato maṇḍalamāḷaṃ gacchati rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati. {746.2} Tattha ekassa vā dutiyo hoti dvinnaṃ vā tatiyo hoti tiṇṇaṃ vā catuttho hoti tattha bahuṃ samphappalāpaṃ lapati seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthīkathaṃ purisakathaṃ sūrakathaṃ visikkhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā evampi pādalolo hoti . Na pādalolassāti pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya careyya samācareyya 1- iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya. Paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato so ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto @Footnote: 1 Ma. vicareyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page454.

Anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti jhāyī na pādalolassa. [747] Virame kukkuccā nappamajjeyyāti kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ pādakukkuccampi kukkuccaṃ hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ kappiye akappiyasaññitā akappiye kappiyasaññitā avajje vajjasaññitā vajje avajjasaññitā [1]- evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho idaṃ vuccati kukkuccaṃ . api dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho katattā ca akatattā ca . kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. {747.1} Kataṃ me kāyaduccaritaṃ akataṃ me kāyasucaritanti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . kataṃ me vacīduccaritaṃ kataṃ me manoduccaritaṃ kato me pāṇātipāto akatā me pāṇātipātā veramaṇīti uppajjati kukkuccaṃ .pe. manovilekho . Kataṃ me adinnādānaṃ kato me kāmesu micchācāro kato me musāvādo katā me pisuṇā vācā katā me pharusā vācā kato me samphappalāpo katā me abhijjhā kato me byāpādo katā me micchādiṭṭhi akatā me sammādiṭṭhīti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro @Footnote: 1 Ma. yaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page455.

Manovilekho . evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . athavā sīlesumhi aparipūrikārīti indriyesumhi aguttadvāroti bhojane amattaññumhīti jāgariyaṃ ananuyuttomhīti na satisampajaññena samannāgatomhīti abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti abhāvitā me cattāro sammappadhānāti abhāvitā me cattāro iddhippādāti abhāvitāni me pañcindriyānīti abhāvitāni me pañca balānīti abhāvitā me satta bojjhaṅgāti abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti dukkhaṃ me apariññātanti samudayo me appahīnoti maggo me abhāvitoti nirodho me asacchikatoti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. {747.2} Virame kukkuccāti kukkuccā ārameyya virameyya paṭivirameyya kukkuccaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya kukkuccā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti virame kukkuccā . nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu . Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha 1- paññāya anuggaṇheyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca @Footnote: 1 Ma. āmeṇḍitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page456.

Satisampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu . kadāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paññākkhandhaṃ vimuttikkhandhaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ appahīne vā kilese pajaheyyaṃ abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca satisampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti virame kukkuccā nappamajjeyya. [748] Athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyāti athāti padasandhi .pe. āsanaṃ vuccati yattha nisīdati mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palāsasanthāro . sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti athāsanesu sayanesu . appasaddesu bhikkhu vihareyyāti appasaddesu appanigghosesu vijanavātesu manussarāhaseyyakesu paṭisallānasārūpesu senāsanesu careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. Tenāha bhagavā jhāyī na pādalolassa virame kukkuccā nappamajjeyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. [749] Niddaṃ na bahulīkareyya jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ. [750] Niddaṃ na bahulīkareyyāti rattindivaṃ chakoṭṭhāsaṃ karitvā pañcakoṭṭhāsaṃ jāgareyya 1- ekakoṭṭhāsaṃ nippajjeyyāti niddaṃ na bahulīkareyya. [751] Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpīti idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyya pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya . jāgariyaṃ bhajeyyāti jāgariyaṃ bhajeyya sambhajeyya [2]- paṭiseveyyāti jāgariyaṃ bhajeyya . Ātāpīti ātappaṃ vuccati viriyaṃ yo cetasiko viriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo dhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho @Footnote: 1 Ma. paṭipajjeyya. 2 Ma. seveyya niseveyya saṃseveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Viriyaṃ viriyindriyaṃ viriyabalaṃ sammāvāyāmo iminā ātāpena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati ātāpīti jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī. [752] Tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti tandīti yā tandi tandiyanā tandiyitattaṃ tandimanattaṃ 1- ālasiyaṃ ālasāyanā ālasāyitattaṃ ayaṃ 2- vuccati tandi . Māyāti 2- māyā vuccati vañcanikā cariyā . idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ pahadati 3- mā maṃ jaññāti icchati mā maṃ jaññāti saṅkappeti mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati . yā evarūpā māyā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā niharaṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā ayaṃ vuccati māyā . hasanti idhekacco ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasati. Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā kumārakamidaṃ bhikkhave ariyassa vinaye yadidaṃ ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasitanti. {752.1} Khiḍḍāti dve khiḍḍā kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. {752.2} Katamā kāyikā khiḍḍā . hatthīhipi kīḷanti assehipi kīḷanti rathehipi kīḷanti dhanūhipi kīḷanti aṭṭhapadehipi kīḷanti dasapadehipi kīḷanti ākāsehipi kīḷanti parihārapathehipi kīḷanti santikāyapi @Footnote: 1 Ma. tandimanakatā. 2 Ma. ime pāṭhā na dissanti. 3 Ma. Yu. panidahati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

Kīḷanti khalikāyapi kīḷanti ghaṭikāyapi kīḷanti salākahatthenapi kīḷanti akkhenapi kīḷanti paṅkacīrenapi kīḷanti vaṅkakenapi kīḷanti mokkhacikāyapi kīḷanti ciṅgulakenapi kīḷanti pattāḷhakenapi kīḷanti rathakenapi kīḷanti dhanukenapi kīḷanti akkharikāyapi kīḷanti manesikāyapi kīḷanti yathāvajjenapi kīḷanti ayaṃ kāyikā khiḍḍā. {752.3} Katamā vācasikā khiḍḍā . mukhabheriyaṃ mukhāḷambadaṃ mukhadeṇḍimakaṃ 1- mukhavalimakaṃ mukhabheruḷakaṃ mukhadaddarikaṃ nāṭikaṃ lāsaṃ 2- gītaṃ davakammaṃ ayaṃ vācasikā khiḍḍā. {752.4} Methunadhammo nāma yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayadvayasamāpatti . Kiṃkāraṇā vuccati methunadhammo . ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti taṃkāraṇā vuccati methunadhammo . yathā ubho kalahakārakā [3]- ubho bhaṇḍanakārakā ubho bhassakārakā ubho vivādakārakā ubho adhikaraṇakārakā ubho vādino ubho sallāpakā methunakāti vuccanti evameva ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti taṃkāraṇā vuccati methunadhammo. {752.5} Vibhūsāti dve vibhūsā atthi āgāriyassa vibhūsā atthi pabbajitassa vibhūsā. {752.6} Katamā āgāriyassa vibhūsā. Kesā ca massu ca mālā ca @Footnote: 1 Ma. mukhabherikaṃ mukhālambaraṃ mukhabiṇḍimakaṃ. 2 Ma. nāṭakaṃ lāpaṃ. 3 Ma. methunakāti @vuccanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca pilandhanā ca vatthañca pasādhanañca veṭṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāvilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepaṃ hatthabandhaṃ vasikkhābandhaṃ 1- daṇḍaṃ nāliyaṃ khaggaṃ chattaṃ citrā upāhanā uṇhisaṃ maṇi vālavījanī odātāni vatthāni dīgharassāni 2- iti vā ayaṃ āgāriyassa vibhūsā. {752.7} Katamā pabbajitassa vibhūsā. Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā [3]- imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gedhikatā gedhitattaṃ capalanā 4- cāpalyaṃ ayaṃ pabbajitassa vibhūsā. {752.8} Tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti tandiñca māyañca hasañca khiḍḍañca methunadhammañca savibhūsaṃ saparivāraṃ saparibhaṇḍaṃ saparikkhāraṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyyāti tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ. Tenāha bhagavā niddaṃ na bahulīkareyya jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti. [753] Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattaṃ @Footnote: 1 Ma. sikhābandhaṃ. 2 Ma. dīghadasāni. 3 Ma. senāsanamaṇḍanā. 4 Ma. capalatā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

Virudañca 1- gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya. [754] Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattanti āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti nagare vā ruddhe saṅgāme vā paccupaṭṭhite paccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti upaddavaṃ uppādenti rogaṃ uppādenti sulaṃ 2- karonti visūcikaṃ karonti pajjarakaṃ karonti pakkhandikaṃ karonti evaṃ āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti. {754.1} Supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti yo pubbaṇhasamayaṃ supinaṃ passati evaṃ vipāko hoti yo majjhantikasamayaṃ supinaṃ passati evaṃ vipāko hoti yo sāyaṇhasamayaṃ supinaṃ passati evaṃ vipāko hoti yo purime yāme yo majjhime yāme yo pacchime yāme yo dakkhiṇena passena nipanno yo vāmena passena nipanno yo uttānanipanno yo avakujjanipanno yo candaṃ passati yo suriyaṃ passati yo mahāsamuddaṃ passati yo sinerupabbatarājaṃ passati yo hatthiṃ passati yo assaṃ passati yo rathaṃ passati yo pattiṃ passati yo senābyūhaṃ passati yo ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati yo vanarāmaṇeyyakaṃ passati yo bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati yo pokkharaṇirāmaṇeyyakaṃ passati evaṃ vipāko hoti evaṃ supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti . lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti maṇilakkhaṇaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. virutañca. 2 Ma. Yu. sūlaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Daṇḍalakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthīlakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumārīlakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ dāsīlakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahisalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ [1]- ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭakalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vā 2- evaṃ lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti. {754.2} Nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti aṭṭhavīsati nakkhattāni iminā nakkhattena gharapaveso kattabbo iminā nakkhattena makuṭaṃ bandhitabbaṃ iminā nakkhattena vāreyyaṃ kāretabbaṃ iminā nakkhattena vījanihāro kattabbo iminā nakkhattena gharavāso kattabboti 3- evaṃ nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti . āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattanti āthabbaṇañca supinañca lakkhaṇañca nakkhattañca no vidaheyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya athavā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya na yojeyyāti āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattaṃ. [755] Virudañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti virudaṃ vuccati migacakkaṃ 4- . migacakkapāṭhakā migacakkaṃ ādisanti sakuṇānaṃ vā catuppadānaṃ vā rudaṃ vassitaṃ jānanti 5- evaṃ migacakkapāṭhakā migacakkaṃ ādisanti . gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhapenti . @Footnote: 1 Ma. goṇalakkhaṇaṃ. Yu. golakkhaṇaṃ. 2 Ma. vāti. 3 saṃvāso gantabboti. @4 Ma. migavakkaṃ. sabbattha evameva. 5 Ma. jānantīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Dvīhi kāraṇehi gabbho na saṇṭhāti pāṇakehi vā vātakuppehi vā . pāṇakānaṃ vā vātakuppānaṃ vā paṭighātāya osathaṃ denti 1- evaṃ gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhapenti . tikicchāti pañca tikicchā sālākiyaṃ sallakattiyaṃ kāyatikicchiyaṃ bhūtiyaṃ komārakavejjaṃ 2-. Māmakoti buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako so vā bhagavantaṃ mamāyati bhagavā vā taṃ puggalaṃ pariggaṇhāti. {755.1} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā ye te bhikkhave bhikkhū kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā na me te bhikkhave bhikkhū māmakā apagatā ca te bhikkhū bhikkhave imasmā dhammavinayā na ca te 3- imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti ye ca kho te bhikkhave bhikkhū nikkuhā nillapā dhīrā athaddhā susamāhitā te ca kho me bhikkhave bhikkhū māmakā anapagatā ca te [4]- bhikkhū imasmā dhammavinayā te ca [5]- imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti. Kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā na te dhamme virūhanti sammāsambuddhadesite nikkuhā nillapā dhīrā athaddhā susamāhitā te ve dhamme virūhanti sammāsambuddhadesiteti. {755.2} Virudañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti virudañca gabbhakaraṇañca tikicchañca māmako na seveyya na niseveyya na paṭiseveyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya @Footnote: 1 Ma. dentīti. 2 Ma. komārabhaccaṃ. 3-5 Ma. Yu. bhikkhū. 4 Po. Ma. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

Athavā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayujjeyyāti virudañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya. Tenāha bhagavā āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ no vidahe athopi nakkhattaṃ virudañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti. [756] Nindāya nappavedheyya na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyya. [757] Nindāya nappavedheyyāti idhekacce bhikkhuṃ nindanti jātiyā vā gottena vā kolaputtikena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjaṭṭhānena vā sutena vā paṭibhāṇena vā aññataraññatarena vā vatthunā nindanti garahanti upavadanti . nindito garahito upavadito nindāya garahāya upavādena akittiyā avaṇṇahārikāya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya abhiru assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

Vihareyyāti nindāya nappavedheyya. [758] Na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhūti idhekacce bhikkhuṃ pasaṃsanti jātiyā vā .pe. aññataraññatarena vā vatthunā pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇenti . pasaṃsito thomito kittito vaṇṇito pasaṃsāya thomanena kittiyā vaṇṇahārikāya uṇṇatiṃ na kareyya uṇṇamaṃ na kareyya mānaṃ na kareyya thambhaṃ na kareyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu. [759] Lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyyāti lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ sārāgo sārajjanā sārajjitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . macchariyanti pañca macchariyāni āvāsamacchariyaṃ .pe. gāho vuccati macchariyaṃ . Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ assuropo anattamanatā cittassa . pesuṇiyanti idhekacco pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā vaggārāmo vaggarato vagganandī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page466.

Vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti idaṃ vuccati pesuññaṃ . apica dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati piyakamyatāya vā bhedādhippāyo vā . Kathaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati . imassa piyo bhavissāmi manāpo bhavissāmi vissāsiko bhavissāmi abbhantariko bhavissāmi suhadayo bhavissāmīti evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati . kathaṃ bhedādhippāyo pesuññaṃ upasaṃharati. {759.1} Kathaṃ ime nānā assu vinā assu vaggā assu dvidhā assu dvejjhā assu dvepakkhā assu bhijjeyyuṃ na samāgaccheyyuṃ dukkhaṃ na phāsu vihareyyunti evaṃ bhedādhippāyo pesuññaṃ upasaṃharati. Lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyyāti lobhañca macchariyañca kodhañca pesuññañca panūdeyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyyāti lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyya. Tenāha bhagavā nindāya nappavedheyya na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu lobhaṃ saha macchariyena kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyyāti. [760] Kayavikkaye na tiṭṭheyya upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci gāme ca nābhisajjeyya lābhakamyā janaṃ na lāpayeyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page467.

[761] Kayavikkaye na tiṭṭheyyāti ye kayavikkayā vinaye paṭikkhittā na te imasmiṃ atthe adhippetā . kathaṃ kayavikkaye tiṭṭhati . pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ vañcaniyaṃ vā karonto udayaṃ vā patthayanto parivatteti evaṃ kayavikkaye tiṭṭhati . kathaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati . pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ na vañcaniyaṃ vā karonto na udayaṃ vā patthayanto parivatteti evaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati . kayavikkaye na tiṭṭheyyāti kayavikkaye na tiṭṭheyya na santiṭṭheyya kayavikkayaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya kayavikkayā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti kayavikkaye na tiṭṭheyya. [762] Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti katame upavādakarā kilesā . santeke samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno te dūratopi passanti āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti . devatāpi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukā paracittaviduniyo tā dūratopi passanti āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti . te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ. Katame oḷārikā kilesā . kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page468.

Ime vuccanti oḷārikā kilesā . katame majjhimā kilesā . Kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko ime vuccanti majjhimā kilesā . katame sukhumā kilesā . ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaññutto vitakko lābhasakkāra- silokapaṭisaññutto vitakko anavaññattipaṭisaññutto vitakko ime vuccanti sukhumā kilesā . te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ 1-. {762.1} Upavādaṃ na kareyya upavādakare kilese na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya upavādakare kilese pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya upavādakarehi kilesehi ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya . kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci. [763] Gāme ca nābhisajjeyyāti kathaṃ gāme sajjati . idha bhikkhu gāme gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati evampi gāme sajjati . athavā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pāvisati 2- arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena @Footnote: 1 Ma. upavadeyya. 2 Po. Ma. pavisati. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page469.

Anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi so tatra tatra sajjati tatra tatra gaṇhāti tatra tatra bajjhati tatra tatra anayabyasanaṃ āpajjati evampi gāme sajjati . kathaṃ gāme na sajjati . idha bhikkhu gāme gihīhi asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati evampi gāme na sajjati. {763.1} Athavā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pāvisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi so tatra tatra na sajjati tatra tatra na gaṇhāti tatra tatra na bajjhati tatra tatra na anayabyasanaṃ āpajjati evampi gāme na sajjati . Gāme ca nābhisajjeyyāti gāme na sajjeyya na gaṇheyya na bajjheyya na palibajjheyya agiddho assa agadhito amucchito anajjhopanno vītagedho vigatagedho cattagedho .pe. brahmabhūtena attanā vihareyyāti gāme ca nābhisajjeyya. [764] Lābhakamyā janaṃ na lāpayeyyāti katamā lapanā . Lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa āmisacakkhukassa lokadhammagarukassa yā paresaṃ ālapanā lapanā sallapanā ullapanā samullapanā unnahanā samunnahanā ukkāpanā samukkāpanā 1- anuppiyabhāṇitā pātukamyatā muggasūpatā pāribhaṭyatā parapiṭṭhimaṃsikatā @Footnote: 1 Ma. ukkācanā samukkācanā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page470.

Yā tattha saṇhavācakatā sakhilavācakatā mettavācakatā apharusavācakatā ayaṃ vuccati lapanā . apica dvīhi kāraṇehi janaṃ lapati attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati. {764.1} Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati . tumhe me bahūpakārā ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi [1]- purāṇaṃ mātāpitikaṃ nāmadheyyaṃ tampi me antarahitaṃ tumhehi ahaññāyāmi asukassa kulupako asukāya kulupakoti evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati. {764.2} Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati . ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā pāṇātipātā paṭiviratā adinnādānā paṭiviratā kāmesumicchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi paripucchaṃ demi uposathaṃ ācikkhāmi navakammaṃ adhiṭṭhāmi atha ca pana tumhe maṃ ussajjitvā 2- aññe sakkarotha garukarotha mānetha pūjethāti evampi attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati. @Footnote: 1 Ma. me. 2 Po. Ma. ujjhitvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page471.

{764.3} Lābhakamyā janaṃ na lāpayeyyati lābhahetu [1]- lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento janaṃ na lapayeyya lapanaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya ālapanā 2- ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti lābhakamyā janaṃ na lāpayeyya . Tenāha bhagavā kayavikkaye na tiṭṭheyya upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci gāme ca nābhisajjeyya lābhakamyā janaṃ na lāpayeyyāti. [765] Na ca katthitā 3- siyā bhikkhu na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya pāgabbhiyaṃ na sikkheyya kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya. [766] Na ca katthitā siyā bhikkhūti idhekacco katthī hoti vikatthī so katthati [4]- ahamasmi sīlasampannoti vā vattasampannoti vā sīlabbattasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtikena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjaṭṭhānena vā sutena vā paṭibhāṇena vā aññataraññatarena vā vatthunā uccākulā @Footnote: 1 Ma. lābhapaccayā. 2 Ma. lapanā. 3 Ma. katthiko. 4 Ma. vikatthati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page472.

Pabbajitoti vā mahābhogakulā pabbajitoti vā uḷārabhogakulā pabbajitoti vā suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā āraññikoti vā .pe. nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati . evaṃ [1]- na vikattheyya vikatthaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya katthanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti na ca katthitā siyā bhikkhu. [767] Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti katamā payuttavācā. Idhekacco cīvarapayuttaṃ vācaṃ bhāsati piṇḍapātapayuttaṃ vācaṃ bhāsati senāsanapayuttaṃ vācaṃ bhāsati gilānapaccayabhesajjaparikkhārapayuttaṃ vācaṃ bhāsati ayaṃ vuccati payuttavācā . athavā cīvarahetu piṇḍapātahetu senāsanahetu gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu saccampi bhaṇati musāpi bhaṇati pisuṇampi bhaṇati apisuṇampi bhaṇati pharusampi bhaṇati apharusampi bhaṇati samphappalāpampi bhaṇati asamphappalāpampi bhaṇati mantāpi vācaṃ bhāsati ayampi vuccati payuttavācā . Athavā pasannacitto paresaṃ dhammaṃ deseti aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ sutvā ca dhammaṃ pasīdeyyuṃ pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyunti ayaṃ vuccati payuttavācā . na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti antamaso dhammadesanāvācaṃ upādāya payuttavācaṃ na @Footnote: 1 Ma. na kattheyya. 2 Ma. katthaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page473.

Bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya payuttavācaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya payuttavācāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya. [768] Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti pāgabbhiyanti tīṇi pāgabbhiyāni kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. {768.1} Katamaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ . idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti gaṇagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti bhojanasālāyapi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti jantāgharepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti udakatitthepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.2} Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco saṅghagato acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati ghaṭṭayantopi nisīdati puratopi tiṭṭhati puratopi nisīdati uccepi āsane nisīdati sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.3} Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco gaṇagato acittikārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

Caṅkamati nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati chamāyaṃ caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati ghaṭṭayantopi tiṭṭhati ghaṭṭayantopi nisīdati puratopi tiṭṭhati puratopi nisīdati uccepi āsane nisīdati sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.4} Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco bhojanasālāya acittikārakato there bhikkhū anūpakhajja nisīdati navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati ghaṭṭayantopi tiṭṭhati ghaṭṭayantopi nisīdati puratopi tiṭṭhati puratopi nisīdati uccepi āsane nisīdati sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.5} Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco jantāghare acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati ghaṭṭayantopi nisīdati puratopi tiṭṭhati puratopi nisīdati uccepi āsane nisīdati anāpucchāpi kaṭṭhaṃ pakkhipati anāpucchāpi dvāraṃ pidahati evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.6} Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco udakatitthe acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati puratopi otarati ghaṭṭayantopi nhāyati puratopi nhāyati uparipi nhāyati ghaṭṭayantopi uttarati puratopi uttarati uparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

Uttarati evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.7} Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittikārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati puratopi gacchati vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato gacchati evaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.8} Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho na pavisa bhanteti vuccamāno pavisati na tiṭṭha bhanteti vuccamāno tiṭṭhati na nisīda bhanteti vuccamāno nisīdati anokāsampi pavisati anokāsepi tiṭṭhati anokāsepi nisīdati yāni tāni honti kulānaṃ ovarakāni gūḷhāni ca paṭicchannāni ca yattha kulitthiyo kuladhītāyo kulasuṇhāyo kulakumāriyo nisīdanti tatthapi sahasā pavisati kumārakassapi sīsaṃ parāmasati evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ. {768.9} Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti gaṇagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti antaragharaṃ paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.10} Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco saṅghagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati pañhaṃ visajjeti pāṭimokkhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Uddisati ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.11} Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco gaṇagato acittikārakato there bhikkhū anāpucchā vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati pañhaṃ visajjeti ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati pañhaṃ visajjeti ṭhitakopi bhaṇati bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. {768.12} Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā āha 1- itthannāme itthaṅgotte kiṃ atthi yāgu atthi bhattaṃ atthi khādanīyaṃ atthi kiṃ pivissāma kiṃ bhuñjissāma kiṃ khādissāma kiṃ vā atthi kiṃ vā me dassathāti vippalapati evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ. {768.13} Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Idhekacco na uccākulā 2- pabbajito samāno uccākulā 3- pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena na mahākulā pabbajito samāno na mahābhogakulā pabbajito samāno na uḷārabhogakulā pabbajito samāno uḷārabhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena na @Footnote: 1 Ma. evamāha. 2-3 Ma. mahābhogakulā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Suttantiko samāno suttantikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena na vinayadharo samāno na dhammakathiko samāno na āraññiko samāno na piṇḍapātiko samāno na paṃsukūliko samāno na tecīvariko samāno na sapadānacāriko samāno na khalupacchābhattiko samāno na nesajjiko samāno na yathāsanthatiko samāno yathāsanthatikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena na paṭhamassa jhānassa lābhī samāno paṭhamassa jhānassa lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena na dutiyassa jhānassa lābhī samāno na tatiyassa jhānassa lābhī samāno na catutthassa jhānassa lābhī samāno na ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno na viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno na ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno na nevasaññā- nāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno nevasaññā- nāsaññāyatanasamāpattiyā lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. {768.14} Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya [1]- na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyya pāgabbhiyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya pāgabbhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya. @Footnote: 1 Ma. na careyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

[769] Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti katamā viggāhikakathā . Idhekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi .pe. nibbedhehi vā sace pahosīti . Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā viggāhikāya kho moggallāna kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ kathābāhulle sati uddhaccaṃ uddhatassa asaṃvaro asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhāti. Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti viggāhikakathaṃ na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya viggāhikakathaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya viggāhikakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya . Tenāha bhagavā na ca katthitā siyā bhikkhu na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya pāgabbhiyaṃ na sikkheyya kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti. [770] Mosavajjena 1- niyyetha sampajāno saṭhāni na kayirā atha jīvitena paññāya sīlabbattena nāññamatimaññe. [771] Mosavajjena niyyethāti mosavajjaṃ vuccati musāvādo. @Footnote: 1 Ma. Yu. mosavajje na niyyetha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Idhekacco sabhaggato vā parisaggato vā .pe. āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti idaṃ vuccati mosavajjaṃ . Apica tīhākārehi musāvādo hoti pubbeva tassa hoti musā bhaṇissanti bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmīti bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitanti imehi tīhākārehi musāvādo hoti. {771.1} Apica catūhākārehi pañcahākārehi chahākārehi sattahākārehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti pubbeva tassa hoti musā bhaṇissanti bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmīti bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitanti vinidhāya diṭṭhiṃ vinidhāya khantiṃ vinidhāya ruciṃ vinidhāya saññaṃ vinidhāya bhāvaṃ imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti . mosavajjena niyyethāti mosavajjena niyyeyya 1- mosavajjaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya mosavajjā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti mosavajjena niyyetha. [772] Sampajāno saṭhāni na kayirāti katamaṃ sāṭheyyaṃ . Idhekacco saṭho hoti parisaṭho yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā 2- kakkariyaṃ parikkhattatā parikkhattiyaṃ idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Sampajāno saṭhāni na kayirāti sampajāno hutvā sāṭheyyaṃ na kareyya na janeyya sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya @Footnote: 1 Ma. na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya na saṃhareyya. 2 Po. Yu. kakkaritā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Sāṭheyyaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya sāṭheyyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti sampajāno saṭhāni na kayirā. [773] Atha jīvitena paññāya sīlabbattena nāññamatimaññeti athāti padasandhi .pe. padānupubbatāmetaṃ athāti . idhekacco lūkhajīvikaṃ jīvanto paraṃ paṇītajīvikaṃ jīvantaṃ atimaññati kiṃ panāyaṃ bahullājīvo sabbaṃ sambhakkhati seyyathīdaṃ mūlabījaṃ khandhabījaṃ phalubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asavicakkadantakuṭasamānappadhānātiṇṇoti 2- . So tāya lūkhajīvikāya paraṃ paṇītajīvikaṃ jīvantaṃ atimaññati . idhekacco paṇītajīvikaṃ jīvanto paraṃ lūkhajīvikaṃ jīvantaṃ atimaññati kiṃ panāyaṃ appapuñño appesakkho na lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārānanti . so tāya paṇītajīvikāya paraṃ lūkhajīvikaṃ jīvantaṃ atimaññati . idhekacco paññāsampanno hoti so puṭṭho pañhaṃ visajjeti. {773.1} Tassa evaṃ hoti ahamasmi paññāsampanno ime panaññe na paññāsampannāti . so tāya paññāsampadāya paraṃ atimaññati . idhekacco sīlasampanno hoti pāṭimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhiyadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu . tassa evaṃ hoti ahamasmi sīlasampanno ime @Footnote: 1 Po. Ma. lūkhajīvitaṃ .. paṇītajīvitaṃ. ito paraṃ īdisameva. @2 Po. Ma. asanivicakkadantakūṭasamānappadhānenāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammāti . so tāya sīlasampadāya paraṃ atimaññati . idhekacco vattasampanno āraññiko vā piṇḍapātiko vā paṃsukūliko vā tecīvariko vā sapadānacāriko vā khalupacchābhattiko vā nesajjiko vā yathāsanthatiko vā . Tassa evaṃ hoti ahamasmi vattasampanno ime panaññe na vattasampannāti. So tāya vattasampadāya paraṃ atimaññati. {773.2} Atha jīvitena paññāya sīlabbattena nāññamatimaññeti lūkhajīvikāya vā paṇītajīvikāya vā paññāsampadāya vā sīlasampadāya vā vattasampadāya vā paraṃ nātimaññeyya nāvajāneyya na tena mānaṃ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti atha jīvitena paññāya sīlabbattena nāññamatimaññe. Tenāha bhagavā mosavajje na niyyetha sampajāno saṭhāni na kayirā atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññeti. [774] Sutvā rusito 1- bahuṃ vācaṃ samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ 2- pharusena ne na paṭivajjā na hi santo paṭisenikaroti 3-. @Footnote: 1 Ma. rūsito. 2 Sī. Ma. puthjjānaṃ. 3 Ma. paṭiseniṃ karonti. @Yu. paṭisenikaronti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

[775] Sutvā rusito bahuṃ vācaṃ samaṇānaṃ vā puthuvacanānanti rusitoti dūsito khuṃsito ghaṭṭito vambhito garahito upavadito. Samaṇānanti yekeci ito bahiddhā paribbājupagatā paribbājasamāpannā . Puthuvacanānanti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Te bahukāhi vācāhi aniṭṭhāhi akantāhi amanāpāhi akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ [1]- heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ kareyyuṃ . tesaṃ bahuṃ vācaṃ aniṭṭhaṃ akantaṃ amanāpaṃ sutvā suṇitvā uggahitvā upadhārayitvā upalakkhitvāti sutvā rusito bahuṃ vācaṃ samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ. [776] Pharusena ne na paṭivajjāti pharusenāti kakkhaḷena . Na paṭivajjāti na paṭibhaṇeyya akkosantaṃ na paccakkoseyya rosantaṃ na paṭiroseyya bhaṇḍanaṃ na paṭibhaṇḍeyya na kalahaṃ kareyya na bhaṇḍanaṃ kareyya na viggahaṃ kareyya na vivādaṃ kareyya na medhagaṃ kareyya kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyya kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti pharusena ne na paṭivajjā. [777] Na hi santo paṭisenikarotīti santoti rāgassa santattā santo dosassa mohassa kodhassa upanāhassa .pe. @Footnote: 1 Ma. hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddhoti santo . na hi santo paṭisenikarotīti santo paṭiseniṃ paṭimallaṃ paṭikaṇṭakaṃ paṭipakkhaṃ na karoti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti na hi santo paṭisenikaroti. Tenāha bhagavā sutvā rusito bahuṃ vācaṃ samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ pharusena ne na paṭivajjā na hi santo paṭisenikarotīti. [778] Etañca dhammamaññāya vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe santīti nibbutiṃ ñatvā sāsane gotamassa nappamajjeyya. [779] Etañca dhammamaññāyāti etanti ācikkhitaṃ desitaṃ paññāpitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitaṃ . Dhammamaññāyāti jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti evampi etañca dhammamaññāya . athavā samañca visamañca pathañca vipathañca sāvajjañca anavajjañca hīnañca paṇītañca kaṇhañca sukkañca viññūgarahitañca viññūpasatthañca dhammaṃ aññāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page484.

Jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti evampi etañca dhammamaññāya . athavā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ [1]- anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrikāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhippāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti evampi etañca dhammamaññāya. [780] Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkheti vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto sabbe saṅkhārā aniccāti .pe. yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karontoti vicinaṃ bhikkhu . sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ .pe. pacchime vayokhandhe . satoti catūhi kāraṇehi sato kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento .pe. so vuccati sato . Sikkheti tisso sikkhā adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā .pe. ayaṃ adhipaññāsikkhā . imā tisso sikkhā āvajjanto sikkheyya .pe. sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe. @Footnote: 1 Ma. aviruddhapaṭipadaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page485.

[781] Santīti nibbutiṃ ñatvāti rāgassa nibbutiṃ santīti ñatvā dosassa mohassa .pe. sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbutiṃ santīti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti santīti nibbutiṃ ñatvā. [782] Sāsane gotamassa nappamajjeyyāti gotamasāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsane . Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ .pe. aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paññākkhandhaṃ vimuttikkhandhaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ appahīne vā kilese pajaheyyaṃ abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca satisampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti sāsane gotamassa nappamajjeyya. Tenāha bhagavā etañca dhammamaññāya vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe santīti nibbutiṃ ñatvā sāsane gotamassa nappamajjeyyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page486.

[783] Abhibhū hi so anabhibhūto sakkhidhammaṃ anītihamadassī tasmā hi tassa bhagavato sāsane appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavā. [784] Abhibhū hi so anabhibhūtoti abhibhūtarūpā 1- abhibhūtasaddā abhibhūtagandhā abhibhūtarasā abhibhūtaphoṭṭhabbā abhibhūtadhammā abhibhū 1- anabhibhūto kehici kilesehi abhibhū hi pāpake akusale dhamme saṅkilesike ponobbhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇīyeti abhibhū hi so anabhibhūto. [785] Sakkhidhammaṃ anītihamadassīti sakkhidhammanti na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ addasi addakkhi apassi paṭivijjhīti sakkhidhammaṃ anītihamadassī. [786] Tasmā hi tassa bhagavato sāsaneti tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā . tassa bhagavato sāsaneti tassa bhagavato sāsane gotamasāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgata sāsane devasāsane arahantasāsaneti tasmā hi tassa bhagavato sāsane. @Footnote:1-1 ekavacanavasena kattabbaṃ. Ma. Yu. abhibhūti rūpābhibhū saddābhibhū gandhābhibhū rasābhibhū @phoṭṭhabbābhibhū dhammābhibhū.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page487.

[787] Appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavāti appamattoti sakkaccakārī assa .pe. appamatto kusalesu dhammesu . Sadāti sadā sabbadā .pe. pacchime vayokhandhe . namassanti kāyena vā namassamāno vācāya vā namassamāno cittena vā namassamāno anvatthapaṭipattiyā [1]- namassamāno dhammānudhammapaṭipattiyā [2]- namassamāno sakkāramāno 3- garukāramāno 4- mānayamāno pūjayamāno apacāyamāno . anusikkheti tisso sikkhā adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā .pe. ayaṃ adhipaññāsikkhā . imā tisso sikkhā āvajjanto sikkheyya .pe. sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya [5]- ācareyya samācareyya samādāya vatteyya. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavā. Tenāha bhagavā abhibhū hi so anabhibhūto sakkhidhammaṃ anītihamadassī tasmā hi tassa bhagavato sāsane appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavāti. Cuddasamo tuvaṭakasuttaniddeso niṭṭhito. ------------------ @Footnote: 1-2 Ma. vāsaddo atthi. 3 Ma. sakkurumāno. 4 Ma. garukurumāno. 5 Ma. careyya.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 409-487. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=699&items=89&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=699&items=89&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=29&item=699&items=89&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=699&items=89&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=699              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8634              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8634              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :