อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๘๔.

ปิปาสา, อนุทหฏฺเน ปริฬาโหติ วุจฺจติ. อกุสเล จาวุโส ธมฺเมติอาทิ กสฺมา อารทฺธํ? ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อวีตราคสฺส อาทีนวํ, วีตราคสฺส จ อานิสํสํ ทสฺเสตุํ. ตตฺร อวิฆาโตติ นิทฺทุกฺโข. อนุปายาโสติ นิรุปตาโป. อปริฬาโหติ นิทฺทาโหติ. เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ทุติยํ. ๓. หาลิทฺทิกานิสุตฺตวณฺณนา [๓] ตติเย อวนฺตีสูติ อวนฺติทกฺขิณาปถสงฺขาเต อวนฺติรฏฺเ. กุรรฆเรติ เอวํนามเก นคเร. ปปาเตติ เอกโต ปปาเต, ตสฺสา กิร ปพฺพตสฺส เอกํ ปสฺสํ ฉินฺทิตฺวา ปาติตํ วิย อโหสิ. "ปวตฺเต"ติปิ ปาโ, นานาติตฺถิยานํ ลทฺธิปวตฺตฏฺาเนติ อตฺโถ. อิติ เถโร ตสฺมึ รฏฺเ ตํ นครํ นิสฺสาย ตสฺมึ ปพฺพเต วิหรติ. หาลิทฺทิกานีติ เอวํนามโก. อฏฺกวคฺคิเย มาคณฺฑิยปเญฺหติ อฏฺกวคฺคิกมฺหิ มาคณฺฑิยปโญฺห นาม อตฺถิ, ตสฺมึ ปเญฺห รูปธาตูติ รูปกฺขนฺโธ อธิปฺเปโต. รูปธาตุราควินิพนฺธนฺติ รูปธาตุมฺหิ ราเคน วินิพทฺธํ. วิญฺาณนฺติ กมฺมวิญฺาณํ. โอกสารีติ เคหสารี อาลยสารี. กสฺมา ปเนตฺถ "วิญฺาณธาตุ โข คหปตี"ติ น วุตฺตนฺติ? สมฺโมหวิฆาตตฺถํ "โอโก"ติ หิ อตฺถโต ปจฺจโย วุจฺจติ, ปุเร ชาตญฺจ กมฺมวิญฺาณํ ปจฺฉาชาตสฺส กมฺมวิญฺาณสฺสปิ วิปากวิญฺาณสฺสปิ, วิปากวิญฺาณญฺจ วิปากวิญฺาณสฺสปิ กมฺมวิญฺาณสฺสปิ ปจฺจโย โหติ, ตสฺมา "กตรํ นุ โข อิธ วิญฺาณนฺ"ติ สมฺโมโห ภเวยฺย, ตสฺส วิฆาตตฺถํ ตํ อคฺคเหตฺวา อสงฺกิณฺณาวเสน เทสนา กตา. อปิจ อารมฺมณวเสน จตสฺโส อภิสงฺขารวิญฺาณฏฺิติโย วุตฺตาติ ตา ทสฺเสตุมฺปิ อิธ วิญฺาณํ คหิตํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๘๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=284&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=6261&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=6261&pagebreak=1#p284