อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๒๙.

วิญฺาณสฺมึ หิ ปริญฺาเต ตํ ปริญฺาตเมว โหติ ตํมูลกตฺตา สหุปฺปนฺนตฺตา จ. อิติ วิญฺาณาหารวเสนปิ ยาว อรหตฺตา เทสนา กถิตาติ. จตุตฺถาหาโร. ตติยํ. ๔. อตฺถิราคสุตฺตวณฺณนา [๖๔] จตุตฺเถ ราโคติอาทินี โลภสฺเสว นามานิ. โส หิ รชนวเสน ^๑- ราโค, นนฺทนวเสน นนฺที, ตณฺหายนวเสน ตณฺหาติ วุจฺจติ. ปติฏฺิตํ ตตฺถ วิญฺาณํ วิรุฬฺหนฺติ กมฺมํ ชิราเปตฺวา ^๒- ปฏิสนฺธิอากฑฺฒนสมตฺถตาย ปติฏฺิตญฺเจว วิรุฬฺหญฺจ. ยตฺถาติ เตภูมิกวฏฺเฏ ภุมฺมํ, สพฺพตฺถ วา ปุริมปุริมปเท เอตํ ภุมฺมํ. อตฺถิ ตตฺถ สงฺขารานํ วุฑฺฒีติ อิทํ อิมสฺมึ วิปากวฏฺเฏ ิตสฺส อายตึ วฏฺฏเหตุเก สงฺขาเร สนฺธาย วุตฺตํ. ยตฺถ อตฺถิ อายตึ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺตีติ ยสฺมึ าเน อายตึ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ อตฺถิ. เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- รชกจิตฺตการา วิย หิ สหกมฺมสมฺภารกมฺมํ, ผลกภิตฺติทุสฺสปฏํ ^๓- วิย เตภูมิกวฏฺฏํ. ยถา รชกจิตฺตการา ปริสุทฺเธสุ ผลกาทีสุ รูปํ สสมุฏฺาเปนฺติ, เอวเมว สสมฺภารกกมฺมํ ภเวสุ รูปํ สมุฏฺาเปติ. ตตฺถ ยถา อกุสเลน จิตฺตกาเรน สมุฏฺาปิตํ รูปํ วิรูปํ โหติ ทุสฺสณฺิตํ อมนาปํ, เอวเมว เอกจฺโจ กมฺมํ กโรนฺโต าณวิปฺปยุตฺเตน จิตฺเตน กโรติ, ตํ กมฺมํ รูปํ สมุฏฺาเปนฺตํ จกฺขาทีนํ สมฺปตฺตึ อทตฺวา ทุพฺพณฺณํ ทุสฺสณฺิตํ ^๔- มาตาปิตูนมฺปิ อมนาปํ รูปํ สมุฏฺาเปติ. ยถา ปน กุสเลน จิตฺตกาเรน สมุฏฺาปิตํ รูปํ สุรูปํ โหติ กโรนฺโต สุสณฺิตํ มนาปํ, เอวเมว เอกจฺโจ กมฺมํ กโรนฺโต าณสมฺปยุตฺเตน จิตฺเตน กโรติ, ตํ กมฺมํ สมุฏฺาเปนฺตํ จกฺขาทีนํ สมฺปตฺตึ ทตฺวา สุวณฺณํ สุสณฺิตํ อลงฺกตปฏิยตฺตํ วิย รูปํ สมุฏฺาเปติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. รญฺชนวเสน ^๒ ฉ.ม.,อิ. ชวาเปตฺวา @^๓ ฉ.ม. ผลกภิตฺติทุสฺสปฏา ^๔ สี. ทุสฺสณฺานํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๒๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=129&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=2883&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=2883&pagebreak=1#p129