อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๕๗๙.

สมวาเยน อภิราธิโต สาธิโต อธิคโต. กาณกจฺฉโปปมสุตฺตเมตฺถ ^๑- อุทาหริตพฺพํ. สคฺคกายมคมํ สกึ สกินฺติ สคฺคคติสงฺขาตํ กามาวจรเทวกายํ สกึ สกึ กทาจิ กทาจิ อุปปชฺชนวเสน อคจฺฉึ. รูปธาตุสูติ ปุถุชฺชนภวคฺคปริโยสาเนสุ รูปภเวสุ. อรูปธาตุสูติ อรูปภเวสุ. เนวสญฺิสุ อสญฺิสุฏฺิตนฺติ รูปารูปธาตูสุ จ น เกวลํ สญฺีสุเอว, อถ โข เนวสญฺีนาสญฺีสุ อสญฺีสุ จ อุปฺปชฺชึ ิตํ ^๒- มยาติ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. เนวสญฺิคฺคหเณน เหตฺถ เนวสญฺีนาสญฺีภโว คหิโต. ยทิปิเม เทฺว ภวา รูปารูปธาตุคฺคหเณเนว คยฺหนฺติ, เย ปน อิโต พาหิรกา ตตฺถ นิจฺจสญฺิโน ภววิโมกฺขสญฺิโน จ, เตสํ ตสฺสา สญฺาย มิจฺฉาภาวทสฺสนตฺถํ วิสุํ คหิตาติ ทฏฺพฺพํ. เอวํ ทฺวีหิ คาถาหิ ภวมูลสฺส อนุปจฺฉินฺนตฺตา อนาทิมติ สํสาเร อตฺตโน วฏฺฏทุกฺขานุภวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตทุปจฺเฉเทน วิวฏฺฏสุขานุภวํ ทสฺเสนฺโต "สมฺภวา"ติอาทินา ตติยํ คาถมาห. ตตฺถ สมฺภวาติ ภวา. กามภวาทโยเอว หิ เหตุปจฺจยสมวาเยน ภวนฺตีติ อิธ สมฺภวาติ วุตฺตา. สุวิทิตาติ วิปสฺสนาปญฺาสหิตาย มคฺคปญฺาย สุฏฺุ วิทิตา. อสารกาติอาทิ เตสํ วิทิตาการทสฺสนํ. ตตฺถ อสารกาติ นิจฺจสาราทิสารรหิตา. สงฺขตาติ สเมจฺจ สมฺภุยฺย ^๓- ปจฺจเยหิ กตา. ปจลิตาติ สงฺขตตฺตาเอว อุปฺปาทชราทีหิ ปการโต จลิตา อนวฏฺิตา. สเทริตาติ สทา สพฺพกาลํ ภงฺเคน เอริตา, อิตฺตรา ภงฺคคามิโน ปภงฺคุราติ ^๔- อตฺโถ. ตํ วิทิตฺวา มหมตฺตสมฺภวนฺติ ตํ ยถาวุตฺตํ สงฺขตสภาวํ อตฺตสมฺภวํ อตฺตนิ สมฺภูตํ อตฺตายตฺตํ อิสฺสราทิวเสน อปรายตฺตํ ปริญฺาภิสมยวเสน อหํ วิทิตฺวา ตปฺปฏิปกฺขภูตํ สนฺติเมว นิพฺพานเมว มคฺคปญฺาสติยา สติมา หุตฺวา สมชฺฌคํ อธิคจฺฉึ อริยมคฺคภาวนาย อนุปฺปตฺโตติ. เอวํ เถโร าตกานํ ธมฺมเทสนามุเขน อญฺ พฺยากาสิ. โคตมตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ ม.อุปริ. ๑๔/๒๕๒/๒๒๐ พาลปณฺฑิตสุตฺต, สํ.มหา. ๑๙/๑๑๑๗/๓๙๖ ปมฉิคฺคฬยุคสุตฺต @^๒ ฉ.ม. อุปปชฺช ิตํ ^๓ สี.,อิ.,ม. สมฺภูย ^๔ ฉ.ม. ปภงฺคุโนติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๕๗๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=32&page=579&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=32&A=12993&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=12993&pagebreak=1#p579