อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๑.

ทุกฺขสมุทเย อญฺาณํ ตีหิ การเณหิ เวทิตพฺพํ วตฺถุโต อารมฺมณโต ปฏิจฺฉาทนโต จ. นิโรเธ ปฏิปทาย จ อญฺาณํ เอเกเนว การเณน เวทิตพฺพํ ปฏิจฺฉาทนโต. นิโรธปฏิปทานํ หิ ปฏิจฺฉาทกเมว อญฺาณํ เตสํ ยาถาว ลกฺขณปฏิเวธนิวารเณน เตสุ จ าณปฺปวตฺติยา อปฺปทาเนน จ, น ปน ตํ ตตฺถ อนฺโตคธํ ตสฺมึ สจฺจทฺวเย อปริยาปนฺนตฺตา, น ตสฺส ตํ สจฺจทฺวยํ วตฺถุ อสหชาตตฺตา, นารมฺมณํ ตทารพฺภ อปฺปวตฺตนโต. นิโรธปฏิปทานํ หิ ^๑- คมฺภีรตฺตา ทุทฺทสํ, น ตตฺถ อนฺธภูตํ อญฺาณํ ปวตฺตติ. ปุริมํ ปน วจนียฏฺเน ^๒- สภาวลกฺขณสฺส ทุทฺทสฺสนตฺตา ^๓- คมฺภีรํ, ตตฺถ วิปลฺลาสคาหวเสน น สํวตฺตติ. ^๔- อปิจ "ทุกฺเข"ติ เอตฺตาวตา สงฺคหโต วตฺถุโต อารมฺมณโต กิจฺจโต จ อวิชฺชา ทีปิตา. "ทุกฺขสมุทเย"ติ เอตฺตาวตา วตฺถุโต อารมฺมณโต กิจฺจโต จ. "ทุกฺขนิโรเธ ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทายา"ติ เอตฺตาวตา กิจฺจโต. อวิเสสโต ปน "อญฺาณนฺ"ติ เอเตน สภาวโต นิทฺทิฏฺาติ าตพฺพา. อิติ โข ภิกฺขเวติ เอวํ โข ภิกฺขเว. นิโรโธ โหตีติ อนุปฺปาโท โหติ. อปิเจตฺถ สพฺเพเหว เตหิ นิโรธปเทหิ นิพฺพานํ เทสิตํ. นิพฺพานํ หิ อาคมฺม เต เต ธมฺมา นิรุชฺฌนฺติ, ตสฺมา ตํ เตสํ เตสํ นิโรโธติ วุจฺจติ. อิติ ภควา อิมสฺมึ สุตฺเต ทฺวาทสหิ ปเทหิ วฏฺฏวิวฏฺฏํ เทเสนฺโต อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ นิฏฺาเปสิ. เทสนาปริโยสาเน วุตฺตนเยเนว ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺหึสูติ. ^๕- วิภงฺคสุตฺตํ ทุติยํ. ------------ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. ปจฺฉิมํ หิ สจฺจทฺวยํ @^๒ ฉ.ม., อิ. วจนียตฺเตน ^๓ ฉ.ม. ทุทฺทสตฺตา @^๔ ฉ.ม., อิ. ปวตฺตติ ^๕ อิโต ปรํ ปุราณโปตฺถเกสุ วิภงฺคสุตฺตํ ทุติยนฺติ ลิขิตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=21&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=454&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=454&pagebreak=1#p21